Học sinh ghi gì khi học với GA điện tử?

Trong tiến trình lịch sử dạy học, cách truyền đạt kiến thức đầu tiên và sơ khai nhất là
phương pháp truyền khẩu: thầy nói, trò nghe và làm theo. Phương tiện dạy học chính
lúc bấy giờ chỉ là lời nói. Theo thời gian, các đồ dùng hỗ trợ dạy học ra đời tiếp theo
là: sách, vở, phấn viết và bảng. Các đồ dùng dạy học này được sử dụng trong một
thời gian khá dài qua nhiều thế kỷ. Rồi đến sự ra đời của những đồ dùng dạy học
khác như cassette và máy đèn chiếu trong khoảng thập niên 50 của thế kỷ trước.
Trở ngại của học sinh khi học giáo án điện tử
Sự bùng nổ của kỹ thuật máy tính và công nghệ thông tin vào cuối thế kỷ XX và đầu thế kỷ XXI
dẫn đến sự xuất hiện một phương pháp dạy học hoàn toàn mới, đó là dạy học bằng máy tính
(giáo án điện tử - GAĐT). Theo một nghĩa tương đối: dạy học bằng máy tính là một hình thức
dạy học tiên tiến và do khả năng lưu trữ, tích hợp, thể hiện thông tin nhanh, đa dạng, cho phép
đẩy mạnh sự tương tác giữa thầy và trò, dẫn đến sự thay đổi sâu xa về hình thức của dạy và
học.
Hiểu rõ tầm quan trọng của công nghệ thông tin, ngành GD&ĐT TP.HCM đã đi trước trong việc
ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy và học, mà một trong những trọng tâm là đẩy mạnh việc
dạy và học bằng GAĐT. Trong quá trình triển khai một tiết dạy ở lớp bằng GAĐT, có nhiều kết
quả thu được, đồng thời cũng có những tình hình phát sinh về phía thầy lẫn trò. Ở đây, chúng
tôi xin chỉ tập trung trao đổi về khó khăn thực tế ban đầu của học sinh khi học GAĐT ở khâu ghi
chép nội dung kiến thức vào vở. Có nhiều tiết học, ngay cả những tiết thao giảng, giáo viên
giảng trên GAĐT rất hay, tương tác giữa thầy và trò rất tốt, học sinh tham gia và hiểu rõ bài
học. Nhưng khi hết tiết học, xem lại tập vở thì học sinh ghi lại kiến thức đã học không được bao
nhiêu. Có những học sinh không biết phần nào phải ghi, phần nào không ghi, nên trang vở để
trống. Điều này dẫn đến ba hậu quả: học sinh không nắm tổng quát được bài học, khó học bài
và mau quên các kiến thức đã thu được khi nghe giảng. Để khắc phục trở ngại của học sinh khi
ghi chép bài trong một tiết học bằng máy tính, chúng tôi xin trao đổi một số ý kiến sau đây về
phương pháp hướng dẫn học sinh ghi bài khi học GAĐT.
Những nguyên tắc khi soạn GAĐT trên Power Point
Thật ra, ta phải giải quyết khó khăn của học sinh ngay từ người thầy và giải quyết ở ba khâu:
soạn GAĐT, trình chiếu giáo án và hướng dẫn học sinh ghi chép.
Mỗi lớp học có trung bình từ 40-50 học sinh. Trong khi đó các tiết dạy GAĐT thường phải tắt bớt
đèn, đóng bớt cửa sổ hay kéo rèm hạn chế ánh sáng trời để ảnh trên màn rõ hơn. Như vậy,

