Vấn đề bảo vệ môi trường trong tiến trình toàn cầu hóa tiểu luận cao học

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (172.82 KB, 16 trang )

A. MỞ ĐẦU
Thế giới của chúng ta hiện nay đã có những thành tựu vĩ đại về khoa học
và công nghệ mà nhờ đó loài người đã đạt được sự tăng trưởng kinh tế không
ngừng.Song bên cạnh những thành tựu to lớn đó,thế giới ngày nay đang phải
đối mặt với những vấn đề hết sức nghiêm trọng, có tính toàn cầu.Một trong
những vấn đề đó là vấn đề bảo vệ môi trường.
Việc con người khai thác thiên nhiên một cách bừa bãi, lực lượng sản
xuất phát triển không gắn liền với những giá trị đạo đức và nhânvăn đã đặt
con người ngày càng đối lập với tự nhiên. Nhiều hiện tượng của vấn đề môi
trường như: sự ô nhiễm môi trường, ô nhiễm đất và nước, sự cạn kiệt tài
nguyên thiên nhiên, khoáng sản, nạn phá rừng, lụt lội, hiệu ứng nhà kính, lô
thủng ôzôn… đang đặt loài người trước sự “trả thù của tự nhiên” như từ lâu
Ph.Ăngghen đã từng cảnh cáo, đang đe dọa chính sự tồn tại của bản thân trái
đất. Vì vậy, muốn tồn tại và phát triển một cách bền vững, loài người cần
phải có giải pháp kịp thời và hữu hiệu để giải quyết những vấn đề về môi
trường
Bài tiểu luận sẽ cung cấp đầy đủ về vấn đề bảo vệ môi trường với tư
cách là một vấn đề toàn cầu.

1

B NỘI DUNG
CHƯƠNG I: THỰC TRẠNG VỀ VẤN ĐỀ MÔI TRƯỜNG
1.Khái niệm môi trường
Môi trường là một khái niệm gắn liền với sự sống, bao gồm những thực
thể và hiện tượng của tự nhiên, bảo đảm cho sự phát sinh và phát triển của sự
sống. Nói cách khác, môi trường là toàn bộ các điều kiện tự nhiên tác động
trực tiếp hoặc gián tiếp đến đời sống của sinh vật.
Tài nguyên và môi trường có mối quan hệ chặt chẽ với nhau trong một
hệ sinh thái xác định, cũng có quan niệm cho rằng khi đề cập tới bảo vệ môi

trường cũng có nghĩa bao hàm cả bảo vệ tài nguyên. Tuy nhiên khi nói tới tài
nguyên thường gắn với hoạt động kinh tế, là yếu tố đầu vào của hệ thống kinh
tế, chúng có thể đo đếm và hạch toán được trong sổ sách kế toán, còn môi
trường bao gồm hệ thống tự nhiên và vật chất nhân tạo bao quan con người
ảnh hưởng tới đời sống và hoạt động của con người. Như vậy trong môi
trường có cả tài nguyên và người ta thường sử dụng cụm từ “Môi trường thiên
nhiên”.

Từ sơ đồ 1 cho thấy, yếu tố đầu vào R (Resource) tài nguyên từ môi
trường tự nhiên và W (Waste) chất thải đầu ra của hệ thống kinh tế đưa vào
môi trường.
2

Để bảo vệ tài nguyên và môi trường, trước hết phải bảo vệ môi trường
thiên nhiên, vì vậy kinh nghiệm quốc tế cho thấy thường người ta đề cập tới
cụm từ “Bảo vệ môi trường” là chính, còn đối với tài nguyên thường sử dụng
cụm từ “Khai thác và sử dụng tiết kiệm tài nguyên”, xét về bản chất kinh tế,
trong bối cảnh thể chế kinh tế thị trường, thường dùng cụm từ “Khai thác và
sử dụng hiệu quả tài nguyên”. Như vậy bảo vệ tài nguyên và môi trường như
thế nào là tốt nhất cần phải xem xét những cách thức mà các quốc gia trên thế
giới đã làm, từ đó rút ra những bài học kinh nghiệm cho Việt Nam làm cơ sở
cho định hướng đúng trong chỉ đạo điều hành về lĩnh vực này.
2. Nhìn nhận trước đây
Để bảo vệ tài nguyên và môi trường, kinh nghiệm thế giới cho thấy phải
nhìn nhận một cách khá toàn diện nhìn từ góc độ quản lý hệ sinh thái.
Ơ Mỹ từ cuối thế kỷ XIX người ta đã bắt đầu nhận thấy sự lãng phí và sử
dụng quá mức các nguồn tài nguyên thiên nhiên, một cách tiếp cận mới trong
bảo vệ tài nguyên và môi trường được ra đời, tác giả đầu tiên phải kể đến là
Theodore Roosevelt, ông đánh giá cao về “bảo tồn” cần phải được ưu tiên cao

