Đặc điểm tâm lý tuổi vị thành niên

LOGO

Tiến sĩ Tâm lý Nguyễn Kim Qúy

www.tuvanvala.com


Giai đoạn con bạn đang ở giữa ranh giới
của người lớn và trẻ con
-Suốt thời thơ ấu trẻ đã có những thực
hành và chuẩn bị cho giai đoạn này.Trẻ
đã học được cách (các kỹ năng):
+Tôn trọng người khác
+Giải quyết xung đột không sử dụng
bạo lực
+Thể hiện cảm xúc của mình theo cách
tích cực
+Ủng hộ người khác và tin tưởng vào
bản thân


Cha mẹ thường có cảm nhận trong giai đoạn
nàykhông thể quan tâm tới con mình nhiều
như trước
-Con bạn phải tự mình vận dụng các kỹ năng đã
học được từ trước tới nay
 Dạy dỗ con ở độ tuổi này là một trải nghiệm
thú vị đối với các bậc cha mẹ
-Sẽ có nhiều thách thức đối với bạn và con trong
quá trình dung hòa mối quan hệ đang có
chiều hướng thay đổi

 là cơ hội tốt để hướng dẫn con cách đưa ra
quyết định đúng đắn, giải quyết xung đột, đối
diện với thất bại


-Trẻ thử nghiệm mọi khả năng bằng nỗ lực
của bản thân với mục đích tìm ra thực sự
mình là ai, tìm ra cá tính riêng cho mình
-Trẻ có động lực mạnh mẽ để thể hiện cá
tính của mình thông qua thay đổi đột
ngột về lựa chọn:âm nhạc, quần áo, kiểu
tóc, bạn bè, lý tưởng, sở thích về các
món ăn, các hoạt động ngoài giờ học,
các môn học ưa thích, các kế hoạch cho
tương lai…


Con bạn đang thử nghiệm cá tính của mình
-Trẻ thử nghiệm nhiều cá tính khác nhau để
tìm ra nét cá tính phù hợp nhất với
mình.Để làm được trẻ phải bỏ đi một số
thói quen cũ
-Thông thường trẻ hay thử các nét tính
cách khác biệt so với cha mẹ mình:trẻ
nghe các loại nhạc mà cha mẹ không
thích, mặc các loại quần áo, trang phục
mà cha mẹ không muốn và có những
quan điểm trái ngược với cha mẹ
 giúp trẻ có thể dễ dàng thể hiện mình là
ai, thể hiện cá tính của mình

-Chú ý :đôi khi trẻ còn thử cả chất gây
nghiện, rượu, quan hệ tình dục hay các
quan hệ khác
 Cha mẹ lo lắng không biết những trải
nghiệm đó sẽ dẫn trẻ tới đâu
-Trẻ gặp khó khăn trong việc hiểu là
những điều xấu có thể xảy ra với
mình:Trẻ chưa thực sự hiểu mình có thể
bị tổn thương, có thai ngoài ý muốn, có
thể chết…
 trẻ có thể làm những việc dại dột, mạo
hiểm vì trẻ tin rằng sẽ không có gì sai
sót xảy ra với mình


-Trẻ muốn được đặt mình trong vai trò
của người lớn và thử làm những việc
bị cấm đoán, thử làm những việc
thường thấy người lớn làm
 cha mẹ thường lo sợ con sẽ làm
những điều nguy hiểm hay dại dột khi
chơi/quan hệ với những kẻ xấu hay
người lớn không gương mẫu


-Sự tin cậy của trẻ đối với bạn trong giai
đoạn này rất quan trọng bạn cần giúp
trẻ hiểu là trẻ có thể tìm tới bạn bất kỳ

khi nào cần khuyên nhủ hay cần thông
tin về một vấn đề nào đó mà không phải
e ngại
-Trẻ không muốn bị kiểm soát.Nhưng trẻ
thực sự cần biết rằng bạn luôn ở bên để
cung cấp cho trẻ những thông tin, kiến
thức rõ ràng và trung thực, những mong
đợi cụ thể,hợp lý và môi trường an toàn


