Quản trị DN Tài chính kinh doanh QTH ch3

Chương 3: VĂN HOÁ VÀ
MÔI TRƯỜNG CỦA DOANH NGHIỆP
; VĂN HOÁ
l KHÁI NIỆM: MỘT SỐ KHÁI NIỆM
VỀ VĂN HOÁ
E. HERIOT: “CÁI GÌ CÒN LẠI KHI
TẤT CẢ NHỮNG CÁI KHÁC BỊ
QUÊN ĐI, CÁI ĐÓ CHÍNH LÀ VĂN
HOÁ”.

HỒ CHÍ MINH: “VĂN HOÁ LÀ SỰ TỔN G HP MỌI
PHƯƠNG THỨC SINH HOẠT CÙNG VỚI BIỂU HIỆN
CỦA NÓ MÀ LOÀI NGƯỜI ĐÃ SẢN SINH RA NHẰM
THÍCH ỨNG NHỮNG NHU CẦU ĐỜI SỐNG VÀ ĐÒI
HỎI SINH TỒN”.
UNESCO: “VĂN HOÁ PHẢN ÁNH VÀ THỂ HIỆN
MỘT CÁCH TỔNG QUÁT, SÔI ĐỘNG MỌI MẶT
CUỘC SỐNG (CÁ NHÂN VÀ CỘNG ĐỒNG) ĐÃ DIỄN
RA TRONG QUÁ KHỨ CŨNG NHƯ ĐANG DIỄN RA
TRONG HIỆN TẠI, QUA HÀNG BAO NHIÊU THẾ KỶ
NÓ ĐÃ CẤU THÀNH NÊN MỘT HỆ THỐN G CÁC GIÁ
TRỊ, TRUYỀN THỐNG THẨM MỸ VÀ LỐI SỐNG, VÀ
DỰA TRÊN ĐÓ, TỪNG DÂN TỘC KHẲNG ĐỊNH BẢN
SẮC RIÊNG CỦA MÌNH”.

E.B TAYLOR: “VĂN HOÁ LÀ MỘT PHỨC THỂ
BAO GỒM KIẾN THỨC, NIỀM TIN, NGHỆ
THUẬT, ĐẠO ĐỨC VÀ TẤT CẢ KHẢ NĂNG
TẬP TỤC KHÁC CẦN THIẾT CHO CON
NGƯỜI TRONG MỘT XÃ HỘI”.

1


• l ĐẶC TRƯNG CỦA VĂN HOÁ
LÀ SẢN PHẨM CỦA CON NGƯỜI, NHẰM
ĐÁP ỨNG NHU CẦU CỦA CON NGƯỜI.
LÀ MỘT HỆ THỐNG CÁC GIÁ TRỊ ĐƯC
CHẤP NHẬN, CHIA SẺ VÀ ĐỀ CAO BỞI
MỘT CỘNG ĐỒNG (DÂN TỘC) MÀ QUA ĐÓ,
CỘNG ĐỒNG CÓ ĐƯC BẢN SẮC CỦA
MÌNH.
ĐƯC LƯU TRUYỀN TỪ ĐỜI NÀY SANG ĐỜI
KHÁC.

l PHÂN LOẠI VĂN HOÁ:
v THEO HÌNH THÁI
VĂN HOÁ VẬT THỂ: NHỮNG YẾU TỐ
VẬT CHẤT TẠO NÊN VẬT THỂ NHƯ:
NGÔI ĐÌNH, CHIẾC XE, CÁI CẦU, ....
VĂN HOÁ PHI VẬT THỂ: LÀ TRÍ TUỆ,
KỸ THUẬT ĐỂ TẠO NÊN VẬT THỂ ĐÓ.
VĂN HOÁ VẬT THỂ VÀ VĂN HOÁ PHI
VẬT THỂ QUYỆN LẪN VÀO NHAU,
KHÔNG TÁCH RỜI.

v THEO CÁCH ỨNG XỬ
VĂN HOÁ BỐI CẢNH YẾU (VĂN HOÁ
PHƯƠNG TÂY) NÉT ĐẶC TRƯNG LÀ VĂN BẢN
ĐƯC COI TRỌNG.
“LỜI NÓI BAY ĐI, CHỮ VIẾT CÒN LẠI”

VĂN HOÁ BỐI CẢNH MẠNH (VĂN HOÁ
PHƯƠNG ĐÔNG) NÉT ĐẶC TRƯNG LÀ “LỆ”
ĐƯC COI TRỌNG.
“TRĂM NĂM BIA ĐÁ CÒN MÒN,
NGHÌN NĂM BIA MIỆNG HÃY CÒN TRƠ TRƠ”.

