ÔN tập hóa lớp 9
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.99 MB, 33 trang )
VAN ẹE
MT S CễNG THC C BN
0
1. Chuyn i gia s mol v khi lng cht m(g).
Cụng thc liờn h gia mol v khi lng ca mt cht:
m = n*M
n=
m
M
M=
m
n
Trong ú:
n s mol nguyờn t hoc phõn t (mol )
m l khi lng cht (g)
M l khi lng mol nguyờn t hay phõn t (g).
2. Chuyn i gia s mol v th tớch cht khớ V(lit) ktc.
V = n * 22,4
suy ra
n=
V
22,4
3. T Khi Ca Cht Khớ
a/ T khi ca khớ A i vi khớ B, kớ hiu dA/B
dA/ B
MA
MB
Trong ú: MA, MB l phõn t lng ca khớ A v khớ B
Nu dA/B > 1: khớ A nng hn khớ B dA/B ln.
Nu dA/B < 1: khớ A nh hn khớ B dA/B ln.
Nu dA/B = 1: khớ A bngù khớ B.
b/
T khi ca khớ A i vi khụng khớ
d A/kk =
MA
29
4. NNG DUNG DCH
a/ Dung dch l gỡ ?
Dung dch là hỗn hp đồng nhất ca dung môi và chất tan
m dd m dm m ct
Thy LU HUNH VN LONG biờn son
Phone: 0986.616.225
-1-
m dd lµ khèi lỵng cđa dung dÞch
m lµ khèi lỵng cđa dung m«i
Trong ®ã : dm
m lµ khèi lỵng cđa chÊt tan
ct
* Dung mơi thường là nước (H2O)
b/ Nång ®é phÇn tr¨m của dung dịch
Nồng độ phần trăm (kí hiệu C%) của một dung dịch cho biÕt sè gam chÊt tan trong 100 g dung
dÞch
C%
mct
.100%
mdd
mct
C%.mdd
(g)
100
mdd
mct .100
(g)
C%
C% lµ nång ®é % cđa dung dÞch
m lµ khèi lỵng cđa dung dÞch
trong ®ã dd
m lµ khèi lỵng cđa chÊt tan
ct
c/ Nồng độ mol của dung dịch
Nồng độ mol (kí hiệu CM) của dung dịch cho biÕt sè mol chÊt tan cã trong 1 lit dung dÞch.
n = CM.V
CM
n
V
V
n
CM
C M lµ nång ®é mol cđa dung dÞch
n lµ sè mol cđa chÊt tan
trong ®ã
V lµ thĨ tÝch cđa dung dÞch (lit)
d/ Khối lượng riêng
m = d.V
d=
m
V
V=
m
d
d: là khố i lượ ng riê ng một chấ t hay một dung dòch(g/ml hoặ c kg/l)
Trong đó : m là khố i lượ ng mộ t chấ t hoặc dung dòch (gam hoặ c kg)
V là thể tích mộ t chấ t hoặc mộ t dung dòch(ml hoặ c lit)
Thầy LƯU HUỲNH VẠN LONG biên soạn
Phone: 0986.616.225
-2-
BÀI TẬP MINH HỌA
Bài 1 : Hòa tan 15g NaCl vào 45g nước. Tính nồng độ phần trăm của dung dịch ?
Hướng dẫn giải
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
Bài 2 : Một dung dịch H2SO4 có nồng độ 14%. Tính khối lượng H2SO4 có trong 150 g dung
dịch ?
Hướng dẫn giải
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
Bài 3 : Hòa tan 50g đường vào nước được dung dịch đường có nồng độ 25%. Hãy tính :
a/ Khối lượng dung dịch đường pha chế
b/ Khối lượng nước cần dùng cho sự pha chế
Hướng dẫn giải
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
Bài 4 : Trong 200 ml dung dịch có hòa tan 16g CuSO4. Tính nồng độ mol của dung dịch ?
Hướng dẫn giải
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
Bài 5 : Trộn 2 lit dung dịch đường 0,5M với 3 lit dung dịch đường 1M. Tính nồng độ mol của
dung dịch đường sau khi trộn
Hướng dẫn giải
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
Thầy LƯU HUỲNH VẠN LONG biên soạn
Phone: 0986.616.225
-3-
..................................................................................................................................................
Bi 6: Tớnh nng mol ca 800ml dung dch cú hũa tan 20,2g KNO3
Hng dn gii
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
Bi 7 : Hóy tớnh s mol v s gam cht tan trong mi dung dch sau :
a/ 1 lit dung dch NaCl 0,5M
b/ 500ml dung dch KNO3 2M
c/ 250ml dung dch CaCl2 0,1 M
d/ 2 lit dung dch Na2SO4 0,3 M
Hng dn gii
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
Bi 8: Tớnh s gam cht tan cn dựng pha ch mi dung dch sau:
a/ 2,5 lit dung dch NaCl 0,9M
b/ 50g dung dch MgCl2 4%
c/ 250ml dung dch MgSO4 0,1M
Hng dn gii
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
5. HIU SUT
a/ Khỏi nim
Hiu sut phn ng cho bit mc ca phn ng xy ra iu kin thc t
- Nu phn ng xy ra hon ton thỡ cú ngha l H = 100%
- Nu phn ng xy ra khụng hon ton cú ngha H < 100%
b/ Cỏc cụng thc tớnh hiu sut
+ Tớnh hiu sut phn ng
* Dựa vào lưng chất tham gia phản ứng.
H% =
Lượng chất tham gia đã phản ứng
.100%
Lượng chất tham gia đã lấy
(1)
* Dựa vào lưng sản phẩm phản ứng.
