Bài 21. Ôn tập chương IV

KIỂM TRA BÀI CŨ
? Em hãy nêu tóm tắt tiểu sử và những cống hiến của Nguyễn Trãi đối với sự
nghiệp của nước Đại Việt?
Đáp án:
- Tiểu sử: Nguyễn Trãi (1380-1442) là con của Nguyễn Phi
Khanh. Hai cha con ông đều làm quan dưới thời nhà Hồ. Khi
nhà Hồ thất bại, ông đã theo Lê Lợi khởi nghĩa. Ông học rộng,
tài cao, có lòng yêu nước thương dân hết mực.
- Cống hiến: Ông có nhiều cống hiến to lớn trong công việc tổ
chức và lãnh đạo khởi nghĩa Lam Sơn. Ông có nhiều tác phẩm
giá trị về văn học, sử học, địa lí học như Quân trung từ mệnh
tập, Bình Ngô đại cáo, Dư địa chí,…

=> Ông là nhà chính trị, quân sự tài ba, anh hùng dân tộc, danh nhân văn
hóa thế giới…


bµi 21. «n tËp ch¬ng iv
TRUNG ƯƠNG

TRUNG ƯƠNG
VUA

VUA VÀ THÁITHƯỢNGHOÀNG
CÁC QUAN
ĐẠI THẦN
ĐẠI THẦNVĂN

ĐẠI THẦN VÕ

ĐỊA
PHƯƠNG
LỘ
CHÁNH PHÓ TỔNG
PHỦ
TRI PHỦ

CÁC CƠQUAN
CHUYÊNMÔN

Bộ Bộ Bộ Bộ Bộ Bộ
binh lại hộ công hình lễ
ĐỊA
PHƯƠNG
ĐẠO

Hàn Quốc
lâm sử
viện viện

Ngự
sử
đài

(Đô ti, Hiến ti, Thừa ti)

PHỦ
Tri phủ

CHÂU

CHÂU, HUYỆN
TRI CHÂU, TRI HUYỆN
XÃ
XÃ QUAN
BỘ MÁY NHÀ NƯỚC THỜI LÝ –

Tri châu

HUYỆN
Tri huyện

XÃ
Xã trưởng

BỘ MÁY NHÀ NƯỚC THỜI LÊ SƠ


1. Bộ máy nhà nước thời vua Lê Thánh Tông có tổ chức hoàn chỉnh,
chặt chẽ hơn bộ máy nhà nước thời Lý – Trần ở những điểm nào?
(Về triều đình, các đơn vị hành chính, cách đào tạo, tuyển chọn bổ
dụng quan lại)
Đáp án:
* Triều đình:
- Đứng đầu là vua nắm mọi quyền hành.
- Giúp vua có các quan đại thần.
- Ở triều đình có 6 bộ và một số cơ quan chuyên môn.
- Hệ thống thanh tra giám sát hoạt động của quan lại được tăng cường từ trung
ương đến tận đơn vị xã.
* Các đơn vị hành chính;
- Các đơn vị hành chính được tổ chức chặt chẽ, đặc biệt là cấp thừa tuyên và

cấp xã.
- Chia nước làm 13 đạo, dưới đạo là phủ, châu, huyện, xã.
* Cách đào tạo, tuyển dụng nhân tài:
- Mở rộng thi cử, chọn nhân tài công bằng.
- Nhà nước thời Lê Thánh Tông lấy phương thức học tập, thi cử làm nguyên
tắc lựa chọn, bổ dụng quan lại.


2. Nhà nước thời Lê Sơ và nhà nước thời Lý – Trần có đặc
điểm gì khác nhau?

Nhà nước thời Lý-Trần
- Nhà nước t/c theo chế độ quân
chủ tập quyền (vua nắm mọi
quyền hành) nhưng không sát
bằng thời Lê
- Nhà nước quân chủ quý tộc

Nhà nước thời Lê sơ
- Vua là người trực tiếp nắm mọi
quyền hành, kể cả trong chỉ huy
quân đội.
- Nhà nước quân chủ quan liêu
chuyên chế.


3. Luật pháp thời Lê sơ có điểm gì giống và khác luật pháp
thời Lý – Trần?
* Giống:
- pháp luật bảo vệ quyền lợi của vua và các quan đại thần.

