Tính thống nhất về chủ đề của văn bản 2

GIO N TING VIT
TINH THONG NHAT VE CHU DE CUA VAN BAN
A mục tiêu bài học:
Giúp học sinh:
- Nắm đợc chủ đề của văn bản, tính thống nhất về chủ đề
của văn bản.
- Biết viết một văn bản bảo đảm tính thống nhất về chủ đề,
biết xác định và duy trì đối tợng trình bày, chọn lựa, sắp
xếp các phần sao cho văn bản tập trung nên bật ý kiến, cảm
xúc của mình.
B Chuẩn bị:
1 Giáo viên: Đọc tài liệu, soạn bài, chuẩn bị đèn
chiếu (bảng phụ).
2 Học sinh: Soạn kĩ các câu hỏi
C Các bớc lên lớp:
1 ổn định tổ chức:
2 Kiểm tra: Sự chuẩn của học sinh.
3 Bài mới:
* Giới thiệu bài:
Tính thống nhất về chủ đề của văn bản là một trong những
đặc trng quan trọng tạo nên văn bản, nó làm cho văn bản mạch
lạc và liên kết chặt chẽ hơn.Bài học hôm nay giúp các em hiểu
về điều đó.
* Tiến trình bài dạy:
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Nội dung cần đạt
Hoạt động1: Hình thành khái niệm chủ đề I. chủ đề của văn bản
của văn bản.
* Gọi HS đọc văn bản - HS đọc văn bản.
1 Tìm hiểu ví dụ:

tôi đi học
* Văn bản: tôi đi học
- ở văn bản này tácgiả - Nhắc lại kiến thức
đã nahức tới những kỉ đã học phần văn bản -Tác giả đã nhắc tới những
niệm sâu sắc nào
kỉ niệm .
thuở thiếu thời của
+ Kỉ niệm đầu tiên theo
mình?
mẹ đến trờng
+ kỉ niệm về quang cảnh
sân trờng ngày khai
giảng.
+ Kỉ niệm về ngời thày
đầu tiên.
- HS trả lời cá - Mỗi khi nhớ về buổi tựu
- Sự hồi tởng ấy gợi lên
nhân.
trờng đầu tiên ấy, trong
những ấn tợng gì trong
lòng tác giả lại náo nức
lòng tác giả?
mơn man.Hồi tởng về
GV: Nhà văn thông qua
nhứng kỉ niệm sâu sắc
tác phẩm để bày tỏ t tnhất thở thiếu thời đó là


ởng, ý đồ, tình cảm.,
cảm xúc của mình, đó

chính là chủ đề của TP
- Chủ đề của văn bản -HS rút ra kết luận
là gì?
Hoạt động2: Hớng dẫn tìm hiểu tính thống
nhất về chủ đề của văn bản
- Đối tợng để tác giả
PBCN trong văn bảntôi
đi họclà gì?
- Tác giả nhớ về buổi
tựu trờng đầu tiên với
những sự việc nào?
- Hãy nhận xét về cách
trình bày các sự việc
trên?
- Tất cả các yếu tố trên
có tập trung thể hiện ý
đồ, ý kiến, cảm xúc
của tác giả không?
- Vậy tính thống nhất
của văn bản đợc thể
hiện ở chỗ nào?

-

HS xác định

- HS nhắc lại những
sự việc lên trong hồi
ức của tác giả và
nhận xét cách bày

các sự việc.
- HS nhận xét.

- HS rút ra kết luận.

- Căn cứ vào đâu mà - HS xác định.
en biết văn bản Tôi đi
học nói lên những kỉ
niệm của tác giả về
buổi tựu trờng đầu - Nhắc lại bố cục.
tiên?
- Văn bảnTôi đi học
chia làm mầy phần?Nội
dung từng phần?
- HS nhận xét
- Các phần trong văn
bản có quan hệ và hớng
về chủ đề không?
- HS tìm trong văn
bản


- Em hãy tìm một số từ
ngữ, câu văn tập trung
thể hiện chủ đề của
văn bản?

- Rút ra kết luận.
- Để tìm hiểu tính
thống nhấtcủa chủ đề

văn bản cần lu ý những
gì?
-1 HS đọc toàn bộ ghi
nhớ.
- Bài học hôm nay cần
ghi nhớ điều gì?
Hoạt động3: Hớng dẫn luyện tập.

