ôn tập chương IV và đề thi có đáp án

Chơng IV
hiđrocacbon. Nhiên liệu
A Kiến thức trọng tâm
I. Khái niệm chất hữu cơ
Là hợp chất của cacbon với những nguyên tố khác (trừ CO, CO
2
, H
2
CO
3
và
các muối cacbonat kim loại).
II. Công thức hợp chất hữu cơ
1. Công thức tổng quát
Cho biết thành phần định tính và tỉ lệ về số nguyên tử của các nguyên tố trong
hợp chất :
Thí dụ : C
n
H
2n + 2
2. Công thức phân tử
Cho biết thành phần định tính và số lợng nguyên tử từng nguyên tố trong hợp chất :
Thí dụ : C
2
H
6
O ; C
2
H
4
O

2
3. Công thức cấu tạo
Cho biết thành phần định tính, số lợng nguyên tử từng nguyên tố và thứ tự,
kiểu liên kết trong hợp chất.
Thí dụ : hay viết gọn : CH
3
CH
2
OH

* Mỗi hoá trị trong công thức cấu tạo biểu diễn bằng một gạch nối.
111
C
H
H
H C O H
H
H
III. Quy luật về cấu tạo phân tử hợp chất hữu cơ
1. Trong phân tử hợp chất hữu cơ các nguyên tử đợc sắp xếp theo một trật tự
nhất định, nếu thay đổi trật tự đó sẽ tạo ra chất mới có tính chất mới.
Thí dụ :
CH
3
CH
2
OH CH
3
O CH
3

(Rợu etylic) (Đimetyl ete)
2. Các nguyên tử trong phân tử liên kết với nhau theo đúng hoá trị của chúng :
hoá trị của cacbon luôn là IV, của hiđro luôn là I, của oxi là II...
Thí dụ :
CCH
3
O
OH
(axit axetic)
3. Nguyên tử cacbon không những liên kết đợc với các nguyên tố khác mà còn
liên kết trực tiếp với nhau thành những mạch cacbon không có nhánh, có nhánh
hay mạch vòng.
IV. Đồng đẳng, đồng phân
1. Đồng đẳng
Những chất hữu cơ có tính chất hoá học tơng tự nhau nhng có thành phần
phân tử hơn kém nhau một hay nhiều nhóm CH
2
. Thí dụ : CH
4
và C
2
H
6
.
2. Đồng phân
Những chất hữu cơ có cùng công thức phân tử nhng có công thức cấu tạo khác
nhau, do đó có tính chất hoá học khác nhau.
Thí dụ : Công thức phân tử C
2
H

6
O có 2 công thức cấu tạo ứng với 2 chất :
CH
3
CH
2
OH CH
3
O CH
3
(Rợu etylic) (Đimetyl ete)
CH
2
CH
3
CH
2
CH
3
; CHCH
3
CH
3
;
CH
3
H
2
C
CH

2
C
H
2
(mạch vòng)(có nhánh)(không nhánh)
CH
2
112
V. Phân loại các chất hữu cơ
Ankan : C H
Chất tiêu biểu : Metan
n 2n + 2
Anken : C H
Chất tiêu biểu : Etylen (eten)
n 2n
Ankin : C H
Chất tiêu biểu : Axetylen (etin)
n 2n - 2
Chất tiêu biểu : Benzen
Chất tiêu biểu : Rượu etylic
Chất tiêu biểu : Axit axetic
Chất béo
Glucozơ : C H O
Protein
Hiđrocacbon thơm
Rượu
Axit hữu cơ
6 12 6
Saccarozơ : C H O
12 22 11

Tinh bột : (C H O )
6 10 5 n
m
Xenlulozơ : (C H O )
6 10 5
Hiđrocacbon
C H
x y
Các dẫn xuất
hiđrocacbon
Polime
hữu cơ
Hợp chất
VI. Hiđrocacbon
1. Khái niệm : Là hợp chất hữu cơ mà thành phần chỉ có C, H.
113
2. Tổng kết về hiđrocacbon
An kan An ken An kin Aren
1.Công thức
tổng quát
C
n
H
2n+2