2


l VĂN HOÁ DOANH NGHIỆP
- DOANH NGHIỆP LÀ MỘT ĐỊNH CHẾ XÃ
HỘI, MỘT BỘ PHẬN CẤU THÀNH VĂN HOÁ.
MỘT DOANH NGHIỆP BAO GỒM NHIỀU YẾU
TỐ:
CƠ SỞ VẬT CHẤT KỸ THUẬT.
CÁCH THỨC QUẢN LÝ TÀI CHÍNH VÀ NHÂN
VIÊN.
NGHỆ THUẬT LÃNH ĐẠO VÀ ĐIỀU HÀNH.
ĐIỀU KIỆN VÀ CHẾ ĐỘ AN TOÀN LAO
ĐỘNG.
PHÚC LI XÃ HỘI VÀ HƯU TRÍ.
CÁC TỔ CHỨC XÃ HỘI TRONG DOANH
NGHIỆP.

- ĐÒI HỎI KHÁCH QUAN
SỰ ĐÒI HỎI KHÁCH QUAN TRONG VIỆC
TẠO LẬP THỊ TRƯỜNG VĂN MINH HIỆN
NAY.
BẢO VỆ LI ÍCH CỦA NGƯỜI TIÊU DÙNG.
HỘI NHẬP NỀN KINH TẾ KHU VỰC VÀ THẾ

GIỚI.

- TẦM QUAN TRỌN G CỦA VĂN HOÁ DOANH
NGHIỆP
ALVIN TOFLER: BẤT KỲ DOANH NGHIỆP NÀO MÀ
THIẾU VĂN HOÁ, NGÔN NGỮ, TƯ LIỆU, THÔNG
TIN, NÓI CHUNG LÀ TRI THỨC THÌ KHÔN G THỂ
ĐỨNG VỮNG ĐƯC.
VĂN HOÁ DOANH NGHIỆP THỂ HIỆN QUA PHONG
CÁCH LÃNH ĐẠO CỦA NGƯỜI LÃNH ĐẠO, TÁC
PHONG LÀM VIỆC CỦA NHÂN VIÊN VÀ CÁCH
ỨNG XỬ CỦA DOANH NGHIỆP VỚI CÁC ĐỐI TÁC
CỦA MÌNH.
CÁC HÃNG KINH DOANH THỊNH VƯNG VÀ LÂU
BỀN LÀ DO HỌ ĐÃ THIẾT LẬP VÀ DUY TRÌ ĐƯC
MỘT NỀN VĂN HOÁ DOANH NGHIỆP CỦA RIÊNG
MÌNH.

3


-KHÁI NIỆM:
THEO ÔNG AKIHIKO URATA: VĂN HOÁ
DOANH NGHIỆP ĐƯC HIỂU NHƯ NÉT ĐẶC
TRƯNG CỦA GIÁ TRỊ VĂN HOÁ, HÀNH VI
ỨNG XỬ DỰA TRÊN MỘT MỤC TIÊU NÀO
ĐÓ MÀ CÁC THÀNH VIÊN CỦA DOANH
NGHIỆP CÙNG CHIA SẺ VÀ GIỮ GÌN. NÓ CÓ
THỂ ĐƯC COI NHƯ NHỮNG TIÊU CHUẨN
VÀ CÁCH ỨNG XỬ PHỔ BIẾN CỦA DOANH

NGHIỆP ĐÓ.