hơn trong hoạt động hành chính của mình, tiếp đó Gifford Pinchot, ông chủ
đầu tiên của cơ quan dịch vụ rừng của Mỹ đã có một cách tiếp cận mới đối
với tài nguyên thiên nhiên. Mục tiêu hướng tới của ông ta là đạo đức sử dụng
dựa trên thuyết vị lợi nhằm đạt được mục tiêu “hàng hóa tốt nhất với số lượng
lớn nhất cho thời gian dài nhất”. Đây gọi là đạo đức bảo tồn tài nguyên
(resource conservation ecthic), với cách nhìn nhận này, nó đã hướng dẫn rất
nhiều cho việc quản lý tài nguyên thiên nhiên trong nửa đầu thế kỷ XIX ở
Mỹ. Theo Pinchot, bảo tồn cũng có nghĩa là khôn ngoan và cẩn trọng trong
việc sử dụng tài nguyên thiên nhiên . Ông cho rằng “Thực tế đầu tiên của sự
bảo tồn là chứa đựng sự phát triển” và “nhiệm vụ đầu tiên của con người về
khía cạnh vật chất là kiểm soát việc sử dụng trái đất và tất cả những gì có trên
3

trái đất”. Với sự thúc đẩy của ông với tính hiệu quả và hợp lý trong sử dụng
tài nguyên thiên nhiên cho cả thế hệ hiện tại và tương lai đã dẫn đến khái
niệm mới được sử dụng trong cơ quan quản lý lâm nghiệp và đất đai ở Mỹ.
Sử dụng và kiểm soát bền vững là trọng tâm trong cách nhìn nhận của Pinchot
từ thế kỷ XIX ở Mỹ.
Cũng trong thế kỷ XIX, một viễn cảnh nhìn nhận mới gọi là lãng mạnđạo đức bảo tồn vượt trội (romantic-transcendental conservation ethic), trong
cách nhìn nhận này cho rằng tài nguyên có những giá trị sử dụng khác, hơn cả
những lợi ích mà con người thu được và trong thực tế cho thấy tài nguyên có
những giá trị vốn có mang tính độc lập không phụ thuộc vào con người.
Một viễn cảnh thứ ba về quan điểm nhìn nhận của thế giới trong thế kỷ
XX đối với bảo vệ tài nguyên và môi trường dựa trên cơ sở hệ sinh thái, đó là
tiến hóa-đạo đức đất sinh thái (evolutionary-ecological land ethic), đã được
giới thiệu bởi tác giả Aldo Leopold vào những năm thập kỷ 1930 và 1940 của
thế kỷ XX. Ông cho rằng cùng với sự phát triển của hệ sinh thái và tiến bộ
khoa học kỹ thuật của con người, thiên nhiên không đơn giản là sự thu thập
các thành phần của chúng, một số được sử dụng, còn một số khác vứt bỏ dựa

trên tính hữu ích của chúng đối với con người, thiên nhiên cũng không phải là
ngôi chùa để thờ cúng và không được chạm tới. Leopold cho rằng thiên nhiên
là sự cấu thành phức tạp của các thành phần kết nối với nhau, hệ thống chức
năng của chúng là kết quả của tiến trình thay đổi trong dài hạn. Môi thành
phần như là cấu trúc một bộ phận của cô máy mà chúng ta chưa hiểu hết,
chẳng hạn như cơ chế đất cần sử dụng do con người, nhưng cấu trúc chủ yếu
của chúng không nên thay đổi một cách cơ bản. Quan điểm này được ông
tuyên bố một câu nói khá nổi tiếng giống như “Giữ từng bánh răng và bánh xe
là sự phòng ngừa đầu tiên của người thợ sửa máy thông minh”.
Vào giữa những năm 1960-1970, bảo vệ tài nguyên và môi trường đã có
nhìn nhận sát thực hơn, quản lý tài nguyên thay đổi theo hướng bền vững, dựa
trên tiếp cận mới gắn với khai thác trong môi trường như: Giải trí, bảo tồn các
4

