Bài 1. Trao đổi nước ở thực vật

Chào Mừng Thầy Cô
và Các Em


CHƯƠNG I. CHUYỂN HOÁ VẬT CHẤT VÀ NĂNG
LƯỢNG
A. CHUYỂN HOÁ VẬT CHẤT VÀ NĂNG LƯỢNG Ở
THỰC VẬT
BÀI 1. TRAO ĐỔI NƯỚC Ở THỰC VẬT


I. VAI TRÒ VÀ NHU CẦU NƯỚC ĐỐI VỚI THỰC VẬT
II. QUÁ TRÌNH HẤP THỤ NƯỚC Ở RỄ
III. QUÁ TRÌNH VẬN CHUYỂN NƯỚC Ở THÂN


I. VAI TRÒ VÀ NHU CẦU NƯỚC ĐỐI VỚI THỰC VẬT
- Trao đổi nước ở
TV bao gồm 3
quá trình:

+ Hấp thụ nước
+ Vận chuyển nước
+ Thoát hơi nước

- Các quá trình này có mối quan hệ chặt
chẽ với nhau tạo nên trạng thái cân bằng
nước cần thiết cho sự sống của TV.


I. VAI TRÒ VÀ NHU CẦU NƯỚC ĐỐI VỚI THỰC VẬT

1. Các dạng nước trong cây và vai trò của nó:

Các dạng nước
Nước
tự do

Dạng nước chứa trong:
+ các thành phần của tế bào
+ các khoảng gian bào
+ các mạch dẫn…

Không liên kết với các thành phần khác
Vẫn giữ được tính chất lý, hóa, sinh học
bình thường của nước.

Nước
liên
kết

+ Liên kết với các phần tử khác trong tế
bào.
+ Mất các đặc tính lý, hóa, sinh học của
nước.

Vai trò
+ Làm dung môi
+ Điều hòa nhiệt
+ Tham gia một số quá
trình TĐC
+ Đảm bảo độ nhớt của

chất nguyên sinh
+ Giúp QT TĐC diễn ra
bình thường
Đảm bảo độ bền vững của
hệ thống keo trong chất
nguyên sinh của tế bào.


I. VAI TRÒ VÀ NHU CẦU NƯỚC ĐỐI VỚI THỰC VẬT
2. Nhu cầu nước đối với thực vật:
Cây cần một lượng nước rất lớn trong suốt đời sống của nó.


II. QUÁ TRÌNH HẤP THỤ NƯỚC Ở RỄ
1. Đặc điểm của bộ rễ liên quan đến quá trình hấp thụ
nước:


Đặc điểm của hệ
rễ như thế nào?

Thực vật hấp
thụ nước
bằng những
cách nào?


II. QUÁ TRÌNH HẤP THỤ NƯỚC Ở RỄ
1. Đặc điểm của bộ rễ liên quan đến quá trình hấp thụ
nước:

Hãy mô tả cấu tạo bên ngoài
của hệ rễ ?

Cho biết tế bào lông hút có
cấu tạo thích nghi với chức
năng hút nước-muối
khoáng như thế nào ?


II. QUÁ TRÌNH HẤP THỤ NƯỚC Ở RỄ
1. Đặc điểm của bộ rễ liên quan đến quá trình hấp thụ
nước:
a. Hình thái của hệ rễ:

Rễ chính – Rễ bên – Lông hút –
Miền sinh trưởng kéo dài – Đỉnh
ST – Chóp rễ.


II. QUÁ TRÌNH HẤP THỤ NƯỚC Ở RỄ
1. Đặc điểm của bộ rễ liên quan đến quá trình hấp thụ
nước:
+ Rễ đâm sâu, lan rộng, phân nhánh..
+ Có nhiều lông hút  tăng diện tích
bề mặt tiếp xúc với đất.
+ Rễ có khả năng hướng nước,
hướng hóa..
Tế bào lông hút có:
 Thành tế bào mỏng, không thấm

cutin.
 Chỉ có 1 không bào trung tâm lớn.
 Ptt rất cao do hoạt động hô hấp
của rễ mạnh.


