Đề cương môn lịch sử nhà nước và pháp luật

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT HÀ NỘI
KHOA HÀNH CHÍNH - NHÀ NƯỚC
BỘ MÔN LỊCH SỬ NHÀ NƯỚC VÀ PHÁP LUẬT

ĐỀ CƯƠNG MÔN HỌC

LỊCH SỬ NHÀ NƯỚC VÀ PHÁP LUẬT

HÀ NỘI – 2017


BẢNG TỪ VIẾT TẮT
BT
GV
GVC
KTĐG
LT

Bài tập
Giảng viên
Giảng viên chính
Kiểm tra đánh giá
Lí thuyết

LVN
MT
TC
TL
TS
XHCN
VĐ

Làm việc nhóm
Mục tiêu
Tín chỉ
Thảo luận
Tổng số
Xã hội chủ nghĩa
Vấn đề


TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT HÀ NỘI
KHOA HÀNH CHÍNH - NHÀ NƯỚC
BỘ MÔN LỊCH SỬ NHÀ NƯỚC VÀ PHÁP LUẬT

Hệ đào tạo:
Tên môn học:
Số tín chỉ:
Loại môn học:

Chính quy - Cử nhân luật
Lịch sử nhà nước và pháp luật
03
Tự chọn

1. THÔNG TIN VỀ GIẢNG VIÊN
1.1. ThS. Trần Hồng Nhung - GV, Phụ trách Bộ môn
Email:
1.2. ThS. Hà Thị Lan Phương - GVC, Phó trưởng Bộ môn
Email:
1.3. ThS. Vũ Thị Yến - GVC

Email:
1.4. ThS. Phạm Thị Thu Hiền – GV
Email:
1.5. ThS. Trần Thị Hoa - GV
Email:
1.6. ThS. Đậu Công Hiệp - GV
Email:
1.7. Nguyễn Thị Khánh Huyền - GV
Email:
Văn phòng Bộ môn lịch sử nhà nước và pháp luật
Phòng 501 - Nhà A - Trường Đại học Luật Hà Nội
Số 87, đường Nguyễn Chí Thanh, Đống Đa, Hà Nội.
Điện thoại: 0437738331
E-mail:
Giờ làm việc: 8h00 - 17h00 hàng ngày (trừ thứ 7, chủ nhật và ngày
nghỉ lễ).


2. TÓM TẮT NỘI DUNG MÔN HỌC
Lịch sử nhà nước và pháp luật là môn khoa học pháp lí cơ sở cung
cấp những kiến thức cơ bản về quá trình hình thành, phát triển, thay
thế của các kiểu nhà nước và pháp luật trên thế giới. Từ đó, khái quát
đặc điểm trong quá trình hình thành, phát triển, hội nhập với khu vực
và quốc tế của nhà nước - pháp luật Việt Nam trong tiến trình lịch sử.
3. NỘI DUNG CHI TIẾT CỦA MÔN HỌC
Vấn đề 1. Nhà nước và pháp luật thời kì cổ đại
1. Cơ sở hình thành và phát triển của nhà nước và pháp luật ở phương
Đông và phương Tây thời kì cổ đại
2. Nhà nước thời kì cổ đại
2.1. Một số nhà nước điển hình ở phương Đông

2.2. Một số nhà nước điển hình ở phương Tây
3. Pháp luật thời kì cổ đại
3.1. Pháp luật phương Đông cổ đại
3.2. Pháp luật phương Tây cổ đại
4. Nhà nước và pháp luật Việt Nam thời kì cổ đại
4.1. Đặc thù trong quá trình hình thành nhà nước Văn Lang - Âu Lạc
4.2. Quá trình tiếp biến văn hoá chính trị - pháp lí ở Việt Nam thời kì Bắc thuộc
Vấn đề 2. Nhà nước và pháp luật thời kì trung đại
1. Cơ sở hình thành và phát triển của nhà nước và pháp luật ở phương
Đông và phương Tây thời kì trung đại
2. Nhà nước thời kì trung đại
2.1. Một số nhà nước phong kiến ở phương Đông
2.1.1. Nhà nước phong kiến Trung Quốc
2.1.2. Nhà nước phong kiến Việt Nam
2.2. Nhà nước phong kiến Tây Âu
3. Pháp luật thời kì trung đại


3.1. Pháp luật phong kiến phương Đông
3.1.1. Pháp luật phong kiến Trung Quốc
3.1.2. Pháp luật phong kiến Việt Nam
3.2. Pháp luật phong kiến Tây Âu
Vấn đề 3. Nhà nước và pháp luật thời kì cận đại
1. Cơ sở hình thành và phát triển của nhà nước tư sản
2. Một số nhà nước tư sản điển hình trên thế giới thời cận đại
3. Pháp luật tư sản
4. Nhà nước và pháp luật Việt Nam thời Pháp thuộc
4.1. Quy chế chính trị - pháp lí ở Việt Nam thời kì Pháp thuộc
4.2. Đặc điểm về nhà nước ở Việt Nam thời kì Pháp thuộc
4.3. Đặc điểm về pháp luật ở Việt Nam thời kì Pháp thuộc