loài có nguy cơ tuyệt chủng, hiệu ứng tích lũy và gía trị thẩm mỹ. Những vấn
đề ô nhiễm không khí, nguồn nước, mất đa dạng sinh học đe dọa tới môi
trường sống của con người được thế giới chú trọng hơn.
Đến những năm thập kỷ 80 của thế kỷ XX, bảo vệ tài nguyên và môi
trường tiến thêm một bước đó là quy định mới của thế giới về bảo tồn sinh vật
như là một triết lý trong thực hiện quản lý hệ sinh thái. Người ta đã bắt đầu
nhìn thấy những rối loạn của hệ thống tự nhiên, và đến những năm đầu thập
kỷ 90 đã thay đổi cơ bản cách nhìn nhận trong bảo vệ tài nguyên và môi
trường, đối tượng quản lý chính là hệ sinh thái, nhằm hướng tới “Phát triển
bền vững”, lần đầu tiên hội nghị thượng đỉnh thế giới 1992 đã đưa ra chủ đê
“Môi trường và phát triển”.
3. Nhìn nhận hiện nay
Một trong những cách nhìn nhận mới đáng lưu ý đó là theo công điện số
197 của phái đoàn thường trực CHXHCNVN tại Liên Hợp Quốc ngày
23/04/2012 gửi Bộ ngoại giao và Bộ Tài Nguyên Môi trường. Nhân ngày trái

đất 22/4 và triển khai Nghị quyết 65/164 của đại Hội đồng (ĐHĐ) về hài hòa
với thiên nhiên do Bolivia khởi xướng, Đại hội đồng LHQ đã tổ chức thảo
luận chuyên đề “Hài hòa với thiên nhiên, những phát kiến khoa học về tác
động của con người đối với hoạt động của hệ thống Trái đất”, trong đó đề cập
tới cách nhìn nhận mới, “Trái đất không phải là của con người mà con người
thuộc về Trái đất cùng với các sinh vật khác trong khí quyển, thủy quyển và
địa quyển. Phải thay đổi mô hình phát triển hiện nay của chủ nghĩa tư bản.
Không thể có mô hình tăng trưởng mãi mãi mà không ảnh hưởng tới bền
vững của thiên nhiên; Không thể giải quyết vấn đề “hài hòa với thiên nhiên”
bằng các quy luật của thị trường tự do lấy lợi nhuận làm mục tiêu và dựa trên
thúc đẩy tiêu dùng”. Mặt khác trong công điện cũng chỉ ra từ cách nhìn nhận
của LHQ đối với các quốc gia “phải phát huy vai trò của Nhà nước trong quản
lý, giám sát, điều tiết, đồng thời xây dựng nhận thức chung, thúc đẩy sự đóng
góp của toàn xã hội”, bên cạnh đó trong nội dung công điện cũng đưa ra cảnh
5

báo “Nhà nước phải hô trợ và có đầu tư thích đáng cho khoa học, chứ không
phải dựa vào tư nhân. Đáng lưu ý cách nhìn nhận mới, với tuyên bố của
phó tổng thư ký LHQ, đồng thời cũng là Tổng thư ký Hội nghị LHQ về
phát triển bền vững đã diễn ra tháng 06/2012 (RiO+20) cho rằng “đã đến
lúc phải nói lời tạm biệt với mô hình phát triển cũ của chúng ta dựa vào
bóc lột tài nguyên không hiệu quả, lãng phí, gây hại cho phát triển bền
vững của môi trường và xã hội”.
Từ năm 2010, chương trình môi trường Liên Hợp Quốc (UNEP) đã có
những tiếp cận mới trong bảo vệ tài nguyên và môi trường, đó là quản trị môi
trường (Environmental Governance) và kinh tế xanh (Green Economy) nhằm
thay đổi cách nhìn nhận và tiếp cận mới về tài nguyên và môi trường phù hợp
với xu thế phát triển hiện nay trên quy mô toàn cầu.
Về quản trị môi trường được hiểu “Quản trị môi trường là sự tương tác

