Nguyên tắc: “Bảo đảm quyền được bồi thường của người bị thiệt hại và phục hồi danh dự, quyền lợi của người bị oan”

ĐẠI HỌC HUẾ

Câu hỏi bên là một điều ít ai ngờ tới trong
cuộc sống nhưng thực tế đã có trường hợp này xảy
ra. Vậy lúc đó, chúng ta xử sự như thế nào và pháp
luật Việt Nam quy định ra làm sao? Sau đây chúng
ta cùng tìm hiểu và làm rõ về mặt pháp luật vấn đề
đã và đang tồn tại còn nhiều bất cập này.

KHOA LUẬT
----------

BÀI TÌM HIỂU
Bạn sẽ thế nào

Nguyên tắc: “Bảo đảm quyền được bồi thường của
người bị thiệt hại và phục hồi danh dự, quyền lợi
của người bị oan”
( Điều 29 Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2003)

khi BỔNG 1 ngày,
bản thân
KHÔNG PHẠM TỘI
nhưng lại BỊ BUỘC TỘI
và phải chấp hành
hình phạt ????

Huế, tháng 9 năm 2014

“Oan sai” là khái niệm không mới với hoạt
động tố tụng. “Bồi thường thiệt hại cho người bị

oan sai” cũng là thuật ngữ quen thuộc trong nhà
nước pháp quyền, biểu hiện của công bằng xã hội,
cơ sở bảo đảm quyền con người, quyền công dân.
Thật vậy, cho dù câu nói “Thế gian chẳng ít thì
nhiều, không dưng ai dễ đặt điều cho ai” của người
xưa vẫn còn đó với ngụ ý vẻ như ở đời thật khó có
chỗ cho hai chữ “oan sai”. Thế nhưng “oan sai” vẫn
song hành trên “con đường tố tụng”.
Việc bảo đảm quyền được bồi thường thiệt
hại và phục hồi danh dự, quyền lợi của người bị
oan đã được quy định là một trong những nguyên
tắc cơ bản của tố tụng hình sự. Tại Điều 29, Bộ
luật Tố tụng hình sự 2003 có quy định: “C ơ quan có
thẩm quyền trong hoạt động tố tụng hình sự đã
làm oan phải bồi thường thiệt hại và phục hồi
danh dự, quyền lợi cho người bị oan; người đã gây
thiệt hại có trách nhiệm bồi hoàn cho cơ quan có
thẩm quyền theo quy định của pháp luật”. Việc tìm
hiểu nguyên tắc này sẽ giúp chúng ta có cái nhìn
sâu rộng hơn về pháp luật Việt Nam và đ ối với


những vụ án oan bạn vẫn có niền tin vào sự công sự rất
bằng của pháp luật.
lớn,
tăng
một
nước và dần
I. Thực
trạng

nhiều
toàn xã qua các
án oan
và gây
hội. Từ năm,
trong
hậu
đó
sẽ trung
tố tụng
quả
dần
bình
hình
nghiêm
dần
khoảng
sự.
trọng.
làm
30.000
Oan
sai
l
ệ
ch
đi
vụ và
T
dù

ở
cán cân tính
rong
mức độ
công lý, chất
thực
nào
chuẩn ngày
tiễn
cũng
mực
càng
của
đều
đạo
phức
hoạt
đem
t
ớ
i
đ
ứ
c,
tạp.
động tố
nh
ữ
ng
pháp

Nhưng
tụng
hậu
luật.
điều dư
hiện
quả
luận
nay
T
tiêu
c
ự
c
quan
những
heo
báo
đối với
tâm
vụ án
cáo
c
ủ
a
cá nhân
hơn cả
oan, sai
ngành
và

gia
là các
đối với
Tòa
án,
đình
Viện
người
số
của
Kiểm
vô tội
lượng
ng
ườ
i
sát, Tòa
cũng
án, đặc
b
ị
oan,
án đều
đang
bi
ệ
t
là
đối với
cho

xảy ra
án hình
nhà
rằng,
ngày

án oan
sai đã
giảm và
chiếm
tỷ
lệ
nhỏ.
Tuy
nhiên,
cái sự
“nhỏ”
ấy thể
hiện cụ
thể như
thế nào
và tính
chất
của nó
ra sao
thì
dường
như
chưa
được

các
ngành
này lưu
tâm.
Bởi cho
đến
nay,

ngành hiện và
Tòa án những
chưa có hậu
(hoặc quả
chưa
pháp lý
công
do án
bố)
oan sai
một
gây ra.
con số
T
thống
heo số
kê
chính liệu báo
thức, có cáo
chính
bao
nhiêu thức

vụ án của các
oan sai. cơ quan
Có bao tư
nhiêu pháp,
người trong
quý
phải
4/1999
chịu
ngồi tù và quý
trong 1/2000
nỗi oan qua xét
ức
vì xử phúc
hành vi thẩm,
mà họ giám
không đốc
thẩm,
thực

toà án
nhân
dân các
cấp đã
tuyên
73
bị
cáo
không
có tội.

