giáo án ngữ văn 8 bài 1 tôi đi học 4

Giáo án Ngữ văn 8

Năm học: 2017 - 2018

Tiết 1:
TÔI ĐI HỌC
(Thanh Tịnh)
Ngày soạn:
Ngày dạy:
I. Mục tiêu bài học
1. Kiến thức
- Cốt truyện, nhân vật, sự kiện trong đoạn trích Tôi đi học.
- Nghệ thuật miêu tả tâm lý trẻ nhở ở tuổi đến trường trong một văn bản tự sự
qua ngòi bút Thanh Tịnh.
2. Kỹ năng
- Đọc – hiểu đoạn trích tự sự có yếu tố miêu tả và biểu cảm.
- Trình bày những suy nghĩ, tình cảm về một sự việc trong cuộc sống của bản
thân.
- Rèn cho học sinh kĩ năng đọc diễn cảm, sáng tạo, kĩ năng phân tích, cảm thụ
tác phẩm văn xuôi giàu chất trữ tình.
3. Thái độ
- Giáo dục ý thức tôn trọng những kỉ niệm đẹp thời học sinh.
II. Chuẩn bị
1. Phương pháp
- Phương pháp vấn đáp, gợi mở, thuyết giảng, thảo luận.
2. Phương tiện
- Giáo viên:
+ Sách giáo khoa, sách giáo viên, giáo án.
+Tranh minh họa tác phẩm.
- Học sinh:
+ Sách giáo khoa, vở bài tập.

+ Đọc bài và soạn bài theo câu hỏi SGK.
III. Tiến trình lên lớp
Giáo viên: Dương Đệ Đức Trường THCS Mỹ Thủy

Page


Giáo án Ngữ văn 8

Năm học: 2017 - 2018

1. Ổn định tổ chức
2. Kiểm tra bài cũ :
- Thay thế bằng một bài hát tập thể: “Ngày đầu tiên đi học”.
3. Bài mới
Trong chương trình Ngữ văn lớp 7, các em đã được tìm hiểu văn bản Cổng
trường mở ra của nhà văn Lí Lan. Bài viết đã thể hiện tâm trạng người mẹ trong
đêm trước ngày khai trường đầu tiên của con trai mình. Nếu như với những
người làm cha mẹ, lần đầu tiên con cắp sách đến trường là những lo âu, trăn trở
thì với các em nó lại là những kỉ niệm, dấu ấn rất khó quên giống như những lời
ca mà chúng ta vừa hát phải không nào? Ngày hôm nay, những kí ức trong sáng
ấy sẽ một lần nữa được sống lại trong mỗi chúng ta thông qua một tác phẩm của
nhà văn Thanh Tịnh với tựa đề: “Tôi đi học”
Hoạt động của GV

Hoạt động của HS

Nội dung kiến thức

Hoạt động 1:

I. Tìm hiểu chung.

*GV cho HS đọc phần chú
thích.

1. Tác giả.

- Em hãy giới thiệu vài nét về
tác giả Thanh Tịnh?

HS trình bày dựa vào chú
thích SGK/7,8.

Thanh Tịnh - Trần Văn
Ninh (1911-1988),

Tên khai sinh là Trần Văn
Ninh ( 1911-1988), quê ở
xóm Gia Lạc - Huế; lên 6
tuổi đổi tên là Trần Thanh
Tịnh. Ông học ở Huế đến
năm 1933 đi làm, đi dạy học.
Đây cũng là thời gian ông
sáng tác văn chương, trong
sự nghiệp của mình Thanh
Tịnh đã đóng góp vào nhiều
lĩnh vực như: Truyện ngắn,
dài, thơ, ca dao, bút kí, văn
học…Có lẽ ông thành công

hơn cả là truyện ngắn và
thơ. Truyện ngắn nhìn chung
thường toát lên một tình cảm
êm dịu, trong trẻo, nhẹ
nhàng mà thấm sâu, mang
hương vị man mác, ngọt
ngào, quyến luyến. Tiêu biểu
là văn bản “ tôi đi học”.

- Quê ở ngoại ô thành
phố Huế.

