BÀI GIẢNG CHÍNH TRỊ TRUNG CẤP NGHỀ CHỦ NGHĨA XÃ HỘI VÀ QUÁ ĐỘ LÊN CHỦ NGHĨA XÃ HỘI Ở VIỆT NAM

BÀI 2

CHỦ NGHĨA XÃ HỘI
VÀ QUÁ ĐỘ LÊN CNXH
Ở VIỆT NAM

Giảng viên: ThS. Lê Đức Thọ

8/30/17

ThS. Lê Đức Thọ

1


1. CHỦ NGHĨA
XÃ HỘI

8/30/17

ThS. Lê Đức Thọ

2


1.1. Hình thái KT – XH Cộng sản chủ nghĩa

Là chế độ xã hội có quan hệ sản xuất dựa trên sở hữu
công cộng về tư liệu sản xuất

KHÁI NIỆM

Thích ứng với lực lượng sản xuất ngày càng phát triển

HÌNH THÁI
KINH TẾ - XÃ
HỘI CỘNG

Tạo thành Cơ sở hạ tầng có trình độ cao hơn so với Cơ

SẢN CHỦ

sở hạ tầng của CNTB

NGHĨA
Trên cơ sở đó có Kiến trúc thượng tầng tương ứng
thực sự của nhân dân với trình độ xã hội ngày
càng cao
8/30/17

ThS. Lê Đức Thọ

3


a. Các điều kiện cơ bản của sự ra đời hình thái kinh tế - xã hội cộng sản chủ nghĩa

Lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn, ngµy
cµng mang tÝnh x· héi cao

ĐỐI VỚI NHỮNG

NƯỚC TƯ BẢN CHỦ

M©u thuÉn trong

NGHĨA PHÁT TRIỂN

x· héi ngµy cµng gay g¾t

CAO
Nh÷ng tai ho¹ trong
x· héi n¶y sinh tõ quan hÖ s¶n xu©t
TBCN

8/30/17

ThS. Lê Đức Thọ

4


a. Cỏc iu kin c bn ca s ra i hỡnh thỏi kinh t - xó hi cng sn ch ngha

CNTB chuyển sang
CNĐQ

I VI NHNG

Phong trào công nhân và nhân dân

NC LC HU

lao động phát triển mạnh mẽ

Những nớc lạc hậu phải
có Đảng Cộng sản cầm quyền

8/30/17

ThS. Lờ c Th

5


b. Phõn k HTKT XH CSCN

* Mt l, hỡnh thỏi kinh t xó hi CSCN
phỏt trin qua 2 giai on:
Giai on u - CNXH
Giữa xã hội t bản và xã hội Cộng sản

Giai on cao - CNCS

là một thời kỳ quá độ từ xã hội nọ
sang xã hội kia.Thích ứng với thời kỳ
đó là một thời kỳ quá độ về chính
trị trong đó nhà nớc không phải cái
gì khác hơn là chuyên chính vô sản

* Hai l, gia xó hi TBCN v xó hi

(C. Mác: Phê phán cơng lĩnh Gôta).

CSCN l mt thi k quỏ t xó hi n
sang xó hi kia.

8/30/17

ThS. Lờ c Th

6


Sơ đồ biểu diễn quan điểm phân kỳ của Mác và Ăngghen:

H×nh th¸i kinh tÕ x· héi TBCN

H×nh th¸i kinh tÕ x· héi CSCN

Giai ®o¹n thÊp (CNXH)

Giai ®o¹n cao(CNCS)

t
TKQĐ lên CNCS

Giai ®o¹n thÊp (CNXH) = Thêi kú qu¸ ®é lªn CNCS

8/30/17

ThS. Lê Đức Thọ

7


- Phân kỳ HTKT – XH CSCN

Trong t¸c phÈm “Chủ nghĩa Mác về vấn đề
nhà nước” Lênin nhấn mạnh: cần phải có một
Thời kỳ quá độ từ CNTB lên CNXH và cho
rằng từ CNTB đến CNCS trải qua:
I- Những cơn đau đẻ kéo dài và đau đớn
II- Giai đoạn thấp
III- Giai đoạn cao.

8/30/17

ThS. Lê Đức Thọ

8


S¬ ®å biÓu diÔn quan ®iÓm ph©n kú cña Lªnin

H×nh th¸i kinh tÕ x· héi

TBCN

H×nh th¸i kinh tÕ x· héi CSCN

Giai ®o¹n thÊp (CNXH)

Giai ®o¹n cao(CNCS)

t

TKQ§
(Lªn CNXH)

