BÀI GIẢNG ĐIỆN TỬ NGUYÊN LÝ CHỦ NGHĨA MÁC LÊNIN HỌC THUYẾT GIÁ TRỊ THẶNG DƯ

CHƯƠNG II

HỌC THUYẾT
GIÁ TRỊ THẶNG DƯ

18/12/2015

ThS. Lê Đức Thọ

1


I. SỰ CHUYỂN HÓA
CỦA TIỀN TỆ THÀNH TƯ BẢN

Thạc sĩ Lê Đức Thọ


Trong XH phải có lớp người
lao động tự do và
không có TLSX

CNTB
RA ĐƠI
KHI CÓ
HAI ĐIỀU
KIỆN

Phải có số tiền lớn, của cải
khá lớn trong tay một
số người để lập ra các

xí nghiệp

8/31/17

ThS. Lê Đức Thọ

3


1. Công thức chung của tư bản

H-T-H

T-H-T'

công thức lưu thông hàng hóa giản đơn

công thức chung của tư bản

SỰ VẬN ĐỘNG CỦA TIỀN VỚI TƯ CÁCH LÀ TIỀN VÀ TIỀN VỚI TƯ CÁCH LÀ TƯ BẢN GiỐNG
VÀ KHÁC NHAU Ở CHỖ NÀO?


So sỏnh hai cụng thc
- u cú hai yu t: tin v hng
Ging nhau

{

- u cú hai hnh vi: mua v bỏn

- Biu hin QH KT: ngi mua v ngi bỏn

Khỏc nhau

Nội dung so sánh

H-T-H

Điểm xuất phát và kết thúc

T-H-T'

Khởi đầu và kết thúc là H

Khởi đầu và kết thúc là T,

T là trung gian, đợc chi tiêu hẳn

T chỉ tạm thời ứng ra

Bắt đầu bằng bán

Bắt đầu bằng mua

Kết thúc bằng mua

Kết thúc bằng bán

MĐ của sự vận động

Giá trị sử dụng

Giá trị T' (T'=T+t)

Giới hạn của sự v/đ

Kết thúc khi có đợc GTSD

Không có giới hạn

Trình tự lu thông

T' = T +

t
giỏ tr thng

d (m)


Công thức chung của tư bản

T

-

H

T’

-

• Tiền là hình thức biểu hiện đầu tiên của tư bản.
• Bản thân tiền không phải là tư bản.
• Tiền chỉ biến thành tư bản khi chúng được sử dụng để bóc lột lao động của người khác.

8/31/17

ThS. Lê Đức Thọ

6


Tư bản là giá trị mang lại giá trị
thặng dư cho nhà tư bản

Huyndai production line

The Natural ovens production line


2. Mâu thuẫn của công thức chung của tư bản

LƯU THỐNG CÓ TẠO RA (m) KHÔNG?
Ngang giá
Lưu thông
Không ngang giá

Không
tạo

Mua rẻ

ra

Vậy m

m

chỉ có

Bán đắt

thể tạo
ra trong

Mua rẻ - bán đắt

lĩnh vực
sản xuất
Không

Không có lưu thông

có
m


Mâu thuẫn trong công thức chung của tư bản biểu hiện ở chỗ: m vừa được rạo ra trong quá trình
lưu thông, vừa không được tạo ra trong quá trình lưu thông

Để có m nhà tư bản phải bỏ tiền vào lưu thông và mua các yếu tố đầu vào của quá trình sản
xuất (TLSX và SLĐ)

 
        
        
        
        
        
        
        
        


2. Mâu thuẫn của công thức chung của tư bản

Giá trị

Giá trị

Sản xuất
T

H1
Ngoài lưu thông

Lưu thông

T’

H2
Lưu thông

H2 > H (GT mới của H2 = GT H +  GT)
HH đặc biệt

T’ = T + T

Hàng hóa sức lao động.

10


3. Hàng hóa sức lao động và tiền công trong chủ nghĩa tư bản

 Sức lao động là toàn bộ thể lực và
trí lực tồn tại trong cơ thể con người,
nó được đem ra vận dụng vào quá
trình lao động sản xuất.
 Sức lao động là nguồn gốc sinh ra
giá trị.

8/31/17

ThS. Lê Đức Thọ

11

Điều kiện đế sức lao động trở thành hàng hóa

Được tự do về thân thể

2 điều kiện

Không có tư liệu sản xuất và của cải khác

HÀNG HÓA SỨC LAO ĐỘNG LÀ MỘT PHẠM TRÙ LỊCH SỬ

Phải chăng trong mọi chế độ xã hội sức lao động đều là hàng
hóa?
Thị trường sức lao động


Hai thuộc tính của
Hàng hóa sức lao động

Tư liệu sinh hoạt cần thiết để nuôi sông
người công nhân, gia đình anh ta, chi phí
đào tạo …
GIÁ TRỊ

HÀNG

Mang yếu tố tinh thần và lịch sử

HÓA
SỨC
LAO

DỘNG

Dùng trong quá trình sản xuất để tạo ra
GIÁ TRỊ

hàng hóa

SỬ DỤNG
Tạo ra giá trị mới lớn hơn giá trị sức lao
động
Hàng hóa SLĐ có giá trị sử dụng đặc biệt, thể hiện ở chỗ khi sử dụng nó, nó có khả năng sáng tạo ra một lượng
giá trị mới lớn hơn giá trị của bản thân nó. Nói cách khác, nó chính là nguồn gốc của giá trị thặng dư.

