Hoàn thiện công tác kế toán tiêu thụ và xác định kết quả kinh doanh tại công ty TNHH nam việt quảng bình

MỤC LỤC
MỤC LỤC
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
DANH MỤC SƠ ĐỒ
PHẦN I - MỞ ĐẦU ........................................................................................................1
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI. ..............................................................................................1
II. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU. ......................................................................................2
III. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU VÀ PHẠM VI ĐỀ TÀI. ...........................................2
IV. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU. ............................................................................2
V. KẾT CẤU ĐỀ TÀI. ....................................................................................................3
PHẦN II – NỘI DUNG NGHIÊN CỨU .........................................................................4
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ KẾ TOÁN TIÊU THỤ THÀNH PHẨM VÀ .......4
XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ KINH DOANH TRONG DOANH NGHIỆP ...........................4
1.1 ĐẶC ĐIỂM, VAI TRÒ, Ý NGHĨA CỦA KẾ TOÁN TIÊU THỤ VÀ XÁC ĐỊNH
KẾT QUẢ KINH DOANH .............................................................................................4
1.1.1 Một số khái niệm chung .........................................................................................4
1.1.2 Vai trò, ý nghĩa của kế toán tiêu thụ và xác định kết quả kinh doanh ...................4
1.2. HẠCH TOÁN QUÁ TRÌNH TIÊU THỤ THÀNH PHẨM .....................................5
1.2.1. Các phương thức tiêu thụ thành phẩm. ..................................................................5
1.2.2. Các phương pháp xác định giá vốn. ......................................................................7
1.2.3. Hạch toán kế toán tiêu thụ thành phẩm theo phương pháp kê khai thường xuyên.
.......................................................................................................................................10
1.2.3.1. Các tài khoản kế toán sử dụng ..........................................................................10
1.2.3.2. Trình tự hạch toán. ...........................................................................................12
1.2.4. Hạch toán tiêu thụ hàng hoá theo phương pháp kiểm kê định kỳ. ......................16
1.2.4.1. Các tài khoản kế toán sử dụng ..........................................................................16
1.2.4.2. Phương pháp hạch toán ...................................................................................17
1.2.5. Hạch toán các khoản giảm trừ doanh thu. ...........................................................18
1.2.5.1. Chiết khấu thương mại ....................................................................................18
1.2.5.2. Hàng bán bị trả lại. ...........................................................................................18
1.2.5.3. Giảm giá hàng bán ............................................................................................19

1.3. KẾ TOÁN XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ KINH DOANH. ...........................................20
1.3.1. Hạch toán chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp. ............................20
1.3.1.1. Hạch toán chi phí bán hàng. .............................................................................20
1.3.1.2. Hạch toán chi phí quản lý doanh nghiệp ..........................................................22
1.3.2. Hạch toán chi phí tài chính .................................................................................24
1.3.2.1. Tài khoản sử dụng ...........................................................................................24
1.3.2.2. Trình tự hạch toán.............................................................................................24
1.3.3. Hạch toán chi phí khác ........................................................................................25
1.3.3.1. Tài khoản sử dụng ...........................................................................................25
1.3.3.2. Trình tự hạch toán.............................................................................................25
1.3.4. Hạch toán doanh thu tài chính .............................................................................27
1.3.4.1. Tài khoản sử dụng ...........................................................................................27
1.3.4.2. Trình tự hạch toán.............................................................................................27
1.3.5. Hạch toán thu nhập khác .....................................................................................28
1.3.5.1. Tài khoản sử dụng ...........................................................................................28
1.3.5.2. Trình tự hạch toán.............................................................................................28
1.3.6. Hạch toán xác định kết quả kinh doanh. .............................................................29
1.3.6.1. Tài khoản sử dụng: ...........................................................................................29
1.3.6.2.Phương pháp hạch toán: ....................................................................................29
1.4. LẬP BÁO CÁO KẾT QUẢ SẢN XUẤT KINH DOANH...................................31
1.4.1 Khái niệm ...........................................................................................................31
1.4.2 Nội dung và kết cấu của báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh .........................32
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG VỀ KẾ TOÁN TIÊU THỤ THÀNH PHẨM VÀ XÁC
ĐỊNH KẾT QUẢ KINH DOANH TẠI CÔNG TY TNHH NAM VIỆT QUẢNG
BÌNH .............................................................................................................................34
2.1. GIỚI THIỆU KHÁI QUÁT VỀ CÔNG TY. .........................................................34
2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển .......................................................................34
2.1.2. Đặc điểm tổ chức sản xuất, tổ chức bộ máy của đơn vị .....................................35

2.1.2.1. Đặc điểm tổ chức bộ máy tại công ty. ..............................................................35
2.1.2.2. Đặc điểm tổ chức hoạt động sản xuất, kinh doanh của công ty. .....................37
2.1.3. Đặc điểm tổ chức công tác kế toán tại Công ty. ..................................................37


2.1.3.1. Đặc điểm tổ chức bộ máy kế toán. ...................................................................37
2.1.3.2. Đặc điểm tổ chức bộ sổ kế toán........................................................................39
2.1.4. Tình hình lao động tại công ty TNHH Nam Việt Quảng Bình 3 năm ................41
2.1.5. Tình hìnhTài sản và Nguồn vốn của công ty TNHH Nam Việt Quảng Bình qua
3 năm (2014 - 2016) ......................................................................................................42
2.2. THỰC TẾ CÔNG TÁC KẾ TOÁN TIÊU THỤ THÀNH PHẨM VÀ XÁC ĐỊNH
KẾT QUẢ KINH DOANH TẠI CÔNG TY TNHH NAM VIỆT QUẢNG BÌNH ......46
2.2.1. Kế toán giá vốn hàng bán. ...................................................................................47
2.2.1.1 Nội dung ............................................................................................................47
2.2.1.3 Phương pháp hạch toán .....................................................................................47
2.2.2. Kế toán doanh thu bán hàng ................................................................................51
2.2.2.1. Tài khoản sử dụng: ...........................................................................................51
2.2.2.2. Chứng từ sử dụng: ............................................................................................51
2.2.2.3. Phương pháp hạch toán. ...................................................................................52
2.2.3. Kế toán doanh thu hoạt động tài chính ................................................................ 58
2.2.3.1. Tài khoản sử dụng: ...........................................................................................58
2.2.3.2. Chứng từ sử dụng .............................................................................................58
2.2.3.3. Phương pháp hạch toán ....................................................................................58
2.2.4. Kế toán chi phí hoạt động tài chính .....................................................................60
2.2.4.1. Tài khoản sử dụng: ...........................................................................................60
2.2.4.2. Chứng từ sử dụng .............................................................................................61
2.2.4.3. Phương pháp hạch toán ....................................................................................61
2.2.5. Kế toán chi phí bán hàng .....................................................................................63
2.2.5.1. Tài khoản sử dụng: ...........................................................................................64
2.2.5.2. Chứng từ sử dụng: ............................................................................................64