-Sự tự tin, khả năng đưa ra quyết định,
kỹ năng giao tiếp, tự trọng, sự thấu
cảm và kỹ năng giải quyết xung đột
mà trẻ học được từ trước tới nay được
đưa vào áp dụng
 đây chính là khoảng thời gian trẻ cần
những kỹ năng này nhất


-Trong nỗ lực thực hiện các lựa chọn độc
lập và khao khát khám phá cái mới,
trẻ cũng có thể mắc lỗi
-Con bạn đang thử nghiệm đôi cánh của
mình.Có thể lúc nào đó trẻ sẽ bị ngã
nhưng trẻ sẽ học được cách bay lên
mà không cần sự nâng đỡ của cha mẹ


trẻ vị thành niên định nghĩa về
mình

-Trẻ vị thành niên là người không hề nhớ việc dọn
giường, nhưng lại chẳng bao giờ quên một số điện
thoại
- Trẻ vị thành niên là người có thể nghe được bài hát
Micheal Jackson vọng cách 3 căn nhà, nhưng không
nghe tiếng mẹ gọi ở phòng bên
- Trẻ vị thành niên là người có thể sử dụng được chiếc
Iphone hiện đại nhất không cần ai chỉ cách, nhưng lại
không phân biệt được đâu là muối và mì chính.
- Trẻ vị thành niên là người không biết sợ là gì, nên
dám bắt tay làm tất cả.
- Trẻ vị thành niên là người thích sống khác người,
không ai giống mình, khác với thế hệ của bố mẹ
nhưng lại rất sợ mình khác người khác.
- Trẻ vị thành niên là người luôn tưởng rằng bố mẹ
mình chưa từng là một “teen”nên chẳng hiểu gì về
mình cả.


1o điểm tương phản tâm lí của
tuổi VTN
1. Tuổi VTN hoạt động hăng, nhưng
cũng dễ nhược
Lúc thì hoạt động hăng hái, không đếm
xỉa đến sức khỏe. Lúc khác lại lười
biếng, ngại làm việc, hoặc không thể
làm việc được như trước, vì đã gắng
sức quá trong khi bồng bột. những
biến động thể chất cũng làm kiệt
sức, làm mỏi mệt thần kinh, gây

trạng thái chán ngán hoạt động.


2.Tuổi VTN dễ vui mà cũng dễ buồn
Có khi chỉ vì một căn cớ không đâu,
đang vui như hoa nở, bỗng lại ủ dột
như chiều thu. Chính các em cũng
không biết lý do tại đâu.
Những trang nhật ký cho chúng ta thấy
tâm hồn thiếu niên thiếu nữ theo
thời tiết, với bất cứ biến cố nào xẩy
ra nơi vạn vật trong vũ trụ như
thông cảm với tâm hồn chúng.


3.Tuổi VTN tự tôn, nhưng cũng tự ti
Ưa khoe khoang, tự kiêu, dễ xúc động về
những lời khen chê, vì vinh dự, nhưng
cũng dễ chán nản khi gặp một trở lực
nhỏ.
Chúng tưởng mình thiếu tài lực và hành
động như người nhát gan. Rồi tạo ra cho
mình một mối sầu u uất không muốn
thổ lộ cho ai. Để vơi sầu, chúng ghi đầy
những trang nhật ký hoặc tìm nơi an ủi .


4.Tuổi VTN quảng đại, nhưng cũng ích
kỷ Trong lúc hào hứng có thể sẵn
sàng hy sinh, ghét ích kỷ, nhưng

nhiều khi không ngần ngại chà đạp
quyền lợi của người khác


5.Tuổi VTN vừa muốn làm thiên thần vừa
muốn làm Satan
Một đằng muốn sống hợp luân lý, phong
tục, một đằng có khuynh hướng thỏa
mãn dục vọng
lý do rất dễ hiểu vì ý chí chưa phát triển
đầy đủ, lại bị lôi kéo mãnh liệt bởi
những khuynh hướng mới vừa đột
nhập tâm hồn khiến chúng khó tìm
đủ nghị lực để thắng được cám dỗ.