- Đối tợng mà văn bản
nói đến là gì?
- Căn cứ vào đâu em
biết văn bản nói về
Rừng cọ quê tôi?

- HS trả lời cá nhân
-Dựa vào phần ghi
nhớ, (chú ý: nhan đề,
quan hệ giữa các
phần, các từ ngữ then
chốt).

- Nêu trật tự sắp xếp
các ý lớn trong phần - Nêu và nhận xét.
thân bài? Theo emb, có
thể thay đổi trật tự
sắp xếp này đợc
không?


- Nêu chủ đề của văn - Nêu chủ đề.

bản?
- Tìm các câu tiêu
biểu chủ đề?
- HS đọc yêu cầu của
bài tập và làm bài.
- HS thảo luận nhóm
- Hãy thảo luận cùng các 3
bạn để bổ sung lựa
chọn, điều chỉnh lại
các từ, các ý cho thật
sát với yêu cầu của đề
bài.
4. Huớng dẫn học tập:
- Học thuộc ghi nhớ
- Tìm hiểu tính thống nhất của chủ đề văn bảnCảnh khuya.
- Soạn : trong lòng mẹ

Tit 4

Tớnh thng nht v ch ca vn
bn
I MC CN T


- Thy c tớnh thng nht v ch ca vn bn v xỏc nh c ch
ca vn bn c th.
- Bit vit mt vn bn bo m tớnh thng nht v ch .
II TRNG TM KIN THC, K NNG
1. Kin thc
- Ch vn bn.

- Nhng th hin ca ch trong vn bn.
2. K nng:
- c hiu v cú kh nng bao quỏt ton b vn bn.
- Trỡnh by mt vn bn (núi, vit) thng nht v ch .
* Kĩ năng sống:
Trong giao tiếp, khi trình bày biết t duy để trình bày 1 vấn đề có
tính thống nhất về chủ đề

3. Thái độ:
- H S có ý thức xác định chủ đề và có tính nhất
quán khi xác định chủ đề của văn bản..

III. Cỏc hot ng dy hc
1. n nh t chc:
2. Kim tra: S chun b ca hc sinh.
3. Bi mi:

GV

HS

Ni dung cn t

Hot ng 1: HD tỡm hiu khỏi

I. Ch vn bn

nim ch vn bn

1. Tỡm hiu bi:

? Nờu cõu hi 1 mc I SGK

- Da vo bi - Tỏc gi nh li nhng k nim sõu
c-hiu Tụi i sc trong thi th u l bui u tiờn i
hc tr li hc. S hi tng y gi lờn cm giỏc
xao xuyn, bõng khuõng, khụng th
cỏc cõu hi


nào quên về tâm trạng náo nức, bỡ ngỡ
của nhân vật “tôi” theo trình tự thời
gian của buổi tựu trường đầu tiên
? Nội dung vừa trình bày là chủ -Trình bày chủ đề - Chủ đề VB “ Tôi đi học” : Những kỷ
đề của VB “ Tôi đi học” Em hãy VB

niệm sâu sắc ( hoặc tâm trạng và cảm

trình bày thật ngắn gọn chủ đề

giác) về buổi tựu trường đầu tiên…

VB này
? Như vậy, em hiểu chủ đề của -Thảo luận tổ, đại 2. Khái niệm chủ đề của văn bản: Chủ
VN là gì ?

diện trình bày

đề VB là đối tượng và vấn đề chính
được tác giả nêu lên, đặt ra trong văn

-Nhận xét, củng cố.

bản.
- Nêu câu hỏi 1, mục II SGK
(Đây chính là tìm hiểu tính Trả lời CN

II. Tính thống nhất về chủ đề của

thống nhất của VB)

VB:
1. Tìm hiểu bài:
- Căn cứ vào nhan đề “ Tôi đi học”.
Nhan đề cho phép dự đoán VB nói về
chuyện “Tôi đi học” .
Nhận

xét,

bổ - Căn cứ vào các kỷ niệm về buổi đầu

sung hoặc thảo đi học của “tôi”, đại từ “tôi” và các từ
luận lớp.

ngữ biểu thị ý nghĩa đi học được lặp đi
lặp lại nhiều lần.

