Thao tác lập luận so sánh - T43

TiÕt 43:
Lμm v¨n

Nội dung chính của bài học:
I. Khaùi nióỷm vaỡ taùc duỷng cuớa lập luận so sánh
1. Tìm hiểu ngữ liệu
2. Khái niệm, taùc duỷng cuớa lập luận so sánh.
II. Yóu cỏửu cuớa thao taùc lỏỷp luỏỷn s o
s aùnh
1. Tìm hiểu ngữ liệu
2. Yóu cỏửu cuớa thao tác lập luận so sánh
III. Ghi nhớ
IV. Luyện tập củng cố.

IKHAẽI NIM , TAẽC DUNG CUA LP LUN
SO SAẽNH:
1.TầM HIỉU NGặẻ LIU:

Ngữ liệu 1:
Từng nghe nói rằng: người hiền xuất hiện ở đời thì như ngôi
sao sáng trên trời cao. Sao sáng ắt chầu về ngôi Bắc thần, người
hiền ắt làm sứ giả cho thiên tử. Nếu như che mất ánh sáng, giấu
đi vẻ đẹp, có tài mà không được trời dùng thì đó không phải là ý
trời sinh ra người hiền vậy.
( Chiếu cầu hiền- Ngô Thì Nhậm)

: Đoạn văn trên thể hiện nội dung gì?

: Nhận xét về cách lập luận của tác giả trong đoạn văn?

: Mục đích của cách lập luận ấy?

Nội dung của đoạn văn: Mối quan hệ giữa người hiền tài và
thiên tử.
Trả lời:
Cách lập luận của tác giả: dùng cách so sánh
+ Người hiền như sao sáng trên trời.
+ Sao sáng ắt chầu về ngôi Bắc thần.
Người hiền phải làm
sứ giả cho thiên tử.
Mục đích của cách lập luận: Khẳng định vai trò, trách nhiệm
của người hiền đối với đất nước.

* Ngữ liệu 2:
Yêu người, đó là một truyền thống cũ. Chinh phụ ngâm , Cung
oán ngâm đã nói đến con người. Nhưng dù sao cũng là mới bàn đến
một hạng người. Với Kiều , Nguyễn Du đã nói đến cả một xã hội
người. Với Chiêu hồn thì cả loài người được bàn đến [ ]. Chiêu
hồn , con người trong cái chết. Chiêu hồn , con người trong từng
giới, từng loài, mười loài là những loài nào với những nét cộng
đồng phổ biến, điển hình của từng loài một. [ ].
Tôi muốn nói đến bài văn Chiêu hồn , một tác phẩm có một không
hai trong nền văn học chúng ta. ( Nghĩ mà xem, trước Chiêu hồn
chưa hề có một bài văn nào đem cái run rẩy mới ấy vào văn học.
Sau Chiêu hồn lại càng không.) Nếu Truyện Kiều nâng cao lịch
sử thơ ca, thì Chiêu hồn đã mở rộng địa dư của nó qua một vùng
xưa nay ít ai động tới: cõi chết.
( Tuyển tập Chế Lan Viên, tập II, NXB Văn học, HN, 1990)

Đối tượng được so sánh: bài Văn chiêu hồn.
Đối tượng được đem ra so sánh: Chinh phụ ngâm, Cung
oán ngâm, Truyện Kiều.

Giống nhau: Cùng thể hiện lòng yêu thương con người.
Khác nhau: Chỉ riêng Văn chiêu hồn bàn đến cả loài người
trong cõi chết.
Taùc duỷng cuớa so sánh:
+ Chỉ ra sự giống nhau và khác nhau của Vn chióu họửn vaỡ
Chinh phuỷ ngỏm; Cung oaùn ngỏm; Truyónỷ Kióửu
+ Thấy được neùt rióng trong caùch thóứ hióỷn loỡng yóu
thổồng con ngổồỡi cuớa 4 taùc phỏứm đựơc so sánh.
+ Khẳng định giá trị rióng cuớa Vn chióu họửn

*Như vậy, ở 2 đoạn trên, người viết đã làm một công việc so sánh một
cách cụ thể. Nhưng có phải cứ làm công việc so sánh là có ngay được
lập luận so sánh hay không? Vì sao?

Để có một lập luận so sánh, người viết( nói) phải
làm công việc so sánh. Không có so sánh, không thể
có lập luận so sánh.

Song để hình thành một lập luận so sánh, người
viết (nói) còn phải tiến hành lập luận, nghĩa là phải
dùng so sánh làm cách thức chủ yếu để tổ chức, gắn
kết các lý lẽ, dẫn chứng, nhằm làm sáng tỏ cho luận
điểm.