Vấn đề 4. Nhà nước và pháp luật thời kì hiện đại
1. Nhà nước và pháp luật tư sản thời kì hiện đại
1.1. Những thay đổi cơ bản của nhà nước tư sản thời kì hiện đại
1.2. Pháp luật tư sản hiện đại
2. Nhà nước và pháp luật XHCN
2.1. Nhà nước và pháp luật Liên bang cộng hoà XHCN Xô viết
2.2. Nhà nước và pháp luật các nước XHCN được thiết lập sau Chiến
tranh thế giới lần thứ II
2.3. Nhà nước và pháp luật XHCN Việt Nam
4. MỤC TIÊU CHUNG CỦA MÔN HỌC
4.1. Mục tiêu nhận thức
4.1.1. Về kiến thức

- Sinh viên sẽ có được những kiến thức cơ bản, hệ thống về quá
trình hình thành, phát triển của nhà nước và pháp luật trên thế giới
và ở Việt Nam trong tiến trình lịch sử;

- Thấy được sự kế thừa và phát triển những giá trị truyền thống về
nhà nước và pháp luật qua các thời kì lịch sử;


- Thấy được quá trình hội nhập về nhà nước và pháp luật của Việt
Nam với khu vực và thế giới trong tiến trình lịch sử và những giá
trị, bài học kinh nghiệm cần kế thừa trong bối cảnh toàn cầu hoá
hiện nay.
4.1.2. Về kĩ năng

- Hình thành cho sinh viên kĩ năng tìm kiếm, thu thập, hệ thống hoá,
tổng hợp và xử lí các nguồn sử liệu một cách khoa học, khách quan;

- Rèn luyện cách làm việc độc lập và liên kết theo nhóm với tinh
thần hợp tác và xây dựng.

- Có khả năng vận dụng kiến thức lịch sử về nhà nước và pháp luật
để phân tích, đánh giá các vấn đề lí luận và thực tiễn, đưa ra được các
ư kiến cá nhân về các vấn đề trong đời sống nhà nước và pháp luật
hiện nay.
4.1.3. Về thái độ

- Trân trọng, giữ gìn, bảo tồn, phát huy các giá trị truyền thống về
văn hoá chính trị - pháp lí trong lịch sử Việt Nam;

- Phê phán yếu tố tiêu cực trong quá trình phát triển của lịch sử nhà
nước và pháp luật Việt Nam;

- Có ư thức vận dụng các kiến thức đã học để liên thông với các
môn khoa học tiếp theo.
4.2. Các mục tiêu khác

-

Phát triển kĩ năng cộng tác, làm việc nhóm;
Phát triển kĩ năng tư duy sáng tạo, khám phá, tìm tòi;
Trau dồi, phát triển năng lực đánh giá và tự đánh giá;
Rèn kĩ năng bình luận, thuyết trình trước công chúng;
Rèn kĩ năng lập kế hoạch, tổ chức, quản lí, điều khiển, theo dơi
kiểm tra hoạt động, làm việc nhóm, lập mục tiêu, phân tích chương
trình.

5. MỤC TIÊU NHẬN THỨC CHI TIẾT
MT
VĐ
1.
Nhà
nước
và
pháp
luật
thời
kì cổ
đại

Bậc 1

Bậc 2

Bậc 3

1A1. Nêu được cơ sở kinh
tế, xã hội, tư tưởng, các
yếu tố thúc đẩy sự ra đời
và phát triển của nhà nước
- pháp luật phương Đông
cổ đại.
1A2. Nêu được cơ sở kinh
tế, xã hội, tư tưởng, các
yếu tố thúc đẩy sự ra đời
và phát triển của nhà nước
- pháp luật phương Tây cổ

đại.
1A3. Nêu được cơ sở thiết
lập và cơ cấu tổ chức bộ
máy nhà nước ở Ai Cập,
Lưỡng Hà, Ấn Độ, Trung
Quốc thời kì cổ đại.
1A4. Nêu được cơ sở thiết
lập và cơ cấu tổ chức bộ
máy nhà nước ở Spac,
Aten và La Mã thời cổ
đại.
1A5. Nêu được hoàn cảnh
ra đời, nội dung cơ bản
của các chế định quyền sở
hữu, hợp đồng, hôn nhân
và gia đình, hình sự, tố
tụng trong bộ luật
Hammurabi ở Lưỡng Hà

1B1. So sánh cơ
sở kinh tế, xã
hội và các yếu
tố thúc đẩy sự ra
đời và phát triển
của nhà nước pháp luật ở
phương Đông
và phương Tây
thời kì cổ đại.
1B2. Phân tích
được cơ sở thiết

lập và biểu hiện
của hình thức
chính thể nhà
nước quân chủ
quư tộc ở Trung
Quốc thời kì
Tây Chu.
1B3. So sánh
được hình thức
chính thể nhà
nước ở Spac,
Aten và La Mã
thời kì cổ đại.
1B4. Phân tích
được những đặc
trưng cơ bản
của bộ luật