Giáo viên: Dương Đệ Đức Trường THCS Mỹ Thủy

- Ông làm nhiều nghề:
dạy học, viết báo, làm
văn.
- Sáng tác toát lên vẻ
đẹp đằm thắm, tình cảm
êm dịu, trong trẻo.

Page


Giáo án Ngữ văn 8

Năm học: 2017 - 2018

*Cho biết xuất xứ của tác
phẩm?

2. Tác phẩm
- In trong tập: “Quê
mẹ”, 1941

+GV hướng dẫn HS đọc văn
bản: (Đọc với giọng trầm
lắng, cảm xúc thiết tha chậm,
dịu, hơi buồn, chú ý câu nói
của nhân vật tôi, nhân vật mẹ
và ông đốc)
GV đọc mẫu một đoạn sau đó
HS đọc diễn cảm.
gọi HS đọc theo sự hướng dẫn.
HS lắng nghe, nêu cách hiểu
+ GV nhận xét cách đọc của
của mình.
HS và hướng dẫn HS tìm hiểu
kĩ các chú thích 2, 6, 7 SGK.

3. Đọc.

GV dẫn: Câu chuyện được
xây dựng theo dòng hồi tưởng
của nhân vật tôi.

4. Bố cục.

*Truyện có những nhân vật
nào?

Tôi, mẹ, ông đốc, học trò,
thầy giáo.

*Ai là nhân vật chính? Vì sao? Tôi vì nhân vật này được kể
nhiều nhất, mọi sự việc đều
được kể từ cảm nhận của tôi.
*Kỉ niệm ngày đầu đến trường Cảm nhận:
của tôi được kể theo trình tự
-Trên đường tới trường.
nào?

- Theo hồi tưởng của
nhân vật tôi về kỉ niệm
ngày đầu tiên đi học:
Đ1: từ đầu…núi.
(Tôi trên con đường tới
trường)
Đ2: tiếp…nữa.
(Tôi lúc ở sân trường)

-Lúc ở sân trường.

Đ3: còn lại.

-Trong lớp học.

(Tôi trong lớp học tiết
học đầu tiên)

*Hãy chia đoạn theo trình tự
các cảm nhận ấy?

HS chia đoạn.

* Cho biết kiểu văn bản ?

- Tự sự.

- Phương thức biểu đạt chính ? - Tự sự kết hợp miêu tả, biểu
cảm.
- Vì sao em biết ?
- Viết về kỉ niệm buổi tựu
trường đầu tiên với nhiều
cảm giác, ấn tượng sâu sắc,
tâm trạng của nhân vật.
Giáo viên: Dương Đệ Đức Trường THCS Mỹ Thủy

Page


Giáo án Ngữ văn 8

Năm học: 2017 - 2018

Hoạt động 2:

II.Đọc - hiểu văn bản.

*GV chia nhóm, tương ứng

ba thời điểm của buổi tựu
trường cho HS thảo luận
theo nhóm.
? Kỉ niệm ngày đầu đến
trường cùng mẹ của nhân vật - Kg: con đường làng dài và
“tôi” cũng gắn với không gian, hẹp, lá rụng nhiều, mây bàng
bạc…
thời gian nào?

1. Cảm nhận của ”tôi’
trên đường tới trường.
KG: Con đường làng
dài và hẹp, có sương thu
và gió lạnh.
TG: Buổi sáng cuối thu.

? Vì sao không gian và thời - Tg: buổi sáng cuối thu.
gian ấy trở thành kỉ niệm trong
=> Đây là thời điểm và nơi
tâm trí tác giả?
chốn gần gũi gắn liền với
tuổi thơ của tác giả. Đó là
lần đầu được cắp sách đến
? Khi nhớ lại ngày đầu tiên ấy, trường.
tâm trạng của tôi hiện tại cảm
=> Nao nức, miên man, tưng
thấy như thế nào? Nó được
diễn tả bằng những từ ngữ gì? bừng, rộn rã  không mâu
thuẩn mà bổ sung cho nhau,
Theo em, những cảm xúc đó

