Chẩn đoán nhiễm Plasmodium spp.
Phùng Đức Thuận
Chẩn đoán bệnh sốt rét
Dựa vào 3 yếu tố:
•
•
•
Dịch tễ,
Lâm sàng,
Cận lâm sàng.
Cận lâm sàng:
•
•
•
•
Xét nghiệm lam máu nhuộm Giemsa,
Phương pháp QBC (Quantitative Buffy Coat),
Test chẩn đoán nhanh (RDT: Rapid Diagnostic Test)
Kỹ thuật PCR.
Nội dung thực tập:
•
Lam máu nhuộm Giemsa và soi phát hiện ở kính hiển vi.
Làm lam máu tìm kst SR
Làm lam máu tìm kst SR
Làm lam máu tìm kst SR
Nhuộm Giemsa 3 – 5%
Thể tư dưỡng (trophozoite)
Nhân
Không bào tiêu hóa
Bào tương
Sắc tố sốt rét
Thể tư dưỡng có hình nhẫn, bào tương mảnh hay dày (Pf.),
Tư dưỡng phát triển dạng amib (Pv.), dạng dải băng (Pm.),
Sắc tố sốt rét xuất hiện vào giai đoạn cuối, (ở Pm. = sớm)
Kích thước hồng cầu bình thường (Pf.) hay trương to (Pv.).
Thể phân liệt (schizont)
Mảnh trùng (merozoit)
Sắc tố sốt rét (hemozoin)
Bào tương
Số lượng mảnh trùng tùy vào loài KST (Pf. > Pv. > Pm.),
Sắc tố SR tập trung thành cụm (Pf.) hay rải rác (Pv.),
Kích thước hồng cầu bình thường (Pf.) hay trương to (Pv.).
Thể giao bào (gametocyte)
Bào tương
Nhân
Sắc tố số rét
Giao bào hình tròn, bầu dục (Pv.), liềm, chuối (Pf.),
Nhiều sắc tố sốt rét, bào tương bắt màu lạt hơn,
Kích thước hồng cầu bình thường (Pf.), trương to (Pv.),
Có thể phân biệt giao bào đực, cái.
Muỗi cái Anopheles đang hút máu
Trứng nang bên ngoài thành dạ dày muỗi
Giao bào đực thoát roi cho ra nhiều
tiểu giao tử
Thoa trùng trong tuyến nước bọt muỗi
Thể phân liệt trong gan
Thể phân liệt trong hồng cầu
Thể tư dưỡng trong hồng cầu
Thể giao bào trong hồng cầu
Plasmodium falciparum
Tư dưỡng dạng nhẫn
Giao bào
Tư dưỡng già và phân liệt Pf. hiếm gặp ở máu ngoại biên
Plasmodium vivax
Tư dưỡng non dạng nhẫn
Tư dưỡng già dạng amib
Plasmodium vivax
Phân liệt
Giao bào
Plasmodium malariae
Tư dưỡng dạng nhẫn
Tư dưỡng già dạng
dải băng (điển hình)
Plasmodium malariae
Phân liệt
Giao bào
Plasmodium malariae
Plasmodium malariae
Plasmodium ovale
Tư dưỡng dạng nhẫn
Tư dưỡng già
Plasmodium ovale
Plasmodium ovale
Phân liệt
Giao bào
Plasmodium knowlesi
Là KST của loài hầu (primates),
Hiện nay được xem là KST SR thứ 5 gây bệnh tự nhiên cho người.