2.2.5.3.Phương pháp hạch toán .....................................................................................64
2.2.6. Kế toán chi phí quản lý doanh nghiệp .................................................................67
2.2.6.1. Tài khoản sử dụng: ...........................................................................................67
2.2.6.2. Chứng từ sử dụng: ............................................................................................67
2.2.6.3.Phương pháp hạch toán .....................................................................................68
2.2.7. Kế toán thu nhập khác và chi phí khác ................................................................ 71


2.2.8. Kế toán thuế thu nhập doanh nghiệp hiện hành ..................................................72
2.2.8.1. Nội dung ...........................................................................................................72
2.2.8.2. Phương pháp hạch toán ....................................................................................73
2.2.9. Kế toán xác định kết quả kinh doanh: .................................................................74
CHƯƠNG 3 ...................................................................................................................79
MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC KẾ TOÁN TIÊU THỤ THÀNH
PHẨM VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ KINH DOANH TẠI CÔNG TY TNHH NAM
VIỆT QUẢNG BÌNH ....................................................................................................79
3.1. NHỮNG KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC .........................................................................79
3.2.NHỮNG VẤN ĐỀ CÒN TỒN TẠI. .......................................................................80
3.3. SỰ CẦN THIẾT VÀ CÁC NGUYÊN TẮC HOÀN THIỆN KẾ TOÁN TIÊU
THỤ HÀNG HOÁ VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ KINH DOANH TẠI CÔNG TY
TNHH NAM VIỆT QUẢNG BÌNH .............................................................................81
3.3.1. Sự cần thiết. .........................................................................................................81
3.3.2. Nguyên tắc hoàn thiện .........................................................................................82
3.4. MỘT SỐ Ý KIẾN NHẰM HOÀN THIỆN CÔNG TÁC KẾ TOÁN TIÊU THỤ
HÀNG HOÁ VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ KINH DOANH TẠI CÔNG TY TNHH
NAM VIỆT QUẢNG BÌNH .........................................................................................82
KẾT LUẬN ...................................................................................................................84
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................85

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

STT

Chữ viết tắt

Chữ đầy đủ

1

BCTC

Báo cáo tài chính

2

CPQLDN

Chi phí quản lý doanh nghiệp

3

CPBH

Chi phí bán hàng

4

TNDN

Thu nhập doanh nghiệp

5

HĐBH

Hóa đơn bán hàng

6

VCSH

Vốn chủ sở hữu

7

HĐTC

Hoạt động tài chính

8

SXKD

Sản xuất kinh doanh

9

K/c

Kết chuyển

10

TK

Tài khoản

11

HTK

Hàng tồn kho

12

GTGT

Giá trị gia tăng

13

TSCĐ

Tài sản cố định

14

DN

Doanh nghiệp

15

TNHH

Trách nhiệm hữu hạn


DANH MỤC SƠ ĐỒ
Sơ đồ

Nội dung

Trang số

Sơ đồ 1.1

Trình tự hạch toán phương thức bán buôn

12

Sơ đồ 1.2

Trình tự hạch toán phương thức bán lẻ.

13

Sơ đồ 1.3

Trình tự hạch toán phương thức chuyển hàng chờ

13

chấp nhận
Sơ đồ 1.4

Trình tự hạch toán phương thức bán hàng trả góp.

14

Sơ đồ 1.5

Trình tự hạch toán phương thức bán hàng qua đại lý

15

Sơ đồ 1.6

Trình tự hạch toán phương thức bán hàng qua đại lý

15

Sơ đồ 1.7

Trình tự hạch toán tiêu thụ hàng hoá theo phương

17

pháp kiểm kê định kỳ.

Sơ đồ 1.8

Trình tự hạch toán chiết khấu thương mại

18

Sơ đồ 1.9

Trình tự hạch toán hàng bán bị trả lại.

19

Sơ đồ 1.10 Trình tự hạch toán giảm giá hàng bán

20

Sơ đồ 1.11 Trình tự hạch toán chi phí bán hàng

21

Sơ đồ 1.12 Trình tự hạch toán chi phí quản lý doanh nghiệp

23

Sơ đồ 2.1

Tổ chức bộ máy quản lý của công ty

35

Sơ đồ 2.2

Sơ đồ hoạt động kinh doanh của công ty.

37

Sơ đồ 2.3

Sơ đồ tổ chức công tác kế toán.

37

Sơ đồ 2.4

Hệ thống chứng từ kế toán

39


DANH MỤC BẢNG
Bảng

Nội dung

Trang số

Bảng 2.1

Bảng phân tích tình hình lao động tại công ty TNHH

41

Nam Việt qua 3 năm (2014 - 2016)
Bảng 2.2

Tình hình Tài sản và Nguồn vốn công ty TNHH Nam

44

Việt Quảng Bình 3 năm (2014 - 2016)
Bảng 2.3

Tình hình kết quả hoạt động kinh doanh của công ty
TNHH Nam Việt qua 3 năm (2014 - 2016)