Thy LU HUNH VN LONG biờn son
Phone: 0986.616.225
-4-
H% =
L ỵng s¶n phÈm thu ®ỵc thùc tÕ
.100%
L ỵng s¶n phÈm theo lý thut
(2)
Chú ý: Lượng sản phẩm theo lí thuyết chính là lượng sản phẩm tính theo phương trình hóa học.
b/ Tính lượng chất khi biết hiệu suất
a/ Tính lượng chất tham gia phản ứng:
Lượ ng chấ t tham gia lí thuyết
*100 (3)
H
Lượ ng chất tham gia phả n ứ ng =
b/ Tính lượng chất sản phẩm tạo thành:
Lượ ng chấ t tạ o thà nh =
Lượng chấ t tạ o thà nh lí thuyế t
*H
100
(4)
III/ BÀI TẬP MINH HỌA
Dạng 1: Tính hiệu suất phản ứng
Bước 1: Viết phương trình phản ứng (cân bằng)
Bước 2: Dựa vào phương trình tính khối lượng các chất(theo lí thuyết)
Bước 3: Dựa vào cơng thức H =
Thực tế
*100
Lí thuyế t
Bài 1: Nung hồn tồn 10g đá vơi CaCO3 thu được 1,792 lit CO2(đktc). Tính hiệu suất q trình
nung vơi
Hướng dẫn giải
Bước 1: Viết phương trình phản ứng (cân bằng):
t C
CaCO3
CaO + CO2
Bước 2: Dựa vào phương trình tính khối lượng các chất(theo lí thuyết)
* Tính H theo chất tham gia CaCO3:
o
1,792
0, 08(mol)
22,4
= 0,08*100 = 8 (g)
n CaCO3 (lt) = n CO2 =
m CaCO3 (pư)
Bước 3: Dựa vào cơng thức (1)
Lỵng chÊt tham gia ®· ph¶n øng
.100% =
Lỵng chÊt tham gia ®· lÊy
** Tính H theo sản phẩm CO2:
10
n CO2 (lt) = n CaCO3 =
0,1(mol )
100
VCO2 (lt) = 0,1*22,4 = 2,24 (lit)
Dựa vào cơng thức (2):
L ỵng s¶n phÈm thu ®ỵc thùc tÕ
H% =
.100% =
L ỵng s¶n phÈm theo lý thut
Bài 2: Cho 0,5 mol H2 tác dụng với 0,45 mol Cl2 thu được 0,6
phản ứng ?
Hướng dẫn giải
H% =
Thầy LƯU HUỲNH VẠN LONG biên soạn
Phone: 0986.616.225
8
*100 80%
10
1, 792
*100 80%
22, 4
mol HCl. Tính hiệu suất của
-5-
H2 + Cl2
→ 2HCl
0,5 0, 45
→ H2 dư nên tính HCl dựa và Cl2
1
1
Theo phương trình: nHCl(lt) = 2 n Cl2 = 2*0,45 = 0,9 (mol)
Lập tỉ lệ:
H=
n HCl(tt)
n HCl(lt)
0,6
*100 66,67%
0,9
TÍNH TOÁN THEO PHƯƠNG TRÌNH HÓA HỌC
Các em HS nên làm thật kĩ dạng này, vì đây là cơ sở để học tốt môn Hóa học. Để làm tốt các
em tiến hành theo những bước sau:
Bước 1: Viết phương trình hóa học( nhớ cân bằng)
Bước 2: Chuyển đổi các đại lượng chất hoặc thể tích khí thành số mol
Bước 3: Dựa vào tỉ lệ phản ứng của phương trình hóa học để tìm số mol chất tham gia hoặc tạo
thành
Bước 4: Chuyển đổi số mol chất thành khối lượng hoặc thể tích theo yêu cầu bài toán
Ví dụ 1: Nung đá vôi thu được vôi sống và khí cacbonic:
t C
CaCO3
CaO + CO2
Hãy tính khối lượng vôi sống CaO thu được khi nung 50g CaCO3
Hướng dẫn giải
Bước 1: Phương trình hóa học xảy ra:
t C
CaCO3
CaO + CO2
Bước 2: Tính số mol của CaCO3:
m CaCO3 50
n CaCO3 =
=
=0,5(mol)
MCaCO3 100
o
o
Bước 3: Theo phương trình hóa học ta có:
1 mol CaCO3 tham gia pư sẽ thu được 1 mol CaO
Vậy: 0,5 mol ………………………………………………………………0,5 mol CaO
Bước 4: Tìm khối lượng CaO thu được:
m CaO = n x M CaO = 0,5 * 56 = 28 (g)
Chú ý: Khi HS làm quen những bài tập cơ bản này thì ta làm nhanh như sau:
Ta thấy hế số của CaCO3, CaO và CO2 đều là 1:1:1 có nghĩa là số mol của 3 chất đó tham gia
pư là bằng nhau nên:
nCaO = n CaCO3 =
m CaCO3
MCaCO3
=
50
=0,5(mol)
100
Suy ra: m CaO = n x M CaO = 0,5 * 56 = 28 (g)
Ví dụ 3: Cacbon cháy trong oxi sinh ra khí cacbonic:
t C
C + O2
CO2
Hãy tính thể tích khí cacbonic CO2(đktc) sinh ra, nếu có 4g khí oxi tham gia phản ứng
Hướng dẫn giải
Bước 1: Phương trình hóa học xảy ra:
t C
C + O2
CO2
o
o
Thầy LƯU HUỲNH VẠN LONG biên soạn
Phone: 0986.616.225
-6-
Bước 2: Tính số mol củakhí O2 tham gia pư:
n O2 =
m O2
M O2
=
4
=0,125(mol)
32
Bước 3: Theo phương trình hóa học ta có:
1 mol O2 tham gia pư sẽ sinh ra 1 mol CO2
Vậy: 0,125 mol O2 …………………………………………0,125 mol CO2
Bước 4: Tìmthể tích CO2 thu được:
VCO2 = 22,4*n = 22,4 * 0,125 = 2,8 (lit)
Chú ý: Dựa vào phương trình ta có: nCO2 = n O2 =
m O2
M O2
=
4
=0,125(mol)
32
→ VCO2 = 22,4*n = 22,4 * 0,125 = 2,8 (lit)
BÀI TOÁN BIỆN LUẬN CHẤT DƯ
I/ CƠ SỞ LÍ THUYẾT
Trong phản ứng hóa học, nếu cả hai chất tham gia phản ứng đều đã được cho biết số mol thì số
mol của sản phẩm tạo thành tính theo số mol chất phản ứng hết. Để biết chất nào phản ứng hết
và chất còn dư sau phản ứng ta làm như sau:
Xét phương trình phản ứng (PTPƯ) tổng quát:
aA + bB
cC + dD
Theo đề bài cho:
+Số mol chất A là x(mol)
+Số mol chất B là y(mol)
Lập tỉ số:
x
y
vaø và so sánh:
a
b
x
y
> thì sau phản ứng chất A dư (chất B phản ứng hết)
a
b
x
y
< thì sau phản ứng chất B dư (chất A phản ứng hết)
Nếu
a
b
x
y
= thì sau phản ứng cả A và B đều hết
Nếu
a
b
Nếu
II/ BÀI TẬP MINH HỌA
Bài 1: Cho 5,6 gam Fe tác dụng với 14,7 gam H2SO4 thu được muối sắt(II) sunfat và giải phóng
một lượng khí H2
a/ Tính khối lượng muối thu được
b/ Tính thể tích khí (đktc)
Hướng dẫn giải
Thầy LƯU HUỲNH VẠN LONG biên soạn
Phone: 0986.616.225
-7-
n Fe =
n H2SO4
5,6
0,1(mol )
56
14,7
=
0,15(mol)
98
Phương trình phản ứng:
Fe + H2SO4
Lập tỉ lệ:
0,1 0,15
1
1
→ FeSO4 + H2
→ H2SO4 dư nên ta tính sản phẩm dựa vào chất phản ứng hết là Fe
a/ n FeSO4 = n Fe = 0,1( mol) m FeSO4 = 0,1*152 = 15.2 (g)
b/ n H2 = n Fe = 0,1( mol) VH2 = 0,1*22,4 = 2,24 (lit)
Bài 2: Cho 2,7 gam nhôm tác dụng với 4,48 lit clo(đktc). Tính khối lượng muối thu được
Hướng dẫn giải
2,7
0,1(mol)
27
4,48
=
0,2( mol)
22,4
n Al =
n Cl2
Phương trình phản ứng:
2Al + 3Cl2 → 2AlCl3
Lập tỉ lệ:
0,1 0,2
→ Cl2 dư nên ta tính sản phẩm dựa vào chất phản ứng hết là Al
2
3
n AlCl3 = n Al = 0,1(mol) m AlCl3 = 0,1*133,5 = 13,35 (g)
Bài 3: Đốt cháy 12,4g photpho trong bình chứa 17g khí oxi tạo thành điphotpho pentaoxit P2O5
(là chất rắn, trắng)
a/ Photpho hay oxi, chất nào còn dư và số mol chất còn dư là bao nhiêu ?
b/ Chất nào tạo thành? Khối lượng là bao nhiêu ?
Hướng dẫn giải
a) Số mol photpho: n P =
12,4
0,4(mol)
31
17
0,53125(mol)
32
Phản ứng cháy photpho:
4P
+
5O2
2P2O5
0, 4 0,53125
Lập tỉ số:
. Vậy trong phản ứng trên oxi dư (P phản ứng hết)
4
5
Số mol oxi tham gia phản ứng (tính theo số mol chất phản ứng hết photpho):
5
5
n O2 = n P = * 0,4 0,5( mol)
4
4
Số mol oxi: n O2 =
Thầy LƯU HUỲNH VẠN LONG biên soạn
Phone: 0986.616.225
-8-
Số mol oxi dư: 0.53125 0,5 0, 03125( mol)
b/ Khối lượng oxi dư: mO2 = 0,03125. 32 = 1g
b) Sản phẩm tạo thành làP2O5
Số mol photpho oxit tạo thành (tính theo số mol photpho):
nP O
2 5
0,4.2
0,2mol
4
Khối lượng P2O5 tạo thành:
m P2 O5 =
= 0,2. 142 = 28,4g
Bài 4: Cho 11,2 lit hiđro tác dụng với 5,6 lit khí oxi tạo ra bao nhiêu gam nước. Biết các khí đo
ở đktc
Hướng dẫn giải
11,2
0,5(mol)
a) Số mol H2: n H2 =
22,4
5,6
0,25(mol)
Số mol oxi: n O2 =
22,4
Phản ứng cháy photpho:
2H2
+
O2
2H2O
0,5 0,25
Lập tỉ số:
. Vậy trong phản ứng trên H2 và O2 phản ứng vừa hết nên ta tính H2O
2
1
dựa vào H2 hoặc O2 cũng được
Số mol oxi H2O tạo thành:
n H2O = n H2 0,5(mol)
Khối lượng H2O: m H2 O = 0,5*18 = 9 (g)
GIẢI BÀI TOÁN BẰNG CÁCH LẬP HỆ PHƯƠNG TRÌNH
Có thể nói giải bài toán bằng cách lập hệ phương trình là một dạng bài tập cơ bản trong
Hóa học. Thực tế ngay cả học sinh THPT vẫn còn lúng túng khi gặp phải dạng này. Vì vậy các
em phải rèn luyện thuần thục nếu muốn học tốt hóa học về sau.