1C1. Phân
tích được
những tác
động của cơ
sở
hình
thành nhà
nước
và
pháp luật
đến
hình

thức, chức
nãng, bản
chất
nhà
nước
ở
phương
Đông
và
phương Tây
thời kì cổ
đại.
1C2. Đánh
giá
được
những ảnh
hưởng về
nhà nước pháp luật
của thời kì
cổ đại đối
với
tiến
trình phát
triển
của


thời cổ đại.
1A6. Nêu được hai giai
đoạn phát triển của luật

pháp ở La Mã thời cổ đại.
1A7. Nêu được nội dung
cơ bản của chế định quyền
sở hữu, hợp đồng, hôn
nhân và gia đình, thừa kế
của Luật dân sự La Mã
thời cộng hoà hậu kì và
thời quân chủ.
1A8. Nêu được cơ sở kinh
tế-xã hội và 2 yếu tố thúc
đẩy nhà nước ở Việt Nam
ra đời sớm.
1A9. Nêu được quá trình
ra đời và tổ chức bộ máy
nhà nước Vãn Lang-Âu
Lạc.
1A10. Nêu được nguồn hình
thành, hình thức và nội
dung của pháp luật thời
Vãn Lang - Âu Lạc.
1A11. Nêu được tổ chức
bộ máy và chính sách cai
trị của chính quyền đô hộ.
1A12. Nêu được tổ chức
bộ máy nhà nước Vạn
Xuân và các chính quyền độc
lập tự chủ thế kỉ X.
1A13. Nêu được nguồn hình
thành, hình thức và nội
dung pháp luật thời Bắc

Hammurabi ở
Lưỡng Hà cổ
đại.
1B5. So sánh
được chế định
quyền sở hữu,
hợp đồng, hôn
nhân và gia
đình, thừa kế
của bộ luật
Hammurabi và
Luật dân sự La
Mã thời cộng
hoà hậu kì và
thời quân chủ.
1B6. Phân tích
được
nguyên
nhân Luật dân
sự La Mã thời
cộng hoà hậu kì
phát triển nhất
thời cổ đại.
1B7. Phân tích
được đặc thù
trong quá trình
hình thành nhà
nước Vãn Lang
- Âu Lạc.

1B8. Phân tích
được đặc điểm
về nhà nước và
pháp luật thời kì
Bắc thuộc.

nhà nước pháp luật.
1C3. Phân
tích được
những
di
tồn của thời
kì
dựng
nước
đối
với
quá
trình
xây
dựng
và
phát triển
của
nhà
nước
và
pháp luật
Việt Nam
trong các

thời kì tiếp
theo.
1C4. Phân
tích được
những hệ
quả của thời
kì
Bắc
thuộc đối
với
quá
trình
xây
dựng
và
phát triển
của
nhà
nước
và
pháp luật
Việt Nam


thuộc.
2.
Nhà
nước
và
pháp

luật
thời kì
phong
kiến

2A1. Nêu được cơ sở kinh
tế, xã hội, tư tưởng cho sự
hình thành và phát triển
của nhà nước - pháp luật
phong kiến phương Đông.
2A2. Nêu được cơ sở kinh
tế, xã hội, tư tưởng cho sự
hình thành và phát triển
của nhà nước và pháp luật
phong kiến phương Tây.
2A3. Nêu được lược sử
các triều đại phong kiến
Trung Quốc.
2A4. Nêu được 3 nguyên
tắc tổ chức và hoạt động
của nhà nước phong kiến
Trung Quốc.
2A5. Nêu được cơ cấu tổ
chức bộ máy nhà nước
phong kiến Trung Quốc
qua các triều đại Tần,
Đường, Minh.
2A6. Nêu được cơ sở kinh
tế, xã hội, tư tưởng và đặc
điểm lịch sử của nhà nước

và pháp luật phong kiến
Việt Nam
2A7. Nêu được lược sử
các triều đại phong kiến
Việt Nam.

thời phong
kiến.
2B1. Phân tích
và so sánh được
cơ sở hình thành
và phát triển của
nhà nước và
pháp luật phong
kiến ở phương
Đông
và
phương
Tây,
Trung Quốc và
Việt Nam.
2B2. Phân tích
và so sánh được
nguyên tắc tổ
chức và hoạt
động của bộ
máy nhà nước
phong
kiến
Trung Quốc và

Việt Nam.
2B3. Phân tích
được quá trình
hoàn thiện bộ
máy nhà nước
phong
kiến
Trung Quốc qua
các thời kì Tần,
Đường, Minh.
2B4. Phân tích
được
những

2C1. Phân
tích được
sự tác động
của cơ sở
kinh tế, xã
hội,
tư
tưởng đến
hình thức,
chức năng,
bản
chất
của
nhà
nước phong
kiến

ở
phương
Đông
và
phương Tây
thời
kì
trung đại.
2C2. Đánh
giá
được
các mô hình
tổ chức bộ
máy
của
nhà nước
phong kiến
Việt Nam.
2C3. Phân
tích được
đặc
điểm
của
nhà


2A8. Nêu được các
nguyên tắc tổ chức và hoạt
động của bộ máy nhà nước
phong kiến Việt Nam.

2A9. Nêu được mô hình tổ
chức bộ máy nhà nước
quân chủ quư tộc trước cải
cách của Lê Thánh Tông.
2A10. Nêu được nguyên
nhân, điều kiện, nguyên
tắc, biện pháp cải cách và
mô hình tổ chức bộ máy
nhà nước quân chủ quan
liêu chuyên chế thời Lê
Thánh Tông.
2A11. Nêu được mô hình
tổ chức bộ máy nhà nước
lưỡng đầu Lê -Trịnh ở Đàng
Ngoài.
2A12. Nêu được nguyên
tắc, biện pháp cải cách và
mô hình tổ chức bộ máy
nhà nước quân chủ quan
liêu chuyên chế thời
Nguyễn.
2A13. Nêu được đặc điểm
của nhà nước phong kiến
Việt Nam.
2A14. Nêu được các giai
đoạn phát triển của nhà nước
phong kiến Tây Âu.
2A15. Nêu được nguyên
nhân thiết lập và biểu hiện

