Giáo án bài giảng điện tử THCS 15

PHẦN TIẾNG VIỆT


KIỂM tra bµi cò
Thế nào là rút gọn câu?
Khi nói hoặc viết, có thể
lược bỏ một số thành phần câu,
tạo thành câu rút gọn.
Chỉ ra câu rút gọn trong các câu
sau?
a)Mùa xuân đến rồi!
b)Học ăn, học nói, học gói, học
mở.
c)Nam là học sinh giỏi.


KIỂM tra bµi cò

Cô giáo gọi Duy lên kiểm tra bài cũ, Duy
chần chừ không muốn lên.
- Cô: Em có học bài không?
- Duy: Không.
 Trong trường hợp này không nên dùng câu rút
gọn vì sẽ làm cho lời nói cộc lốc, thiếu lịch sự,
không lễ phép.
Nên trả lời là:Dạ không! hoặc Thưa cô, không ạ!


Cho tình huống sau: Nhóm bạn
đang chơi ngoài sân trường, bỗng
có mưa.

Nam kêu lên :
- Mưa !
Bạn Nga bảo đó chỉ là một từ,
Tùng lại bảo đó là một câu.
Theo em bạn nào đúng ?


TIẾT 83:

CÂU ĐẶC BIỆT

I/Thế nào là câu đặc biệt?
1. Bài tập


TIẾT 83:

CÂU ĐẶC BIỆT

Cho ba câu sau:
Ôi, em Thuỷ! Tiếng kêu sửng sốt của cô giáo làm em tôi giật
mình. Em tôi bước vào lớp.
(Khánh Hoài)
Hãy lựa chọn câu trả lời đúng?
a. Đó là câu bình thường có đủ chủ ngữ- vị ngữ.
b. Đó là câu rút gọn, lược bỏ chủ ngữ, vị ngữ.
c. Đó là câu không thể có chủ ngữ, vị ngữ.


TIẾT 83:

CÂU ĐẶC BIỆT

I/Thế nào là câu đặc biệt?
1. Bài tập
Ôi, em Thuỷ! : là một câu không
thể có chủ ngữ và vị ngữ.
 Câu đặc biệt.
2. Ghi nhớ: sgk/
Câu đặc biệt là loại câu không cấu
tạo theo mô hình chủ ngữ - vị ngữ.


TIẾT 83:

CÂU ĐẶC BIỆT

Phân biệt các câu in đậm sau:
a)-Chị gặp anh ấy bao giờ?
-Một đêm mùa xuân.
 Câu rút gọn.
b)Một đêm mùa xuân. Trên dòng sông êm ả,
cái đò cũ của bác tài Phán từ từ trôi.
 Câu đặc biệt.


TIẾT 83:

CÂU ĐẶC BIỆT

I/Thế nào là câu đặc biệt?
II/Tác dụng của câu đặc biệt
1. Bài tập:
Xem bảng sau, đánh dấu X vào
ô thích hợp.


Tác dụng
Câu
đặc biệt
Một đêm mùa
xuân. Trên dòng
sông êm ả, cái đò
cũ của bác tài…
Đoàn người….
Tiếng reo. Tiếng
vỗ tay.

“ Trời ơi!”, cô
giáo tái mặt và
nước mắt giàn
giụa…
An gào lên:
- Sơn! Em Sơn!
Sơn ơi!
- Chị An ơi!