Để làm tốt dạng này cần làm theo các bước sau:
Bước 1: Viết các phương trình(cân bằng) xảy ra
Bước 2: Gọi x, y là số mol các chất cần tìm
Bước 3: Dựa vào dữ kiện bài toán ta lập 2 phương trình
Bước 4: Giải hệ phương trình rồi trả lời yêu cầu bài toán
Chú ý: Khi các em làm quen dạng bài tập này rồi thì ta có thể làm nhanh mà không cần nhất
thiết theo từng bước trên
Bài 1: Cho 10,1 gam hỗn hợp gồm Zn và Mg tác dụng hết với dung dịch HCl. Sau khi phản ứng
xảy ra thu được 5,6 lit khí(đktc). Hãy tính:
a/ Khối lượng mỗi kim loại trong hỗn hợp ban đầu
Thầy LƯU HUỲNH VẠN LONG biên soạn
Phone: 0986.616.225
-9-
b/ Phần trăm theo khối lượng của mỗi kim loại
c/ Khối lượng các muối sinh ra
Hướng dẫn giải
nH2 =
5,6
0,25(mol)
22,4
Các phản ứng xảy ra:
Zn + 2HCl
x
Mg + 2HCl
y
→ ZnCl2 + H2
x
x
→ MgCl2 + H2
y
y
Gọi x là số mol của Zn
Gọi y là số mol của Mg
Khối lượng hỗn hợp 2 kim loại: 65x + 24y = 10,1
Số mol H2 sinh ra: x + y = 0,25
65 x + 24y = 10,1 x = 0,1
Ta có hệ phương trình:
x
+
y
=
0,25
y = 0,15
a/ Khối lượng mỗi kim loại:
mZn = 0,1*65 = 6,5 (g)
mMg = 0,15 * 24 = 3,6 (g)
b/ Phần trăm theo khối lượng của mỗi kim loại
6,5
*100 = 64,36%
10,1
3,6
%Mg =
*100 = 35,64%
10,1
%Zn =
Hoặc: %Mg = 100% – 64,36% = 35,64%
c/ n ZnCl2 = 0,1 (mol) m ZnCl2 = 0,1*136 = 13,6(g)
n MgCl2 = 0,15 (mol) m MgCl2 = 0,15*95 = 14,25(g)
Bài 2: Cho 4,32 gam hỗn hợp gồm Fe và Cu tác dụng vừa đủ với 1,792 lit khí clo(đktc). Hãy
tính:
a/ Khối lượng mỗi kim loại trong hỗn hợp ban đầu
b/ Phần trăm theo khối lượng của mỗi kim loại
c/ Khối lượng các muối sinh ra
Hướng dẫn giải
nCl2 =
1,792
0, 08(mol)
22,4
Các phản ứng xảy ra:
2Fe + 3Cl2 → 2FeCl3
x
1,5x
x
Cu + Cl2 → CuCl2
y
y
y
Gọi x là số mol của Fe
Gọi y là số mol của Cu
Khối lượng hỗn hợp 2 kim loại : 56x + 64y = 4,32
Thầy LƯU HUỲNH VẠN LONG biên soạn
Phone: 0986.616.225
-10-
Số mol Cl2 phản ứng
: 1,5x + y = 0,08
56 x + 64y = 4,32
x = 0,02
1,5x + y = 0,08
y = 0,05
Ta có hệ phương trình:
a/ Khối lượng mỗi kim loại:
mFe = 0,02*56 = 1,12 (g)
mCu = 0,05 * 64 = 3,2 (g)
b/ Phần trăm theo khối lượng của mỗi kim loại
1,12
*100 = 25,93%
4,32
3,2
%Cu =
*100 = 74,07%
4,32
%Fe =
Hoặc: %Cu = 100% – 25,93% = 74,07%
c/ n FeCl3 = 0,02 (mol) m FeCl3 = 0,02*162,5 = 3,25(g)
n CuCl2 = 0,05 (mol) m CuCl2 = 0,05*135 = 6,75(g)
Thầy LƯU HUỲNH VẠN LONG biên soạn
Phone: 0986.616.225
-11-
VAÁN ÑEÀ
1
OXIT
1. ĐỊNH NGHĨA
Oxit là hợp chất của oxi với một nguyên tố hóa học khác.
Ví dụ: Oxit sắt FeO, H2O, SO2
2. CÔNG THỨC OXIT
Dựa và quy tắc hóa trị ứng với hợp chất có công thức tổng quát AxOy
ta luôn có: II.y = a.x
Trong đó:
- a: hóa trị của nguyên tố A
- II: hóa trị của nguyên tố O
3. PHÂN LOẠI OXIT
Oxit axit: oxit của phi kim tác dụng với H2O tạo axit tương ứng
Ví dụ:
CO2 là oxit tương ứng với axit H2CO3
SO2 là oxit tương ứng với axit H2SO3
SO3 là oxit tương ứng với axit H2SO4
N2O5 là oxit tương ứng với axit HNO3
P2O5 là oxit tương ứng với axit H3PO4
Oxit bazơ: oxit của kim loại tương ứng với bazơ.