Năm
2000,
toà án
nhân
dân
(TAND)
cấp
tỉnh đã
huỷ
334
bản án
sơ
thẩm
để điều
tra, xét
xử lại
(chiếm
4,08%),
các toà
phúc
thẩm

của
TAND
tối cao
huỷ
127 vụ
(chiếm
1,1,%)
cấp

giám
đốc
thẩm
huỷ 21
bản án
để điều
tra, xét
xử lại
và kết
quả sau
xét xử
lại
là
giảm án
đối với
8
vụ,
tuyên
vô tội
đối với
8
vụ
khác.


T
rên
thực tế
đã
có

rất
nhiều
vụ án
oan đã
xảy ra
ví
dụ
như:
+
Những
nỗi khổ
đau của
người
bị làm
oan
trong
hai vụ
án oan
chấn
động
thời
gian
qua là
vụ ông
Nguyễn
Thanh

Chấn
(Bắc
Giang)

ngồi tù
10 năm
về tội
“giết
người”.
+
Vụ 7
thanh
niên ở
Sóc
Trăng
bị bắt
giam về
tội giết
người
sau đó
có hai
cô gái
tự thú
là thủ
phạm.
+
Vụ
Nguyễn
Minh

Hùng chung
với
2 thân,
lần bị ngồi 16

tuyên tháng
tử hình tù oan
dù
và được
không bồi
buôn
thường
ma túy, 65
ngồi tù triệu
oan
đồng.
hơn 5
+
năm và
V
ụ
án
nhận
được oan
“vườn
bồi
thường điều”
là 130 khiến
cả một
triệu
đồng. gia đình
rơi vào
+vòng
Vụ Bùi lao lý
Minh tại tình

Hải
Bình
đánh
Thuận,
rơi
sau đó
đồng đã
hồ bị án nhận
oan tù được số

tiền bồi
thường
hơn 1
tỷ
đồng.
+
Vụ
Trần
Văn
Chiến
đã phải
chịu 16
năm 3
tháng ở
tù oan
với tội
danh
giết
người
và chỉ

nhận
được số
tiền bồi
thường
là 252
triệu
đồng.

+nguyên
điểm
…
tắc
sau:
“Bảo
T
đảm
hứ tắc
quyền Như vậy, nguyên
ất:
đquy
ược định tại Điều 29 nh
BLTTHS
Người
bnăm
ồi 2003 đã là căn cứ nền
bị oan
thtảng
ường
cho việc lấy lại danh
do dự,

củ
a
nhân phẩm và bồi ng
thường
ười
ng
ườngười
i
cho
bị án oan. có
bị thiệt
thẩm
quyền
hại và
trong
phục
hoạt
hồi
động tố
danh
tụng
dự,
hình sự
quyền
gây ra
lợi của
có
người
quyền
Vậy, cụ thể nội dung của nguyên tắc là

được
bị oan”
I như thế nào?
bồi
( Điều
I. Nội
thường
29 Bộ
dung
thiệt
luật Tố
của
hại và
tụng
phục
nguyên
hình sự
hồi
tắc:
năm
danh
dự,
N2003)
quyền
ội dung thể
lợi.
hiện ở
chủ
yếu của hai

H
vi

ành
trái
pháp
luật
của
người
có
thẩm
quyền
tiến
hành tố
tụng
hình sự
là
những
hành vi
đã
không
thực
hiện
đúng
các quy
định
của
pháp
luật tố
tụng

hình sự.
Hành vi
của các
chủ thể
này
không


tuân
theo
yêu cầu
đòi hỏi
của quy
phạm
pháp
luật
hình sự
và
tố
tụng
hình sự,
đã thể
hiện ra
bên
ngoài
sự sai
lầm
trong
hoạt
động