- ĐẶC TRƯNG CỦA VĂN HOÁ DOANH
NGHIỆP
LÀ SẢN PHẨM CỦA CHÍNH NHỮNG CON
NGƯỜI CÙNG LÀM VIỆC TRONG DOANH
NGHIỆP NHẰM ĐÁP ỨNG NHU CẦU PHÁT
TRIỂN BỀN VỮNG CỦA DOANH NGHIỆP.
XÁC LẬP NÊN MỘT HỆ THỐNG CÁC GIÁ
TRỊ (DƯỚI DẠNG VẬT THỂ VÀ PHI VẬT
THỂ) ĐƯC TOÀN THỂ NHỮNG NGƯỜI LÀM
VIỆC TRONG DOANH NGHIỆP CHIA SẺ,
CHẤP NHẬN, ĐỀ CAO VÀ ỨNG XỬ THEO
CÁC GIÁ TRỊ ĐÓ NHẰM ĐẠT ĐƯC MỤC
TIÊU CỦA DOANH NGHIỆP.

TẠO ĐƯC BẢN SẮC RIÊNG CỦA DOANH
NGHIỆP, NHỜ BẢN SẮC NÀY MÀ DOANH
NGHIỆP ĐƯC XÃ HỘI CHẤP NHẬN, DOANH
NGHIỆP CÓ ĐƯC SỨC MẠNH VÀ LI THẾ
CẠNH TRANH.
NÓ TRỞ THÀNH TRUYỀN THỐNG, TỨC LÀ
CÓ GIÁ TRỊ LÂU BỀN VÀ ĐƯC LƯU
TRUYỀN QUA NHIỀU THẾ HỆ NGƯỜI LÀM
VIỆC TRONG DOANH NGHIỆP.

4


-CÁC BỘ PHẬN CẤU THÀNH CỦA VĂN HOÁ

DOANH NGHIỆP
ª TRIẾT LÝ HOẠT ĐỘNG CỦA DOANH
NGHIỆP
LÀ TƯ TƯỞNG CHUNG CHỈ ĐẠO TOÀN BỘ
SUY NGHĨ VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA DOANH
NGHIỆP TỪ NGƯỜI LÃNH ĐẠO, CÁC BỘ
PHẬN QUẢN LÝ VÀ NHỮNG NGƯỜI LAO
ĐỘNG TRONG DOANH NGHIỆP.

SUZUKI: “TRAO SẢN PHẨM HOÀN THIỆN
ĐẾN NGƯỜI TIÊU DÙNG”.
BẢO VIỆT: “PHỤC VỤ KHÁCH HÀNG
MỘT CÁCH TỐT NHẤT ĐỂ PHÁT TRIỂN.

ª ĐẠO ĐỨC KINH DOANH

ALBERT SCHWEITZER: “ĐẠO ĐỨC LÀ CÁI
TÊN MÀ CHÚNG TA ĐẶT CHO NHỮNG
HÀNH VI ĐÚNG ĐẮN. CHÚNG TA BẮT
BUỘC CHẲNG NHỮNG PHẢI XEM XÉT CÁI
LI CHO BẢN THÂN, MÀ CÒN PHẢI XEM
XÉT ĐẾN NHỮNG CÁI CÓ LI CHO NGƯỜI
KHÁC VÀ CHO CẢ LOÀI NGƯỜI NÓI
CHUNG”.

5


ĐẠO ĐỨC ĐÒI HỎI CAO HƠN PHÁP LUẬT.
LEP TOLSTOI: “TRONG XÃ HỘI, GIỎI LẮM

CŨNG CHỈ 10% CÁC HÀNH VI ĐƯC CHI
PHỐI VÀ KIỂM SOÁT BẰNG LUẬT PHÁP,
90% CÒN LẠI PHỤ THUỘC VÀO ĐẠO ĐỨC
VÀ VĂN HOÁ”.