có mâu thuẩn với nhau? Nó có diễn tả cụ thể tâm trạng, cảm
xúc thật của tôi khi nhớ laị,
giá trị biểu cảm ra sao?
tạo cảm giác như chuyện vừa
mới xảy ra  rút ngắn
khoảng cách giữa quá khứ và
*GV bình:Chính cái hiện tại
của bầu trời thu tuyệt đẹp với hiện tại.
những chiếc lá rụng cuối thu
và những đám mây bàng bạc
trên không, những con người
rụt rè đã họp lạị tạo thành
khúc dạo đầu nhẹ nhàng,
mãnh liệt. Thế là quá khứ
được đánh thức và bao kỉ
niệm chợt ùa về với một chuỗi
tâm trạng lần lượt hiên lên
qua những khoảnh khắc thời
gian, không gian khác nhau
của buổi tựu trường.
? Chi tiết, hình ảnh, tâm trạng
tôi cảm nhận trên đường cùng
mẹ đến trường có gì đổi khác?
Tất cả những sự đổi khác này
Giáo viên: Dương Đệ Đức Trường THCS Mỹ Thủy

Page


Giáo án Ngữ văn 8

Năm học: 2017 - 2018

xuất phát từ sự đổi khác nào?
=> Con đường này tôi đã
quen … thấy lạ” cảm thấy
có sự thay đổi lớn trong
lòng; Trang trọng, đứng đắn
với bộ quần áo và quyển vở
mới trên tay; Cẩn thận nâng
niu mấy quyển vở vừa lúng
túng vừa muốn thử sức,
* Tìm những động từ diễn tả muốn khẳng định mình.
tư thế và cử chỉ ngộ nghĩnh,
ngây thơ và đáng yêu của cậu
bé. Có thể lí giải như thế nào
về tâm trạng của cậu lúc bấy
=> thèm, bặm, ghì, sệt, chúi,
giờ!
muốn
* Vì sao có sự thay đổi như
 Lần đầu tiên đến trường,
thế?
thế giới lạ, tập làm người
Thuyết giảng : cảnh vật vốn
lớn, không nô đùa, rong
quen thuộc của hằng ngày
chơi, thả diều, trang trọng,
nhưng có sự thay đổi lớn về
đứng đắn nhưng chưa quen +

hình thức, tâm hồn, cảm nhận còn nhỏ  thèm được tự
…vì từ một đứa bé ngày nào
nhiên, nhí nhảnh như học trò
chỉ biết vui đùa, bẫy chim, nay lớp trước( cầm hai quyển vở:
bắt đầu một công việc mới: đi nặng, bặm tay ghì, xóc lên
học ,nên cảm thấy ngỡ ngàng, nắm lại cẩn thận, lại muốn
lúng túng, lo sợ nhưng cũng
thử sức: định cầm thêm bút,
rất tự tin ngay từ lúc đầu đã
thước)  Tâm trạng, cảm
có cái gì quyến luyến ,cảm
giác tự nhiên.
thấy hay hay khi bước vào lớp
học buổi học đầu tiên

=> Thấy mình có một
sự thay đổi lớn:
Cảnh vật đường làng
thấy lạ, thấy mình đứng
đắn, thấy mình như đã
lớn lên.

TIẾT 2:
Kiểm tra bài cũ: Tóm tắt văn
bản Tôi đi học.
Gv nhận xét, cho điểm.

Học sinh tóm tắt.(nội dung
tuỳ HS)

*Nhân vật tôi đã có những
cảm nhận gì khi đi tới trường?

Giáo viên: Dương Đệ Đức Trường THCS Mỹ Thủy

Page


Giáo án Ngữ văn 8
*Tìm chi tiết chứng minh?
*Qua đó em cảm nhận được
điều gì ở nhân vật tôi?

Năm học: 2017 - 2018
HS trình bày.

HS trình bày.

*Cảnh sân trường làng Mĩ
Lí lưu lại trong kỉ niệm của
“tôi” như thế nào? Tìm
những hình ảnh nói lên tâm
trạng đó ?
*Tại sao trước kia thấy trường
là nơi xa lạ, nay thấy trường
lại đâm ra lo sợ vẩn vơ?