đánh
giá
chứng
cứ của
các chủ
thể
tiến
hành tố
tụng
hình sự.
Hành vi
trái
pháp

luật
của
người
có
thẩm
quyền
tiến
hành tố
tụng
hình sự
được
thực
hiện
chủ
yếu
bằng

hành
động
cụ thể
như ép
cung,
dung
nhục
hình tra
tấn,
bức
cung,
quyết
định,
phê
chuẩn
quyết
định
tạm giữ

tạm
tâm
giam
nhất là
không vụ ông
có căn Nguyễn
cứ, ra Thanh
quyết Chấn,
định
sau 10
truy tố năm

người ngồi tù
không ông đã
có tội, được
xét xử minh
tuyên oan vì
án áp chính
dụng hung
hình
thủ ra
phạt
đầu
cho
thú. Và
người nguyên
không nhân
có tội. khiến
ông
phải
nhận
Ván oan
í
dụ chính là
thực tế: do sự
ép cung
Gần
đây, vụ của các
án oan cán bộ
được điều
dư luận tra.
Theo

quan
lời ông

Chấn,
có
nhiều
hơn hai
cán bộ
đã đẩy
ông vào
con
đường
phải
nhận
tội oan.
Ông
nói:
“Trực
tiếp là
điều
tra viên
Trần
Nhật
Luật,
Nguyễn
Hữu
Tân,
Ngô
Đình
Dung,

Nguyễn
Trung
Thành,
Đoàn
Văn
Biên và
kiểm

sát viên ông
Đặng cũng
Thế
dọa
Vinh... nếu
Họ thay không
nhau
ký nhận
hỏi
tội sẽ
cung tôi đánh
cả ngày cho đến
lẫn
chết”.
đêm.
Và sau
Lúc thì khi
ông Tân được
cầm
minh
con dao oan,
đe dọa, phục

rồi đến hồi lại
ông
danh
Luật
dự,
cầm cái nhân
búa đòi phẩm,
đánh
ông còn
vào đầu được
tôi. Họ bồi
đọc rồi thường
bắt tôi hơn 9,3
chép lại tỉ đồng,
đơn tự không
thú.
những
Riêng thế
ông
ngày
Vinh,
9/5, cơ
lần nào quan
gặp tôi điều tra

–
VKSND
Tối cao
đã khởi
tố vụ

án, khởi
tố
bị
can, bắt
tạm
giam
hai cán
bộ thụ
lý, kiểm
sát điều
tra vụ
án
Nguyễn
Thanh
Chấn
gồm
thượng
tá Trần
Nhật
Luật,
Phó
trưởng
Công an
huyện
Việt
Yên,
Bắc
Giang
và
Đặng

Thế
Vinh,
trưởng
phòng
thuộc
VKSND
tỉnh
Bắc
Giang
về hành
vi cố ý
làm sai
lệch hồ
sơ vụ
án, theo
Điều
300 Bộ
luật
hình sự.

T
hứ hai:
Cơ
quan có
thẩm
quyền
trong
hoạt
động tố

tụng


hình sự
đã làm
oan
phải
bồi
thường
thiệt
hại và
phục
hồi
danh
dự,
quyền
lợi cho
người
bị oan;
người
đã gây
ra thiệt
hại có
trách
nhiệm
bồi
hoàn
cho cơ
quan có
thẩm

quyền
theo
quy

định
của
pháp
luật.
T
ại Việt
nam,
trong
những
năm
gần đây
cơ quan
tư pháp
đã góp
phần
tích cực
trong
hoạt
động
điều
tra, truy
tố, xét
xử, thi
hành án
góp
phần

giữ
vững an
ninh

chính trong
trị, trật hoạt
tự an động tố
toàn xã tụng
hội,
hình sự
bảo vệ cơ quan
các lợi có
ích hợp thẩm
pháp
quyền
của
đã làm
công
oan
dân,
dẫn
phục
đến
vụ tích những
cực cho ảnh
hoạt
hưởng
động nghiêm
đổi mới trọng
toàn

cho
diện
người
của đất bị oan.
nước.
G
Tuy
ây
oan
nhiên
cho
bên
cạnh đó một
cũng có người
một số là một
trường hành vi
hợp mà hay tập

hợp
một
hành vi
của
một
hoặc
nhiều
chủ thể
TTHS
mà các
hướng
điều

tra, truy
tố, xét
xử, và
thi
hành án
của các
cơ quan
có
thẩm
quyền
đã sai
lầm
dẫn
đến
hậu
quả
thiệt
hại về

vật
thường
chất
là
cơ
lẫn tin quan
thần. điều
Do đó, tra,
trong Viện
mọi
kiểm

trường sát, Tòa
hợp về án.
nguyên Ngoài
tắc oan ra, còn
đều
một số
thuộc cơ quan
đối
khác có
tượng quyền
được tiến
nhà
hành
nước các
bồi
hoạt
thường. động
tạm giữ
Tvà khởi
heo đó, tố
bị
cơ quan can
đã làm khác
oan có như
trách Hải
nhiệm quan,
phải
Kiểm
bồi
lâm, Bộ

đội
biên
phòng,
lự c
lượng
Cảnh
sát
biển…
Những
cơ quan
này chủ
động
giải
quyết
bồi
thường
cho
người
bị oan,
thân
nhân
của
người
bị oan
theo
quy
định
của
pháp

luật.