Bộc lộ
cảm xúc

Liệt kê thông
báo về sự tồn
tại của sự vật

Xác định
thời gian,
nơi chốn

Gọi đáp


TIẾT 83:

CÂU ĐẶC BIỆT

I/Thế nào là câu đặc biệt?
II/Tác dụng của câu đặc biệt
1. Bài tập:
2. Ghi nhớ (sgk/29)


TIẾT 83:

CÂU ĐẶC BIỆT

I/Thế nào là câu đặc biệt?
II/Tác dụng của câu đặc biệt
III/Luyện tập
1.Bài tập 1+2:

TIẾT 83:

CÂU ĐẶC BIỆT

*Bài tập 1+2:
a) Tinh thần yêu nước cũng như các thứ của quý. Có khi được
trưng bày trong tủ kính, trong bình pha lê, rõ ràng dễ thấy. Nhưng
cũng có khi cất giấu kín đáo trong rương, trong hòm. Bổn phận
của chúng ta là làm cho những của quý kín đáo ấy đều được ra
trưng bày. Nghĩa là phải ra sức giải thích, tuyên truyền, tổ chức,
lãnh đạo, làm cho tinh thần yêu nước của tất cả mọi người đều
được thực hành vào công việc yêu nước, công việc kháng chiến.
- Câu rút gọn:
“Có khi được trưng bày … dễ thấy.”
“Nhưng cũng có khi … trong hòm.”
“Nghĩa là … kháng chiến.”
 Tác dụng: Làm cho câu ngắn gọn, tránh lặp lại từ ngữ
đã dùng ở câu truớc.
- Không có câu đặc biệt.


TIẾT 83:

CÂU ĐẶC BIỆT

*Bài tập 1+2:
b)Đứng trước tổ dế, ong xanh khẽ vỗ cánh, uốn mình,
giương cặp răng rộng và nhọn như đôi gọng kìm, rồi
thoắt cái lao nhanh xuống hang sâu. Ba giây… Bốn

giây… Năm giây… Lâu quá!
- Câu đặc biệt:
“Ba giây …” “ Bốn giây …” “ Năm giây …”
 Tác dụng: xác định thời gian.
“Lâu quá!”
 Tác dụng : Bộc lộ cảm xúc.
- Không có câu rút gọn.


TIẾT 83:

CÂU ĐẶC BIỆT

*Bài tập 1+2:
c)Sóng ầm ầm đập vào những tảng đá lớn ven bờ. Gió
biển thổi lồng lộng. Ngoài kia là ánh đèn sáng rọi của
một con tàu. Một hồi còi.
(Nguyễn Trí Huân)
- Câu đặc biệt:
Một hồi còi.
 Tác dụng : Liệt kê, thông báo sự tồn tại
của sự vật, hiện tuợng.
- Không có câu rút gọn.


TIẾT 83:

CÂU ĐẶC BIỆT

*Bài tập 1+2:

d) Chim sâu hỏi chiếc lá:
-Lá ơi! Hãy kể chuyện cuộc đời bạn cho tôi nghe đi!
-Bình thường lắm, chẳng có gì đáng kể đâu.
(Nguyễn Trí Huân)
- Câu đặc biệt:
“ Lá ơi!”
 Tác dụng: Gọi đáp.
- Câu rút gọn:
“Hãy kể chuyện cuộc đời bạn cho tôi nghe đi!”
“Bình thường lắm, chẳng có gì đáng kể đâu.”
 Tác dụng: Làm câu gọn hơn, thông tin nhanh,
tránh lặp lại từ ngữ đã xuất hiện ở câu truớc.


Bài tập bổ sung
Cho biết các câu sau thuộc kiểu câu gì?
Và nêu cấu tạo của các các câu đó.
a)Tôi là học sinh.
Là câu đơn.
Câu có cấu tạo theo mô hình CN – VN.
b) Nuôi lợn ăn cơm nằm, nuôi tằm ăn cơm đứng.
Là câu rút gọn.
Câu lược bỏ một số thành phần câu (Thành phần chủ ngữ).
c) Gió. Mưa. Não nùng.
Câu đặc biệt.
Không có cấu tạo theo mô hình CN – VN.



Hướng dẫn học sinh học ở nhà

+ Học bài.
+ Làm bài tập 3.
+ Soạn bài tiếp theo:
LUYỆN TẬP VỀ PHƯƠNG PHÁP LẬP LUẬN TRONG
VĂN NGHỊ LUẬN