45


DANH MỤC BIỂU MẪU
Biểu mẫu

Nội dung

Trang số

Biểu mẫu 2.1

Phiếu xuất kho

48

Biểu mẫu 2.2

Sổ chi tiết giá vốn hàng bán

49

Biểu mẫu 2.3

Chứng từ ghi sổ

50

Biểu mẫu 2.4

Sổ đăng ký chứng từ ghi sổ

50

Biểu mẫu 2.5

Sổ cái giá vốn hàng bán

51

Biểu mẫu 2.6

Hoá đơn giá trị gia tăng

53

Biểu mẫu 2.7

Bảng kê bán hàng

54

Biểu mẫu 2.8

Bảng kê ghi có

55

Biểu mẫu 2.9

Chứng từ ghi sổ

56

Biểu mẫu 2.10

Sổ đăng ký chứng từ ghi sổ

56

Biểu mẫu 2.11

Sổ cái doanh thu bán hàng

57

Biểu mẫu 2.12

Giấy báo có

59

Biểu mẫu 2.13

Chứng từ ghi sổ

59

Biểu mẫu 2.14

Sổ cái doanh thu hoạt động tài chính

60

Biểu mẫu 2.15

Giấy báo nợ

61

Biểu mẫu 2.16

Kế toán chi tiết chi phí hoạt động tài chính

62

Biểu mẫu 2.17

Chứng từ ghi sổ

62

Biểu mẫu 2.18

Sổ cái chi phí hoạt động tài chính

63

Biểu mẫu 2.19

Phiếu chi

64

Biểu mẫu 2.20

Sổ chi tiết chi phí bán hàng

65

Biểu mẫu 2.21

Chứng từ ghi sổ

66

Biểu mẫu 2.22

Sổ cái chi phí bán hàng

67

Biểu mẫu 2.23

Phiếu chi

68

Biểu mẫu 2.24

Sổ chi tiết chi phí quản lý doanh nghiệp

69

Biểu mẫu 2.25

Chứng từ ghi sổ

70

Biểu mẫu 2.26

Sổ cái chi phí quản lý doanh nghiệp

71

Biểu mẫu 2.27

Chứng từ ghi sổ

73

Biểu mẫu 2.28

Sổ cái chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp

74

Biểu mẫu 2.29

Chứng từ ghi sổ

76

Biểu mẫu 2.30

Chứng từ ghi sổ

77

Biểu mẫu 2.31

Sổ cái xác định kết quả kinh doanh

78

Biểu mẫu 2.32

Báo cáo kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh

79


PHẦN I - MỞ ĐẦU
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI.
Trong nền kinh tế thị trường hiện nay và nhất là trong bối cảnh Việt Nam tham
gia các Hiệp định Thương mại tự do (FTA) thế hệ mới, Hiệp định Đối tác xuyên Thái
Bình Dương (TPP) môi trường kinh doanh của các doanh nghiệp được mở rộng, song
sự cạnh tranh ngày càng trở nên khốc liệt hơn, điều này vừa tạo ra cơ hội kinh doanh
đồng thời cũng chứa đựng những nguy cơ tiềm tàng, đe dọa đến sự phát triển của các
doanh nghiệp. Các doanh nghiệp muốn tồn tại, phát triển cần phải nhạy bén với thời
cuộc, nắm bắt cơ chế, chủ động sáng tạo lựa chọn một chiến lược và hướng đi phù hợp
nhất với doanh nghiệp mình.
Đối với doanh nghiệp sản xuất kinh doanh thì tiêu thụ là khâu quan trọng quyết
định đến sự sống còn và phát triển của doanh nghiệp. Trên thực tế không phải doanh
nghiệp nào cũng tổ chức tốt khâu bán hàng (tiêu thụ) của mình hoặc không nhận thức
đầy đủ được rằng tổ chức tốt việc tiêu thụ thành phẩm cũng đồng nghĩa với việc đem
lại lợi nhuận cao cho doanh nghiệp. Kế toán tiêu thụ thành phẩm và xác định kết quả
kinh doanh là một phần quan trọng và cơ bản của kế toán doanh nghiệp, thông tin kế
toán cung cấp giúp nắm bắt được hiệu quả hoạt động kinh doanh, thấy rõ được lãi (lỗ)
của doanh nghiệp sinh ra từ đâu: từ các hoạt động chính hay các hoạt động phụ, từ các
mặt hàng này hay từ các mặt hàng khác. Trên cơ sở các kết quả đạt được, doanh
nghiệp xây dựng kế hoạch cho kỳ tới. Công ty TNHH Nam Việt Quảng Bình cũng như
các doanh nghiệp khác đều đặt ra cho mình mối quan tâm đó là việc tiêu thụ sản phẩm

của công ty đã thực sự hiệu quả chưa để từ đó có kế hoạch cũng như các biện pháp phù
hợp nhằm đạt được hiệu quả kinh doanh cao nhất, củng cố và nâng cao uy tín của công
ty trên thị trường.
Qua thời gian thực tập tại công ty TNHH Nam Việt Quảng Bình thấy rõ được
tầm quan trọng của kế toán tiêu thụ và xác định kết quả kinh doanh cùng sự giúp đỡ
của các cán bộ trong phòng kế toán em đã mạnh dạn lựa chọn và đi sâu vào nghiên cứu
đề tài “Hoàn thiện công tác kế toán tiêu thụ và xác định kết quả kinh doanh tại công ty
TNHH Nam Việt Quảng Bình”.

1


II. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU.
Mục tiêu tổng quát:
Đánh giá thực trạng công tác kế toán tiêu thụ và xác định kết quả kinh doanh, từ đó
đưa ra một số giải pháp để hoàn thiện công tác kế toán tiêu thụ và xác định kết quả
kinh doanh.
Mục tiêu cụ thể:
- Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về công tác kế toán tiêu thụ và xác định kết
quả kinh doanh trong doanh nghiệp sản xuất.
- Đánh giá thực trạng công tác kế toán tiêu thụ và xác định kết quả kinh doanh tại
công ty TNHH Nam Việt Quảng Bình.
- Đưa ra một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác kế toán tiêu thụ và xác định kết
quả kinh doanh tại công ty TNHH Nam Việt Quảng
Bình.
III. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU VÀ PHẠM VI ĐỀ TÀI.
- Đối tượng nghiên cứu: Thực trạng công tác kế toán bán hàng và xác định kết quả
kinh doanh tại công ty TNHH Nam Việt Quảng Bình.
- Phạm vi nghiên cứu:
+ Không gian nghiên cứu: Công ty TNHH Nam Việt Quảng Bình.