biểu hiện của
mô hình nhà
nước quân chủ
quư tộc và nhà
nước quân chủ
quan
liêu
chuyên chế ở
Việt Nam thời
kì phong kiến.
2B5. Phân tích
được
nguyên
nhân thiết lập và
các đặc điểm
của nhà nước
lưỡng đầu LêTrịnh ở Đàng
Ngoài.
2B6. Phân tích
được đặc điểm
của nhà nước
phong kiến Tây
Âu qua các thời
kì.
2B7. Phân tích
được
nguyên
nhân thiết lập và
biểu hiện của
trạng thái phân

quyền cát cứ của
nhà nước phong
kiến Tây Âu.
2B8. Phân tích
được các chế

nước phong
kiến
Việt
Nam.
2C4. Phân
tích được
những đặc
điểm
của
hình phạt
trong pháp
luật phong
kiến
Việt
Nam.
2C5. Đánh
giá
được
chế độ hôn
nhân và gia
đình, thừa
kế của pháp
luật phong
kiến

Việt
Nam.
2C6. Phân
tích được
đặc
điểm
của
pháp
luật phong
kiến
Việt
Nam.


của trạng thái phân quyền
cát cứ của nhà nước phong
kiến Tây Âu.
2A16. Nêu được các thành
tựu lập pháp của nhà nước
phong kiến Trung Quốc.
2A17. Nêu được các chế
định có tính kinh điển của
pháp luật phong kiến Trung
Quốc.
2A18. Nêu được các thành
tựu lập pháp của nhà nước
phong kiến Việt Nam.
2A19. Nêu được nguồn
hình thành và hình thức
của pháp luật phong kiến

Việt Nam.
2A20. Nêu được nội dung
cơ bản trong chế định hình
sự, hôn nhân và gia đình,
dân sự, tố tụng của pháp
luật phong kiến Việt Nam.
2A21. Nêu được đặc điểm
của pháp luật phong kiến
Việt Nam.
2A22. Nêu được nguồn
hình thành, hình thức và
nội dung cơ bản của các
chế định hình sự, hôn
nhân và gia đình, tố tụng
của pháp luật phong kiến
Tây Âu.

định kinh điển
của pháp luật
phong kiến Trung
Quốc.
2B9. Phân tích
được nội dung
cơ bản của các
chế định hình
sự, hôn nhân và
gia đình, dân sự,
tố tụng của pháp
luật phong kiến
Việt Nam.

2B10. Phân tích
được tính đa
dạng của pháp
luật phong kiến.
Tây Âu


3.

3A1. Nêu được cơ sở kinh
tế, xã hội, tư tưởng của
Nhà nhà nước và pháp luật thời
nước kì tư sản.
và 3A2. Nêu được cơ sở pháp
pháp lí và cơ cấu tổ chức bộ
luật máy nhà nước tư sản Anh.
thời 3A3. Nêu được nội dung
kì cận cơ bản của Hiến pháp năm
đại 1787 và cơ cấu tổ chức bộ
máy nhà nước tư sản Mỹ
theo quy định của Hiến
pháp năm 1787.
3A4. Nêu được cơ cấu tổ
chức bộ máy Nhà nước
Pháp sau cách mạng tư
sản.
3A5. Nêu được cơ cấu tổ
chức bộ máy nhà nước
Nhật Bản sau cách mạng
tư sản.

3A6. Nêu được những nội
dung cơ bản của Luật hiến
pháp tư sản thời kì cận
đại.
3A7. Nêu được những nội
dung cơ bản của ngành
luật dân sự, hình sự và tố
tụng của pháp luật tư sản.
3A8. Nêu được quá trình
Pháp đánh chiếm và thiết lập
chính quyền thực dân ở Việt

3B1. Phân tích
được tác động
của cách mạng
tư sản đến sự ra
đời của các nhà
nước và pháp
luật tư sản.
3B2. So sánh
được cách thức
thành lập, chức
năng, quyền hạn
của nghị viện
Anh, Mỹ, Pháp,
Nhật thời cận
đại.
3B3. So sánh
được cách thức
thiết lập, thẩm

quyền
của
nguyên
thủ
quốc gia ở nhà
nước tư sản
Anh, Mỹ, Pháp,
Nhật.
3B4. Phân tích
được nội dung
của luật hiến
pháp tư sản thời
cận đại.
3B5. Phân tích
được nội dung
cơ bản của

3C1. Đánh
giá
được
việc
vận
dụng
nguyên tắc
phân quyền
trong quá
trình
xây
dựng
và

phát triển
bộ máy nhà
nước tư sản.
3C2. Phân
tích được
sự khác biệt
cơ bản về
hình thức
chính thể
của
nhà
nước Anh,
Pháp, Mỹ,
Nhật.
3C3. Phân
tích được
đặc điểm về
nhà nước và
pháp luật ở
Việt Nam
thời Pháp
thuộc.


4.
Nhà
nước
và
pháp
luật

thời
kì
hiện
đại

Nam.
3A9. Nêu được tổ chức
chính quyền và hệ thống tổ
chức toà án của Pháp ở Việt
Nam.
3A10. Nêu được nội dung cơ
bản của pháp luật và các quy
chế pháp lí thời Pháp thuộc.
3A11. Nêu được tổ chức
chính quyền của triều
Nguyễn thời Pháp thuộc.
3A12. Nêu được hệ thống
pháp luật của triều
Nguyễn thời Pháp thuộc.

ngành luật dân
sự, hình sự và tố
tụng của pháp
luật tư sản.
3B6. Phân tích
được quy chế
chính trị-pháp lí
ở Việt Nam thời
kì thuộc Pháp.
3B7. Phân tích

được
những
chuyển biến về
nhà nước và
pháp luật của
triều
Nguyễn
trong thời kì
thuộc Pháp.