- HD phân tích sự thay đổi tâm

- Các chi tiết, câu văn, từ ngữ đều nhắc

trạng của nhân vật “tôi” trong

đến kỷ niệm của buổi tựu trường đầu

buổi tựu trường

tiên trong đời:

? Văn bản “Tôi đi học”

tập

“ Hôm nay tôi đi học”, “ … kỷ niệm

trung hồi tưởng lại tâm trạng

mơn man của buổi tựu trường…” vv…

hồi hộp, cảm giác bỡ ngỡ của
nhân vật “tôi” trong buổi tựu
trường
- Hãy tìm từ ngữ chứng tỏ tâm -Tìm

chi

tiết → Trên đường đi học :

trạng đó in sâu trong lòng nhân SGK

+ Con đường cảnh vật quen, thấy lạ

vật?
- Những chi tiết từ ngữ nào nêu bật

+ Không chơi → đi học, cố làm một

được cảm giác mới lạ xen lẫn bỡ

học trò thực sự.

ngỡ của nhân vật tôi khi cùng mẹ

Trên sân trường : Trường xinh xắn, oai

đến trường, cùng bạn vào lớp

nghiêm, “lòng tôi” đâm lo sợ vẩn vơ.
- Lúng túng, bỡ ngỡ khi xếp hàng vào
lớp (d/c) thấy nặng nề…
- Trong lớp học: cảm thấy xa mẹ
⇒ Đó là những từ ngữ, chi tiết tập trung
khắc họa, tô đậm tâm trạng và cảm giác
trong sáng nảy nở trong lòng nhân vật
“tôi”

? Đã biết thế nào là chủ đề của Thảo luận, trình 2. Bài học :
VB, nay qua phân tích chi tiết 1 bày

→ Văn bản có tính thống nhất về chủ đề là

VB cụ thể, em hiểu thế nào là

VB chỉ biểu đạt chủ đề đã xác định, không

tính thống nhất về chủ đề văn

xa rời hay lạc sang chủ đề khác ( thể hiện ở

bản?

nhan đề, chi tiết, từ ngữ vv… )

? Làm thế nào để đảm bảo tính Thảo luận

→ Cần + Xác định được chủ đề thể hiện ở

thống nhất đó

nhan đề.
+ Thể hiện ở quan hệ giữa các
phần
trong VB, các từ ngữ then chốt
thường lặp đi lặp lại.

- HD đọc, nhớ nội dung cơ bản 1 HS đọc to phần III. Ghi nhớ
của bài học

ghi nhớ

( tra 12 – SGK
IV. Luyện tập:

- Hướng dẫn HS thực hiện bài tập

Bài tập 1:

1
a) Văn bản “ Rừng cọ quê tôi” viết về


cây cọ ở vùng sông Thao, quê hương
tác giả.
- Thứ tự trình bày: Miêu tả dáng hình
cây cọ, sự gắn bó của cây cọ với tuổi
thọ tác giả, tác dụng của cây cọ, tình
cảm, gắn bó giữa cây cọ với người dân
sông Thao.
Khó thay đổi trật tự này vì nó được sắp
xếp theo ý đồ tác giả, làm VB rõ ràng,
rành mạch
b) Chủ đề VB: Vẻ đẹp và ý nghĩa của
rừng cọ quê tôi.
c) Chủ đề được thể hiện ở nhan đề và
các ý của VB (d/c)
d) Các từ ngữ được lặp lại nhiều lần :
Rừng cọ, lá cọ, và các ý lớn trong phần
thân bài:

+ Miêu tả hình dáng cây cọ
+ Nêu sự gắn bó mật thiết giữa cây
cọ với nhân vật “tôi”
+ Các công dụng của cây cọ đối với
cuộc sống
Bài tập 2:
Gợi ý :
- Căn cứ vào chủ đề thấy ý b và d làm
cho bài viết lạc đề
Bài tập 3:
Có những ý lạc đề, không cần thiết: e,
h

* Dặn dò:


- Xem lại bài
- Học ghi nhớ
- Làm nốt bài tập còn lại
- Soạn bài tiếp theo.