Bài 1: Truyện cổ tích thần kì

ĐẶC ĐIỂM THI PHÁP
TRUYỆN CỔ TÍCH THẦN KÌ
Tài liệu tham khảo:
+ Giáo trình: Lê Trường Phát, Văn học dân gian
(trang 34 -> 46), Đỗ Bình Trò, Những đặc điểm thi
pháp của các thể loại văn học dân gian (trang 9->
22), Phạm Thu Yến (chủ biên), Giáo trình văn học
dân gian (trang 78-> 84).
+ Tác phẩm: Tấm Cám, Thạch Sanh, Chử Đồng Tử,
Cây khế, Cây tre trăm đốt, Sọ Dừa, Lấy vợ Cóc…
Nội dung bài học:


A. KHÁI NIỆM VỀ THI PHÁP
->Thi pháp là hệ thống những nguyên tắc,
cách thức xây dựng hình tượng, tổ chức tác
phẩm, lựa chọn và sử dụng, tổ chức các
phương tiện ngôn ngữ để làm nên tác phẩm
văn học (tức là toàn bộ hình thức nghệ thuật
được nhà văn sáng tạo nhằm thể hiện nội dung
tác phẩm).
B. ĐẶC ĐIỂM THI PHÁP TRUYỆN CỔ
TÍCH THẦN KÌ :
-> Là khám phá những đặc điểm riêng đã làm
nên đặc trưng của tiểu loại truyện cổ tích thần
kì.
Anh (chò) hãy nhắc lại một cách ngắn gọn thế nào là thi

Anh (chò) hãy nhắc lại một cách ngắn gọn thế nào là thi
pháp ?
pháp ?


Theo anh (chò) thi pháp truyện cổ tích thần kì là
Theo anh (chò) thi pháp truyện cổ tích thần kì là
gì ?
gì ?


Thi pháp nhân vật
ĐẶC ĐIỂM
Thi pháp kết cấu
Không gian, thời gian nghệ thuật
Con người
Lực lượng thần kì
Phần đầu: Sự xuất hiện
Phần giữa: Cuộc phiêu lưu
Phần cuối: Đổi đời
Trần thế và phi trần thế
Quá khứ ; hiện thực và kì ảo


- Người em út (Người em trong Cây khế, …).
- Người con riêng (Tấm trong Tấm Cám, …).
- Người mồ côi (Thạch Sanh trong truyện Thạch
Sanh,...).
- Người đội lốt vật ( Sọ Dừa trong truyện Sọ Dừa, …).
a. Nhân vật chính là “người”.

- Người đi ở (anh Khoai trong truyện Cây tre trăm
đốt, cô gái trong Sự tích con khỉ…).

- Người dũng só ( Thạch Sanh trong truyện Thạch
Sanh … ).
- Nhân vật kì tài là kiểu nhân vật tập thể (Bốn anh
tài, Anh em sinh năm…).


+ Về tính cách, đều mang trong mình những đạo đức
tiêu biểu cho quan niệm về con người của nhân
dân(hiền lành, tốt bụng, trung thực, đều có tài năng).
+ Về số phận, đều trải qua diễn biến giống nhau
(sống khổ cực vì bò áp bức, bóc lột – trải qua thử
thách được đền bù bằng hạnh phúc xứng đáng).
+Thường xuất hiện trong truyện cổ tích thần kì có
kết cấu cốt truyện đại thể giống nhau.
=>là những“kiểu nhân vật” chung cho cả thể loại.
+ Các nhân vật trên đều là nghèo khổ, bất hạnh.
=>Chính những người lao động nghèo khổ, bất hạnh
đã sáng tạo nên truyện cổ tích. Thế giới nhân vật
trong truyện cổ tích cũng chính là hình ảnh của những
con người ấy ngoài thực tại.


•
+ Các nhân vật trong truyện cổ tích thần kì được
chia làm hai tuyến; thiện-ác, tốt-xấu.
•
-Nhân vật tốt thì tốt đến mức lí tưởng, bất chấp

mọi biến đổi của hoàn cảnh (dù biết Lí Thông
lừa nhưng Thạch Sanh tin và nghe theo ).
•
-Ngược lại nhân vật xấu cũng xấu đến mức lí
tưởng(Lí Thông và mẹ con Cám xấu đến trơ lì ).
•
-> Đây là những nhân vật nguyên phiến, bất
biến, đảm nhiệm chức năng làm biểu tượng cho
hai hạng người nghèo - giàu, bò trò - thống trò,
thiện - ác,… trong xã hội.