CƠ SỞ HÌNH THÀNH TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH

CHƯƠNG 1

CƠ SỞ, QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH
VÀ PHÁT TRIỂN CỦA TƯ TƯỞNG
HỒ CHÍ MINH

18/12/2015

ThS. Lê Đức Thọ

1


I. CƠ SỞ HÌNH THÀNH
TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH

18/12/2015

ThS. Lê Đức Thọ

2


I. CƠ SỞ HÌNH THÀNH
TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH

1. CƠ SỞ

2. CƠ SỞ

KHÁCH QUAN

CHỦ QUAN
Việt Nam

Tư duy, trí tuệ

1.1. Bối cảnh lịch sử
hình thành TT HCM

Thời đại

Phẩm chất ĐĐ,
năng lực HĐ th.tiễn

Giá trị truyền thống dân tộc

1.2. Tiền đề

Tinh hoa văn hóa nhân loại

tư tưởng - lý luận

18/12/2015

ThS. Lê Đức Thọ

Chủ nghĩa Mác - Lênin

3

1. Cơ sở khách quan của sự hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh

1.2. Những tiền tề

18/12/2015

1.1. Bối cảnh lịch sử

tư tưởng lý luận

hình thành TT HCM

hình thành TT HCM

ThS. Lê Đức Thọ

4


1.1. Bối cảnh lịch sử hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh.

Bốicảnh
cảnhthời
thờiđại
đại
a.a.Bối

Chủ nghĩa tư bản
Chủ nghĩa tư bản

độc quyền đã xác
độc quyền đã xác
lập sự thống
lập sự thống

Cách
Cáchmạng
mạng

trị toàn thế giới
trị toàn thế giới

vô
vôsản
sản

Cách mạng vô sản
Cách mạng vô sản
Nga thắng lợi
Nga thắng lợi

thế
thếgiới
giới
Cách
Cáchmạng
mạng
giải
giảiphóng
phóng

Vấn đề dân tộc
Vấn đề dân tộc
thuộc địa trở thành
thuộc địa trở thành
vấn đề quốc tế lớn
vấn đề quốc tế lớn

18/12/2015

Mở ra thời đại mới:
Mở ra thời đại mới:
Thời đại quá
Thời đại quá
độ lên CNXH
độ lên CNXH

dân
dântộc
tộc

Tưtưởng
tưởngHồ
HồChí
ChíMinh
Minh
Tư

ThS. Lê Đức Thọ

5


b. Bối cảnh lịch sử Việt Nam cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX

Các phong trào yêu

Triều đình nhà Nguyễn từng
Thực dân Pháp xâm lược

nước chống Pháp của

nhận sự “bảo hộ” của Pháp

nhân dân Việt Nam

Từ ½ đến cuối 

TK19

bước đầu hàng và chấp

Dựa trên ý thức hệ phong kiến:
phát triển mạnh mẽ trong cả

Khủng hoảng
Khủng hoảng
đường lối
đường lối
cứu nước

cứu nước

nước nhưng đều bị thất bại

Đầu thế kỷ
20

Theo khuynh hướng dân chủ tư

sản nhưng chỉ được một thời

Xuất hiện nhu cầu
Xuất hiện nhu cầu

gian thì bị dập tắt

18/12/2015

ThS. Lê Đức Thọ

tìm con đường
tìm con đường
mới để cứu dân
mới để cứu dân
cứu nước
cứu nước

6

Xã hội Việt Nam thế kỷ 19 đầu TK 20

(1) Là một xã hội phong kiến, nông nghiệp lạc hậu, trì trệ.
(2) Nhà Nguyễn thi hành chính sách bảo thủ, phản động:
- Tăng cường đàn áp, bóc lột ở bên trong, bế quan toả cảng với bên ngoài;
- Cự tuyệt mọi đề án cải cách, nên không đủ sức bảo vệ Tổ quốc và bị Pháp xâm lược.