XÁC ĐỊNH RÕ MỤC TIÊU KINH DOANH
XÁC ĐỊNH RÕ QUAN HỆ GIỮA LI ÍCH CỦA
DOANH NGHIỆP VÀ LI ÍCH CỦA KHÁCH
HÀNG.
ĐẢM BẢO LI ÍCH NHÀ NƯỚC.
ĐẢM BẢO LI ÍCH CỦA NGƯỜI LAO ĐỘNG,
TÔN TRỌNG NHÂN PHẨM VÀ KHUYẾN
KHÍCH TINH THẦN SÁNG TẠO CỦA HỌ.
GIẢI QUYẾT CÁC VẤN ĐỀ MÔI TRƯỜNG.
QUAN TÂM ĐẾN VẤN ĐỀ XÃ HỘI – NHÂN
ĐẠO.
XÂY DỰNG PHONG CÁCH GIAO TIẾP ỨNG
XỬ CÓ VĂN HOÁ VỚI CÔNG CHÚNG.

; MÔI TRƯỜNG CỦA DOANH
NGHIỆP

• KHÁI NIỆM: TẤT CẢ CÁC YẾU TỐ BÊN
TRONG CŨNG NHƯ BÊN NGOÀI THƯỜNG
XUYÊN CÓ ẢNH HƯỞNG ĐẾN KẾT QUẢ
HOẠT ĐỘNG CỦA TỔ CHỨC.

6

Sơ đồ 4.1 (Cá c loại môi trườ ng của tổ chức)

• MÔI TRƯỜNG VĨ MÔ (MÔI TRƯỜNG
TỔNG QUÁT):

q ĐẶC ĐIỂM:
⇒ ẢNH HƯỞNG ĐẾN TẤT CẢ CÁC DOANH
NGHIỆP, TUY NHIÊN MỨC ĐỘ & TÍNH CHẤT
TÁC ĐỘNG KHÔNG GIỐNG NHAU.
⇒ DOANH NGHIỆP ÍT CÓ ẢNH HƯỞNG /
KIỂM SOÁT TỚI NÓ.

q

CÁC YẾU TỐ:

⇒ KINH TẾ: TỐC ĐỘ GDP, GNP, LÃI SUẤT, TỶ GIÁ
NGOẠI TỆ…
⇒ DÂN SỐ: TỶ LỆ TĂN G DÂN SỐ, XU HƯỚNG TUỔI
TÁC, GIỚI TÍNH, CƠ CẤU DÂN SỐ…
⇒ CÔN G NGHỆ: TỐC ĐỘ PHÁT TRIỂN SẢN PHẨM
MỚI, CÔNG NGHỆ MỚI, KHẢ NĂN G CHUYỂN GIAO
CÔNG NGHỆ…
⇒ VĂN HÓA XÃ HỘ I: NHỮNG LỰA CHỌN NGHỀ
NGHIỆP, TẬP QUÁN, NHỮNG ƯU TIÊN & NHỮNG
QUAN TÂM CỦA XÃ HỘI.
⇒ CHÍNH TRỊ – PHÁP LUẬT: NHỮNG ƯU TIÊN CỦA
CHÍNH PHỦ, LUẬT THUẾ, QUY ĐỊNH VỀ MÔI
TRƯỜNG…

7


• MÔI TRƯỜNG VI MÔ (MÔI TRƯỜNG
NGÀNH)
q

ĐẶC ĐIỂM:

⇒
GẮN LIỀN VỚI TỪNG NGÀNH, TỪNG
DOANH NGHIỆP.
⇒
TÁC ĐỘNG TRỰC TIẾP, RẤT NĂNG
ĐỘNG.

q

CÁC YẾU TỐ:

KHÁCH HÀNG: GỒM NHỮNG NGƯỜI TIÊU THỤ
CÁC SẢN PHẨM CỦA DOANH NGHIỆP, QUYẾT
ĐỊNH ĐẦU RA CỦA DOANH NGHIỆP.
⇒
NHỮNG NGƯỜI CUNG CẤP: CÁC NHÀ SẢN
XUẤT CUNG CẤP VẬT TƯ, CÔNG NGHỆ, CÁC
NGÂN HÀNG, CỔ ĐÔNG,…
⇒
CÁC ĐỐI THỦ CẠNH TRANH:
DOANH NGHIỆP HIỆN HỮU TRONG NGÀNH

