BÀI THẢO LUẬN phân tích thị trường tài chính hợp đồng hoán đổi (swap)

BÀI THẢO LUẬN
PHÂN TÍCH THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH

PHẠM VĂN BÁCH


Hợp đồng hoán đổi (Swap)

•

Trong lĩnh vực tài chính, hợp đồng hoán đổi,
hay còn gọi là hợp đồng SWAP, là một công
cụ tài chínhphái sinh (derivatve) trong đó
hai bên đối tác trao đổi một dòng tền (cash
flow) này lấy một dòng tền khác của bên
kia. Những dòng tền này gọi là các nhánh
của swap (legs), các dòng tền được tính
toán dựa trên một con số ước tính nhất
định.


•

Các hợp đồng hoán đổi thường được dùng
để phòng ngừa các loại rủi ro tài chính (như
rủi ro về lãi suất thay đổi, rủi ro về tỉ giá, rủi
ro về giá cổ phiếu), để hưởng các ưu đãi
dành cho các công ty trong nước, hoặc để
nhằm mục đích đầu cơ

•

Các hợp đồng Swap thường được giao dịch
bên ngoài các thị trường giao dịch tập trung,
hay nói cách khác nó là một loại công cụ tài
chính phái sinh OTC (Over the counter). Hợp
đồng Swap không thể được mua bán trao
đổi như là các loại chứng khoán hay hợp
đồng tương lai, mà chúng thực sự là những
hợp đồng cá biệt giữa hai bên xác định. Do
đó, cách duy nhất để thoát ra khỏi hợp đồng
này là bằng thoả thuận song phương với
phía đối tác để huỷ hợp đồng, hoặc bằng
cách chuyển nhượng nó cho bên thứ ba với
điều kiện có sự đồng ý của phía đối tác.


•

Có rất nhiều loại hợp đồng hoán đổi như 
SWAP tền tệ, SWAP lãi suất, SWAP chứng
khoán... mỗi loại SWAP có một đặc điểm riêng.


Swap lãi suất (Interest rate swap)

•

Hợp đồng swap lãi suất là một dạng khá phổ
biến trong các công cụ tài chính phái sinh.

Trong hợp đồng này, một bên sẽ hoán đổi một
dòng lãi suất của mình lấy dòng lãi suất của
đối phương


•

Dòng lãi suất là gì? Đó là tập hợp các khoản lãi
suất trong tương lai của một khoản đầu tư. Đối
với dòng lãi suất cố định thì thu nhập từ khoản
đầu tư là đều nhau trong những khoảng thời
gian tương đương, còn dòng lãi suất biến đổi
thì không.


•

Swap lãi suất thường là kiểu hoán đổi giữa
(lãi suất) "cố định - biến đổi", nhưng cũng có
khi là "biến động - biến động". Về mặt lý
thuyết thì loại thứ ba "cố định - cố định"
cũng có thể thực hiện được, nhưng do toàn
bộ dòng lãi suất có thể xác định được ngay
thời điểm kí hợp đồng swap nên chẳng có lý
do gì mà hai bên lại tến hành hoán đổi cho
nhau nếu các khoản đầu tư có chung đơn vị 
tền tệ


•

Swap lãi suất "cố định - biến động" thường
được sử dụng khi các công ty muốn thay thế
rủi ro trước biến động lãi suất của mình bằng
một lãi suất ổn định, tạo điều kiện thuận lợi
cho hoạt động quản trị chiến lược, vì khi đó
công ty sẽ dễ dàng xác định các nhân tố ảnh
hưởng hơn. Ở chiều swap ngược lại, bên tham
gia muốn đổi lãi suất ổn định của mình lấy lãi
suất biến động, mà theo kì vọng của anh ta là
có lợi hơn. Hãy theo dõi ví dụ dưới đây để hiểu
rõ hơn:


•

Ngoài ra swap lãi suất còn giúp các bên giảm chi
phí sử dụng vốn. Nếu A và B hoạt động trong
điều kiện giống nhau thì có vẻ như SWAP chỉ là
một trò chơi có tổng bằng 0 (zero sum game) khi
mà lợi ích bên này lại là thiệt hại của bên kia. Tuy
nhiên, khi A và B hoạt động trong những môi
trường khác nhau, tếp cận với những nguồn lực
khác nhau, thì vẫn có một khoảng nào đó khiến
cả hai cùng có lợi.