Ví dụ:
BaO tương ứng với bazơ Ba(OH)2
Na2O tương ứng với bazơ NaOH
CuO tương ứng với bazơ Cu(OH)2
Chú ý: BaO, CaO, Na2O, K2O tác dụng được với nước tạo bazơ tan tương ứng
Oxit trung tính: là những oxit không tạo muối là những oxit không tác dụng với axit, bazơ,
nước
Ví dụ: CO, NO….
Oxit lưỡng tính: là những oxit tác dụng với dung dịch bazơ và tác dụng với dung dịch axit
tạo muối và nước
Ví dụ: ZnO, Al2O3,PbO, Cr2O3…
ZnO + 2HCl → ZnCl2 + H2O
ZnO + NaOH → Na2ZnO2 + H2O
4. TÊN GỌI OXIT
TÊN OXIT = TÊN NGUYÊN TỐ + OXIT
Ví dụ: BaO: bari oxit
Na2O: natri oxit
Nếu oxit bazơ của kim loại có nhiều hóa trị thì:
TÊN OXIT = TÊN KIM LOẠI (KÈM THEO HÓA TRỊ) + OXIT
Ví dụ: Cu2O: đồng (I) oxit.
Thầy LƯU HUỲNH VẠN LONG biên soạn
Phone: 0986.616.225
-12-
FeO: sắt (II) oxit
Fe2O3: sắt (III) oxit
Nếu oxit axit của phi kim có nhiều hóa trị thì:
TÊN OXIT =
TÊN PHI KIM
+
(kèm theo tiền tố chỉ số nguyên tử)
OXIT
(kèm theo tiền tố chỉ số nguyên tử)
* Tiền tố chỉ số nguyên tử: mono là 1; đi là 2; tri là 3; tetra là 4; penta là 5...)
Ví dụ: P2O5: điphotpho pentaoxit
CO: Cacbon mono oxit hoặc cacbon oxit
CO2: Cacbon đioxit(khí cacbonic)
SO3: lưu huỳnh trioxit
SO2: lưu huỳnh đioxit (khí sunfurua)
P2O3: điphotpho trioxit
BÀI TẬP MINH HỌA
Câu 1: Cho các chất sau: CuO, CuCl2, NaCl, CaO, H2O, Na2CO3, Fe3O4, Mg(NO3)2, ZnO,
Ca(OH)2, CO2.
Hãy tìm ra những chất nào là oxit
Hướng dẫn giải
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
Câu 2: Cho các oxit có CTHH như sau: SO3, N2O5, CO2, Fe2O3, CuO, CaO, Na2O, BaO, P2O5,
MgO, SO2, FeO
Những chất nào thuộc loại oxit bazơ, những chất nào thuộc loại oxit axit.
Hướng dẫn giải
Oxit bazơ:
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
Oxit axit:
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
Câu 3: Một số cơng thức hóa học được viết như sau:
Na2O, NaO, CaCO3, Ca(OH)2, HCl, CaO, Ca2O, FeO, NaHSO4, Al3(SO4)2, Na2HPO4
Hãy chỉ ra những cơng thức hóa học viết sai
Hướng dẫn giải
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
Câu 4: Trong các oxit sau đây: SO3, CuO, Na2O, CaO,MgO, Fe2O3, CO2, Al2O3, BaO. Oxit nào
tác dụng được với nước ? Viết phương trình phản ứng
Hướng dẫn giải
Chú ý:
Thầy LƯU HUỲNH VẠN LONG biên soạn
Phone: 0986.616.225
-13-
Oxit bazơ Na2O, K2O, BaO, CaO tác dụng được với nước → bazơ tan
Oxit axit tác dụng được với nước → axit
Áp dụng:
SO3 + H2O → H2SO4
Na2O + H2O → 2NaOH
CaO + H2O → Ca(OH)2
CO2 + H2O → H2CO3
BaO + H2O → Ba(OH)2
Câu 5: Oxit X của một nguyên tố hóa trị V chứa 43,66% về khối lượng của nguyên tố đó. Tìm
CTHH của oxit đó
Hướng dẫn giải
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
Câu 6: Oxit Y của một nguyên tố hóa trị III chứa 47,06% về khối lượng của nguyên tố oxi. Tìm
CTHH của oxit đó.