CÁC ĐỐI THỦ TIỀM ẨN MỚI
CÁC SẢN PHẨM THAY THẾ
ª MỖI DẠN G CẠNH TRANH TRÊN ĐÂY CÓ NHỮN G
ĐẶC TÍNH KHÁC NHAU.
⇒
CÁC NHÓM ÁP LỰC: CỘNG ĐỒNG XÃ HỘI, DÂN
CƯ ĐỊA PHƯƠNG…
⇒

• MÔI TRƯỜNG NỘI BỘ (HOÀN CẢNH
BÊN TRONG)
q ĐẶC ĐIỂM:
⇒ THỂ HIỆN NHỮNG MẶT MẠNH, YẾU
HIỆN TẠI CỦA DOANH NGHIỆP.
⇒ CÓ ẢNH HƯỞNG TRỰC TIẾP ĐẾN
NĂNG SUẤT, CHẤT LƯNG CÁC SẢN
PHẨM & DỊCH VỤ, VỊ THẾ CẠNH TRANH
CỦA DOANH NGHIỆP.
⇒ DOANH NGHIỆP CÓ KIỂM SOÁT &
ĐIỀU CHỈNH NÓ.

8


q

ĐẶC ĐIỂM:

⇒ THỂ HIỆN NHỮNG MẶT MẠNH, YẾU HIỆN
TẠI CỦA DOANH NGHIỆP.

⇒ CÓ ẢNH HƯỞNG TRỰC TIẾP ĐẾN NĂNG
SUẤT, CHẤT LƯNG CÁC SẢN PHẨM &
DỊCH VỤ, VỊ THẾ CẠNH TRANH CỦA
DOANH NGHIỆP.
⇒ DOANH NGHIỆP CÓ KIỂM SOÁT & ĐIỀU
CHỈNH NÓ.
⇒SẢN XUẤT: NĂNG LỰC SẢN XUẤT, TRÌNH
ĐỘ CÔNG NGHỆ…
⇒TÀI CHÍNH: DÒNG TIỀN TỆ, CƠ CẤU VỐN
ĐẦU TƯ, TÌNH HÌNH CÔNG N…

⇒NHÂN LỰC: TRÌNH ĐỘ LỰC LƯNG NHÂN SỰ,
VẤN ĐỀ SẮP XẾP, BỐ TRÍ, ĐÀO TẠO, CÁC
CHÍNH SÁCH ĐÃI NGỘ,…
⇒MARKETING: NGHIÊN CỨU THỊ TRƯỜNG,
KHÁCH HÀNG, HỆ THỐNG PHÂN PHỐI,
QUẢNG CÁO,…
⇒NGHIÊN CỨU & PHÁT TRIỂN: KHẢ NĂNG
NGHIÊN CỨU SẢN PHẨM MỚI, CÔNG NGHỆ
MỚI,…
⇒VĂN HÓA: ĐẶC TÍNH, DẠNG VĂN HÓA, MỨC
ĐỘ THÍCH ỨNG HIỆN TẠI, TƯƠNG LAI,…
CÁC YẾU TỐ TRÊN ĐƯC ĐÁNH GIÁ TRÊN CƠ
SỞ SO SÁNH VỚI CÁC NHÀ CẠNH TRANH.

•

KỸ THUẬT PHÂN TÍCH SWOT:

ĐÂY LÀ MỘT KỸ THUẬT ĐỂ PHÂN TÍCH VÀ

XỬ LÝ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VỀ MÔI
TRƯỜNG, GIÚP DOANH NGHIỆP ĐỀ RA
CHIẾN LƯC MỘT CÁCH KHOA HỌC.
S (STRENGTHS): CÁC MẶT MẠNH.
W (WESKNESSES): CÁC MẶT YẾU.
O (OPPORTUNITIES): CÁC CƠ HỘI.
T (THREATS): CÁC NGUY CƠ.