V
í
dụ
thực tế:
Vụ án
oan từ
nghiện
ma túy
thành
bán ma
túy của
anh
Trần
Quốc Sỹ
(SN
1988,
ngụ xã
Nghĩa
Trung,
huyện
Bù
Đăng Bình
Phước;
tạm trú
thị xã
Đồng
Xoài).
Theo

hồ sơ
vụ án:


L
14

úc
giờ
ngày
14-122009,
do
nghiện,
Sỹ cùng
với
Phan
Hữu
Quang
(SN
1986,
ngụ thị
xã Đồng
Xoài)
hùn
tiền
mua ma
túy để
sử
dụng.
Sỹ

bị
Công an
thị xã
Đồng
Xoài
bắt khi

đang
đứng
trước
cổng
Bệnh
viện Đa
khoa
tỉnh
Bình
Phước
cùng 1
tép
heroin
trên
người.
Ngày
15-62010,
TAND
thị xã
Đồng
Xoài xét
xử và
tuyên

phạt Sỹ
2 năm
tù
về
tội
“Mua
bán trái

việc xác
phần
định
nâng
tế
trách Từ ví dụ thực cao
nhiệ
mcho thấy rằng, nhà
chất
trên
đã
của nhà
lượng
nước
ta đã áp dụng đúng
nướnguyên
c
và hiệu
đắn
tắc quy định
trong
quả

tại
Điều 19 BLTTHS năm
m
ố
i
công tác
2003, tuy nhiên về việc xác
quanmức bồi thường vẫn
khởi tố,
định
hệ còn
quagặp nhiều vướng
điều
đang
l
ạ
i
gi
ữ
a
tra, xét
mắc.
nhà
xử và
nước và
thi
công
hành án
dân.
hình sự.

Trách
nhiệm
bồi
I
thường
II.
Ý
thiệt
nghĩa
hại do
của
người
nguyên
có
tắc:
thẩm
- quyền
Bảo tố tụng
gây ra
đảm
sẽ góp
cho

Việc cụ
thể hóa
nguyên
tắc này
trong
hệ
thống

pháp
luật
nước ta
sẽ tăng
cường
dân chủ

hóa
quyền
trong xã hội
hoạt
chủ
động tố nghĩa.
tụng
hình sự
Thể
góp
phần hiện sự
bảo vệ kiên
quyền quyết
của
con
người Đảng
và bảo và nhà
nước
vệ
nguyên trong
tắc mợi việc
chủ thể khắc
phục

đều
các
bình
đẳng trường
trước hợp
làm oan
pháp
người
luật,
vô tội.
góp
phần
xây
Nâng
dựng cao
nhà
trách
nước nhiệm
pháp

của
người
có
thẩm
quyền
trong
hoạt
động tố
tụng
làm cho

việc
giải
quyết
vụ án
ngày
càng
đúng
đắn,
hợp
pháp
hơn.


Phần mở
rộng.
I
V.
Nguyên
nhân
và giải
pháp
hạn
chế các
vụ án
oan
trong
tố tụng
hình
sự.
V

ấn đề
oan sai
không
chỉ xuất
hiện ở
Việt
Nam
mà nó
xuất
hiện ở
hầu hết
bất kỳ
một
nền tư

pháp
nào.
Điều
quan
trọng là
những
con số
về vụ
án oan
sai
nhiều
hay ít,
những
vấn đề
nào

được
mở ra
khi
những
con số
biết nói
đó
được
thống
kê,
nguyên
nhân,
giải
pháp
để

giảm hành tố
được tụng,
đáng kể người
con số tiến
biết nói hành tố
đó là gì tụng
hiện
gây ra…
nay
N
cũng là
guyên
một
vấn đề nhân:

đáng
quan
Thực
tâm
tiễn
nhằm vận
xoa dịu hành
nỗi đau hệ
nhức
thống
nói
tư pháp
đang
hình sự
diễn ra thời
trong gian
dư luận qua cho
và bản thấy hệ
thân
thống
người pháp
bị oan luật và
sai do việc
cơ quan thực thi
tiến

pháp
luật
còn
nhiều

bất cập
so với
yêu cầu
phát
triển
của đất
nước.
Với
những
quy
định
chưa
đầy đủ,
chưa
chặt
chẽ và
chưa
hoàn
thiện,
pháp
luật
TTHS là
nguyên
nhân
dẫn
đến

tình
trau dồi
trạng kiến

oan, sai thức
trong chuyên
TTHS. môn,
nghiên
- cứu vụ
Chất án hình
lượng sự còn
thẩm sơ sài,
phán
chưa áp
trình
dụng
độ
hết các
chuyên tình
môn
tiết
còn
tăng
yếu.
nặng,
Thẩm giảm
phán
nhẹ…,
chưa
thậm
thực sự chí áp
có trách dụng
nhiệm, điều
không luật

cập
không
nhật
đúng,
kiến
quyết
thức
định
pháp
hình
luật để phạt

tùy
tiện,
chưa
thống
nhất.
Không
coi
trọng
những
thông
tin mới
qua quá
trình
tranh
luận,
không
chú
trọng

thu
thập
chứng
cứ mới
tại
phiên
tòa…
khiến
vụ án
chỉ

được
xét xử
theo
đúng
hướng
mà cơ
quan
điều tra
xác
định mà
không
có sự
thẩm
định
của Hội
đồng
xét xử.
Vai trò
của

luật sư
trong
quá
trình tố
tụng
còn quá
mờ
nhạt,
luật sư


cơ bản
chỉ
được
coi như
“diễn
viên
phụ”
trong
quá
trình
“đi tìm
công lý”
đã
khiến
những
khả
năng
oan, sai
vốn

tiềm ẩn
trong
quá
trình tố
tụng
được
dịp
thành
hiện
thực.

Vai trò
độc lập
của Tòa
án hầu
như
không
có, do
có quy
định
việc hội
ý giữa
ba
ngành
Công
an,
Viện
kiểm
sát và
Tòa án

đối với
một số
vụ án
nhất
định
hoat
động
theo
đường
đối

chung tắc độc
do đó lập của
mà
thẩm
điều tra phán.
viên,
G
kiểm
i
ả
i
sát viên
pháp:
và
thẩm
phán sẽ Hoàn
phải
thiện
tuân

hệ
theo
thống
đường pluật,
lối đó giúp
làm
nghị
giảm định
tính
388 và
độc lập luật bồi
3 khâu thường
điều
nhà
tra, truy nước
tố, xét phát
sử và huy tối
đặc
đa vai
biệt,
trò của
ảnh
mình.
hưởng
đến
nguyên
Phân

định
rạch ròi

vai trò
của cơ
quan
tiến
hành tố
tụng.Vi
ện
kiểm
sát là cơ
quan
buộc
tội
nhưng
vai trò
trong
giai
đoạn
điều tra
chưa
thể
hiện rõ
và còn
thụ
động.
Đến
giai
đoạn
xét xử,

cơ quan n thực

toà án tế đã có
còn
quy
thực
định
hiện
cán bộ
nhiều tư pháp
việc
làm sai
theo
phải
thẩm bồi
quyền hoàn
nhưng một
không phần
thuộc thiệt
chức
hại do
năng
việc
của
làm oan
mình. sai của
mình
- Nâng gây ra
cao
nhưng
trách
nhiệm

của cán
bộ tư
pháp và
nhận
thức
của
công
dân.trê

trên
thực tế
chưa
được
thực thi
vì chưa
có
hướng
dẫn cụ
thể.
Nâng
cao
nhận
thức
của
công
dân:
Đây là
điều
rất

quan
trọng
bởi nếu
hiểu
biết về
pháp
luật
công
dân sẽ
thực
hiện tốt
quyền
yêu cầu
khôi
phục
danh
dự và
bồi
thường.


DANH SÁCH THÀNH VIÊN NHÓM 6 LỚP K36B
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.

9.
10.
11.

Lê Thị Lệ Dung
Nguyễn Thị Linh
Trần Thị Hằng
Đặng Thị Hồng Khương
Trần Thị Tuyết
Tạ Thị Tuyết
Nguyễn Thị Thu Thảo ( 1993)
Nguyễn Thị Thu Thảo ( 1994)
Nguyễn Thị Anh Hoàng
Lê Thị Mai
Lê Thị Như Quỳnh