Hướng dẫn giải
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
Thầy LƯU HUỲNH VẠN LONG biên soạn
Phone: 0986.616.225
-14-
VAÁN ÑEÀ
2
TÍNH CHẤT HÓA HỌC CỦA OXIT
I/ TÍNH CHẤT HÓA HỌC CỦA OXIT BAZƠ
1/ Tác dụng với nước
Một số oxit bazơ tác dụng với nước tạo dung dịch bazơ (kiềm)
BaO + H2O → Ba(OH)2
CaO + H2O → Ca(OH)2
K2O + H2O → 2KOH
Na2O + H2O → 2NaOH
2/ Tác dụng với axit
OXIT BAZƠ + AXIT → MUỐI + H2O
Ví dụ:
CaO + 2HCl → CaCl2 + H2O
CuO + H2SO4 → CuSO4 + H2O
Chú ý: Fe3O4 = Fe2O3.FeO
Fe3O4 + 8HCl → 2FeCl3 + FeCl2 + 4H2O
3/ Tác dụng với oxit axit
MỘT SỐ OXIT BAZƠ + OXIT AXIT → MUỐI
Ví dụ:
CaO + CO2 → CaCO3
BaO + SO2 → BaSO3
Na2O + CO2 → Na2CO3
K2O + SO3 → K2SO4
II/ TÍNH CHẤT HÓA HỌC CỦA OXIT AXIT
1/ Tác dụng với nước
OXIT AXIT + H2O → DUNG DỊCH AXIT
CO2 + H2O → H2CO3
SO2 + H2O → H2SO3
P2O5 + 3H2O → 2H3PO4
N2O5 + H2O → 2HNO3
SO3 + H2O → H2SO4
2/ Tác dụng với dung dịch bazơ(kiềm)
OXIT AXIT + DUNG DỊCH BAZƠ → MUỐI + H2O
Ví dụ:
CO2 + Ca(OH)2 → CaCO3 + H2O
SO2 + NaOH → Na2SO3 + H2O
SO3 + KOH → K2SO4 + H2O
3/ Tác dụng với oxit bazơ
MỘT SỐ OXIT AXIT + OXIT BAZƠ → MUỐI
Ví dụ:
CO2 + CaO → CaCO3
Thầy LƯU HUỲNH VẠN LONG biên soạn
Phone: 0986.616.225
-15-
SO2 + BaO → BaSO3
CO2 + Na2O → Na2CO3
BÀI TẬP MINH HỌA
Bài 1: Có những oxit sau: CaO, Fe2O3,Al2O3, SO3, CuO, CO2, Fe3O4. Oxit nào có thể tác dụng
được với:
a/ H2O
b/ HCl
c/ NaOH
Viết phương trình hóa học
Hướng dẫn giải
a/ Tác dụng với H2O
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
b/ Tác dụng với HCl
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
c/ Tác dụng với NaOH
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
Bài 2: Có những chất sau: H2O, KOH, K2O, CO2. Hãy cho biết những cặp chất có thể tác dụng
với nhau. Viết phương trình hóa học
Hướng dẫn giải
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
Bài 3: Cho những oxit sau: CO2, SO2, Na2O, CaO, CuO. hãy chọn một trong những chất đã cho
tác dụng được với:
a/ nước tạo thành dung dịch axit
b/ nước tạo thành dung dịch bazơ
c/ dung dịch axit tạo thành muối và nước
d/ dung dịch bazơ tạo thành muối và nước
Viết các phương trình hóa học
Hướng dẫn giải
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
Thầy LƯU HUỲNH VẠN LONG biên soạn
Phone: 0986.616.225
-16-
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
Bài 4: Cho 1,6 gam đồng (II) oxit tác dụng với 100g dung dịch H2SO4 20%
a/ Viết phương trình hóa học
b/ Tính nồng độ phần trăm của các chất có trong dung dịch sau khi phản ứng kết thúc.
Hướng dẫn giải
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
Thầy LƯU HUỲNH VẠN LONG biên soạn
Phone: 0986.616.225
-17-
VAÁN ÑEÀ
3
AXIT – BAZƠ - MUỐI
I/ KHÁI NIỆM
Phân tử axit gồm có một hay nhiều nguyên tử hiđro liên kết với gốc axit
Ví dụ: HCl; H2SO4; H3PO4;…
II/ PHÂN LOẠI
Dựa vào thành phần phân tử ta chia xit thành 2 loại:
Axit khơng có oxi: HCl, H2S, HBr,…
Axit có oxi: HNO3, H2SO4, H3PO4,…
III/ TÊN GỌI
1/ Axit khơng có oxi:
TÊN AXIT = AXIT + TÊN PHI KIM + HIĐRIC
Ví dụ:
HCl : Axit clohiđric
H2S: Axit sunfuhiđric
Gốc axit
tương ứng là: -Cl: clorua
=S: sunfua
2/ Axit có oxi
a/ Axit có nhiều nguyên tử oxi:
TÊN AXIT = AXIT + TÊN CỦA PHI KIM + IC
Ví dụ:
HNO3: axit nitric;
H2SO4: axit sunfuric;
H3PO4: axit photphoric
PO4: photphat
-NO3: nitrat
;
=SO4: sunfat
;
b/ Axit ít nguyên tử oxi:
TÊN AXIT = AXIT + TÊN CỦA PHI KIM + Ơ
Ví dụ:
H2SO3: axit sunfurơ;
HNO2: axit nitrơ
=SO3: sunfit
;
-NO2: nitrit
IV/ AXIT MẠNH VÀ AXIT YẾU
Dựa vào tính chất hóa học, axit được phân ra thành 2 loại:
Axit mạnh: HCl, HNO3, HBr, H2SO4,…
Axit yếu: H2S, H2CO3, H2SO3,…
Thầy LƯU HUỲNH VẠN LONG biên soạn
Phone: 0986.616.225
-18-
MỐI QUAN HỆ GIỮA OXIT AXIT VỚI AXIT TƯƠNG ỨNG
TT
CTH
H
cđa
oxit
1
SO2
2
SO3
3
N2 O5
4
P2O5
§i photpho