9


q SWOT CÓ THỂ ĐƯA RA SỰ LIÊN KẾT
TỪNG CẶP MỘT CÁCH ĂN Ý HOẶC LÀ SỰ
LIÊN KẾT GIỮA BỐN YẾU TỐ, QUA ĐÂY
GIÚP CHO DOANH NGHIỆP HÌNH THÀNH
CÁC CHIẾN LƯC CỦA MÌNH MỘT CÁC CÓ
HIỆU QUẢ NHẰM KHAI THÁC TỐT NHẤT
CƠ HỘI CÓ ĐƯC TỪ BÊN NGOÀI, GIẢM
BỚT HOẶC NÉ TRÁNH CÁC ĐE DỌA, TRÊN
CƠ SỞ PHÁT HUY NHỮNG MẶT MẠNH &
KHẮC PHỤC NHỮNG YẾU KÉM.

Sơ đồ 4.2 (Sự liên kết các yếu tố của môi
trường)

S (Các điểm mạnh)

O (Các cơ hội)

W (Các điểm yếu)

T (Các nguy cơ)

qS + O: PHẢI SỬ DỤNG MẶT MẠNH NÀO
ĐỂ KHAI THÁC TỐT NHẤT CƠ HỘI CÓ
ĐƯC TỪ BÊN NGOÀI ?
qS + T: PHẢI SỬ DỤNG MẶT MẠNH NÀO
ĐỂ ĐỐI PHÓ VỚI NGUY CƠ ?
qW + O:
⇒PHẢI KHẮC PHỤC YẾU KÉM NÀO
HIỆN NAY ĐỂ TẬN DỤNG TỐT NHẤT
CƠ HỘI ĐANG CÓ TỪ BÊN NGOÀI ?
⇒SỬ DỤNG CƠ HỘI NÀO ĐỂ KHẮC
PHỤC NHỮNG YẾU KÉM HIỆN NAY ?

10


qW + T: PHẢI KHẮC PHỤC NHỮNG YẾU
KÉM NÀO ĐỂ GIẢM BỚT NGUY CƠ
HIỆN NAY ?
qS + W + O +T: SỬ DỤNG MẶT MẠNH ĐỂ
KHAI THÁC TỐT NHẤT CƠ HỘI, LẤP
DẦN NHỮNG YẾU KÉM & GIẢM BỚT
NHỮNG NGUY CƠ.

; MỘT SỐ GIẢI PHÁP GIẢM BẤT
TRẮC CỦA MÔI TRƯỜNG
w DÙNG ĐỆM
NHẰM GIẢM BỚT HAY THU HÚT NHỮN G CÚ

“SOCK”
DO ẢNH HƯỞN G CỦA MÔI TRƯỜNG.
w SAN BẰNG
SAN ĐỀU ẢNH HƯỞNG CỦA MÔI TRƯỜNG.
w TIÊN ĐOÁN
DỰ ĐOÁN CÁC CHUYỂN BIẾN CỦA MÔI
TRƯỜNG ĐỂ GIẢM BẤT TRẮC.
w CẤP HẠN CHẾ
CUNG CẤP VẬT TƯ HAY SẢN PHẨM CĂN CỨ
VÀO ƯU TIÊN.

w HP ĐỒNG
ĐỂ GIẢM BỚT BẤT TRẮC Ở ĐẦU VÀO CŨNG NHƯ
ĐẦU RA.
w KẾT NẠP
KẾT NẠP NHỮNG CÁ NHÂN HAY TỔ CHỨC CÓ THỂ
LÀ NHỮNG ĐE DOẠ CHO TỔ CHỨC.
w LIÊN KẾT
CÁC TỔ CHỨC LIÊN KẾT LẠI VỚI NHAU ĐỂ CÓ
HÀNH ĐỘNG CHUNG.
w QUA TRUNG GIAN
VẬN ĐỘNG HÀNH LANG.
w QUẢNG CÁO
NÊU ĐƯC SỰ KHÁC BIỆT VỀ SẢN PHẨM CỦA
DOANH NGHIỆP.
°BẢO HIỂM
DOANH NGHIỆP MUA BẢO HIỂM ĐỂ CHUYỂN RỦI
RO CỦA MÌNH CHO DOANH NGHIỆP TÀI CHÍNH.

11