6.Tuổi VTN lúc ưa sống yên tĩnh một mình,
lúc lại rạo rực muốn đi theo nhóm
Hình ảnh những người bạn luôn luôn ám
ảnh chúng, mong muốn gặp mặt.
7.Tuổi VTN lúc thắc mắc mọi vấn đề, lúc
thờ ơ tất cả
Chúng muốn tìm hiểu tất cả, nhưng rồi lại
thờ ơ với mọi cái, ngay cả vấn đề
chúng chú trọng nhất như danh vọng,
học hành.


8.Tuổi VTN nhận lí rồi lại chê
Khi đọc sách, lúc thích nhận những tư tưởng

của tác giả, lúc lại chê những kiến thức ấy
Sẵn có thiên kiến và tư tưởng cố chấp,
chúng thường khó chấp nhận trước lời
góp ý của mọi người.
9.Tuổi VTN là tuổi cách mạng
Muốn đả phá và đổi mới trật tự sẵn
có,nhưng cũng thích duy trì cơ cấu hiện
tại.
Vì phán đoán và trí óc còn non nớt.


10.Tuổi VTN vừa khôn vừa khờ
Nhiều khi tỏ ra sáng suốt, thông hiểu
và có óc xác thực
trái lại có lúc lại hành động như người
thiếu hiểu biết, thiếu lương tri.


Điều quan trọng nhất cha mẹ có thể
làm trong giai đoạn này là:
-Tăng cường mối quan hệ cha mẹ và con
cái
-Giám sát/kiểm soát các hoạt động của
con cái
-Nuôi dưỡng tính độc lập của con cái


1.Tăng cường mối quan hệ cha mẹcon cái
-Mối quan hệ cha mẹ và con cái được hình
thành ngay từ khi trẻ mới sinh

-Trẻ có thể đối diện với giai đoạn vị thành
niên này dễ dàng hơn nếu mối liên hệ
giữa trẻ và cha mẹ:
+Ấm áp, tốt đẹp và tràn đầy yêu
thương
+Ổn định, nhất quán


-2.Giám sát/kiểm soát các hoạt động của con cái:
-Quan tâm đến hoạt động của con
-Nói chuyện với con thường xuyên
-Ở bên con nhiều nhưng không phải theo cách
soi mói
-Tham dự vào các sự kiện có con tham gia
-Biết được ai là bạn của con
-Không ngăn cấm bạn bè của con đến chơi
-Biết con thường làm gì trong giờ rảnh rỗi
-Chọn các hoạt động mà cả cha mẹ và con cái
cùng ưa thích và có thể cùng nhau thực hiện
-Ủng hộ con để đạt được mục đích


Chú ý giám sát đạt hiệu quả cao khi cha
mẹ lựa chọn được những cách tích cực
và vui vẻ để cha mẹ và con cái có thể
gần gũi nhau
Khi thực hiện giám sát cha mẹ phải thể
hiện bằng tình yêu thương, sự ấm áp

Khi Con cảm thấy thích thú, thoải mái mỗi
khi ở bên cha mẹ, chúng sẽ:
-Thấy việc giám sát của cha mẹ chính là
thể hiện sự quan tâm
-Dành thời gian nhiều hơn ở bên cha mẹ
-Cảm thấy thoải mái khi nói chuyện với
cha mẹ
-Lắng nghe lời khuyên của cha mẹ
-Muốn duy trì mối quan hệ tốt đẹp với cha
mẹ


Tuy nhiên khi mối quan hệ giữa con cái và
cha mẹ không tốt, trẻ sẽ:
Nhìn nhận sự giám sát như hành động kiểm
soát, can thiệp
Dành ít thời gian bên cha mẹ và dành nhiều
thời gian vào các việc ngoài tầm kiểm soát
của cha mẹ
Ngần ngại nói chuyện với cha mẹ khi có
khúc mắc
Không nghe theo lời khuyên bảo của cha mẹ
Chống đối cha mẹ