+ Thời gian nghiên cứu: Số liệu nghiên cứu năm 2016
IV. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.
-Phương pháp thu thập và tổng hợp số liệu:
+ Số liệu sơ cấp: Quan sát, thu thập tài liệu từ công ty cũng như tìm hiểu những vấn
đề có liên quan đến công tác nghiên cứu từ những nhân viên kế toán tại đơn vị thực tập
và theo vốn hiểu biết của bản thân.
+ Số liệu thứ cấp: Các báo cáo tài chính của doanh nghiệp: Bảng Cân đối kế toán,
bảng báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, phiếu thu, phiếu chi,...
+ Thu thập thêm thông tin từ báo chí và internet.
- Phương pháp phân tích so sánh

2


+ So sánh tổng hợp kết quả đạt được qua các năm 2014-2016 để đánh giá xu
hướng phát triển của doanh nghiệp.
+ So sánh số liệu qua các năm để đánh giá xem doanh nghiệp có hoàn thành kế
hoạch đề ra hay không.
- Phương pháp điều tra phỏng vấn: trực tiếp hỏi các anh, chị trong bộ phận kế
toán và các phòng ban có liên quan của công ty.
- Phương pháp chứng từ kế toán: Là phương pháp kế toán phản ánh các nghiệp
vụ kinh tế phát sinh dựa trên cơ sở là các chứng từ kế toán theo thời gian và địa điểm
phát sinh chứng từ kế toán và tổ chức xử lý, luân chuyển chứng từ để phục vụ công tác
quản lý và công tác kế toán của doanh nghiệp.
- Phương pháp tổng hợp và cân đối kế toán: Là phương pháp dùng để tổng hợp
số liệu từ các sổ kế toán theo các mối quan hệ cân đối vốn có của đối tượng kế toán.
Nhằm cung cấp các chỉ tiêu kinh tế tài chính cho đối tượng sử dụng thông tin kế toán
phục vụ cho công tác quản lý kinh tế tài chính trong đơn vị.
- Phương pháp tài khoản kế toán: là phương pháp kế toán phân loại thành các tài
khoản riêng biệt của các đối tượng kế toán để phản ánh và kiểm tra một cách thường

xuyên, liên tục, có hệ thống tình hình và sự vận động của từng đối tượng kế toán.
V. KẾT CẤU ĐỀ TÀI.
Đề tài gồm có 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lí luận về kế toán tiêu thụ thành phẩm và xác định kết quả
kinh doanh trong doanh nghiệp.
Chương 2: Thực trạng kế toán tiêu thụ thành phẩm và xác định kết quả kinh
doanh tại Công ty TNHH Nam Việt Quảng Bình.
Chương 3: Một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác kế toán tiêu thụ và xác
định kết quả kinh doanh tại Công ty TNHH Nam Việt Quảng Bình.

3


PHẦN II – NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ KẾ TOÁN TIÊU THỤ THÀNH PHẨM VÀ
XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ KINH DOANH TRONG DOANH NGHIỆP
1.1 ĐẶC ĐIỂM, VAI TRÒ, Ý NGHĨA CỦA KẾ TOÁN TIÊU THỤ VÀ XÁC
ĐỊNH KẾT QUẢ KINH DOANH
1.1.1 Một số khái niệm chung
-Thành phẩm: là những sản phẩm đã kết thúc quá trình chế biến do các bộ phận
sản xuất của doanh nghiệp sản xuất hoặc thuê ngoài gia công xong đã được kiểm
nghiệm phù hợp với tiêu chuẩn kỹ thuật và nhập kho.
- Doanh thu: là quá trình doanh nghiệp đem bán sản phẩm mà doanh nghiệp thu
được trong kỳ hạch toán từ hoạt động sản xuất kinh doanh thông thường của doanh
nghiệp góp phần làm tăng vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp.
- Doanh thu bán hàng: là tổng giá trị được thực hiện do việc bán hàng hoá, sản
phẩm, cung cấp dịch vụ, lao động cho khách hàng.
- Doanh thu thuần: là số chênh lệch giữa doanh thu bán hàng và các khoản giảm
giá, chiết khấu bán hàng, doanh thu của số hàng bán bị trả lại, thuế doanh thu, thuế tiêu

thụ đặc biệt, thuế xuất khẩu.
- Tiêu thụ: là quá trình đơn vị cung cấp thành phẩm, hàng hóa, dịch vụ cho đơn
vị mua. Thành phẩm, hàng hóa được coi là tiêu thụ khi người mua thanh toán hoặc
chấp nhận thanh toán cho người bán.
- Kết quả tiêu thụ: là kết quả cuối cùng về mặt tài chính của hoạt động sản xuất
kinh doanh. Nói cách khác, kết quả tiêu thụ là số chênh lệch giữa doanh thu thuần với
trị giá vốn của hàng bán, chi phí bán hàng và chi phí quản lí doanh nghiệp.
1.1.2 Vai trò, ý nghĩa của kế toán tiêu thụ và xác định kết quả kinh doanh
Mục tiêu của doanh nghiệp là tối đa hóa lợi nhuận. Trong khi đó, thành phẩm,
hàng hóa tiêu thụ được thì doanh nghiệp mới có lợi nhuận. Vì thế có thể nói tiêu thụ có
quan hệ mật thiết với kết quả kinh doanh. Tiêu thụ tốt thể hiện uy tín sản phẩm của
4