những học sinh ngồi ở các dãy cuối lớp hay những học sinh mắt kém sẽ khó khăn khi quan sát
hình ảnh, chữ viết hay công thức trên màn chiếu. Do đó để học sinh có thể ghi chép được bài
học chính xác từ màn chiếu, giáo viên khi soạn giáo án trên Power Point cần chú ý một số
nguyên tắc về hình thức sau:
Về màu sắc của nền hình: cần tuân thủ nguyên tắc tương phản (contrast), chỉ nên sử dụng chữ
màu sậm (đen, xanh đậm, đỏ đậm…) trên nền trắng hay nền màu sáng. Ngược lại, khi dùng
màu nền sậm thì chỉ nên sử dụng chữ có màu sáng hay trắng.
Về font chữ: chỉ nên dùng các font chữ đậm, rõ và gọn (Arial, Tahoma, VNI-Helve…) hạn chế
dùng các font chữ có đuôi (VNI-times…) vì dễ mất nét khi trình chiếu.
Về size chữ: giáo viên thường muốn chứa thật nhiều thông tin trên một slide nên hay có khuynh
hướng dùng cỡ chữ nhỏ. Thực tế, trong kỹ thuật video, khi chiếu trên màn hình TV (25 inches)
cho vài người xem hay dùng máy chiếu Projector chiếu lên màn cho khoảng 50 người xem thì
size chữ thích hợp phải từ cỡ 28 trở lên mới đọc rõ được.
Về trình bày nội dung trên nền hình: giáo viên không nên trình bày nội dung tràn lấp đầy nền
hình từ trên xuống từ trái qua phải, mà cần chừa ra khoảng trống đều hai bên và trên dưới theo
tỷ lệ thích hợp (thường là 1/5), để đảm bảo tính mỹ thuật, sự sắc nét và không mất chi tiết khi
chiếu lên màn. Ngoài ra, những tranh, ảnh hay đoạn phim minh họa dù hay nhưng mờ nhạt,
không rõ ràng thì cũng không nên sử dụng vì không có tác dụng cung cấp thông tin xác định
như ta mong muốn.
Trình chiếu GAĐT
Khi giáo viên trình chiếu Power Point, để học sinh có thể ghi chép kịp thì nội dung trong mỗi
slide không nên xuất hiện dày đặc cùng lúc. Ta nên phân dòng hay phân đoạn thích hợp, cho
xuất hiện theo hiệu ứng thời gian tương ứng. Trường hợp có nội dung dài mà nhất thiết phải
xuất hiện trọn vẹn cùng lúc, ta trích xuất từng phần thích hợp để giảng, sau đó đưa về lại trang
có nội dung tổng thể, học sinh sẽ dễ hiểu và dễ chép hơn.
Hướng dẫn học sinh ghi chép
Trong tiết học, học sinh phải có sẵn trước mặt sách giáo khoa quy định của Bộ GD&ĐT và dùng
vở để ghi chép. Khi trình chiếu Power Point và giảng bài, giáo viên hướng dẫn học sinh cách ghi
bài học vào vở như sau:
a- Những kiến thức căn bản, thuộc nội dung giáo khoa quy định sẽ nằm trong các slide có ký

hiệu riêng. Ví dụ ký hiệu (@, đặt ở góc trên bên trái). Học sinh phải chép đầy đủ nội dung trong
các slide này. Tập hợp nội dung các slide có ký hiệu riêng tạo nên kiến thức yêu cầu tối thiểu
của tiết học.
b- Những nội dung có tính thuyết minh, minh họa, mở rộng kiến thức sẽ nằm trong các slide
khác, không có ký hiệu riêng. Với những slide này, học sinh tự chọn học nội dung để chép tùy
theo sự hiểu bài của mình.
c- Với những kiến thức căn bản nhưng khá dài, nếu chép hết sẽ ảnh hưởng đến tiến độ của tiết
học, sau khi giảng xong giáo viên hướng dẫn học sinh đánh dấu trong sách giáo khoa để về nhà
chép (học sinh sẽ chừa khoảng trống thích hợp).
Lời kết
Nguyên tắc giáo dục chủ động là lấy học sinh làm trung tâm. Giáo viên trong quá trình giảng
dạy là phải đảm bảo được việc học sinh nắm được kiến thức trọng tâm, nhưng giáo viên không
phải là người bao tiêu mọi kiến thức cung cấp cho học sinh. Chính bản thân học sinh, trong khi
tham gia tích cực vào tiết học, sau khi tìm hiểu lại sách giáo khoa và tìm tòi ở các phương tiện
multimedia, sẽ chọn lọc đúc kết những kiến thức của tiết học và ghi chép, lưu trữ cho riêng
mình.