đa cấp (địa phương, vùng, quốc gia, toàn cầu) giữa nhà nước, thị trường và xã
hội trong tiến trình xây dựng và thực hiện các chính sách về quản lý môi
trường nhằm đạt được sự phát triển bền vững”, đã có nhiều quốc gia như Anh
(2004), Úc (2009), các nước Đông Á (2009)... áp dụng quản trị môi trường
trong quá trình thực thi chính sách liên quan đến quản lý môi trường.
Về kinh tế xanh: UNEP đã đưa ra khái niệm ban đầu cho rằng: “Nền
kinh tế xanh là kết quả mang lại phúc lợi cho con người và công bằng xã hội,
nó có ý nghĩa giảm những rủi ro môi trường và khan hiếm sinh thái”. Từ khái
niệm đó cho thấy, phát triển một nền kinh tế xanh thực chất là vì con người,
đảm bảo phúc lợi cao nhất, đạt mục tiêu công bằng về mặt xã hội và hạn chế
tối đa những rủi ro cho môi trường và hệ sinh thái, tôn tạo và phát triển hệ
sinh thái tự nhiên. Theo kết qủa nghiên cứu của các tác giả trong tài liệu
“Hướng tới nền kinh tế xanh” do chương trình môi trường Liên Hợp Quốc
(UNEP) công bố năm 2011, mô hình kịch bản đầu tư xanh với số vốn khoảng
2% GDP toàn cầu (Khoảng 1300 tỷ USD), trong đó khoảng một phần tư của
tổng số (0,5% GDP) tương đương với số tiền 350 tỷ USD được đầu tư cho các
6

lĩnh vực sử dụng nhiều vốn tự nhiên như các ngành nông nghiệp, lâm nghiệp,
nước sạch và thủy sản. Trong mô hình kinh tế vĩ mô, các tác giả cũng đã tính
toán và chỉ ra rằng, xét trong dài hạn, đầu tư vào nền kinh tế xanh sẽ cải thiện
hiệu quả kinh tế và tăng tổng lượng của cải trên toàn cầu.
Từ khởi xướng của UNEP, Trung Quốc là một trong những quốc gia tiếp
cận sớm ý tưởng này để đưa vào hoạch định chính sách nhằm chuyển từ
phương thức phát triển kinh tế kiểu tiêu hao nhiều tài nguyên sang phương
thức phát triển kinh tế kiểu tiết kiệm tài nguyên và bảo vệ môi trường.
Một là, lấy việc ưu tiên tiết kiệm và hiệu quả làm gốc để làm nòng cốt
cho việc xây dựng hệ thống kinh tế quốc dân (KTQD) kiểu tiết kiệm tài nguyên
toàn diện, nâng cao vị trí quan trọng của việc tiết kiệm tài nguyên trong chiến

lược phát triển Kinh tế-xã hội, nâng cao hiệu suất sử dụng tài nguyên, thêm một
bước nữa tăng cường hướng dẫn về chính sách cho việc tiết kiệm tài nguyên, ra
sức điều chỉnh và tối ưu hóa kết cấu ngành nghề, ra sức khai thác và phổ biến kỹ
thuật tiết kiệm tài nguyên, loại bỏ công nghệ và thiết bị lạc hậu, tăng cường quản
lý các khâu về sản xuất, vận chuyển, tiêu dùng tài nguyên.
Hai là, lấy việc ra sức phát triển kinh tế tuần hoàn, kinh tế sản sinh lượng
Carbon thấp làm con đường cơ bản xây dựng hệ thống kinh tế quốc dân kiểu
tiết kiệm tài nguyên.
Ba là, lấy việc tiết kiệm năng lượng, tiết kiệm nước, tiết kiệm nguyên
liệu, tiết kiệm đất và sử dụng tổng hợp nguồn tài nguyên làm trọng điểm cho
việc xây dựng hệ thống kinh tế quốc dân kiểu tiết kiệm tài nguyên, cố gắng
tiết kiệm nguồn năng lượng, tiết kiệm nước, tiết kiệm nguyên vật liệu, tiết
kiệm và sử dụng hợp lý tài nguyên đất, thúc đẩy sử dụng tổng hợp tài nguyên.
Bốn là, lấy việc bảo vệ môi trường, đảm bảo an ninh làm nhu cầu cơ bản
cho việc xây dựng hệ thống KTQD kiểu tiết kiệm nguồn tài nguyên, một mặt
phải điều chỉnh và cải thiện kết cấu tiêu dùng nguồn tài nguyên, nhất là kết
cấu tiêu dùng nguồn năng lượng, cố gắng giảm thiểu tác động xấu của việc
khai thác và sử dụng nguồn tài nguyên đối với môi trường, nô lực thực hiện
7