*Tôi đã có tâm trạng như thế
nào khi đứng chờ vào lớp?
*Khi nghe ông đốc gọi tên?

*Em nghĩ gì về tiếng khóc của
những cậu học trò nhỏ khi sắp
hang vào lớp?

*GV: Đó là những giọt nước
mắt báo hiệu sự trưởng
thành…
*Em nhận xét gì về nhân vật
tôi?

2.Cảm nhận của “tôi”
lúc ở sân trường.
- Cảm nhận về ngôi
trường:
HS trình bày.
-Xa lạ: Vì sạch sẽ hơn các
nhà trong làng.
-Lo sợ: Sự uy nghiêm của
trường.

Giật mình và lúng túng.

Khóc vì lo sợ phải tách rời
người thân để bước vào môi
trường hoàn toàn mới lạ.

+Trước đây: Là nơi cao
ráo, sạch sẽ, xa lạ.
+Hiện tại: Xinh xắn và
oai nghiêm.

- Tâm trạng: hồi hộp, bỡ
ngỡ, lúng túng, ngỡ
ngàng.

Vì sung sướng lần đầu được
tự mình học tập.

Giàu cảm xúc.

→ Giàu cảm xúc.

* Khi ngồi vào chỗ và đón
nhận giờ học đầu tiên, nhân
vật tôi cảm thấy như thế nào?
=> Cảm thấy vừa xa lạ vừa
gần gũi với mọi vật, với
người bạn ngồi bên cạnh;
vừa ngỡ ngàng, vừa tự tin,
tôi nghiêm trang bước vào 3. Cảm nhận của “tôi”
* Qua diễn biến tâm lí nhân giờ học đầu tiên.
trong lớp học.
vật “tôi” trong truyện, hãy tìm
và phân tích những hình ảnh
Giáo viên: Dương Đệ Đức Trường THCS Mỹ Thủy

Page


Giáo án Ngữ văn 8

Năm học: 2017 - 2018

so sánh được nhà văn sử => “Tôi quên thế nào được
dụng?
những cảm giác trong sáng
nảy nở…như mấy cành hoa -Cảm giác:vừa xa lạ vừa
tươi…”; “ý nghĩ ấy thoáng gần gũi
qua…như 1 làn mây…; “ họ
như con chim đứng bên bờ
tổ, nhìm quãng trời rộng
muốn bay nhưng còn ngập
ngừng e sợ
ss tinh tế, nên thơ tạo nên
? Từ đó cho em hiểu thêm gì chất trữ tình trong văn bản.
về tình cảm của nhân vật “tôi” (12 lần)
đối với lớp học, mái trường,
người mẹ và quê hương của
mình?

* Liên hệ : Một số câu về quê
hương (Quê hương là đường
đi học – Con về rợp bướm
vàng bay; Quê hương là câu
tre nhỏ - Mẹ về nón lá nghiêng
che)

=> Tình yêu tha thiết, trong
sáng, niềm trân trọng sách
vở, bạn bè, bàn ghế, lớp học,

thầy cô gắn liền với mẹ và
quê hương.

* Người lớn được nhắc đến
gồm có những ai?
=> Các bậc phụ huynh, thầy
giáo trẻ, ông đốc.

4. Thái độ, cử chỉ của
những người lớn

? Hình ảnh của họ được tôi
được nhớ lại qua các chi tiết
nào?

_ PHHS: chu đáo, trân
trọng hồi hộp, lo lắng
Phụ huynh: chuẩn bị chu
đáo.
Ông đốc: là người lãnh đạo
từ tồn, bao dung. (“Các em
phải gắng học … sung
sướng”, Nhìn chúng tôi với
cặp mắt hiền từ và cảm
động, tươi cười, nhẫn nại
chờ chúng tôi.)

Giáo viên: Dương Đệ Đức Trường THCS Mỹ Thủy

_Ông đốc: từ tốn, bao

dung

_ Thầy giáo trẻ: vui
tính, giàu yêu thương

Page


Giáo án Ngữ văn 8
? Qua những hình ảnh, cử
chỉ đó, liên hệ với thực tế
ngày nay: gia đình và nhà
trường có quan tâm đến thế
hệ tương lai?

