Bài 24. Tình hình văn hóa ở các thế kỷ XVI-XVIII

Kiểm tra bài cũ
Điền các sự kiện phù hợp với niên đại đã
cho về phong trào Tây Sơn
1771

Phong trào Tây Sơn bùng nổ.

1773

Nghĩa quân kiểm soát được Quy Nhơn.

1776-1783
1777
1785
1786
1788
1789

Quân Tây Sơn liên tục tấn công Đàng Trong.
Quân Tây Sơn bắt được chúa Nguyễn,
chính quyền Đàng Trong sụp đổ.
Chiến thắng Rạch Gầm-Xoài Mút.
Nguyễn Huệ tấn công Thăng Long,
chính quyền chúa Trịnh sụp đổ.
Nhà Thanh đem 29 vạn quân xâm lược nước ta.
Chiến thắng Ngọc Hồi- Đống Đa,
Quang Trung đánh tan 29 vạn quân Thanh

I. Về tư tưởng, tôn giáo
“Còn bạc, còn tiền, còn đệ tử
Hết cơm, hết rượu, hết ông tôi”
(Nguyễn Bỉnh Khiêm)

“Trăm quan mua được tước hầu
Mười quan tước bá ai nào kém ai”
(Dân gian)


I. Về tư tưởng, tôn giáo
Chùa
Tây
Phương
(Hà Nội)

Chùa Bổ
( Việt yên,
Bắc Giang)
Chùa Thiên Mụ
( Huế)


I. Về tư tưởng, tôn giáo

Theo báo cáo của các giáo sĩ:
- Ở Đàng Ngoài, năm 1665 co
35.000 giáo dân, 200 giảng
đường, 75 nhà thờ hay
phòng họp được xây dựng.

- Ở Đàng Trong, đến 1679
co khoảng 80.000 giáo dân.


I. Về tư tưởng, tôn giáo

Giáo sĩ
Alexandre De Rhodes

Chữ quốc ngữ thời kì phôi thai


II. Phát triển giáo dục và văn học
1. Giáo dục
Triều đại

Số khoa thi Số người
đỗ đạt
quốc gia

Danh nhân tiêu biểu

Lý – Trần
(XI – XIV)

20

285 đỗ Thái
học sinh

Lê Văn Thịnh, Nguyễn Hiền,
Mạc Đĩnh Chi...

Lê sơ (XV)

29

988 tiến sĩ

Thân Nhân Trung, Lê Quý
Đôn, Lương Thế Vinh

Nhà Mạc

22

385 tiến sĩ

Nguyễn Bỉnh Khiêm, Giáp
Hải...

Nhà Lê - Trịnh

68

717 tiến sĩ

Nguyễn Xuân Chính,
Phùng Khắc Khoan...

II. Phát triển giáo dục và văn học
1.

Giáo dục

- “Những người có thực tài, mười người thi không đậu một.
Hạng sinh đồ ba quan… đầy cả thiên hạ” ( Phan Huy Chú)
- “Người đỗ Hương cống mà chưa thông nghĩa lý câu văn,
vừa đỗ xong đã ngấp nghé làm quan...”


II. Phát triển giáo dục và văn học
2. Văn học
* Văn học chữ Hán:

Theo Tạ Ngọc Liễn, thì:
“Trong 20 truyện, truyện nào cũng
thể hiện một quan điểm chính trị,
một thái độ nhân sinh, một ý tưởng đạo đức
của Nguyễn Dữ. Đo là những mong muốn
của ông về một xã hội mọi người
được sống yên bình trong nền đức trị,
trong sự công bằng, trong tình cảm yêu thương
nhân ái giữa con người với con người...
Giá trị lớn của Truyền kỳ mạn lục chính
là ở những nội dung nhân văn đo.

Tập truyện “Truyền kì mạn lục”
(Nguyễn Dữ)

II. Phát triển giáo dục và văn học
2. Văn học
* Văn học chữ Nôm

“Trăm năm trong cõi người ta,
Chữ tài chữ mệnh khéo là ghét nhau
Trải qua một cuộc bể dâu,
Những điều trông thấy mà đau đớn lòng.
Lạ gì bỉ sắc tư phong
Trời xanh quen thói má hồng đánh ghen.”
(“Truyện Kiều” – Nguyễn Du)


II. Phát triển giáo dục và văn học
2. Văn học
* Văn học dân gian
- Ca dao
- Tục ngữ
- Vè
- Truyện cười
- Truyện Nôm khuyết danh.


III. Nghệ thuật và khoa học – kĩ thuật
1. Nghệ thuật
* Kiến trúc và điêu khắc
* Dân gian
* Sân khấu

Cảnh trong “Quan âm Thị Kính”

Sân khấu tuồng


III. Nghệ thuật và khoa học – kĩ thuật
2. Khoa học – kĩ thuật
Lĩnh vực

Thành tựu tiêu biểu

Sử học Các bộ sử lớn: Đại Việt sử kí toàn thư, Phủ biên tạp lục…
Địa ly
Quân sự
Triết học
Y học
Kĩ thuật

Tập bản đồ “Thiên Nam tứ chí lộ đồ thư”.
“Hổ trướng khu cơ”( Đào Duy Từ)
Một số tác phẩm của Nguyễn Bỉnh Khiêm, Lê Quy Đôn
Bộ sách y dược của Lê Hữu Trác
Đúc súng đại bác kiểu phương Tây, đóng thuyền,
xây thành lũy, làm đồng hồ...


Củng cố bài học
1. Giới thiệu về một công trình kiến trúc hoặc một loại hình nghệ
thuật ở địa phương em.