penta oxit
H3PO4
5
CO2
Cacbon oxit
H2CO3
Axit cacbonic
= CO3
- HCO3
Cacbonat
Hidro cacbonat
6
SiO2
Mn2O
Silic ®i oxit
Mangan (VII)
oxit
H2SiO3
Axit silicic
= SiO3
Silicat
HMnO4
Axit manganic
- MnO4
Manganat
H2CrO4
H2Cr2O7
Axit cromic
Axit ®i cromic
= CrO4
= Cr2O7
7
7
8
CrO3
Tªn oxit
Lu huúnh
®ioxit
Lu huúnh
trioxit
§i nit¬ pentaoxit
Crom(VI)oxit
CTHH
cđa axit
t¬ng øng
H2SO3
H2SO4
HNO3
Tªn axit
Gèc
axit
= SO3
- HSO3
= SO4
Axit sunfuric
- HSO4
Axit nitric
- NO3
PO4
Axit phot phoric = HPO4
- H2PO4
Axit sunfur¬
Tªn gèc axit
Sun fit
Hidro sunfit
Sunfat
Hidro sunfat
Nitrat
Phot phat
Hidro Phot phat
§i hidro Phot phat
Cromat
§i cromat
BAZƠ
I/ KHÁI NIỆM
Phân tử bazơ gồm có một nguyên tử kim loại liên kết với một hay nhiều nhóm OH
Ví dụ: NaOH, Cu(OH)2, Al(OH)3
II/ TÊN GỌI
Tên bazơ
=
Tên kim loại
+
Hiđroxit
(kèm hóa trị nếu kim loại có nhiều hóa trị)
Ví dụ:
NaOH: Natri hiđroxit
Cu(OH)2: Đồng(II) hiđroxit
Fe(OH)2: Sắt(II) hiđroxit
Fe(OH)3: Sắt(III) hiđroxit
III/ PHÂN LOẠI
Dựa vào tính tan của bazơ ta chia thành 2 loại:
1/ Bazơ tan được trong nước gọi là kiềm
Ví dụ: NaOH, KOH, Ca(OH)2, Ba(OH)2
2/ Bazơ khơng tan trong nước(ngoài 4 bazơ trên)
Ví dụ: Cu(OH)2, Mg(OH)2, Fe(OH)3
Thầy LƯU HUỲNH VẠN LONG biên soạn
Phone: 0986.616.225
-19-
MỘT SỐ OXIT BAZƠ VÀ BAZƠ TƯƠNG ỨNG
TT
CTHH
Tªn oxit
1
2
3
4
5
6
7
Na2O
K2 O
BaO
FeO
Fe2O3
MgO
CuO
Natri oxit
Kali oxit
Bari oxit
S¾t (II)oxit
S¾t (III)oxit
Magie oxit
§ång (II)oxit
CTHH baz¬ t¬ng
øng
NaOH
KOH
Ba(OH)2
Fe(OH)2
Fe(OH)3
Mg(OH)2
Cu(OH)2
Tªn
Natri hidroxit
Kali hidroxit
Bari hidroxit
S¾t (II) hidroxit
S¾t (III) hidroxit
Magie hidroxit
§ång (II) hidroxit
MUỐI
I/ KHÁI NIỆM
Phân tử muối gồm có một hay nhiều nguyên tử kim loại liên kết với một hay nhiều gốc axit
Có nghĩa là: Muối bao gồm 2 thành phần là kim loại và gốc axit
Ví dụ: NaCl, CuSO4, Al2(SO4)3,…
II/ TÊN GỌI
Tên muối
=
Tên kim loại
+
Tên gốc axit
(kèm hóa trị nếu kim loại có nhiều hóa trị)
Ví dụ:
Na2SO4: Natri sunfat
Na2SO3: Natri sunfit
ZnCl2: Kẽm clorua
Fe(NO3)3: Sắt(III) nitrat
KHCO3: Kali hiđrocacbonat
III/ PHÂN LOẠI
Theo thành phần muối, ta chia thành 2 loại:
1/ Muối trung hòa: Là muối mà trong gốc axit khơng có nguyên tử H có thể phân li ra H+
Ví dụ: Na2SO4, Na2CO3, CaCl2
2/ Muối axit: Là muối mà trong gốc axit còn nguyên tử H có thể phân li ra H+
Ví dụ: NaHSO4, NaHCO3, Na2HPO4,...
Chú ý: Na2HPO3 là muối trung hòa dù trong gốc axit HPO3 còn nguyên tử H nhưng khơng phân
li ra H+
Thầy LƯU HUỲNH VẠN LONG biên soạn
Phone: 0986.616.225
-20-
BÀI TẬP MINH HỌA
Bài 1: Viết CTHH của bazơ tương ứng với các oxit sau đây:
Na2O, Li2O, FeO, BaO, CuO, Al2O3
Hướng dẫn giải
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
Bài 2:Viết các CTHH của oxit tương ứng với các bazơ sau đây:
Ca(OH)2, Mg(OH)2, Zn(OH)2, Fe(OH)3
Hướng dẫn giải
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
Bài 3: Đọc tên của những chất có CTHH ghi dưới đây:
a/ HBr, H2SO3, H3PO4, H2SO4
b/ Mg(OH)2, Fe(OH)3, Cu(OH)2
c/ Ba(NO3)2, Al2(SO4)3, Na2SO3, ZnS, Na2HPO4, NaH2PO4
Hướng dẫn giải
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
Bài 4: Viết các CTHH của những muối có tên gọi dưới đây:
Đồng(II) clorua, kẽm sunfat, sắt(III)sunfat, magie hiđrocacbonat, canxi photphat, natri
hiđrophotphat, natri đihiđrophotphat
Hướng dẫn giải
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
Bài 5: Một muối trung hòa có thành phần khối lượng là: 38,61% K; 13,86% N và 47,53% O.
Hãy tìm CTHH của muối đó.
Thầy LƯU HUỲNH VẠN LONG biên soạn
Phone: 0986.616.225
-21-
Hướng dẫn giải
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
Bài 6: Cho biết khối lượng mol một oxit của kim loại là 160g, thành phần về khối lượng của
kim loại trong oxit đó là 70%. Lập CTHH của oxit đó. Gọi tên oxit đó.
