Thực Hành Giải Phẫu trên mô hình ĐOAN não

ĐOAN NÃO
1.ĐẠI CƯƠNG
-

Đoan não gồm có 2 ½ cầu đại não và các mép liên bán cầu

-Bán cầu đại não được tạo nên vì gian não thọc sâu vào não trước , sau
đó BCĐN phát triển rất mạnh nên bắt buộc phải cong lại , đè lên gian não
& quặp ở 2 đầu , làm cho gian não bị vùi sâu ở trong
-Hai BCĐN được dính với nhau bởi các




Mép liên bán cầu gồm thể trai , vòm não , mép trước và vách trong suốt
( fig.135 p.124 Gray’s anatomy)



-Đoan não nằm trong tầng trước & tầng giữa hộp sọ, ở tầng sau,
đoan não đè lên lều tiểu não
- BCĐN dài # 16cm, rộng 14cm và cao 12cm , nặng từ 1000g ->2000g
-Giữa 2 BCĐN có khe não dọc, mà đáy khe là thể trai.
-Ở phía dưới giữa 2 BCĐN và trung não có khe não ngang (khe
Bichat ), lách trong khe có tấm mạch mạc của 2 não thất bên và não
thất 3


2.HÌNH THỂ NGOÀI
Mỗi BCĐN có 3 mặt : trên ngoài, trong & dưới. Mỗi mặt có nhiều khe
phân chia não thành nhiều thùy , mỗi thùy lại được phân chia thành nhiều

tiểu thùy hoặc hồi não
2.1.Mặt trên ngoài : lồi, liên quan với vòm sọ, có 3 rãnh
-Rãnh trung tâm ( rãnh Rolando ) : từ phía sau điểm giữa bờ trên ½ cầu
chạy chếch xuống dưới , ra trước




-Rãnh bên ( rãnh Sylvius ) bắt đầu từ chỗ nối ¼ trước— 3/4 sau bờ dưới
BCĐN chạy chếch lên trên & ra sau.Rãnh này tách ra 3 trẽ : trẽ trước,
trẽ lên & trẽ sau
-Rãnh đỉnh chẩm ngoài nằm trước cực chẩm # 5cm
3 rãnh này tạo nên ở mặt ngoài 5 thùy sau:
2.1.1.Thùy trán
-Nằm trước rãnh trung tâm & trên rãnh bên



Đầu trước gọi là cực trán
-Có 3 rãnh : trước trung tâm, trán trên & trán dưới chia mặt ngoài làm
4 hồi :trước trung tâm, trán trên , trán giữa & trán dưới
-Hồi trán dưới ở dưới rãnh trán dưới, ở đây có 2 trẽ trước & trẽ lên của
rãnh bên ,các vùng não xung quanh 2 trẽ này tạo nên vùng Broca
( Broca’s area ),thường được gọi là trung khu vận ngôn của vỏ
não( motor speech centre ) ở BCĐN trội


(= Brodmann 44 & 45 )Tổn thương vùng này do một số nguyên nhân
ex như đột quỵ, chấn thương sọ não, u não v.v… có thể dẫn đến mất vận
ngôn Broca ( Broca’s aphasia )

2.1.2.Thùy thái dương
-Nằm dưới rãnh bên, ở phía trước thùy chẩm, có đầu trước gọi là cực
thái dương
-Có 2 rãnh thái dương trên & dưới chia thùy thành 3 hồi TD trên, giữa &
dưới
-Ở mặt trên thùy TD, thuộc thành dưới rãnh bên có các rãnh thái dương
ngang giới hạn nên các hồi thái dương ngang ( Fig.870 )




-Phần sau hồi thái dương trên ở BCĐN trội ( chiếm 95% bên trái đối với
người thuận tay phải & # 60% đối với người thuận tay trái ) gọi là vùng
Wernicke ( = Brodmann area 22 ), nếu bị tổn thương thì sẽ dẫn đến mất
ngôn ngữ Wernicke ( Wernicke’s aphasia )
2.1.3.Thùy chẩm
-Đầu sau gọi là cực chẩm
-Giới hạn : từ khuyết trước chẩm -> rãnh đỉnh chẩm ngoài



-Rãnh chẩm ngang ở phía sau rãnh đỉnh chẩm từ bờ trên BCĐN chạy
xuống dưới chia làm 2 nhóm : hồi chẩm trên & dưới
-Ngoài ra có thể thấy rãnh nguyệt ở gần cực chẩm

2.1.4.Thùy đỉnh
-Nằm ở trên , sau rãnh trung tâm , trước rãnh đỉnh chẩm , ôm lấy đầu sau
rãnh bên, ở giữa thùy trán ở trước & thùy chẩm ở sau
-Rãnh sau trung tâm & rãnh gian đỉnh ( còn gọi là rãnh trong đỉnh ) chia
thùy thành 3 phần : hồi sau trung tâm, và 2 tiểu thùy đỉnh trên & dưới
-Hồi trên viền ôm lấy đầu sau rãnh bên
-Hồi góc vòng quanh đầu sau rãnh thái dương trên


2.1.5.Thùy đảo ( Fig .871 )
-Nằm sâu trong sàn rãnh bên và được bao quanh bởi rãnh vòng đảo
-Nó bị che lấp bởi các phần vỏ não gọi là các nắp của thùy đảo, các nắp này
được ngăn cách nhau bởi các trẽ của rãnh bên :

*Nắp ổ mắt ở dưới trẽ

trước và được tạo nên bởi phần ổ mắt của hồi trán dưới
*Nắp trán nằm giữa trẽ trước & trẽ lên, được tạo nên bởi phần tam
giác của hồi



trán dưới
*Nắp trán đỉnh nằm giữa trẽ lên & đầu trên của trẽ sau của rãnh
bên, được tạo nên bởi phần sau của hồi trán dưới , đầu dưới của 2 hồi
trước & sau trung tâm, và bởi đầu dưới của phần trước của tiểu thùy đỉnh
dưới
*Nắp thái dương nằm dưới trẽ sau , được tạo bởi hồi thái dương
trên & các hồi thái dương ngang