Năm học: 2017 - 2018
Thầy giáo: vui vẻ.
→Là những người có trách
nhiệm, thương yêu thế hệ
tương lai.

 Trách nhiệm của gia
đình, nhà trường đối với
thế hệ trẻ tương lai.

=> HS tự trình bày cảm nhận
của mình
Các nhóm thảo luận và cử
đại diện nhóm trình bày.
Thuyết giảng:

Trường học, thầy cô luôn là
môi trường giáo dục ấm áp,
đối tượng giáo dục tốt, là nơi
trang
bị
kiến
thức,
là nguồn nuôi dưỡng tâm hồn
các em trưởng thành.
*Em có nhận xét gì về lời văn
của tác giả?

Học sinh lắng nghe.

III. Nghệ thuật.
-Lời văn giàu chất thơ.

*Cho biết nghệ thuật được tác
giả sử dụng? tác dụng?

-So sánh sinh động, giàu
hình ảnh, gợi cảm.

*Cảm xúc của tác giả?

-Cảm xúc tinh tế, thiết
tha.

* Giọng điệu của tác phẩm?

-Kết hợp hài hoà kể, tả,
biểu cảm.
- Giọng điệu trữ tình
trong sáng.
Thuyết giảng : Tất cả nét đặc
sắc của nghệ thuật tạo nên
chất trữ tình êm dịu, giọng
văn nhẹ nhàng mà thấm thía,
mang dư vị vừa man mác,
buồn thương vừa ngọt ngào,
quyến luyến gieo vào lòng
người đọc bao nỗi niềm buâng
khuâng, rung cảm, nhẹ nhàng.
?Dòng chữ “Tôi đi học” đặt ở
cuối văn bản có ý nghĩa gì?
=> Dòng chữ “tôi đi học” IV. Ý nghĩa văn bản.
vừa khép lại bài vừa mở ra 1
Giáo viên: Dương Đệ Đức Trường THCS Mỹ Thủy

Page


Giáo án Ngữ văn 8

Năm học: 2017 - 2018

thế giới mới, 1 giai đoạn mới Buổi tựu trường đầu
trong cuộc đời chú bé  cách tiên sẽ mãi không thể
? Qua bài học, em rút ra ý kết thúc tự nhiên, bất ngời.
nào quên trong kí ức

nghĩa gì từ văn bản?
của nhà văn Thanh
Tịnh.
(gợi ý: đây là buổi tựu trường
trong cuộc đời tác giả)
4. Củng cố
* Phát biểu cảm nghĩ của em về dòng cảm xúc của nhân vật tôi.
* Viết một đoạn văn ngắn ghi lại ấn tượng của em trong buổi tựu trường đầu
tiên (có thể nói miệng trước lớp)?
*Có thể phân lớp làm bốn nhóm vẽ 4 bức tranh tương ứng với một thời điểm của
nhân vật tôi như đã phân tích.
? Tác phẩm thuộc thể loại nào?
A. Bút kí

B. truyện ngắn trữ tình

C. Tiểu thuyết

D. Tùybút

? Nhân vật chính trong tác phẩm là ai?
A. Người mẹ

B. Ông đốc

C. Thầy giáo trẻ

D. Nhân vật tôi

? Nhân vật chính được thể hiện chủ yếu ở phương diện nào?

A. Lời nói

B. Tâm trạng

C. Ngoại hình

D. Cử chỉ

5. Hướng dẫn về nhà.
- Học bài: Đọc diễn cảm, nắm diễn biến tâm trạng nhân vật tôi qua các thời
điểm khác nhau, đặc sắc của truyện.
- Viết bài cảm nghĩ về một ngày tựu trường mà em nhớ nhất.
- Soạn bài mới: Cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ.
- Đọc văn bản “Tôi đi học” của Thanh Tịnh và bám vào câu hỏi SGK/12 để
soạn bài “Tìm chủ đề của văn bản”.

Giáo viên: Dương Đệ Đức Trường THCS Mỹ Thủy

Page