4A1. Nêu được những chuyển
biến của nhà nước tư sản thời
kì hiện đại.
4A2. Nêu được những nội
dung cơ bản của pháp luật
tư sản thời kì hiện đại.
4A3. Nêu được cơ sở hình
thành và phát triển của nhà
nước XHCN trên thế giới
và Việt Nam.
4A4. Nêu được ảnh hưởng
của cách mạng tháng Mười
Nga và sự thiết lập nhà
nước Xô viết.
4A5. Nêu được quá trình

4B1. Phân tích
được những thay
đổi cơ bản của nhà
nước tư sản thời kì

hiện đại.
4B2. Phân tích
được cơ sở hình
thành và phát
triển của nhà
nước
XHCN
trên thế giới.
4B3. Phân tích
được những thành
tựu về nhà nước
và pháp luật

4C1. Phân
tích
được
ảnh hưởng
của
Hiến
pháp tư sản
và
XHCN
đối việc xây
dựng Hiến
pháp ở Việt
Nam.
4C2.
Phân
tích
được

những bài học
kinh nghiệm
về nhà nước


hình thành và phát triển về
nhà nước và pháp luật của
các nhà nước XHCN điển
hình trên thế giới.
4A6. Nêu được các bản
Hiến pháp của Liên bang
Cộng hoà XHCN Xô viết.
4A7. Nêu được quá trình
đấu tranh cách mạng dân tộc
dân chủ nhân dân ở Việt Nam
(1945 - 1975).
4A8. Nêu được quá trình
xây dựng và những thành
quả của Nhà nước và pháp
luật Việt Nam dân chủ cộng
hoà từ 1945 đến 1975.
4A9. Nêu được quá trình
xây dựng nhà nước và pháp
luật Việt Nam trong cơ chế
tập trung quan liêu, bao cấp
(1975 - 1986).
4A10. Nêu được quá trình
đổi mới về nhà nước và
pháp luật ở Việt Nam.
4A11. Nêu được những

thành tựu cơ bản trong
công cuộc đổi mới về nhà
nước và pháp luật Việt
Nam từ năm 1986 đến nay.

trong thời kì
1945-1975.
4B4. Phân tích
được những thành
tựu, hạn chế của
quá trình xây
dựng nhà nước
và pháp luật thời
kì 1976 - 1986.
4B5. Đánh giá
được thành tựu
cơ bản của quá
trình đổi mới về
nhà nước và pháp
luật ở Việt Nam.

và pháp luật
trong thời kì
1954 - 1975 ở
miền Bắc.
4C3.
Phân
tích
được
những bài học

kinh nghiệm
về nhà nước
và pháp luật
giai
đoạn
1976 - 1986.
4C4. Đánh
giá
được
thành quả cơ
bản của quá
trình đổi mới
nhà nước và
pháp
luật
Việt Nam.


6. TỔNG HỢP MỤC TIÊU NHẬN THỨC
MT
Bậc 1
Bậc 2
VĐ

Bậc 3

Tổng số

Vấn đề 1

13

8

4

25

Vấn đề 2

22

10

6

38

Vấn đề 3

12

7

3

22

Vấn đề 4

11

5

4

20

Tổng số

58

30

17

105

7. HỌC LIỆU
A. GIÁO TRÌNH
1 Trường Đại học Luật Hà Nội, Giáo trình lịch sử nhà nước và
pháp luật Việt Nam, Nxb. CAND, Hà Nội, 2012.
2 Khoa Luật - Đại học quốc gia Hà Nội, Giáo trình lịch sử nhà
nước và pháp luật Việt Nam, Nxb. ĐHQG Hà Nội, 2008.
3 Trường Đại học Luật Hà Nội, Giáo trình lịch sử nhà nước và
pháp luật thế giới, Nxb. CAND, Hà Nội, 2012.
4 Nguyễn Minh Tuấn, Giáo trình lịch sử nhà nước và pháp luật thế
giới, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2014.
B. TÀI LIỆU THAM KHẢO BẮT BUỘC
* Sách

1. Nguyễn Quang Ngọc (chủ biên), Tiến trình lịch sử Việt Nam,
Nxb. Giáo dục, Hà Nội, 2007.
2. Vũ Văn Mẫu, Cổ luật Việt Nam và tư pháp sử diễn giảng, Sài Gòn,
1973.
3. Vũ Quốc Thông, Pháp chế sử, Sài Gòn, 1974.

4. Nguyễn Tài Thư, Lịch sử tư tưởng Việt Nam, tập 1, Nxb. KHXH,
Hà Nội, 1993.
5. Insun Yu, Luật và xã hội Việt Nam thế kỉ XVII - XVIII, Nxb.
KHXH, Hà Nội, 1994.


