Bài 52. Phản xạ không điều kiện và phản xạ có điều kiện

PHÒNG GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO THĂNG BÌNH

TRƯỜNG THCS NGÔ QUYỀN


EM HÃY GIẢI Ô CHỮ SAU:

Phản ứng của cơ thể trả lời
kích thích môi trường thông
qua hệ thần kinh gọi là gì?





? Một em bé mới sinh có những phản xạ nào?

biết khóc, biết bú, biết nuốt
 Phản xạ không điều kiện


? Mét người cha bao giê ăn tr¸i xoài (chanh) khi
tr«ng thÊy tr¸i xoài (chanh) cã ph¶n øng gì không?

Không có phản ứng.


? Nếu đã vài lần được ăn xoài (chanh) thì khi nhìn
thấy trái xoài (chanh) thì người đó sẽ có phản ứng gì?

Tiết nước bọt.

 Phản xạ có điều kiện.


Vậy thế nào là phản
xạ không điều kiện,
phản xạ có điều kiện


I. PHÂN BIỆT PHẢN XẠ CÓ ĐIỀU KIỆN VÀ
PHẢN XẠ KHÔNG ĐIỀU KIỆN

- Phản xạ không điều kiện: là phản xạ
sinh ra đã có, không cần phải học tập.
- Phản xạ có điều kiện: là phản xạ được
hình thành trong đời sống cá thể, là kết quả
của quá trình học tập rèn luyện.


I. PHÂN BIỆT PHẢN XẠ CÓ ĐIỀU KIỆN
VÀ PHẢN XẠ KHÔNG ĐIỀU KIỆN

Hãy xác định xem trong các ví dụ
nêu dưới đây, đâu là phản xạ không
điều kiện, đâu là phản xạ có điều
kiện và đánh dấu (X) vào cột tương
ứng ở bảng 52-1


STT

Ví dụ

PX. Không PX. Có
điều kiện
điều kiện

1

Tay chạm vào vật nóng, rụt tay lại.



2

Đi nắng, mặt đỏ gay, mồ hôi vã ra.



3

Qua ngã tư thấy đèn đỏ vội dừng xe
trước vạch kẻ.

4

Trời rét, môi tím tái, người run cầm cập
và sởn gai ốc.

5

Gió mùa đông bắc về, nghe tiếng gió rít
qua khe cửa chắc trời lạnh lắm, tôi vội
mặc áo len đi học.



6

Chẳng dại gì mà chơi/ đùa với lửa.







II. SỰ HÌNH THÀNH PHẢN XẠ CÓ ĐIỀU KIỆN
1. Hình thành phản xạ có điều kiện

Nhà sinh lý học thần kinh người Nga


12


Ánh đèn là kích thích
có điều kiện

Hình 52.1 Phản xạ
định hướng với ánh

đèn

Thức ăn khi chạm vào lưỡi thì
nước bọt chảy ra.
Đây là kích thích không điều kiện

Hình 52.2 Phản xạ
tiết nước bọt đối với
thức ăn
13


Sự kết hợp kích thích có điều
kiện với kích thích không
điều kiện nhiều lần

Hình 52.3.A Bật đèn rồi
cho ăn nhiều lần, ánh đèn
sẽ trở thành tín hiệu của
ăn uống

Hình 52.3.B Phản xạ có
điều kiện tiết nước bọt
với ánh đèn đã được thiết
14
lập


II. SỰ HÌNH THÀNH PHẢN XẠ CÓ ĐIỀU KIỆN
1. Hình thành phản xạ có điều kiện

DỰA VÀO THÍ NGHIỆM TRÊN, HÃY TRẢ LỜI:
1. Trong thí nghiệm đâu là kích thích có điều kiện và đâu là kích
thích không điều kiện?
Kích thích có điều kiện là: ánh đèn,
Kích thích không điều kiện là: tiết nước bọt.

2. Để thành lập được phản xạ có điều kiện cần những điều kiện gì?
-Phải có sự kết hợp giữa kích thích có điều kiện và kích thích không điều kiện.
-Quá trình kết hợp phải được lặp lại nhiều lần.