sự hòa hợp giữa tài nguyên và môi trường; Mặt khác, phải đảm bảo an ninh
tài nguyên, xây dựng và hoàn thiện dự trữ chiến lược dầu mỏ thích ứng với
sức mạnh của đất nước, tích cực quán triệt chiến lược “Bước ra ngoài”, thực
hiện mục tiêu đa dạng hóa con đường nhập khẩu nguồn năng lượng, khai thác
kỹ thuật thay thế và tiết kiệm dầu mỏ, đảm bảo sự cung cấp dầu khí, nắm lấy
thời cơ để khai thác và sử dụng nguồn năng lượng.
Thực tiễn đã đầu tư cho kinh tế xanh cũng cho thấy, vào năm 2009
UNEP đã thống kê và tính toán Cộng đồng chấu Âu và Bắc Mỹ đã đầu tư vào
xây dựng các tòa nhà xanh và tạo ra được khoảng 2-3,5 triệu việc làm, riêng

Trung Quốc đầu tư vào lĩnh vực tái chế và năng lượng tái tạo đã tạo ra 10
triệu việc làm và doanh thu khoảng 17 tỷ đô la Mỹ/năm. Đối với các nước
đang phát triển, theo đánh giá của ngân hàng thế giới (WB), nhu cầu đầu tư
phát triển cơ sở hạ tầng cho kinh tế xanh như các ngành xây dựng, năng
lượng, giao thông vận tải có thể lên tới 563 tỷ đô la Mỹ vào năm 2030 và 100
tỷ đô la Mỹ cho thích ứng với biến đổi khí hậu. Như vậy so với mức độ đầu tư
toàn cầu, đầu tư cho kinh
tế xanh và thích ứng biến đổi khí hậu ở các nước đang phát triển chiếm
khoảng 50% tổng nguồn vốn đầu tư vào kinh tế xanh của toàn cấu.
Ơ Mỹ, kể từ sau khủng hoảng tài chính năm 2008 đang có một sự xem
xét lại chuyển đổi phương thức phát triển kinh tế nhằm thúc đẩy tăng trưởng
kinh tế, tăng việc làm, áp dụng chiến lược “Tái công nghiệp hóa”. Tháng 11
năm 2009 tổng thống Obama đưa ra mô hình tăng trưởng của Mỹ phải chuyển
sang mô hình tăng trưởng bền vững. Trong chiến lược “Tái công nghiệp hóa”
cho giai đoạn 10 năm tới nhằm phát triển công nghệ mới dự kiến đầu tư
15.000.000 USD hô trợ cho các nguồn năng lượng mới, khuyến khích các
doanh nghiệp đổi mới công nghệ, tiết kiệm năng lượng, nhất là các doanh
nghiệp vừa và nhỏ, Mỹ muốn trở thành nhà lãnh đạo sạch trong công nghệ.
Hướng tiếp cận mới theo cách “Kinh tế các bon thấp”, giảm thiểu phát thải
khí nhà kính. Cách tiếp cận ở Mỹ luôn lấy tiêu chí hiệu quả Kinh tế để thực
8

thi chính sách, động lực thị trường thúc đẩy đổi mới công nghệ. Thực thi bảo
vệ môi trường có khoa học và kế hoạch rõ ràng chia theo giai đoạn, trước hết
người dân phải hiểu, thứ đến phải có can thiệp khoa học và cuối cùng thực
hiện theo chương trình kế hoạch đã có. Tuy nhiên tuỳ theo đặc trưng từng
vùng có kế hoạch khác nhau, ví dụ vùng cần bảo vệ nguồn nước có chương
trình riêng của lĩnh vực này, bảo vệ đất hay duy trì đa dạng sinh học có
chương trình cụ thể thích hợp cho từng loại đất. Trong nông nghiệp, sản xuất

