Quản trị DN Tài chính kinh doanh vCHƯƠNG 3

CHƯƠNG 3
LÝ THUYẾT VỀ HÀNH VI
NGƯỜI TIÊU DÙNG


I.THUYẾT HỮU DỤNG
1. Khái niệm
Giả thiết: - Mức thỏa mãn khi tiêu dùng 1 sản phẩm có thể
đo lường được, gọi là hữu dụng(utility)
- Sản phẩm tiêu dùng có thể chia nhỏ được
- Người tiêu dùng có sự lựa chọn hợp lý
*Tổng hữu dụng TU (Total utility): tổng mức hữu dụng khi
tiêu dùng một số lượng sản phẩm trong 1 đơn vị thời gian
TU = f(X) X = 1,2,3,.......,n sản phẩm X.
*Hữu dụng biên MU (Marginal utility): mức hữu dụng tăng
thêm khi tiêu dùng thêm 1đv sản phẩm
MU = ∆TU / ∆X = dTU / dX


X

TU

MU

0

0

1

4

4

2

7

3

3

9

2

4

10

1

5

10

0

6

9

-1

7

7

-2

• MU > 0 ⇔ TU↗
• MU < 0 ⇔ TU↘
• MU = 0 ⇔ TU max
Quy luật hữu dụng biên giảm dần: khi số lượng sản phẩm tiêu
dùng tăng lên, hữu dụng biên giảm dần (tốc độ tăng TU giảm dần)


2.Cân bằng tiêu dùng
Cân bằng tiêu dùng là tình trạng người tiêu dùng đạt được
mức hữu dụng cao nhất: tối đa hóa hữu dụng – TUmax (utility
maximization) trong điều kiện giới hạn thu nhập của mình.
Giả thiết chỉ có 2 hàng hóa X và Y.
Điều kiện cân bằng tiêu dùng: MUX / PX = MUY / PY
PXX + PYY = I
Ví dụ:
Người tiêu dùng có thu nhập I = 14đ
Giá của sản phẩm X: PX = 2đ/1sp
Giá của sản phẩm Y: PY = 1đ/1sp
X = 4, Y = 6 thỏa mãn điều kiện cân
bằng tiêu dùng:

MUX/PX = MUY/PY = 7
PXX + PYY = 14
Tại sao đường cầu dốc xuống?

X

TUX

MUX

Y

TUY

MUY

1

20

20

1

12

12

2

38

18

2

23

11

3

54

16

3

33

10

4

68

14

4

42

9

5

80

12

5

50

8

6

88

8

6

57

7

7

91

3

7

61

4

8

91

0

8

62

1


II.PHÂN TÍCH CÂN BẰNG TIÊU
DÙNG BẰNG HÌNH HỌC
1. Đường ngân sách(budget line)
XPx + YPY = I ⇔ Y = I/Py – (Px/Py)X
- Đường ngân sách dốc xuống từ trái qua
phải
- Độ dốc đường ngân sách ∆Y/∆X = -PX/Py

-Dịch
Y chuyển đường ngân sách: Y
I2/PY

Y
I/PY

I/PX
X

I/PY

I1/PY

I1/PX

I1 tăng lên I2

I2/PX

X

I/P’X

PX tăng lên P’X

I/PX

X

2.Đường đẳng ích(indifference curve)
- Người tiêu dùng có thể sắp xếp thứ tự các tập hợp hàng
hóa theo mức hữu dụng và sự sắp xếp đó có tính bắc cầu.
- Người tiêu dùng thích nhiều hơn ít.
- Tỷ lệ thay thế biên giữa Y và X – MRSXY là lượng sản
phẩm Y phải giảm xuống để tăng 1đv sản phẩm X mà
không thay đổi mức hữu dụng. Ta có: MRSxy = ∆Y/∆X =
dY/dX giảm dần (diminishing marginal rate of subtitution)
KẾT HỢP

X

Y

A

3

7

B

4

4

C

5

2

D

6

1


Đường đẳng ích là đường thể hiện các kết hợp tiêu dùng
khác nhau có cùng mức thỏa dụng.
Chú ý: - Đường đẳng ích dốc xuống từ trái qua phải.
- Đường đẳng ích có dạng lõm.
- Các đường đẳng ích không bao giờ cắt nhau.
Điều kiện cân bằng tiêu dùng là tiếp điểm E giữa đường
đẳng ích và đường ngân sách: MRSXY = - PX / PY
Y

Y

U3
U2

U4

U1

1
A

4

E

2
5
3

B

X

X


III.SỰ HÌNH THÀNH ĐƯỜNG CẦU
Khi Px ↗
- Tác động thay thế:
(substitution effect)
MUX/PX = MUY/PY ⇔ X ↘

Y

- Tác động thu nhập:
(income effect)
PXX + PYY = I ⇔ X ↘
Y

E1

E1
E

x1

x

MRSxy = - MUX / MUY

E2
X

E
x2

x1

x

X