Hướng dẫn giải
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
Bài 7: Nhơm oxit tác dụng với axit sunfuric theo phương trình phản ứng như sau:
Al2O3 + 3H2SO4 → Al2(SO4)3 + 3H2O
Tính khối lượng muối thu được nếu sử dụng 49g H2SO4 nguyên chất tác dụng với 51g Al2O3 ?
Hướng dẫn giải
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
Bài 8: Hòa tan hết 0,1 mol SO3 vào nước. Hỏi:
a/ Số gam H2SO4 thu được ?
b/ Nếu cho Zn dư vào dung dịch thu được thì lượng Zn đã phản ứng là bao nhiêu gam ?
c/ Tính thể tích(đktc) thu được ?
Hướng dẫn giải
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
Thầy LƯU HUỲNH VẠN LONG biên soạn
Phone: 0986.616.225
-22-
VAÁN ÑEÀ
4
TÍNH CHẤT HÓA HỌC CỦA AXIT
1/ Axit làm đổi màu chất chỉ thị màu
- Dung dịch axit làm quỳ tím chuyển sang màu đỏ
- Dung dịch axit làm phenolphtalein chuyển sang màu xanh
Nhận xét: Tính chất này dùng để nhận biết dung dịch axit
2/ Axit tác dụng với kim loại
AXIT + KIM LOẠI → MUỐI + H2
Ví dụ:
Zn + 2HCl
→ ZnCl2 + H2
Fe + H2SO4 → FeSO4 + H2
Chú ý: Kim loại phải đứng trước H trong dãy hoạt động hóa học các kim loại
3/ Axit tác dụng với bazơ
AXIT + BAZƠ → MUỐI + H2O
Ví dụ:
H2SO4 + Cu(OH)2 → CuSO4 + H2O
HCl + NaOH → NaCl + H2O
4/ Axit tác dụng với oxit bazơ
AXIT + OXIT BAZƠ → MUỐI + H2O
Ví dụ:
HCl + CaO → CaCl2 + H2O
H2SO4 + CuO → CuSO4 + H2O
5/ Axit tác dụng với muối
AXIT + MUỐI → MUỐI MỚI + AXIT MỚI
Điều kiện: Sản phẩm sinh ra hoặc có kết tủa hoặc chất khí
Ví dụ:
CaCO3 + 2HCl → CaCl2 + CO2↑ + H2O
AgNO3 + HCl → AgCl↓ + HNO3
Thầy LƯU HUỲNH VẠN LONG biên soạn
Phone: 0986.616.225
-23-
BÀI TẬP
Bài 1: Hãy viết phương trình hóa học của phản ứng trong mỗi trường hợp sau:
a/ Magie oxit và axit nitric
b/ Đồng(II) oxit và axit clohiđric
c/ Nhơm oxit và axit sunfuric
d/ Sắt và axit clohiđric
e/ Kẽm và axit sunfuric loãng
Hướng dẫn giải
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
Bài 2: Có những chất sau: CuO, Mg, Al2O3, Fe(OH)3, Fe2O3. Hãy chọn một trong những chất
đã cho tác dụng với dung dịch HCl sinh ra:
a/ Khí nhẹ hơn khơng khí và cháy được trong khơng khí
b/ Dung dịch có màu xanh lam
c/ Dung dịch có màu vàng nâu( dung dịch muối FeCl3)
d/ Dung dịch khơng có màu
Viết các phương trình hóa học
Hướng dẫn giải
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
Bài 3: Bằng cách nào có thể nhận biết được từng chất trong mỗi cặp chất sau theo phương pháp
hóa học ?
a/ Dung dịch HCl và dung dịch H2SO4
b/ Dung dịch NaCl và dung dịch Na2SO4
c/ Dung dịch Na2SO4 và dung dịch H2SO4
Viết phương trình hóa học
Hướng dẫn giải
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
Nhận xét:
Để nhận biết Na2SO4 thì ta dùng BaCl2 → Kết tủa trắng (BaSO4)
Để nhận biết NaCl thì ta dùng AgNO3 → Kết tủa trắng (AgCl)
Khi nhận biết Na2SO4 và NaCl cùng lúc thì ta nên nhận biết Na2SO4 trước
Bài 4: Cho một khối lượng mạt sắt dư vào 50ml dung dịch HCl. Phản ứng xong, thu được 3,36
lit khí (đktc)
Thầy LƯU HUỲNH VẠN LONG biên soạn
Phone: 0986.616.225
-24-
a/ Viết phương trình hóa học
b/ Tính khối lượng mạt sắt đã tham gia phản ứng
c/ Tìm nồng độ mol của dung dịch HCl đã dùng
Hướng dẫn giải
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
Bài 5: Cho 10g hỗn hợp gồm sắt và đồng tác dụng với lượng dung dịch H2SO4 loãng dư thu
được 3,36 lit khí (đktc). Hãy tính:
Thành phần % của mỗi kim loại trong hỗn hợp ban đầu
Hướng dẫn giải
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
Bài 6: Hòa tan hoàn toàn 12,1 g hỗn hợp CuO và ZnO cần 100ml dung dịch HCl 3M
a/ Viết các phương trình hóa học
b/ Tính phần trăm theo khối lượng của mỗi oxit trong hỗn hợp ban đầu
c/ Hãy tính khối lượng dung dịch H2SO4 20% để hòa hoàn toàn hỗn hợp các oxit trên
Hướng dẫn giải
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
Thầy LƯU HUỲNH VẠN LONG biên soạn
Phone: 0986.616.225
-25-