doanh nghiệp trên thị trường, thể hiện sức cạnh tranh cũng như khả năng đáp ứng nhu
cầu thị trường của doanh nghiệp.
Tiêu thụ chỉ được thực hiện khi sản phẩm hàng hóa đáp ứng nhu cầu tiêu thụ của
khách hàng. Đối tượng phục vụ có thể là cá nhân hay đơn vị tổ chức có nhu cầu. Cá
nhân người tiêu thụ chấp nhận mua sản phẩm hàng hóa vì nó thõa mãn nhu cầu. Khi
sản phẩm được chuyển giao quyền sở hữu cho người tiêu dùng thì sản phẩm sẽ hữu
ích, sự thõa mãn với khách hàng càng cao. Việc tiêu thụ kịp thời, nhanh chóng góp
phần làm cho quá trình sản xuất của đơn vị được liên tục. Như vậy, tiêu thụ là hoạt
động hết sức quan trọng đối với mỗi doanh nghiệp nói chung và doanh nghiệp kinh
doanh nói riêng.
Trong cơ chế thị trường bán hàng là một nghệ thuật, khối lượng sản phẩm tiêu thụ
là nhân tố quyết định lợi nhuận của doanh nghiệp. Nó thể hiện sức cạnh tranh trên thị
trường và là cơ sở quan trọng để đánh giá trình độ quản lý, hiệu quả sản xuất kinh
doanh của doanh nghiệp.
Những thông tin từ kết quả tiêu thụ là thông tin cần thiết đối với nhà quản trị trong
việc tìm hướng đi cho doanh nghiệp. Tùy vào tình hình đặc điểm sản xuất kinh doanh

và kết quả tiêu thụ để từ đó đánh giá, lựa chọn những kế hoạch phù hợp cho doanh
nghiệp của mình.
1.2. HẠCH TOÁN QUÁ TRÌNH TIÊU THỤ THÀNH PHẨM
1.2.1. Các phương thức tiêu thụ thành phẩm.
- Tiêu thụ trực tiếp: Là phương thức giao hàng cho người mua trực tiếp tại kho
(hoặc trực tiếp tại phân xưởng không qua kho) của doanh nghiệp. Hàng hoá khi bàn
giao cho khách hàng được khách hàng trả tiền hay chấp nhận thanh toán, số hàng hoá
này chính thức coi là tiêu thụ thì khi đó doanh nghiệp bán hàng mất quyền sở hữu về
số hàng hoá đó. Phương thức này bao gồm bán buôn, bán lẻ:
+ Bán buôn:
Bán buôn là quá trình bán hàng cho các đơn vị sản xuất các đơn vị kinh doanh
thương mại để tiếp tục đưa vào quá trình sản xuất, gia công chế biến tạo ra sản phẩm
mới hoặc tiếp tục được chuyển bán. Do đó đối tượng của bán buôn rất đa dạng và

5


phong phú có thể là cơ sở sản xuất, đơn vị kinh doanh thương mại trong nước và ngoài
nước hoặc các công ty thương mại tư nhân.
Đặc trưng của phương thức này là kết thúc nghiệp vụ bán hàng, hàng hoá vẫn
nằm trong lĩnh vực lưu thông, chưa đi vào lĩnh vực tiêu dùng. Hàng bán theo phương
thức này thường là với khối lượng lớn và nhiều hình thức thanh toán. Do đó muốn
quản lý tốt thì phải lập chứng từ cho từng lần bán .
Khi thực hiện bán hàng, bên mua sẽ có người đến nhận hàng trực tiếp tại kho của
doanh nghiệp. Khi người nhận đã nhận đủ số hàng và ký xác nhận trên chứng từ bán
hàng thì số hàng đó không thuộc quyền sở hữu của doanh nghiệp nữa mà được coi là
hàng đã bán. Khi bên mua trả tiền hoặc chấp nhận thanh toán thì doanh nghiệp hạch
toán vào doanh thu và doanh nghiệp phải thực hiện nghĩa vụ Nhà nước.
Chứng từ kế toán sử dụng là hoá đơn GTGT hoặc phiếu xuất kho do doanh
nghiệp lập, chứng từ này được lập thành 2 liên: 1 liên giao cho người nhận hàng, 1 liên

lưu lại.
+ Bán lẻ:
Theo hình thức này, hàng hoá được bán trực tiếp cho người tiêu dùng, bán lẻ là
giai đoạn cuối cùng của quá trình vận động của hàng hoá từ nơi sản xuất đến nơi tiêu
dùng. Đối tượng của bán lẻ là mọi cá nhân trong và ngoài nước muốn có một giá trị sử
dụng nào đó không phân biệt giai cấp, quốc tịch.
Đặc trưng của phương thức bán lẻ là kết thúc nghiệp vụ bán hàng thì sản phẩm rời
khỏi lĩnh vực lưu thông đi vào lĩnh vực tiêu dùng giá trị sử dụng của sản phẩm được thực
hiện. Hàng bán lẻ thường có khối lượng nhỏ, và thanh toán ngay và thường bằng tiền mặt
nên thường ít lập chứng từ cho từng lần bán. Bán lẻ được chia làm 2 hình thức: bán lẻ thu
hồi trực tiếp và bán lẻ thu hồi tập trung.
- Tiêu thụ theo phương thức chuyển hàng chờ chấp nhận: Căn cứ vào hợp đồng
đã ký, đến ngày giao hàng, doanh nghiệp sẽ xuất kho để chuyển hàng cho bên mua
bằng phương tiện của mình hoặc đi thuê ngoài đến địa điểm đã ghi trong hợp đồng, chi
phí vận chuyển này do bên nào chịu tuỳ thuộc vào sự thoả thuận của hai bên và được
ghi trong hợp đồng kinh tế. Hàng gửi đi vẫn thuộc quyền sở hữu của doanh nghiệp, khi