Swap tiền tệ (Currency swap)

•

Swap tiền tệ là một hợp đồng trao đổi ngoại tệ
giữa hai bên, sau một khoảng thời gian nhất
định, số tền đó sẽ được hoán đổi ngược trở lại
như ban đầu


•

Về cơ bản swap tền tệ tương tự như swap lãi suất,
điểm khác nhau cơ bản là swap tiền tệ được thực
hiện giữa hai đồng tền khác nhau còn swap lãi
suất thực hiện trên cùng một đơn vị tền tệ. Ngoài
ra, nếu như trong swap lãi suất, khoản tền
gốc không thực sự được chuyển giao, hai bên chỉ
hoán đổi lãi suất cho nhau trên một số tền danh
nghĩa của hợp đồng, thì trong swap tền tệ có sự
chuyển giao của số tền thực tế của hợp đồng 2 lần:
lúc bắt đầu swap và lúc kết thúc swap


•

Swap tền tệ có thể là hợp đồng ngắn hạn hoặc
dài hạn, thời hạn của nó có thể kéo dài đến 10
năm hoặc hơn. Không giống như vay giáp lưng,
theo luật kế toán của một số nước, hợp đồng
hoán đổi tền tệ không được coi là một khoản
vay, do đó nó không phản ánh trên bảng cân
đối kế toán. Một hợp đồng hoán đổi tền tệ bao

giờ được cấu thành từ 2
phần, bắt đầu là một vụ trao đổi tền tệ
(nhánh ngắn), và kết thúc bằng việc thực
hiện một hợp đồng kì hạn.


•

Để tính toán giá trị của hợp đồng SWAP
người ta cũng sử dụng kĩ thuật chiết khấu
 dòng tền về thời điểm hiện tại như các
hợp đồng SWAP khác. Nhìn chung khi bắt
đầu tến hành nghiệp vụ SWAP, giá trị hiện
tại thuần (Net present value = PVA - PVB)
của hợp đồng SWAP bằng 0, tức là không
bên nào có lợi hơn bên nào. Tuy nhiên do
sự biến động của một số nhân tố như lãi
suất, tỉ giá mà khi kết thúc hợp đồng có thể
sẽ có bên lãi và bên lỗ.


TÌNH HÌNH KINH TẾ THẾ GIỚI

•

Cuộc khủng hoảng tài chính ở Mỹ từ cuối
năm 2007 đã nhanh chóng lan rộng ra các
nền kinh tế lớn, trở thành cuộc khủng hoảng
tài chính, suy thoái toàn cầu và hiện đang
diễn biến rất phức tạp

•

Nhiều quốc gia đã phải bơm vào nền kinh tế
hàng trăm cho đến hàng nghìn tỷ USD để cứu
vãn tình hình và ổn định kinh tế. Đó là chưa
kể đến những thiệt hại tếp theo từ kinh tế
suy giảm, không tăng trưởng, rối loạn đang
chờ phía trước. Cho đến nay, tác động lớn
nhất của cuộc khủng hoảng này là làm thay
đổi hoàn toàn và sâu sắc ngành công nghiệp
tài chính Mỹ và hệ thống tài chính toàn cầu


•

Sự sụp đổ của những ngân hàng lớn đã gây
nên những lo ngại và mất niềm tn của dân
chúng. Ngay cả các quỹ đầu tư tền tệ, vốn
được coi là góc an toàn bậc nhất trong hệ
thống tài chính Mỹ, là nền tảng cho hoạt
động đầu tư của nước này, cũng gặp khó
khăn khi người dân ồ ạt rút tền do những
quan ngại về sự đổ vỡ tếp theo.


•

Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) nhận định, kinh

tế thế giới sẽ tăng trưởng chậm lại từ mức
5% năm 2007 xuống 3,7% năm 2008 và chỉ
còn 2,2% vào năm 2009, trong đó dẫn đầu
là sự sa sút của các nền kinh tế phát triển,
bởi tác động của cuộc khủng hoảng tài
chính toàn cầu đang ngày càng lan rộng.
Tốc độ tăng trưởng ở khu vực các nước
kinh tế phát triển dự báo sẽ giảm 0,3%
năm 2009.


•

IMF dự đoán nền kinh tế Mỹ, nền kinh tế lớn
nhất thế giới sẽ giảm 0,7% trong năm 2009
thay vì mức dự báo tăng 0,1% trước đây.
Tăng trưởng kinh tế ở khu vực sử dụng đồng
ơ-rô được dự báo sẽ giảm 0,5% trong năm
2009 so với tăng 0,2% theo dự báo hồi tháng
10.


•

IMF đã hạ mức dự báo tốc độ tăng trưởng
kinh tế năm 2009 của các nước đang phát
triển từ 6,1% (đưa ra hồi tháng 10-08) xuống
còn 5,1%. Đối với các nước đang phát triển ở
châu Á, IMF dự báo tăng trưởng năm 2009 sẽ
là 7,1%, thấp hơn 0,6% so với dự đoán trước

đó.


•

tốc độ tăng trưởng kinh tế ở các nước Đông Á,
trong đó có Trung Quốc, vẫn bảo đảm mức tăng
trưởng dương. Tuy nhiên, những dự báo này
cũng cho thấy, tốc độ tăng trưởng bùng nổ ở
khu vực này vẫn tếp tục chậm lại. Tốc độ tăng
trưởng kinh tế của Trung Quốc dự kiến sẽ còn
8,5% trong năm 2009, điều chỉnh giảm 0,88
điểm phần trăm so với dự báo tháng trước, của
Ấn Độ giảm 0,6 điểm phần trăm, xuống 6,3%.