6. Phan Huy Chú, Lịch triều hiến chương loại chí, tập 1, 2, 3, Nxb.
KHXH, Hà Nội, 1992.
7. “Nguồn gốc của gia đình, của chế độ tư hữu và của nhà nước”,
Tuyển tập Mác - Ăngghen, tập 6, Nxb. Sự thật, 1984.
8. Lương Ninh (chủ biên), Lịch sử thế giới cổ đại, Nxb. Giáo dục,
Hà Nội, 2006.
9. Nguyễn Gia Phu (chủ biên), Lịch sử thế giới trung đại, Nxb.
Giáo dục, Hà Nội, 2006.
10. Vũ Dương Ninh (chủ biên), Lịch sử thế giới cận đại, Nxb. Giáo
dục, Hà Nội, 2006.
11. Nguyễn Anh Thái (chủ biên), Lịch sử thế giới hiện đại, Nxb.
Giáo dục, Hà Nội, 2006.
12. Viện thông tin khoa học xã hội, Thuyết “Tam quyền phân lập”
và tổ chức bộ máy nhà nước tư sản hiện đại, Hà Nội, 1992.
13. Nguyễn Anh Tuấn, Khảo lược Bộ luật Hamurabi của nhà nước
Lưỡng Hà cổ đại, Nxb. CTQG, Hà Nội, 2008.
14. Nguyễn Đăng Dung, Bùi Xuân Đức, Luật hiến pháp của các
nước tư bản (phần phụ lục: Hiến pháp Mỹ năm 1787…), Khoa

luật - Trường đại học tổng hợp Hà Nội, 1994.
15. Đậu Công Hiệp (dịch và giới thiệu), Luật Salic của vương quốc
Phrang, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2014.
* Văn bản quy phạm pháp luật
1 Quốc triều hình luật, Nxb. Pháp lí, Hà Nội, 1991.

2
3
4
5
6

Một số văn bản pháp luật Việt Nam thế kỉ XV - XVIII, Nxb.
KHXH, Hà Nội, 1994.
Hoàng Việt luật lệ, Nxb. VHTT, Hà Nội, 1994.
Hoàng Việt luật lệ tân định, Sài Gòn, 1931.
Dân luật Bắc kì, Hà Nội, 1981.
Hiến pháp nước Cộng hoà XHCN Việt Nam năm 1946, 1959,
1980, 1992.


7
8
9

Hiến pháp Hoa Kỳ năm 1787.

3

Đảng cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần

thứ VI, VII, VIII, IX, X, Nxb. CTQG, Hà Nội.
Quang Đạm, Nho giáo xưa và nay, Nxb. VHTT, Hà Nội, 1999.

Hiến pháp Nhật Bản các năm 1889, 1946.

Hiến pháp Pháp năm 1958.
C. TÀI LIỆU THAM KHẢO LỰA CHỌN
* Sách
1 Phan Đại Doãn, Nguyễn Minh Tường, Một số vấn đề về quan
chế triều Nguyễn, Nxb. Thuận Hoá, 1998.
2 Đại Việt sử kí toàn thư, tập 1, 2, 3, 4, Nxb. KHXH, 1993.

4
5
6
7
8

Bùi Xuân Đính, Nhà nước và pháp luật thời phong kiến Việt
Nam - những suy ngẫm, Nxb. Tư pháp, Hà Nội, 2005.
Vũ Văn Mẫu, Cổ luật Việt Nam thông khảo, Sài Gòn, 1974.
Nguyễn Hiến Lê, Khổng Tử, Nxb. VHTT, 1994.

Trương Hữu Quưnh, Chế độ ruộng đất ở Việt Nam thế kỉ XI XVIII, tập 1, 2, Nxb. KHXH, Hà Nội, 1982, 1983.
9 Lê Thị Sơn (chủ biên), Quốc triều hình luật - Lịch sử hình thành,
nội dung và giá trị, Nxb. KHXH, Hà Nội, 2004.
10 Phan Đăng Thanh, Trương Thị Hoà, Lịch sử các định chế chính
trị và pháp quyền Việt Nam, Nxb. CTQG, Hà Nội, 1994.
11 Lê Đức Tiết, Về hương ước lệ làng, Nxb. CTQG, Hà Nội, 1998.

12 Nguyễn Minh Tường, Cải cách hành chính dưới triều Minh Mạng,
Nxb. KHXH, Hà Nội, 1994.
13 Viện nhà nước và pháp luật, Nghiên cứu về pháp luật Việt Nam
thế kỉ XV - XVIII, Nxb. KHXH, Hà Nội, 1994.
14 Trương Hữu Quưnh, Đinh Xuân Lâm, Lê Mậu Hãn (chủ biên), Đại
cương lịch sử Việt Nam, tập 1, 2, 3, Nxb. Giáo dục, Hà Nội,
2004.
15 Khâm Định Việt sử thông giám cương mục, Nxb. KHXH, Hà


16
17
18

Nội, 1998.
Lê Kim Ngân, Chế độ chính trị Việt Nam thế kỉ XVII - XVIII,
Viện đại học Vạn Hạnh, 1974.
Nguyễn Quang Ngọc (chủ biên), Cơ cấu xã hội trong quá trình
phát triển của lịch sử Việt Nam, Đề tài khoa học cấp nhà nước,
Hà Nội, 1995.
Quốc sử quán triều Nguyễn, Đại Nam thực lục, tập 1 - 8, Nxb.
Giáo dục, Hà Nội, 2004.
Hồng Đức thiện chính thư, Nam Hà ấn quán Sài Gòn, 1975.

19
20 Khâm định Đại Nam hội điển sự lệ, Nxb. KHXH, Hà Nội, 1995.
21

Minh Mệnh chính yếu, tập 1, 2, 3, Nxb. Thuận Hoá, Huế, 1994.