( n 1 , nguyên)
C
n
H
2n

(n 2 , nguyên)
C
n
H
2n-2
(n 2, nguyên)
C
n
H
2n-6
( n 6 , nguyên)
2. Đặc điểm
cấu tạo
Mạch hở, chỉ có
liên kết đơn
Mạch hở, có 1 liên
kết đôi
Mạch hở, có
1 liên kết ba
Mạch vòng, 6
cạnh có 3 liên
kết đôi xen kẽ 3
liên kết đơn
3. Chất tiêu
biểu
H
H C H
H
Metan
H C = C H

H H
Etilen
H C

C H

Axetilen
Ben zen
4.
Tính
chất
hoá
học
Phản
ứng
thế
CH
4
+Cl
2

as

CH
3
Cl+ HCl
C
6
H
6

+ Br
2
Fe

C
6
H
5
Br+
HBr
Phản
ứng
cộng
C
2
H
4
+ Br
2


C
2
H
4
Br
2
C
2
H

2
+ 2Br
2

C
2
H
2
Br
4
(Phản ứng 2
giai đoạn)
C
6
H
6
+ 3Cl
2
as

C
6
H
6
Cl
6
Phản
ứng
trùng
hợp

n C
2
H
4

o
t
p


(CH
2
-CH
2
)
n

Phản
ứng
cháy
C
x
H
y
+ (x+
y
4
)
o
t

xCO
2
+
y
2
H
2
O
5. ứng dụng
- Nhiên liệu, sản
xuất mực in...
- Nhiên liệu, sản xuất
nhựa PE
- Nhiên liệu, sản
xuất nhựa PVC
- Làm dung môi,
sản xuất phẩm
nhuộm...
B Câu hỏi Và BàI TậP kiểm tra
I. Câu hỏi trắc nghiệm khách quan
1. Dãy các chất là hợp chất hữu cơ :
A. C
6
H
6
; C
2
H
5

OH ; CaSO
4
B. C
6
H
12
O
6
; CH
3
COOH ; C
2
H
2
C. C
2
H
4
; CO ; CO
2
D. CH
3
COONa ; Na
2
CO
3
; CaC
2
Hãy chọn đáp án đúng.
114

2. Dãy các chất sau là các hiđrocacbon :
A. CH
4
; C
2
H
4
; CH
3
Cl
B. C
6
H
6
; C
3
H
4
; HCHO
C. C
2
H
2
; C
2
H
5
OH ; C
6
H

12
D. C
3
H
8
; C
3
H
4
; C
3
H
6
Hãy chọn đáp án đúng
3. Chất hữu cơ là :
A. Hợp chất khó tan trong nớc.
B. Hợp chất của cacbon và một số nguyên tố khác trừ N, Cl, O.
C. Hợp chất của cacbon trừ CO, CO
2
, H
2
CO
3
, muối cacbonat kim loại.
D. Hợp chất có nhiệt độ sôi cao.
Hãy chọn đáp án đúng
4. Công thức phân tử C
5
H
11

Cl có số công thức cấu tạo là :
A. 9 B. 8 C. 7 D. 6
Hãy chọn đáp án đúng.
5. Cho các chất : H
2
O ; HCl ; Cl
2
; O
2
; CO
2
. Khí metan phản ứng đợc với :
A. H
2
O ; HCl
B. HCl ; Cl
2
C. Cl
2
; O
2
D. O
2
; CO
2
Hãy chọn đáp án đúng.
6. Công thức phân tử của polietilen là :
A. C
n
H

2n+2
B. C
n
H
2n
C. C
n
H
2n2
D. C
n
H
2n6
Hãy chọn đáp án đúng.
7. Bảng sau nêu ứng dụng của CH
4
và C
2
H
4
. Hãy đánh dấu ì vào ô trống phù
hợp với ứng dụng của từng chất.
ứng dụng
Metan Etilen
1. Sản xuất rợu etylic
2. Làm nhiên liệu
3. Nguyên liệu điều chế hiđro
4. Làm quả mau chín
5. Sản xuất PE, PVC
6. Sản xuất bột than

7. Sản xuất axit axetic, điclo etan
115