sản phẩm hữu cơ và kết hợp nhiều loại sản phẩm khác nhau trong một trang
trại sản xuất được chủ trang trại phát huy cao độ. Cây trồng vật nuôi được kết
hợp và phù hợp với đặc điểm sinh thái của nơi sản xuất, duy trì chất lượng
đất. Tại trang trại sản xuất nông nghiệp, xu hướng tiết kiệm năng lượng, sử
dụng năng lượng mặt trời khá phổ biến. Chủ trang trại luôn tính toán hiệu quả
kinh tế của các phương án sản xuất và tiêu thụ sản phẩm, gắn sản xuất với tiêu
thụ thông qua việc hoàn thiện sản phẩm từ khâu thu hoạch đến đóng gói, đưa
trực tiếp sản phẩm tới các siêu thị để đến người tiêu dùng nhanh nhất, hạn chế
chi phí qua trung gian, tăng lợi nhuận. Việc sử dụng hầm Biogas, trợ cấp cho
năng lượng sạch được thực hiện ở các vùng sản xuất nông nghiệp và chăn
nuôi quy mô lớn. Cơ quan dịch vụ sản xuất nông trại- FSA (Farm Service
Agency) khuyến khích trang trại không sử dụng hoá chất diệt côn trùng và các
dịch vụ hô trợ khoa học kỹ thuật khác. Trong công nghiệp, vấn đề được chú
trọng nhất là tiết kiệm năng lượng và sử dụng năng lượng thay thế nhằm hạn
chế sử dụng nhiên liệu hoá thạch. Để quyết định lựa chọn theo hướng nào, bài
toán kinh tế được tính toán theo vận hành của cơ chế thị trường theo phương
án trước mắt và dài hạn. Xu hướng sử dụng năng lượng mặt trời từ việc sản
xuất ra nhiều tấm pin đã và đang được triển khai, hiện nay có khoảng 22
thành phố đã sản xuất và sử dụng, không chỉ giải quyết công ăn việc làm, mà
còn tiết kiệm năng lượng, mang lại hiệu quả và tiếp cận theo hướng cac bon
thấp. Những nơi chịu nhiều rủi ro của thiên nhiên và con người như New
Olean, sau cơn bão Cachina, nhiều vùng không có người quay lại sinh sống ở
9

các ngôi nhà cũ. Chính quyền địa phương đã thiết lập lại quy hoạch khu dân
cư mới với nguồn đóng góp vốn của chính phủ, cộng đồng và các nhà tài trợ
khác, quy hoạch mới tính tới ảnh hưởng của bão, lụt và phù hợp hơn với điều
kiện sinh thái tự nhiên của vùng. Từ hướng tiếp cận kinh tế Cac bon thấp, đối
với phát triển đô thị, những khu đô thị mới, chẳng hạn khu vực sân bay cũ nay

không còn sử dụng ở gần thành phố Austin thuộc bang Taxes, được quy hoạch
lại chuyển đổi sang phát triển khu dân cư sinh sống, một tổ chức phi lợi nhuận
với sự tài trợ của Chính phủ và tham gia của nhiều doanh nghiệp, tiến hành
quy hoạch, thiết kế các ngôi nhà và toàn bộ khu dân cư thân thiện môi trường,
các ngôi nhà xanh được hình thành (Green houses). Những ngôi nhà đó so với
các kiểu nhà trước đây sẽ tiết kiệm năng lượng nhiều hơn, sử dụng năng
lượng mặt trời, mang lại lợi ích nhiều hơn cho chủ hộ sử dụng. Hệ thống hạ
tầng đồng bộ từ đường sá, thu gom phân loại và xử lý rác, các công nghệ mới
được đưa vào ngôi nhà, không gian xanh phù hợp. Khái niệm “Nhà không dây
điện” đã xuất hiện. Xu hướng mới xây dựng nhà công sở cũng đã được thiết
kế và xây dựng ở thành phố Austin, thuộc bang Texat, một ngôi nhà công sở
được thiết kế theo dạng ngôi nhà xanh, tiết kiệm năng lượng, sử dụng được
nước mưa thiên nhiên, các vật dụng trang trí tận dụng chất thải và nhiều sáng
kiến khác được đưa vào là hướng tiếp cận mới đã được thực hiện ở Mỹ. Hệ
thống giao thông, nhất là đối với các đường cao tốc quy hoạch giải phân cách
xanh là yêu cầu bắt buộc. Mặc dù cách giải quyết ở Mỹ theo kiểu “Kinh tế
Các bon thấp”, nhưng với cách tiếp cận đó cũng là nội dung hướng tới phát
triển “Nền kinh tế xanh”.
Các nước Tây Âu và Nhật bản, xu hướng phát triển cũng hướng tới
“Nền kinh tế sạch”, “Kinh tế Cac bon thấp” và phát triển “Nền kinh tế xanh”,
các nước này đã trải qua một thời kỳ dài của quá trình công nghiệp hóa và
cũng đã phải trả giá cho suy giảm tài nguyên và chất lượng môi trường. Từ
thập kỷ 70 của thế kỷ XX, xu hướng phát triển đã có sự thay đổi, quan điểm
thân thiện với môi trường và duy trì hệ sinh thái tự nhiên thông qua chuyển
10