II. QUÁ TRÌNH HẤP THỤ NƯỚC Ở RỄ
2. Con đường hấp thụ
nước ở rễ:
3 giai đoạn kế tiếp:
a. Gđ nước từ đất vào lông
hút.
b. Gđ nước từ lông hút vào
mạch gỗ của rễ.
c. Gđ nước đẩy từ mạch gỗ
của rễ lên mạch gỗ của thân
Cơ chế: thẩm thấu do sự chênh lệch về astt (từ nơi có
astt thấp  nơi có astt cao - từ nơi có thế nước cao  nơi
có thế nước thấp)


Đoạn phim minh hoạ con đường vận chuyển nước


II. QUÁ TRÌNH HẤP THỤ NƯỚC Ở RỄ
2. Con đường hấp thụ nước ở rễ:

Nội bì

b. Gđ nước từ lông hút vào mạch gỗ của rễ:

 Có 2 con đường vận chuyển nước:
+ Qua thành tế bào-gian bào
+ Qua các tế bào sống (Chất
bị ngăn trở bởi đai Caspari
nguyên sinh-không bào)
không thấm nước.
 Nước được vận chuyển
1 chiều qua các tế bào vỏ,
nội bì vào mạch gỗ của rễ
do sự chênh lệch sức hút
nước.


II. QUÁ TRÌNH HẤP THỤ NƯỚC Ở RỄ
2. Con đường hấp thụ nước ở rễ:
c) Gđ nước đẩy từ mạch gỗ của rễ lên mạch gỗ
của thân:
Thân do 1 lực
 Nước bị đẩy từ ………
Rễ lên ………
suất rễ thể hiện ở 2 hiện tượng:
đẩy gọi là Áp
…………,
Hiện tượng rỉ nhựa
+…………..................
Hiện tượng ứ giọt
+ …………................


III. QUÁ TRÌNH VẬN CHUYỂN NƯỚC Ở THÂN

1. Đặc điểm con đường vận chuyển nước ở thân:
- Đặc điểm:
+ Nước và chất khoáng hòa tan trong nước
được vận chuyển theo 1 chiều từ rễ lên lá.
+ Chiều dài của cột nước phụ thuộc vào chiều dài
của thân cây.
2. Các con đường vận chuyển nước ở
thân:


2. Các con đường vận chuyển nước ở thân:
- Chủ yếu bằng con đường qua
mạch gỗ từ rễ lên lá.
- Tuy nhiên, nước cũng có thể
vận chuyển theo chiều từ trên
xuống ở mạch rây
- Nước cũng có thể vận chuyển
ngang từ mạch gỗ  mạch rây
hoặc ngược lại.


3. Cơ chế bảo đảm sự vận chuyển nước ở thân:
 Quá trình vận chuyển nước ở thân
thực hiện được do sự phối hợp giữa:
+ Lực hút của lá (do quá
trình thoát hơi nước:
 ĐỘNG LỰC TRÊN)
+ Lực đẩy của rễ (do quá
trình hấp thụ nước:
 ĐỘNG LỰC DƯỚI)

+ Lực liên kết giữa các phân tử
H2O và lực bám giữa các
phân tử H2O với thành mạch
dẫn tạo thành dòng nước liên
tục ĐỘNG LỰC TRUNG
GIAN


1. Trao đổi nước ở thực vật bao gồm các quá trình nào ?
2. Hiện tượng ứ giọt xảy ra trong điều kiện nào ?
3. Tại sao hiện tượng ứ giọt chỉ xảy ra ở những cây bụi thấp và
những cây thân thảo ?
 Hiện tượng ứ giọt chỉ xảy ra ở những cây bụi và cây thảo vì những
cây này thường thấp, dễ bị tình trạng bão hòa hơi nước và áp suất rễ đủ
mạnh để đẩy nước từ rễ lên lá  hiện tượng ứ giọt.


e Mạch gỗ

4. Nêu chú thích cho hình dưới đây. Nêu
vai trò của đai Caspari.
Đai
f Caspari
- Vai trò:
+ bao quanh tb nội bì
c Tế bào vỏ
+ điều chỉnh lượng nước
+ kiểm tra các chất khoáng
a Lông
hòahút

tan.

b Tế bào
biểu bì
d

Tế bào
nội bì


VỀ NHÀ
1. Làm thế nào để phân biệt hiện tượng ứ giọt và sương
trên lá ?
2. Nêu bằng chứng về khả năng hút và đẩy nước một cách
chủ động của hệ rễ ?