22 Vũ Minh Giang (chủ biên), Những đặc trưng cơ bản của bộ máy
quản lí đất nước và hệ thống chính trị nước ta trước thời kì đổi
mới, Nxb. CTQG, Hà Nội, 2008.
* Tạp chí
1 Tạp chí nghiên cứu lịch sử.

2
3
4
5

Tạp chí luật học.
Tạp chí xưa và nay.
Tạp chí nhà nước và pháp luật.

Nguyễn Minh Tuấn, “Bộ luật Hamurabi - Bộ luật cổ xưa nhất của
nhân loại”, Tạp chí luật học, số 5/2005.
6 Thái Vĩnh Thắng, “Chế định tổng thống Hoa Kỳ, Hiến pháp và
thực tiễn”, Tạp chí luật học, số 5/1996.
7 Nguyễn Thị Hồi, “Hình thức chính thể nhà nước Anh”, Tạp chí
luật học, số 1/1998.
* Đề tài khoa học, luận văn, luận án
1 Nguyễn Thị Việt Hương, Tư tưởng chính trị - pháp lí ở làng xã
cổ truyền và ảnh hưởng của nó đối với xã hội Việt Nam, Luận án
tiến sĩ luật học, Hà Nội, 2003.
2 Vũ Thị Nga, Tư tưởng đức trị, pháp trị và sự kết hợp đức trị và


pháp trị trong đường lối cai trị của nhà nước phong kiến hậu Lê,
Luận văn thạc sĩ, Trường Đại học Luật Hà Nội, 2000.

3. Nguyễn Hoài Văn, Tìm hiểu tư tưởng chính trị Nho giáo Việt
Nam từ Lê Thánh Tông đến Minh Mệnh, Luận án tiến sĩ, Trường
Đại học khoa học xã hội và nhân văn, Hà Nội, 2001.
4. Nguyễn Đức Anh, Thể chế chính trị Việt Nam từ thế kỉ XV đến
thế kỉ XVIII, Luận văn thạc sĩ, Trường Đại học KHXH&NV.


8. HÌNH THỨC TỔ CHỨC DẠY - HỌC
8.1. Lịch trình chung
Tuần

1

2

3

4

Buổi
Lí thuyết 1
Lí thuyết 2
Seminar 1
Seminar 2
Seminar 3
LVN
Tự NC
Lí thuyết 3
Lí thuyết 4
Seminar 4

Seminar 5
Seminar 6
LVN
Tự NC
Lí thuyết 5
Lí thuyết 6
Seminar 7
Seminar 8
Seminar 9
LVN
Tự NC
Lí thuyết 7
Seminar 10
Seminar 11
Seminar 12
LVN
Tự NC
Lí thuyết 8
Seminar 13
Seminar 14

5
Seminar 15
LVN
Tự NC
Tổng

Vấn
đề
1

1
1
1
1
1
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
3
2
3
3
3
3+4
2
1+2+
3
3

Số
tiết

2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2

Số giờ
KTĐG
TC
2
Nhận các loại BT
2
2
1
1
1
1
2
2
1

1
1
1
1
2

2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2

1
1
1
1
1
2
2
1
1

1
1
2
1
1

2
2
2
79

1
1
1
45

Thực hiện BT tuần

Nộp BT học kì


Tổng số giờ phân bố các tuần
Tuần Vấn đề
Lí
Seminar LVN Tự NC
thuyết
1
1
4
6

2
2
2
2
4
6
2
2
3
2
4
6
2
2
4
3
2
6
4
4
5
3+4
2
6
4
4
Tổng số giờ thực
16
30
14

14
tế
Tổng số giờ TC
16
15
7
7

Tổng
8
8
8
7
7

45

8.2. Lịch trình chi tiết
Tuần 1: Vấn đề 1
Hình thức Số
Nội dung
tổ chức giờ
dạy-học TC
Lí
2 - Nhập môn.
thuyết 1
giờ - VĐ1: Xem nội dung
TC chi tiết môn học vấn đề
1.
Lí

2 VĐ2: Xem nội dung
thuyết 2
giờ chi tiết môn học mục 1
TC đến mục 2.1.1.
Seminar 1 1 So sánh cơ sở hình
giờ thành và phát triển của
TC nhà nước và pháp luật
ở phương Đông và
phương Tây thời kì cổ
đại.
Seminar 2 1 - Nhà nước và pháp
giờ luật Việt Nam thời kì
TC cổ đại.
- Đặc thù trong quá

Yêu cầu sinh viên
chuẩn bị
* Đọc:
- Giáo trình lịch sử nhà
nước và pháp luật thế
giới, Trường Đại học
Luật Hà Nội, Nxb.
CAND, Hà Nội, 2012, tr.
7 - 78.
- Giáo trình lịch sử nhà
nước và pháp luật thế
giới, Khoa luật - Đại học
quốc gia Hà Nội, Nxb.
Đại học quốc gia Hà
Nội, 1997, tr. 5 - 48.

- Nguồn gốc của gia
đình, của chế độ tư hữu
và của nhà nước, Ph.