6


người mua thông báo đã được nhận hàng và chấp nhận thanh toán thì số hàng đó được
coi là tiêu thụ, doanh nghiệp hạch toán vào doanh thu.
- Phương thức bán hàng qua đại lý: Hàng hoá gửi đại lý bán vẫn thuộc quyền sở
hữu của doanh nghiệp và chưa được coi là tiêu thụ. Doanh nghiệp chỉ được hạch toán
vào doanh thu khi bên nhận đại lý thanh toán tiền hoặc chấp nhận thanh toán. Khi bán
được hàng thì doanh nghiệp phải trả cho người nhận đại lý một khoản tiền gọi là hoa
hồng. Khoản tiền này được coi như một phần chi phí bán hàng và được hạch toán vào
tài khoản bán hàng. Doanh nghiệp có nghĩa vụ nộp thuế tiêu thụ mà không được trừ đi
phần hoa hồng trả cho bên nhận đại lý
- Phương thức bán hàng trả góp: Theo phương thức này, khi giao hàng cho người

mua thì lượng hàng chuyển giao được coi là tiêu thụ và doanh nghiệp mất quyền sở
hữu lượng hàng đó. Theo phương thức này người mua sẽ trả tiền làm nhiều lần theo
hợp đồng ban đầu và giá bán bao giờ cũng cao hơn giá bán theo phương thức thông
thường. Phần chênh lệch này chính là tiền lãi phát sinh do khách trả chậm, trả nhiều
lần, số tiền lãi này được hạch toán vào tài khoản thu nhập của hoạt động tài chính.
Doanh nghiệp bán hàng được phản ánh ngay tại thời điểm giao hàng cho khách hàng
theo giá bán lẻ bình thường. Người mua sẽ thanh toán lần đầu tại thời điểm mua. Số
tiền còn lại người mua chấp nhận thanh toán dần ở các kỳ tiếp theo và phải chịu một
tỷ lệ lãi suất nhất định. Thông thường số tiền thanh toán ở các kỳ bằng nhau, trong đó
một phần là doanh thu gốc một phần là lãi suất trả chậm.
- Phương thức tiêu thụ nội bộ: Tiêu thụ nội bộ là việc mua bán sản phẩm, hàng
hoá, lao vụ, dịch vụ...cho nhân viên trong công ty. Ngoài ra, tiêu thụ nội bộ còn bao
gồm các khoản sản phẩm, hàng hoá dịch vụ xuất biến, tăng, xuất trả lương, thưởng,
xuất dùng cho hoạt động sản xuất kinh doanh.
1.2.2. Các phương pháp xác định giá vốn.
- Giá thành sản phẩm nhập kho được xác định phù hợp với từng nguồn nhập:
+ Hàng hoá do doanh nghiệp sản xuất, chế tạo được đánh giá theo chi phí sản
xuất, kinh doanh thực tế bao gồm: Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí sản xuất
chung.

7


+ Hàng hoá thuê ngoài gia công, được đánh giá theo chi phí thực tế gia công
gồm: Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp đem gia công. Chi phí thuê ngoài gia công và
các chi phí khác liên quan trực tiếp đến quá trình gia công như chi phí vận chuyển, chi
phí làm thủ tục xuất kho nguyên vật liệu đem gia công, nhập kho thành phẩm để hoàn
thành gia công.
- Với các doanh nghiệp trong lĩnh vực sản xuất và thương mại, việc quản lý số lượng
và giá trị hàng tồn kho là một trong những trọng tâm hàng đầu. Nếu giá trị hàng tồn

kho không được xác định chính xác thì sẽ dẫn đến việc giá thành sản xuất và giá vốn
hàng bán không phản ánh đúng thực tế và doanh nghiệp sẽ mất dần đi khả năng kiểm
soát tình hình tài chính và kinh doanh.Việc lựa chọn phương pháp tính giá xuất kho
phải căn cứ vào đặc điểm của từng doanh nghiệp về số lượng danh điểm, số lần nhập
xuất hàng tồn kho, trình độ của nhân viên kế toán, thủ kho, điều kiện kho tàng của
doanh nghiệp. Đối với hàng hoá xuất kho cũng phải được thể hiện theo giá vốn thực tế.
Hàng hoá xuất kho cũng có thể theo những giá thực tế khác nhau ở từng thời điểm
trong kỳ hạch toán, nên việc hạch toán xác định giá trị thực tế hàng hoá xuất kho có
thể áp dụng một trong các phương pháp chủ yếu sau.
+ Phương pháp giá đơn vị bình quân:
Theo phương pháp này, giá thực tế sản phẩm xuất kho trong kỳ được tính theo
giá bình quân (bình quân cả kỳ dự trữ, bình quân cuối kỳ trước hoặc bình quân sau
mỗi lần nhập).

Giá thực tế sản
phẩm xuất kho

=

Số lượng sản phẩm xuất
kho

X

Giá đơn vị bình
quân

Trong đó:
Giá đơn vị bình
quân cả kỳ dự trữ

Giá thực tế sản phẩm tồn đầu kỳ và nhập trong kỳ
=
Lượng thực tế sản phẩm đầu kỳ và nhập trong kỳ

Phương pháp giá đơn vị bình quân cả kỳ dự trữ tuy đơn giản, dễ làm nhưng độ chính
xác không cao. Hơn nữa, công việc tính toán dồn vào cuối tháng gây ảnh hưởng đến
công tác quyết toán chung.
8


Giá đơn vị bình
quân cuối kỳ trước

Giá thực tế đơn vị tồn đầu kỳ (hoặc cuối kỳ trước)
=
Lượng thực tế hàng tồn đầu kỳ (hoặc cuối kỳ trước)

Phương pháp này mặc dù quá đơn giản và phản ánh kịp thời tình hình biến
động sản phẩm trong kỳ, tuy nhiên không chính xác vì không tính đến sự biến động
của giá sản phẩm kỳ này.
Giá thực tế sản phẩm tồn trước khi nhập cộng số nhập