- Cấm giết mổ trâu, bò

* Khác:
Thời Lý- Trần

- bảo vệ quyền lợi
tư hữu
- chưa bảo vệ
quyền lợi của phụ
nữ

Thời Lê Sơ

- bảo vệ quyền lợi của
quốc gia, khuyến khích
phát triển kinh tế
- giữ gìn truyền thống tốt
đẹp của dân tộc
- bảo vệ một số quyền lợi
của phụ nữ.
- hạn chế phát triển nô tì
- pháp luật thời Lê sơ đầy
đủ, hoàn chỉnh hơn thể
hiện ở bộ luật Hồng Đức


4. T×nh h×nh kinh tÕ thêi Lª S¬ cã g× gièng
vµ kh¸c thêi Lý - TrÇn?

* Giống:

- Nông nghiệp:
+ Thực hiện chính sách khai hoang để mở rộng trồng trọt
+ chăm lo đắp đê phòng lụt, đào vét kênh mương đưa nước vào đồng ruộng.
+ cấm giết hại trâu, bò để bảo vệ sức kéo cho nông nghiệp
- Thủ công nghiệp: phát triển nghề thủ công cổ truyền
- Thương nghiệp: mở chợ, mở cửa biển buôn bán với người nước ngoài.
* Khác:
Thời Lý- Trần
- Nông nghiệp
+ Thời Lý tổ chức cày ruộng
tịch điền
+ Thời Trần vua cho vương
hầu, công chúa, phò mã lập
điền trang
- Thủ công nghiệp
+ Thời Lý vua dạy cung nữ
dệt gấm vóc

Thời Lê Sơ
- Nông nghiệp
+ đặt 1 số chức quan chuyên về nông nghiệp
+ có 25 vạn lính về quê cày ruộng sau chiến tranh
+ Thực hiện phép quân điền
- Thủ công nghiệp
+ có các làng thủ công, phường thủ công
+ các xưởng do nhà nước quản lí, gọi là cục bách
tác.
- Thương nghiệp: khuyến khích lập chợ mới và
họp chợ.
-> Thời Lê Sơ kinh tế phát triển mạnh mẽ hơn

5. X· héi thêi Lý –TrÇn vµ thêi Lª S¬ cã
nh÷ng giai cÊp, tÇng líp nµo? Cã g× kh¸c
nhau?

Thợ thủ công
Thương nhân
Nông dân
Tá điền
Nông nô
Nô tì

Xã hội

Tầng lớp thống
trị

Quan lại
Địa chủ

Tầng lớp bị trị

Vua – Vương
hầu – Quý tộc

Xã hội thời Trần

Giai cấp

Địa
chủ
phong
kiến

Vua

Quan

Tầng lớp

Nông
dân

Địa
chủ

Địa
chủ
phong
kiến

Địa
chủ
phong
kiến

Địa
chủ
phong

kiến


5. X· héi thêi Lý –TrÇn vµ thêi Lª S¬ cã
nh÷ng giai cÊp, tÇng líp nµo? Cã g× kh¸c
nhau?
* Giong:
- vua, vương hầu, quý tộc, quan lại địa chủ
- Nông dân, thương nhân, thợ thủ công, nô tì

* Khac:
- Thời Lý- Trần: tầng lớp vương hầu, quý tộc rất đông đảo,
nắm mọi quyền lực, tầng lớp nông nô, nô tì chiếm số đông.
- Thời Lê Sơ số lượng nô tì giảm dần và được giải phóng cuối
thời Lê. Tầng lớp địa chủ rất phát triển do pháp luật nhà Lê hạn
chế nghiêm ngặt việc bán mình làm nô hoặc bức dân tự do làm
nô tì.


6. Văn hóa, giáo dục, văn học, nghệ thuật thời
Lê Sơ đã đạt đợc những thành tựu nào? Có gì
khác thời Lý Trần?
- GD thi Lờ S phỏt trin mnh do s quan tõm
ca nh nc v nh nc ó cú nhng ch
trng, bin phỏp tớch cc phỏt trin GD nh:
t chc thi c 3 nm mt ln (nh Trn 7 nm
mt ln).
- Thi Lý- Trn mun c b nhim lm quan
thỡ trc ht phi xut thõn t ng cp quý tc.
- Thi Lờ S, a s dõn u cú th I hc v cho

phộp ngi no cú hc u c d thi v thi
u c b nhim lm quan v c vinh quy
bỏi t.
- Thi Lý- trn, o pht rt c trng dng.
- Thi Lờ S, Nho giỏo chim v trớ c tụn. chi
phi trờn lnh vc vn húa, t tng
- Tỡnh hỡnh giỏo dc, vn húa, khoa hc thi Lờ
S cng t c nhng thnh tu mi.


- Lập bảng thống kê các bậc danh nhân văn
hóa xuất sắc của dân tộc ở thế kỉ XV:

Tên

Công lao

1. Nguyn Trói
- ễng cú nhiu cng hin to ln trong cụng vic t
(1380-1442) chc v lónh o khi ngha Lam Sn. ễng cú
nhiu tỏc phm giỏ tr v vn hc, s hc, a lớ
hc nh Quõn trung t mnh tp, Bỡnh Ngụ i
cỏo, D a chớ,
2. Lờ Thỏnh Tụng
- L v vua anh minh, mt ti nng xut sc trờn
(1442-1497) nhiu lnh vc kinh t, chớnh tr, quõn s v cú
nhiu tỏc phm th vn cú giỏ tr.


Về nhà:

+Ôn bài thật kĩ;
+Làm thêm bài tập;
+Chuẩn bị làm kiểm tra 1 tiết.