KHÁM MẠCH MÁU NGOẠI BIÊN

KHÁM
MẠCH MÁU NGOẠI BIÊN
Bs Lê Hùng


Phương tiện cần có…
• Bàn khám
• Đèn khám
• Ống nghe


Có ba bước thăm khám…
• Nhìn
• Sờ
• Nghe


Nhìn và sờ là hai bước thường qui, bắt buộc
phải có khi thăm khám mạch máu chi
trên…
…vậy khi nào thì nghe…


Khi thăm khám mạch máu ngọai biên,
nghe khi…

…sờ có rung miu..
…hay có ổ đập bất thường trên đường đi
của một động mạch

Âm thổi khi nghe có thể là…

• …âm thổi tâm thu: phình động mạch?
• …âm thổi liên tục: dò động-tĩnh mạch?


Hãy bắt đầu phần thăm khám…

…bằng khâu quan sát…
…và hãy quan sát thật kỹ!


Nhìn
• Nguyên tắc: quan sát cả hai chi và so
sánh
• Các điểm cần lưu ý:
– Kích thước (chu vi)
– Màu sắc
– Các dấu hiệu bất thường khác


Sự thay đổi kích thước (chu vi)
của một đoạn chi bao gồm…
• To hơn bình thường
• Nhỏ hơn bình thường (teo)
• Chi bị sưng (mất các hõm tự nhiên)


Sự thay đổi về màu sắc có thể là…
•

•
•
•
•

Đỏ
Tái
Tím
Nổi bông
Đen


Các dấu hiệu bất thường khác
•
•
•
•
•

Tĩnh mạch nông dưới da nổi rõ
Da (teo, khô)
Lông (thưa thớt)
Móng (mất bóng, vênh, gãy)
Vết loét (chú ý vị trí, kích thước, tính chất
của bờ và đáy ổ loét, tình trạng bội nhiễm)
• Hoại tử khô đầu ngón


Thăm khám chi trên…
…như thường qui…

…cũng bắt đầu bằng
quan sát


Sờ là khâu quan trọng tiếp theo. Mục
đích của sờ…
• Đánh giá nhiệt độ bề mặt
• Đánh giá mạch
• Phát hiện các ổ đập bất thường hay
rung miu trên đường đi của động
mạch
• Đánh giá độ căng của bắp cơ
• Khám tĩnh mạch nông


Đánh giá nhiệt độ bề mặt chi
• BN buông xuôi hai tay
• Khám bằng cả hai bàn tay, mỗi bàn tay
dành cho một chi, ở cùng một cao độ
• Mặt lưng của các ngón tay sẽ có cảm nhận
nhiệt độ tốt nhất
• Đi từ đầu chi đến gốc chi
• Lên đến mức nào thì ngừng? Ngừng khi
chắc chắn nhiệt độ ở hai đoạn chi tương
ứng là như nhau


Theo bạn, nếu nhiệt độ bề mặt da ở một chi
thấp hay cao hơn chi bên kia, điều này có ý
nghĩa gì?

• Phần chi có nhiệt
độ thấp hơn có thể
bị giảm tưới máu
động mạch
• Phần chi có nhiệt
độ cao hơn có thể
bị ứ trệ tuần hòan
tĩnh mạch


Bước kế tiếp của sờ nhiệt chi trên…

… là bắt mạch


Các vị trí bắt mạch chi trên bao gồm…

…động mạch quay,
…động mạch trụ,
…và động mạch cánh tay


Khác với bắt mạch chi dưới…
…mạch chi trên được bắt từ ngọn chi đến
gốc chi


Hãy bắt đầu bằng bắt động mạch quay.
• Mạch quay được bắt hai bên cùng lúc…

Mạch trụ khó bắt hơn…


Trong trường hợp không bắt được
mạch trụ…
…có thể kiểm tra mạch trụ bằng nghiệm
pháp Allen


Các bước chính của nghiệm pháp
Allen
• Xác định vị trí giải phẫu của động mạch
quay và trụ ở cổ tay
• Cho BN nắm chặt tay
• Ép mạnh lên động mạch quay và trụ
• Bảo BN mở bàn tay và quan sát màu tái
của bàn tay
• Buông ngón tay ép lên động mạch trụ
• Bình thường, bàn tay sẽ hồng trở lại trong
vòng 5 giây


Bạn hãy quan sát các bước chính của
nghiệm pháp Allen


Nếu mạch quay khó bắt (điều này hiếm khi
xảy ra), cũng có thể thực hiện nghiệm pháp
Allen đối với động mạch quay…

Bước kế tiếp sau bắt mạch quay, trụ…
…là bắt mạch cánh tay