TẠI SAO HÀNG HÓA SỨC LAO ĐỘNG LÀ HÀNG HÓA ĐẶC BiỆT?


- Giá trị hàng hoá sức lao động
• Giá trị những tư liệu sinh hoạt cần thiết để tái sản xuất sức lao động cho công nhân.
• Những tư liệu sinh hoạt vật chất và tinh thần cần thiết cho con cái người công nhân.

8/31/17

ThS. Lê Đức Thọ

14


•

8/31/17

Chi phí đào tạo công nhân.

ThS. Lê Đức Thọ

15


- Giá trị sử dụng hàng hoá sức lao động

 Thể hiện trong quá trình lao động của người công nhân.
 Nguồn gốc sinh ra giá trị.

Ví dụ: Chủ tư bản mua sợi về dệt vải với giá là 10 đồng. Thuê người công nhân dệt thành vải
thì chủ tư bản bán được với giá 15 đồng. Trong 5 đồng tăng thêm chủ tư bản dùng 2 đồng
để trả công cho người công nhân (giá cả của sức lao động), 3 đồng còn lại là giá trị mới
mà sức lao động của người công nhân đã tạo ra.

8/31/17

ThS. Lê Đức Thọ

16


BÀI TẬP

Để tái sản xuất sức lao động của một công nhân cần phải chi phí như
sau:
- Ăn uống: 8 USD/ngày

- Đồ dùng gia đình: 1095 USD/1 năm
- Đồ dùng lâu bền: 7300 USD/10 năm
Hãy:
Tính giá trị sức lao động của công nhân trong 1 ngày?


b. Tiền lương

Giá trị sinh hoạt nuôi sống
người lao động

Giá trị s.hoạt nuôi sống số lượng con cái nhất định của người LĐ

Cơ cấu

Chi phí nâng cao trình độ
người lao động

TIỀN
LƯƠNG

Hình thái tiền tệ
của giá trị SLĐ
(giá cả SLĐ)

Tiền lương theo thời gian
Hình thức

Tiền lương theo sản phẩm
(Hình thức chuyển hoá của tiền lương theo thời gian)

Tiền lương danh nghĩa và tiền lương thực tế

Nhân tố a.hưởng
Trình độ c.môn, CĐLĐ, NSLĐ, giá cả, thuế…


II. QUÁ TRÌNH SẢN XUẤT RA
GIÁ TRỊ THẶNG DƯ TRONG XÃ HỘI TƯ BẢN

Thạc sĩ Lê Đức Thọ


1. Sự thống nhất giữa quá trình sản xuất ra giá trị sử dụng và quá trình sản xuất ra giá
trị thặng dư
Quá trình sản xuất TBCN là sự thống nhất giữa quá trình lao động tạo ra giá trị sử dụng và quá trình sản xuất
giá trị thặng dư

•

Công nhân lao động
dưới sự kiểm soát của
nhà tư bản

QUÁ
TRÌNH
SX TBCN
CÓ 2 ĐẶC

•

Sản phẩm làm ra thuộc
sở hữu của nhà tư bản

ĐIỂM

8/31/17

ThS. Lê Đức Thọ

20


Ví dụ:

Nhà TB bỏ ra chi phí 15USD
+ 10USD mua 10kg bông
+ 3USD mua sức lao động (cả ngày)
+ 2USD hao mòn máy móc.

8/31/17

ThS. Lê Đức Thọ

21


Ví dụ
Sau 4h lao động, người công nhân tạo ra 10kg sợi, giá 15 usd.

Nếu ngày lao động chỉ có 4h thì nhà
TB không có lợi gì.

8/31/17

ThS. Lê Đức Thọ

22


Ví dụ
Nhưng một ngày có đến 8h lao động.
4h tiếp theo người công nhân lại tạo ra 10kg sợi với giá trị 15 usd.
Chi phí nhà TB bỏ ra là 12 usd

+ 10 usd mua 10kg bông

+ 2 usd hao mòn máy móc.

8/31/17

ThS. Lê Đức Thọ

23


Ví dụ
Tổng chi phí nhà TB bỏ ra trong ngày là 27 usd
(15 usd buổi sáng + 12 usd buổi chiều)
Tổng giá trị hàng hóa là 30usd.

Vậy nhà TB đã thu được lợi 3 usd, đó là:

GIÁTRỊTHẶNGDƯ

8/31/17

ThS. Lê Đức Thọ

24


b. Quá trình sản xuất TBCN
Giá trị hàng hóa:

c+v+m

C: Giá trị tư liệu sản xuất
V: Giá trị sức lao động
M : Giá trị thặng dư

8/31/17

ThS. Lê Đức Thọ

25