đổi mô hình phát triển đầu tư vào khoa học công nghệ, xử lý ô nhiễm, giảm
thiểu, tái chế và tái sử dụng chất thải (3R). Hiện nay đang hướng tới lộ trình
thực hiện và thúc đẩy các ngành sản xuất sạch và phát triển các ngành cac bon

thấp mới hình thành, nằm trong hệ thống kinh tế toàn cầu của nhóm nước
công nghiệp phát triển (OECD), Tây Âu ra sức thúc đẩy đưa các chỉ tiêu về
cac bon thấp vào hệ thống quy định quốc tế, với sự ra đời của tiêu chuẩn
chứng nhận quốc tế về “Dấu chân cac bon” đã mở màn cho quá trình này. Còn
Nhật bản tích cực xu hướng giảm thiểu cac bon thông qua Nghị định thư
Kyoto, thực hiện triệt để chiến lược 3R “Giảm thiểu, tái sử dụng và tái chế
chất thải” và tiết kiệm tài nguyên, bảo vệ môi trường. EU dự kiến trước năm
2013 sẽ đầu tư 105.000.000.000 € để phát triển “nền kinh tế sạch”. Còn Nhật
bản từ cuối năm 2009 phát động chiến lược tăng trưởng mới, tập trung vào hai
ngành công nghiệp mới là ngành môi trường và năng lượng, ngành y tế, với
việc đầu tư vào hai ngành này dự kiến đến năm 2020 tạo ra thị trường mới
tương đương 1 triệu tỷ Yên. Ở Autralia, bảo vệ tài nguyên và môi cơ bản dựa
trên đặc thù của hệ sinh thái, dựa trên tiếp cận biên và khả năng chịu đựng của
hệ sinh thái để có phương án khai thác sử dụng, quy hoạch và bảo vệ hợp lý.
Nhóm các nước mới nổi lên nhờ quá trình công nghiệp hóa như Hàn
quốc, Singapore. Từ những năm 80 của thế kỷ XX họ không phải trả giá
nhiều cho môi trường nhờ tiếp nhận công nghệ mới của các nước công nghiệp
phát triển và những bài học kinh nghiệm của các nước đó trước đây. Mô hình
phát triển của các nước này ngay từ đầu đã chú trọng tới môi trường và tiết
kiệm tài nguyên, chính vì vậy họ đã rút ngắn khoảng cách phát triển không
chỉ đạt mục tiêu kinh tế mà chú trọng tới môi trường. Hiện nay các nước này
tiếp tục phát triển theo xu hướng “Tăng trưởng xanh”, “Kinh tế cac bon thấp”
và hướng tới nền kinh tế xanh.
Các nước đang phát triển, nhất là các nước nghèo và trình độ phát triển
trung bình ở châu Á, châu Phi và châu mỹ La Tinh. Ở các nước này trình độ
công nghệ thấp hơn các nước phát triển, sản xuất chủ yếu dựa vào nông
11