8/30/17

ThS. Lê Đức Thọ

9


t

Tr×nh
®é
Ph¸t
TriÓn

X· héi

X· héi
XHCN

CSCN

TKQ§

HTKT-XH
CSCN

Lªn
CNXH

C/m XHCN

HTKT-XH TBCN

HTKT-XH Phong kiÕn

HTKT-XH ChiÕm h÷u n« lÖ
8/30/17

ThS. Lê Đức Thọ

10


1.2. Các giai đoạn của HTKT – XH CSCN

Thời kỳ quá độ lên chủ

Giai đoạn thấp – Chủ

nghĩa xã hội

nghĩa xã hội

Giai đoạn cao – Chủ nghĩa
cộng sản

HÌNH THÁI KINH TẾ XÃ HỘI CỘNG SẢN
CHỦ NGHĨA

8/30/17

ThS. Lê Đức Thọ

11


a. Thi k quỏ lờn ch ngha xó hi
Về lý luận, không ai có thể nghi ngờ đợc rằng,
giữa chủ nghĩa t bản và chủ nghĩa cộng sản,
có một thời kỳ quá độ nhất định. Thời kỳ đó
không thể không bao gồm những đặc điểm
hoặc những đặc trng của cả hai kết cấu
kinh tế - xã hội ấy. Thời kỳ quá độ ấy không
thể nào lại không phải là một thời kỳ đấu
tranh giữa chủ nghĩa t bản giãy chết và chủ
nghĩa cộng sản đang phát sinh, hay nói cách
khác, chủ nghĩa t bản đã bị đánh bại nhng ch
a tiêu diệt hẳn, và chủ nghĩa cộng sản đang
phát sinh nhng vẫn còn non yếu. (V.I.Lênin,
toàn tập, tâp 39, tr309-310)

8/30/17

ThS. Lờ c Th

12


THỜI KỲ QUÁ ĐỘ
LÊN CHỦ NGHĨA

Quá độ trực tiếp

XÃ HỘI

từ CNTB lên CNXH.

- Là thời kỳ cải biến cách mạng toàn diện trên tất cả các lĩnh
vực của đời sống kinh tế - xã hội

- Thời gian từ khi GCCN giành được CQ đến khi XD xong về cơ
bản cơ sở KT – XH của CNXH.

- Hình thức quá độ: Có 2 hình thức quá độ trực tiếp và quá độ
gián tiếp.

Qúa độ gián tiếp từ xã hội tiền TBCN không qua chế độ TBCN.

8/30/17

ThS. Lê Đức Thọ

13


Thời kỳ quá độ mang tính chất cách mạng của một sự chuyển biến sâu sắc từ xã cũ sang xã hội mới

8/30/17

ThS. Lê Đức Thọ

14


- Tính tất yếu của thời kỳ quá độ lên CNXH

Lực lượng sản xuất không ngừng phát triển

VỀ MẶT
LỊCH SỬ
Quan hệ sản xuất ngày một lỗi thời

Mâu thuẫn trong lòng quan hệ sản xuất TBCN

Cách mạng xã hội chủ nghĩa

8/30/17

ThS. Lê Đức Thọ

15

- Tính tất yếu của thời kỳ quá độ lên CNXH

Xã hội cần một thời kỳ lịch sử nhất định

Cần thời gian cải tạo, tổ chức, sắp xếp nền công
nghiệp
THỜI KỲ

VỀ MẶT
THỜI ĐẠI

QU Á Đ Ộ

Cần thời gian xây dựng, phát triển quan hệ sản
xuất trong xã hội chủ nghĩa

Cần thời gian làm quen với cái mới, khắc phục khó
khăn phức tạp
8/30/17

ThS. Lê Đức Thọ

16


- c im ca thi k quỏ lờn CNXH

Chớnh tr: tn ti
Đặc điểm

nh nc CCVS

nổi bật
Những nhân tố

Kinh t: tn ti

của xã hội mới
và những tàn tích

nn kinh t nhiu thnh phn

C th

của xã hội cũ tồn
tại đan xen và đấu

Xó hi: tn ti nhiu giai cp,

tranh với nhau

tng lp xó hi

trên tất cả các
lĩnh vực của đời
sống xã hội

Vn húa t tng: tn ti nhiu
loi vn húa t tng khỏc nhau

8/30/17

ThS. Lờ c Th

17


* Chính trị: Đảng cộng sản lãnh đạo, nhà nước pháp quyền, của dân, do dân và vì dân

8/30/17

ThS. Lê Đức Thọ

18


* Kinh tế: Nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần, trong đó kinh tế nhà nước đóng vai trò chủ đạo

8/30/17

ThS. Lê Đức Thọ

19


* Tư tưởng văn hóa: Tồn tại đan xen nhiều khuynh hướng tư tưởng, văn hóa cũ và mới

8/30/17

ThS. Lê Đức Thọ

20


* Xã hội: Tồn tại nhiều tầng lớp, giai cấp khác nhau

8/30/17

ThS. Lê Đức Thọ

21


8/30/17

ThS. Lê Đức Thọ

22


b. Giai đoạn đầu – Chủ nghĩa xã hội

“Tôi coi sự phát triển của nhân
loại là một quá trình lịch sử - tự
nhiên” – Các Mác

8/30/17

ThS. Lê Đức Thọ

23


QUÁ TRÌNH LỊCH SỬ - TỰ NHIÊN CỦA SỰ PHÁT TRIỂN LỊCH SỬ

QUÁ TRÌNH LỊCH SỬ-TỰ NHIÊN
HTKT-XH CSCN

CỦA SỰ PHÁT TRIỂN CÁC HTKT-XH
(Theo lý luận của C.Mác)

HTKT-XH TBCN

HTKT-XH PHONG KIẾN

HTKT-XH NÔ LÊ

HTKT-XH NGUYÊN THỦY

ch sử nhân loại phát triển qua các Hình thái kinh tế - xã hội từ thấp đế
8/30/17

ThS. Lê Đức Thọ

24


CƠ SỞ VẬT CHẤT – KỸ THUẬT CỦA NÓ LÀ NỀN SẢN XUẤT CÔNG NGHIỆP HIỆN ĐẠI

Không chỉ là cơ giới hóa mà còn là & cơ bản là công nghệ cao
8/30/17

ThS. Lê Đức Thọ

25