Seminar 3 1
giờ
TC

LVN

trình ra đời nhà nước
Văn Lang Âu Lạc.
- Đặc điểm về nhà
nước và pháp luật Việt
Nam thời kì Bắc
thuộc.
Cơ sở hình thành và
phát triển của nhà
nước và pháp luật Việt
Nam thời kỳ phong
kiến

Ăngghen, tr. 233 - 251.
- Lịch sử thế giới cổ đại,
Lương Ninh, Nxb. Giáo
dục, Hà Nội, 2006, tr. 40
- 70; 148 - 161.
- Khảo lược Bộ luật
Hamurabi của nhà nước

Lưỡng Hà cổ đại,
Nguyễn Anh Tuấn,
- Đại cương lịch sử văn
hoá Trung Quốc, Ngô
Vinh Chính, Vương
Miện Quư, tr. 297 - 301;
324 - 326.
- Chương I, Chương II
Phương thức hình thành nhà nước đầu tiên của người
Việt cổ.

Tuần 2: Vấn đề 2


Hình thức
tổ chức
dạy-học
Lí
thuyết 3

Số
giờ
TC
2
giờ
TC
Lí thuyết 2
4
giờ
TC

Seminar 1
4
giờ
TC

Seminar
5

Seminar
6

Nội dung

VĐ2: Xem nội dung
chi tiết môn học mục
2.1.2 và mục 2.2.
VĐ2: Xem nội dung
chi tiết môn học mục
3.
Đánh giá mô hình
nhà nước quân chủ
quư tộc và mô hình
quân chủ quan liêu
chuyên chế ở Việt
Nam thời kì phong
kiến.
1 Đặc điểm của nhà
giờ nước lưỡng đầu LêTC Trịnh ở Đàng Ngoài
từ năm 1599 - 1786.

Yêu cầu sinh viên
chuẩn bị

* Đọc:
- Giáo trình lịch sử nhà
nước và pháp luật thế
giới, Trường Đại học Luật
Hà Nội, Nxb. CAND, Hà
Nội, 2012.
- Chương IV đến chương
IX Phần III Giáo trình lịch
sử nhà nước và pháp luật
Việt Nam, Trường Đại học
Luật Hà Nội, Nxb. CAND,
Hà Nội, 2012, tr. 127 184, 147 - 176, 314 – 322.
- Tiến trình lịch sử Việt
Nam, Nguyễn Quang
Ngọc (Chủ biên), Nxb.
Giáo dục, Hà Nội, 2007.
- Pháp chế sử, Vũ Quốc
Thông, Nxb. Đại học Vạn
1 Đặc điểm của nhà Hạnh, Sài Gòn, 1973, tr.
giờ nước phong kiến 47 - 70; 158 - 188.
TC Việt Nam.
- Khổng Tử, Nguyễn Hiến
Lê, Nxb. Văn hoá, 1995,
tr. 130 -161.
- Tư tưởng chính trị-pháp
lí ở làng xã cổ truyền và
ảnh hưởng của nó đối với

xã hội Việt Nam, Nguyễn
Thị Việt Hương Luận án
tiến sĩ luật học, Hà Nội,


LVN

2003, tr. 27 - 143.
- Phần quan chức chí Lịch
triều hiến chương loại chí,
tập 1, Phan Huy Chú,
Nxb. KHXH, 1992.
- Hoàng triều quan chế,
Đại Việt sử kí toàn thư,
tập 2, Nxb. KHXH, 1993,
tr. 453 - 455.
- Nguyễn Minh Tường,
Cải cách hành chính dưới
triều Minh Mạng, Hà Nội,
1996, tr. 51 - 183.
- Chế độ chính trị Việt
Nội dung cơ bản của tư tưởng pháp trị.


Tuần 3: Vấn đề 2
Hình thức Số
Nội dung
tổ chức giờ
dạy-học TC
Lí thuyết 2 VĐ2: Xem nội dung

5
giờ chi tiết môn học mục
TC 3.
Lí thuyết 2 VĐ2: Xem nội dung
6
giờ chi tiết môn học
TC mục 3.
Seminar
1 Đặc điểm của hình
7
giờ phạt trong pháp luật
TC phong kiến Việt
Nam.
Seminar
1 Đánh giá chế độ hôn
8
giờ nhân và gia đình
TC phong kiến ở Việt
Nam.
Seminar
9

Yêu cầu sinh viên
chuẩn bị

* Đọc:
- Giáo trình lịch sử nhà
nước và pháp luật thế giới,
Trường Đại học Luật Hà
Nội, Nxb. CAND, Hà Nội,

2012, tr. 119 - 162.
- Giáo trình lịch sử nhà
nước và pháp luật thế giới,
Khoa luật - Đại học quốc
gia Hà Nội, tr. 84 – 87.
- Lịch sử thế giới trung
đại, Nguyễn Gia Phu (chủ
biên), Nxb. Giáo dục, Hà
Nội, 2006, 183 - 370.
- Đại cương lịch sử văn
1 Những điểm đặc sắc hoá Trung Quốc, Ngô
giờ trong bộ Quốc triều Vinh Chính, Nxb. Văn hoá
TC hình luật thời Hậu thông tin 1994, tr. 302 Lê.
306; 322 - 324; 327 - 334.
- Giáo trình lịch sử nhà
nước và pháp luật Việt
Nam, Trường Đại học Luật
Hà Nội, Nxb. CAND, Hà
Nội, 2012, tr. 93 - 96; 107
-121; 185 - 207; 277 - 292.
- Quốc triều hình luật:
Danh lệ và một số điều tại
các chương đạo tặc, đấu
tụng; các điều 2, 314 - 324,