TOÀN THỂ

XÃ HỘI

DÂN TỘC

VN

VIỆT NAM

THỰC DÂN
PHÁP XL

ĐÁNH ĐUỔI TD

THUỘC

LẬT ĐỔ PK

ĐỊA
NỬA PK

18/12/2015

NÔNG DÂN

ĐỊA CHỦ

VIỆT NAM

PHONG KIẾN

ThS. Lê Đức Thọ

7


Việt Nam từng bước trở thành thuộc địa của pháp

Việt Nam trở thành thuộc địa của Pháp

Nhà Nguyễn ký với Pháp hiếp ước
Pháp tấn công Đà

18/12/2015

Nẵng(1/91858)

Patonos 1884

ThS. Lê Đức Thọ

8

Việt Nam dưới chính sách cai trị
của Thực dân Pháp

Chính sách của thực dân Pháp
Chính sách của thực dân Pháp

KINH TẾ

18/12/2015

CHÍNH TRỊ

VĂN HÓA
XÃ HỘI

Lạc hậu

Bóp nghẹt

Nô dịch

phụ
Lạcthuộc
hậu

tựnghẹt
do
Bóp

ngudịch
dân
Nô

tự do

ngu dân

phụ thuộc

ThS. Lê Đức Thọ

9


Tính chất xã hội thay đổi

18/12/2015

ThS. Lê Đức Thọ

10


Quân Pháp tấn
công vào
Thuận an Huế, năm 1883

18/12/2015

ThS. Lê Đức Thọ

11


- Từ năm 1858 đến cuối TK 19, phong trào chống
Pháp bùng lên trong cả nước:

. Ở miền Nam có Trương Định, Nguyễn Trung
Trực…

Trương Định khởi nghĩa chống Pháp

18/12/2015

ThS. Lê Đức Thọ

12


- Từ năm 1858 đến cuối TK 19, phong trào chống
Pháp bùng lên trong cả nước:

. Ở miền Trung có Trần Tấn, Đặng Như Mai,
Nguyễn Xuân Ôn, Phan Đình Phùng…

Cụ
Nguyễn
Hữu

Vua Hàm Nghi, người hạ
chiếu cần vương chống
Pháp

Huân

. Ở miền Bắc có Nguyễn Thiện Thuật, Nguyễn
Quang Bích…

18/12/2015

ThS. Lê Đức Thọ

13


- Từ năm 1858 đến cuối TK 19, phong trào chống
Cảnh chuẩn bị

Pháp bùng lên trong cả nước:

chém đầu các sĩ
phu yêu nước

. Ở miền Trung có Trần Tấn, Đặng Như
Mai, Nguyễn Xuân Ôn, Phan Đình Phùng…

Song, tất cả các phong trào đều thất bại

. Ở miền Bắc có Nguyễn Thiện Thuật,
do chưa có đường lối đúng, chưa tin tưởng vào lực lượng quần chúng cũng

Nguyễn Quang Bích.

như thắng lợi cuối cùng.

18/12/2015

ThS. Lê Đức Thọ

14


- Đầu TK 20, thực dân Pháp tiến hành khai thác thuộc địa lần thứ nhất, khi đó:

(1) Xuất hiện các tầng lớp tiểu tư sản và mầm mống của giai cấp tư sản;

(2) Phong trào chống Pháp chuyển dần sang xu hướng dân chủ tư sản, như:

Phong trào Đông Du, Đông Kinh Nghĩa Thục, Duy Tân, Việt Nam Quang phục hội…

Nhưng cũng chỉ rộ lên một thời gian ngắn rồi lần lượt bị dập tắt, vì chưa lôi cuốn được các tầng lớp nhân
dân và đường lối chưa đúng.