Giá đơn vị bình
quân sau mỗi lần

=

Lượng thực tế sản phẩm tồn trước khi nhập cộng

nhập

lượng nhập

Phương pháp giá đơn vị bình quân sau mỗi lần nhập lại khắc phục nhược điểm
của 2 phương pháp trên, vừa chính xác, vừa cập nhật. Nhược điểm của phương pháp
này là tốn nhiều công sức, tính toán nhiều lần.
+ Phương pháp nhập trước, xuất trước (FIFO).
Theo phương pháp này, giả thiết rằng số sản phẩm nhập trước thì xuất trước, xuất
hết số nhập trước mới đến số nhập sau theo giá thực tế của từng số hàng xuất. Nói
cách khác, cơ sở của phương pháp này là giá thực tế sản phẩm mua trước sẽ được dùng
làm giá thực tế sản phẩm xuất trước và do vậy giá trị hàng tồn kho cuối kỳ sẽ là giá
thực tế của số hàng mua vào sau cùng.
Phương pháp này giúp cho chúng ta có thể tính được ngay trị giá vốn hàng xuất kho
từng lần xuất hàng, do vậy đảm bảo cung cấp số liệu kịp thời cho kế toán.
Tuy nhiên, phương pháp này có nhược điểm là làm cho doanh thu hiện tại không phù
hợp với những khoản chi phí hiện tại. Theo phương pháp này, doanh thu hiện tại được
tạo ra bởi giá trị sản phẩm, vật tư, hàng hoá đã có được từ cách đó rất lâu. Đồng thời
nếu số lượng chủng loại mặt hàng nhiều, phát sinh nhập xuất liên tục dẫn đến những
chi phí cho việc hạch toán cũng như khối lượng công việc sẽ tăng lên rất nhiều.
+ Phương pháp thực tế đích danh: Phương pháp tính theo giá đích danh được áp
dụng dựa trên giá trị thực tế của từng thứ hàng hoá mua vào, từng thứ sản phẩm sản
xuất ra nên chỉ áp dụng cho các doanh nghiệp có ít mặt hàng hoặc mặt hàng ổn định và
nhận diện được.Tuy nhiên, việc áp dụng phương pháp này đòi hỏi những điều kiện

9


khắt khe, chỉ những doanh nghiệp kinh doanh có ít loại mặt hàng, hàng tồn kho có giá
trị lớn, mặt hàng ổn định và loại hàng tồn kho nhận diện được thì mới có thể áp dụng

được phương pháp này. Còn đối với những doanh nghiệp có nhiều loại hàng thì không
thể áp dụng được phương pháp này.
Theo phương pháp này, sản phẩm được xác định giá trị theo đơn chiếc hay từng
lô và giữ nguyên từ lúc nhập vào cho đến lúc xuất dùng (trừ trường hợp điều chỉnh).
Khi xuất sản phẩm nào sẽ tính theo giá thực tế của sản phẩm đó. Do vậy, phương pháp
này còn có tên gọi là phương pháp đặc điểm riêng hay phương pháp giá trị thực tế đích
danh và thường sử dụng với các loại sản phẩm có giá trị cao và có tính tách biệt.
1.2.3. Hạch toán kế toán tiêu thụ thành phẩm theo phương pháp kê khai
thường xuyên.
1.2.3.1. Các tài khoản kế toán sử dụng
- Tài khoản 155 - Thành phẩm: Tài khoản này dùng để phản ánh giá trị hiện có
và tình hình biến động của các loại thành phẩm của doanh nghiệp. Thành phẩm là
những sản phẩm đã kết thúc quá trình chế biến do các bộ phận sản xuất của doanh
nghiệp sản xuất hoặc thuê ngoài gia công xong đã được kiểm nghiệm phù hợp với tiêu
chuẩn kỹ thuật và nhập kho.
TK 155
SD ĐK: Trị giá thực tế thành phẩm tồn
đầu kỳ
SPS Tăng:

SPS Giảm:

- Trị giá thực tế thành phẩm nhập kho
trong kỳ.

-Trị giá thực tế thành phẩm xuất kho
trong kỳ.

-Giá trị thành phẩm thừa khi kiểm kê.

-Giá trị thành phẩm thiếu khi kiểm kê.

Tổng số phát sinh nợ

Tổng số phát sinh có

SDCK: Trị giá thực tế thành phẩm tồn
kho cuối kỳ

10


- Tài khoản 157 - Hàng gửi đi bán: Tài khoản này dùng để phản ánh giá vốn hàng
gửi bán, ký gửi, đại lý (trị giá mua của hàng hoá; giá thành công xưởng của sản phẩm,
dịch vụ) chưa xác định là tiêu thụ. Nội dung ghi chép của tài khoản 157 được phản ánh
như sau:
Bên Nợ: Tập hợp giá vốn sản phẩm, hàng hoá, dịch vụ đã chuyển đi bán hoặc
giao cho bên nhận đại lý, ký gửi nhưng chưa được chấp nhận thanh toán.
Bên Có:
+Kết chuyển giá vốn thực tế sản phẩm, hàng hoá chuyển đi bán, gửi đại lý, ký
gửi và giá thành dịch vụ đã được xác định là tiêu thụ.
+ Giá vốn sản phẩm hàng hoá không bán được đã thu hồi (bị người nhận đại lý,
ký gửi trả lại) .
Số dư bên nợ: Giá vốn thực tế sản phẩm, hàng hoá đã gửi đi chưa được xác định
là tiêu thụ.
- Tài khoản 511 - Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ: Tài khoản này được
dùng để phản ánh tổng số doanh thu bán hàng thực tế của doanh nghiệp và các khoản
giảm trừ doanh thu. Từ đó xác định doanh thu thuần về tiêu thụ trong kỳ. Nội dung ghi
chép của tài khoản 511 như sau:
Bên Nợ: + Số thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế xuất khẩu, thuế GTGT tính theo

phương pháp trực tiếp phải nộp tính theo doanh thu bán hàng thực tế.
+ Các khoản giảm giá hàng bán, chiết khấu thương mại khi bán hàng và doanh
thu của hàng bán bị trả lại
+ Kết chuyển doanh thu thuần vào tài khoản 911.
Bên Có: Phản ánh tổng số doanh thu tiêu thụ thực tế của doanh nghiệp trong kỳ.
Tài khoản 511 cuối kỳ không có số dư.
Khi phản ánh doanh thu bán hàng ở bên có tài khoản 511, cần phân biệt theo
từng trường hợp sau :
+ Hàng hoá, sản phẩm, dịch vụ thuộc đối tượng chịu thuế GTGT theo phương pháp
khấu trừ thuế, doanh thu bán hàng ghi theo giá bán chưa có thuế GTGT.
11