3. Thực chất của việc thành lập phản xạ có điều kiện là gì?
Thực chất của sự thành lập PXCĐK là sự thành lập đường liên hệ tạm thời.


II. SỰ HÌNH THÀNH PHẢN XẠ CÓ ĐIỀU KIỆN

1. Hình thành phản xạ có điều kiện


- Những điều kiện thành lập được phản xạ có điều kiện:

+ Phải có sự kết hợp giữa kích thích có điều kiện và
kích thích không điều kiện.
+ Quá trình kết hợp phải được lặp lại nhiều lần.
- Bản chất của sự thành lập PXCĐK là sự thành lập đường liên hệ
tạm thời.


Dựa vào thí nghiệm PapLov các em cho thêm ví dụ
về việc thành lập PXCĐK.

• Trong thí nghiệm
trên, nếu chỉ bật đèn
mà không cho chó
ăn nhiều lần thì hiện
tượng gì sẽ xảy ra?
Tại sao?

Lượng nước bọt tiết
ra ít dần, cuối cùng
ngừng tiết. Hiện tượng
này gọi là ức chế tắt
dần.Do không được
củng cố nên đường liên
hệ tạm thời dần dần bị
mất.

Đường liên hệ tạm thời
dần mất đi


2. Ức chế phản xạ có điều kiện

- Phản xạ có điều kiện dễ mất đi nếu
ức củng
chế phản
xạ có điều
không Vậy

được
cố thường
xuyên.
kiện là gì? Nó có ý nghĩa như
thế nào đối với cơ thể?

-Ý nghĩa:
+ Đảm bảo cơ thể thích nghi với môi
trường và điều kiện sống luôn thay đổi
+ Hình thành các thói quen tập quán tốt


- Giúp các nạn nhân nghiện (ma tuý , thuốc lá…)
có thể cai nghiện được
- Hình thành thói quen tốt trong học tập , lao
động và bảo vệ môi trường.


III. SO SÁNH TÍNH CHẤT CỦA PHẢN XẠ KHÔNG ĐIỀU KIỆN VÀ
PHẢN XẠ CÓ ĐIỀU KIỆN

Bảng 52-2. So sánh tính chất của PXCĐK và PXKĐK
Tính chất của PXKĐK

Tính chất của PXCĐK

1. Trả lời các kích thích tương 1’. Trả lời các kích thích bất kì hay kích thích
ứng hay kích thích không điều có điều kiện (đã được kết hợp với kích thích
kiện
không điều kiện một số lần)

2. Bẩm sinh

Được hình thành trong đời sống cá thể
qua học tập, rèn luyện
3’. Dễ mất khi không củng cố
2’.

3. Bền vững
Không di truyền, có tính chất cá
4. Có tính chất di truyền, mang
4’.
tính chất chủng loại
thể
5. Số lượng hạn chế
6. Cung phản xạ đơn giản

5’. Số lượng không hạn định
6’. Hình thành đường liên hệ tạm thời

7. Trung ương nằm ở trụ não,
7’. Trung ương thần kinh nằm ở vỏ não
tủy sống


Từ bảng so sánh trên,
em hãy nêu mối quan hệ
giữa PXCĐK và PXKĐK.


III. SO SÁNH TÍNH CHẤT CỦA PHẢN XẠ KHÔNG ĐIỀU KIỆN VÀ

PHẢN XẠ CÓ ĐIỀU KIỆN

 - Tính Chất (Nội dung bảng52-2).
- Mối quan hệ giữa phản xạ có điều kiện
với phản xạ không điều kiện:
+ PXKĐK là cơ sở thành lập PXCĐK
+ Phải có sự kết hợp giữa kích thích có điều kiện và
kích thích không điều kiện( kích thích có điều kiện
phải tác động trước kích thích không điều kiện)


- Học bài và trả lời câu
hỏi.
- Đọc phần “Em có biết”.
- Nghiên cứu trưước
bài 53.