18/12/2015

ThS. Lê Đức Thọ

15

- Nguyễn Tất Thành lớn lên khi phong trào cứu nước gặp rất nhiều khó khăn:

. Trường Đông Kinh Nghĩa Thục bị đóng cửa tháng 12/1907;
. Cuộc biểu tình chống sưu thuế ở Huế và các tỉnh miền Trung bị đàn áp (4/1908);

.Vụ Hà Thành đầu độc bại lộ bị tàn sát (6/1908);

. Vụ đầu độc bại lộ bị bắt (6/1908)

18/12/2015

. Bị chém (1908)

ThS. Lê Đức Thọ

Và đây là thủ cấp của họ (1908)

16


- Nguyễn Tất Thành lớn lên khi phong trào cứu nước gặp rất nhiều khó khăn:

. Phong trào Yên thế bị đánh phá (1/1909);

. Phong trào Đông Du tan rã (2/1909);

. Lãnh tụ phong trào Duy Tân bị chém (Trần Quý Cáp…), bị đày đi Côn Đảo (Phan Chu Trinh, Huỳnh Thúc
Kháng…).

18/12/2015

ThS. Lê Đức Thọ

17


Các phong trào yêu nước thất bại

Các
Cáclãnh
lãnhtụtụphong
phongtrào
tràoyêu
yêunước
nước

18/12/2015
Hàm

Nghi

Hoàng Hoa Thám

ThS. Lê Đức Thọ

Phan Bội Châu

Phan Chu Trinh

18


Toà Khâm sứ Trung kỳ, nơi Bác tham gia phong
trào chống thuế

Các sĩ phu yêu nước trong phong trào chống thuế bị đày ra Côn đảo,
chém đầu

18/12/2015

ThS. Lê Đức Thọ

19


Tóm lại, có nhiều cuộc khởi nghĩa chống Pháp trong thời kỳ này nổ ra, nhưng đều thất bại.

Phong trào cứu nước của nhân dân ta muốn giành
được thắng lợi phải đi theo một con đường mới.
Sứ mệnh tìm ra con đường mới ấy đặt lên vai
người thanh Nguyễn Tất Thành.

Năm
1920

18/12/2015

ThS. Lê Đức Thọ

20


Quê hương và gia đình

“Làng Sen đóng khố thay quần
Ít cơm, nhiều cháo tảo tần quanh năm”.

- Quê hương
Kim liên
Nam đàn
Nghệ An

18/12/2015

ThS. Lê Đức Thọ

21


Đây cũng là quê hương của nhiều vị anh hùng dân tộc, như:

Mai Thúc Loan, Nguyễn Biểu, Đặng Dung, Phan Đình Phùng, Phan Bội Châu…
Mảnh đất Kim liên đã từng thấm máu các liệt sĩ chống Pháp, như:
Vương Thúc Mậu, Nguyễn Sinh Quyến…
(Quê hương có gì tác động đến tư tưởng của Bác?)
Đó là truyền thống cần cù, yêu nước, chống ngoại xâm.

. Sinh ra trong gia đình nhà nho yêu nước, tấm gương lao động cần cù, ý chí vượt khó khăn gian khổ, đặc biệt là tư

tưởng thương dân của cha có ảnh hưởng rất lớn đến Bác.
. Anh và chị Bác đều tham gia chống Pháp bị bắt, bị lưu đày hàng chục năm.
. Bản thân Bác, từ nhỏ đã thấy nỗi thống khổ của nhân dân, tội ác của thực dân Pháp, sự nhu nhược của triều đình
Huế.

18/12/2015

ThS. Lê Đức Thọ

22


Hình ảnh những người thân của Bác

Cụ Nguyễn Sinh Sắc

Cụ
Hoàng

Ông Nguyễn Sinh Khiêm

Thị
Loan

Bà Nguyễn Thị Thanh

18/12/2015

ThS. Lê Đức Thọ

23


Cuộc thương thuyết của phái bộ triều đình Huế
với đại diện Pháp, năm 1862

Cuộc họp triều đình Huế có quan Tây dự

Đó là biểu hiện sự nhu nhược của triều đình

18/12/2015

ThS. Lê Đức Thọ

24


Bác về thăm quê, 1961

Bà con làng Sen đón Bác sau 50 năm xa cách

Quê hương nếu ai không nhớ

“Quê hương mỗi người chỉ một

Sẽ không lớn nổi thành người”

Như là chỉ một mẹ thôi

18/12/2015

ThS. Lê Đức Thọ

25