+ Hàng hoá, sản phẩm, dịch vụ thuộc đối tượng chịu thuế GTGT theo phương
pháp trực tiếp và hàng hoá, dịch vụ thuộc đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế
xuất khẩu, doanh thu bán hàng ghi theo giá thanh toán với người mua gồm cả thuế
phải chịu.
- Tài khoản 632 - Giá vốn hàng bán: Tài khoản này dùng để xác định giá vốn của
hàng hoá, sản phẩm, dịch vụ đã tiêu thụ trong kỳ. Tài khoản 632 không có số dư và có
thể được mở chi tiết theo từng mặt hàng, từng dịch vụ, từng thương vụ... tuỳ theo yêu
cầu cung cấp thông tin và trình độ cán bộ kế toán cũng như phương tiện tính toán của
từng doanh nghiệp. Riêng trong các doanh nghiệp thương mại, tài khoản 632 còn phản
ánh cả phí thu mua phân bổ cho hàng tiêu thụ trong kỳ.
Nội dung ghi chép tài khoản 632 như sau:
Bên Nợ: + Tập hợp giá vốn của hàng đã tiêu thụ trong kỳ( trị giá mua của hàng hoá;
giá thành thực tế của dịch vụ, sản phẩm).
Bên có: + Trị giá vốn của sản phẩm, hàng hoá đã bán bị người mua trả lại.
+ Kết chuyển trị giá vốn của sản phẩm, dịch vụ, hàng hoá đã tiêu thụ.
Ngoài ra trong quá trình hạch toán tiêu thụ hàng hoá kế toán còn phải sử dụng
một số tài khoản sau: TK 333,TK 131,TK 111, TK 112...

1.2.3.2. Trình tự hạch toán.
* Phương thức hạch toán bán buôn: Hạch toán theo sơ đồ sau.
TK 155

TK 632

TK 511

TK 111, 112

(1)
(2)
TK 3331

(1) Xuất kho hàng hoá theo giá vốn.
(2) Tổng giá thanh toán có thuế GTGT.
Sơ đồ 1.1: Trình tự hạch toán phương thức bán buôn.

12


* Phương thức bán lẻ: Hạch toán theo sơ đồ sau.
TK 155- Kho

TK 155- Cöa hµng

(1)

TK 632

TK 511

TK 111, 112...

(2)
(3)
TK 3331

Sơ đồ 1.2: Trình tự hạch toán phương thức bán lẻ.
(1) Chuyển hàng xuống cửa hàng bán lẻ.
(2) Giá vốn hàng bán được xác định là tiêu thụ.
(3) Tổng giá thanh toán có thuế GTGT.
* Phương thức tiêu thụ hàng hoá theo phương thức chuyển hàng chờ chấp nhận:
Hạch toán theo sơ đồ dưới đây:
TK 155

TK 157

(1)

TK 632

TK 511

TK 111, 112

(2)
(3)
TK 3331

Sơ đồ 1.3: Trình tự hạch toán phương thức chuyển hàng chờ chấp nhận.
(1) Xuất kho hàng hoá theo gửi đi bán.
(2) Giá vốn hàng gửi bán được chấp nhận là tiêu thụ.
(3) Tổng giá thanh toán có thuế GTGT.

13


* Phương thức bán hàng trả góp:
TK 511

TK 111, 112
(1)

(4)

TK 33311
TK 131
(2)

(6)
(5)

TK 515
(3)

Sơ đồ 1.4: Trình tự hạch toán phương thức bán hàng trả góp.
(1) Doanh thu theo giá bán thu tiền ngay (không kể thuế GTGT).
(2) Thuế GTGT phải nộp tính trên giá bán thu tiền ngay.
(3) Lợi tức trả chậm.

(4) Số tiền người mua trả lần đầu.
(5) Tổng số tiền còn phải thu của người mua.
(6) Thu tiền của người mua các kỳ sau.

14


* Phương thức bán hàng qua các đại lý. (ký gửi)
TK 155

TK 157
(1)

TK 632

TK 511

TK 641

(2a)

TK 3331
(2b)
)

TK 111,112

TK 133 (1331)
(3)

Sơ đồ 1.5: Trình tự hạch toán phương thức bán hàng qua đại lý.
(1) Xuất kho hàng hoá gửi bán.
(2a) Giá vốn hàng hoá được xác định là tiêu thụ.
(2b) Tổng giá thanh toán, thuế GTGT phải nộp,hoa hồng cho bên nhận.
(3) Thuế GTGT tính trên hoa hồng (nếu có).
- Đối với bên nhận đại lý.

Sơ đồ 1.6: Trình tự hạch toán phương thức bán hàng qua đại lý đối với
bên nhận đại lý.

15


(1) Định kỳ xác định doanh thu hoa hồng đại lý được hưởng.
(2) Phản ánh số tiền bán hàng đại lý phải trả cho bên giao hàng.
(3) Trả tiền bán hàng cho bên giao hàng.
1.2.4. Hạch toán tiêu thụ hàng hoá theo phương pháp kiểm kê định kỳ.
1.2.4.1. Các tài khoản kế toán sử dụng
- Tài khoản 155 - Thành phẩm
Bên Nợ: Trị giá thành phẩm tồn kho cuối kỳ.
Bên Có: Kết chuyển trị giá thành phẩm tồn kho đầu kỳ.
Dư Nợ: Trị giá thành phẩm tồn kho tại thời điểm kiểm kê.
- Tài khoản 157 - Hàng gửi bán:
Bên Nợ: Trị giá hàng gửi bán cuối kỳ.
Bên Có: Kết chuyển trị giá hàng gửi bán đầu kỳ.
Dư nợ: Trị giá hàng gửi bán chưa bán được tại thời điểm kiểm kê.
- Tài khoản 631 - Giá thành
Bên Nợ: Kết chuyển trị giá thành phẩm dở dang đầu kỳ.
Bên Có: Kết chuyển trị giá thành phẩm dở dang cuối kỳ.
Tài khoản này cuối kỳ không có số dư.

- Tài khoản 632 - Giá vốn hàng bán
Bên Nợ: - Giá vốn hàng bán chưa tiêu thụ đầu kỳ.
- Tổng giá thành sản phẩm, dịch vụ sản xuất hoàn thành trong kỳ.
Bên Có: - Kết chuyển giá vốn hàng bán chưa tiêu thụ cuối kỳ.
- Kết chuyển giá vốn hàng bán chưa tiêu thụ trong kỳ.
Tài khoản này cuối kỳ không có số dư.
- Ngoài ra kế toán còn sử dụng các tài khoản: TK 511, TK 154 .

16