nghiệp, khai thác và xuất khẩu thô tài nguyên thiên nhiên, lao động giá rẻ, sẽ

bị lôi kéo vào xu thế phát triển mới. Tuy nhiên theo nội hàm phát triển “Kinh
tế xanh”, đây sẽ là cơ hội cho các nước này tham gia để khôi phục nguồn tài
nguyên tái tạo, duy trì và phát triển hệ sinh thái tự nhiên và bảo vệ môi
trường, tăng phúc lợi và giảm nghèo. Việc tiếp cận mô hình phát triển “kinh tế
xanh” sẽ đặt ra nhiều thách thức, nhất là nguồn vốn đầu tư, công nghệ và năng
lực thực thi. Để vượt qua được những thách thức đó, các nước đang phát triển
không chỉ phải phát huy nội lực mà còn cần có sự trợ giúp của các nước phát
triển, nhất là nguồn vốn, công nghệ và nâng cao năng lực thực thi.
Về lý luận và thực tiễn đã cho thấy, thế giới đang có những sự thay đổi
mới trong định hướng phát triển, nhất là sau khủng hoảng tài chính và suy
thoái kinh tế từ năm 2008 đến nay, đó là cấu trúc lại nền kinh tế, hướng tới
xây dựng một nền kinh tế xanh
4. Từ kinh nghiệm quốc tế, rút ra bài học cho Việt Nam trong bảo vệ
tài nguyên và môi trường.
Để bảo vệ tài nguyên và môi trường rút ra từ những bài học kinh nghiệm
của các quốc gia trên thế giới, Việt Nam cần có những thay đổi trong cách
tiếp cận mới sau đây.
- Thứ nhất, thay đổi cách nhìn nhận mới có tính tổng hợp, bảo vệ tài
nguyên và môi trường phải dựa trên cơ sở nền tảng của hệ sinh thái, nghĩa là
không quản lý đơn lẻ một thành phần nào mà tiếp cận dựa trên tính đặc thù
của từng hệ sinh thái để đảm bảo sự liên kết và cân đối hài hòa của các thành
phần tự nhiên trong hệ sinh thái vốn có của nó, không phá vỡ thành phần cấu
trúc cũng như chức năng vốn có của hệ sinh thái. Một tiếp cận quản lý mới
cần dựa trên bối cảnh mẫu của quản lý hệ sinh thái như sau.

12

Trong đó: A là khu vực quy định của nha quản lý hoặc quyền lực quản
lý; B là khu vực nghĩa vụ xã hội trong phát triển kinh tế; C là khu vực ảnh

hưởng; D là khu vực các bên đều có lợi (win-win-win partnerships).
- Thứ hai, thay đổi cách thức nhìn nhận trong quản lý đối với bảo vệ tài
nguyên và môi trường so với trước đây giữa cách nhìn nhận quản lý truyền
thống với cách nhìn nhận quản lý mới đối với hệ sinh thái thể hiện quan bảng
so sánh sau đây.

13

C:KẾT LUẬN
Hiện nay vấn đề bảo vệ môi trường luôn là mối quan tâm hàng đầu của
nhiều quốc gia trên thế giới. Như sự kiện “Giờ Trái Đất” khi tất cả các nước
cùng hưởng ứng việc tắt đèn vì môi trường. Được tổ chức vài năm gần đây và
được nhiều nước ủng hộ như Mỹ, Sydney, Anh, London, Bangkok, Thái Lan,
Chicago để kêu gọi mọi người trên toàn thế giới hãy tắt điện và các thiết bị
điện trong vòng một giờ.
Do hiểu biết của con người được nâng cao và tính cấp thiết của việc bảo
vệ môi trường cho nên ngày nay đã có rất nhiều chương trình, các dự án như
“hành trình xanh”, “ngày môi trường thế giới”,được mở ra nhằm bảo vệ môi
trường và tuyên truyền giúp mọi người hiểu tầm quan trọng của vấn đề bảo vệ
môi trường. Vấn đề bảo vệ môi trường không còn là vấn đề riêng của môi con
người, môi quốc gia mà nó là vấn đề chung cấp bách của toàn nhân loại, toàn
thể các nước trên thế giới để bảo vệ chung ngôi nhà của chúng ta luôn được
xanh sạch đẹp.Tuy nhiên, bên cạnh những hành động thiết thực góp phần cải
thiện môi trường thì vẫn còn rất nhiều hành động của con người vẫn diễn ra
từng ngày gây ảnh hưởng không nhỏ đến môi trường như: chặt phá rừng bừa
14

bãi, xả thác bừa bãi ra môi trường, các chất thải, khí độc không được xử lí mà

thải trực tiếp ra môi trường…
Vấn đề bảo vệ môi trường cũng đặt ra vấn đề đó là sự chung tay,góp sức
cùng nhau đoàn kết giữa các quốc gia trên thế giới.Vấn đề môi trường không
phải là vấn đề nhỏ, ngày một ngày hai giải quyết là xong mà yêu cầu tất cả
các nước cùng hợp tác với nhau thì mới đạt kết quả tốt nhất.Chúng ta cần nô
lực nhiều hơn nữa trong việc giải quyết và bảo vệ các vấn đề môi trường,hạn
chế nán phá rừng,xử lí rác thải, chất độc hại, nguồn nước trước khi xả ra môi
trường bên ngoài…nâng cao ý thức trách nhiệm của môi người.

15

MỤC LỤC

16

Vấn đề bảo vệ môi trường trong tiến trình toàn cầu hóa tiểu luận cao học

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về