Thực tiễn quản lý nhà nước theo nghành và lãnh vực lãnh thổ tại Việt Nam

THỰC TiỄN QUẢN LÝ
NHÀ NƯỚC THEO
NGÀNH VÀ LÃNH
VỰC /LÃNH THỔ TẠI
ViỆT NAM
TS. NGUYỄN THANH NGUYÊN
2015
1


Yêu cầu môn học
Học

viên hiểu được cơ bản việc
quản lý nhà nước theo ngành và
theo lãnh thổ ở VN
Học viên quan hệ vào công việc của
mình để nâng cao chất lượng, vai
trò công tác

2


Nội dung môn học
 Phần

I: tổng quan về quản lý nhà
nước theo ngành và lãnh thổ
Ngành, lãnh vực với quản lý nhà nước
Quản lý nhà nước theo ngành
Quản lý nhà nước theo lãnh thổ

Mối quan hệ qlnn theo ngành và lãnh thổ
Các mô hình

 Phần

II: Thực tiễn qlnn theo ngành
lãnh vực và lãnh thổ
Thực tiễn việc kết hợp
Đánh giá kết quả việc kết hợp
Phương hướng giải pháp tăng cường
3


Phần 1:Tổng quan qlnn theo
ngành và lãnh thổ
A- Ngành/lĩnh vực với quản lý nhà nước:
1 -Các vấn đề về quản lý ngành:
Quản lý nhà nước: chỉ huy, điều hành
của cơ quan nhà nước ( hành pháp, lập
pháp, tư pháp) thực thi quyền lực thông
qua văn bản qui phạm pháp luật.
Ngành/lĩnh vực:
 Hiểu chưa thống nhất, theo thói
quen:ngành học, chuyên ngành,ngành
dọc; ngành/ lĩnh vực,cái nào rộng hơn….
4


Phần 1:Tổng quan qlnn theo
ngành và lãnh thổ

 Nghành:

Một bộ phận cấu thành
kinh tế, xã hội, gồm nhiều hoạt
động, tổ chức có đặc trưng tương
đồng (có thể hiểu rộng hoặc hẹp: xã
hội/ kinh tế họckinh tế ngoại
thương…)
 Lĩnh vực: bao quát nhiều hoạt
động trên các nghành có đặc trưng
giống nhau (lĩnh vực kinh tế, văn
hóa, xã hội…)
5


Phần 1:Tổng quan qlnn theo
ngành và lãnh thổ
 Ngành

(gắn hoạt động kinh tế,
xã hội) khác với thành phần
kinh tế (gắn với chủ sở hữu)
 Số lượng ngành ngày càng gia
tăng (IT, logistic…)

6


Phần 1:Tổng quan qlnn theo
ngành và lãnh thổ

2-Phân loại hệ thống kinh tế theo
ngành:
Theo vốn hay lao động(ngành thâm
dụng vốn, lao động)
Theo sản phẩm(hóa chất, thực
phẩm…)
 Mỗi quốc gia có cách phân loại
riêng, thường chia làm nhiều cấp
Quốc tế: 4; Hàn Quốc : 5; VN :4 ...)
7


Phần 1:Tổng quan qlnn theo
ngành và lãnh thổ

2-Phân loại hệ thống k/t theo
ngành VN :
 Căn cứ: nđ 75 (1993), Quyết định
TCTK (1993):
 Cấp 1: 20 ngành(nông lâm,t/sản, c/n
mỏ, c/n chế biến, s/x/p/p điện, khí,
nước, xây dựng, thương nghiệp sữa
chữa xe,kh/sạn n/hàng, v/tải k/bãi
ttl/lạc, tài chính t/dụng, kh cn,
k/doanh t/sản tư vấn, a/n q/p đ/bảo
x/h, g/dục đào tạo, y tế, v/h thể thao,
đảng/đoàn, phục vụ cá nhân c/đồng,
làm thuê cho gia đình, các t/c đ/thể
q/tế
8

Phần 1:Tổng quan qlnn theo
ngành và lãnh thổ
2-Phân loại h/thống k/t theo
ngành VN :
 Cấp 2: 60 ngành
 Cấp 3:159 ngành
 Cấp 4: 299 nhành
 Theo quyết định 10/2007/QĐ/TTg có
21 nhóm ngành (tương đương cấp1)
và 642 hoạt động kinh tế cụ thể

9


Phần 1:Tổng quan qlnn theo
ngành và lãnh thổ

2-Phân loại h/thống k/t theo nghành VN
Theo nhóm chữ cái: A(nông, lâm,
thủy/s),B(kh/khoáng),C(c/n chế biến), D(s/x
p/p điện, khí, nước nóng, hơi nước và điều
hòa k/khí),E(cấp nước, rác/nước
thải),F(x/dựng),G(bán buôn/lẻ,sữa ô tô/xe
máy/đông cơ),H(vận tải kho bãi),I(d/v lưu
trú/ăn uống),J(th/tin
tr/thông),K(t/chính,n/hàng,b/hiểm),L(k/d bất
đ/s),M(chuyên môn,k/h c/n),N(h/chính & d/v
hỗ trợ),O(Đảng cs vn,tổ chức ctxh,qlnn,an

ninh qp, đảm bảo x/h bắt
buộc),P(giáo/dđt),Q(y tế &trợ giúp
x/h),R(ng/thuật vui chơi, giải trí),S(d/vụ
khác),T(l/thuê,trông gia đình,s/x vật chất, d/v
tiêu dùng hộ), U(tổ chức, cơ quan q/tế)
10


Phần 1:Tổng quan qlnn theo
ngành và lãnh thổ

3-Phân ngành gắn với bộ máy hành
chính VN
Quản lý nhà nước theo ngành, có 2 cách:
 Chuyên môn hóa, ngành đặc thù, đơn
ngành (tài chính, ngoại giao, công an…)
 Đa ngành , ghép lại, có thể tách ra (v/d
văn hóa thể thao du lịch)
Nguyên tắc phân chia ngành trong qlnn:
 Bao nhiêu ngànhbấy nhiêu cơ quan
qlnn(bộ…)
 Do thực tiễn: số bộ không tương đương
ngành
11


Phần 1:Tổng quan qlnn theo
ngành và lãnh thổ
4-Bộ máy qlnn theo ngành của VN
Đi từ đơn giảnđơn ngành cao độđa

ngành. Quốc hội XIII (2011-2016)
quyết có 22 bộ &cqnb:
-Q/phòng-C/an-N/giao-T/pháp-T/chínhC/thương-L/đ tb xh-Gt v/tải-X/dựngT/tin tr/thông-G/dục đt-N/nghiệp ptntK/hoạch đt-N/vụ-Y/tế-K/h cn-V/hóa tt dlt/nguyên mt-V/p c/phủ-T/tra cp-N/hàng
nn-Ủy ban dân tộc
12


Phần 1:Tổng quan qlnn theo
ngành và lãnh thổ

5-Nhận xét chia ngành theo bộ
 Việt Nam (và các nước) đều phân chia
ngành theo Bộ theo cụ thể điều kiện
của mình
 Thay đổi theo theo thời gian
 Xu hướng giảm đầu mối (2002 còn 22 )
 Có bộ đa ngành (nông/nghiệp), đơn
ngành (ngoại giao)
 Bộ đa ngành nhưng lại mở tổng cục
quản lý đơn ngành
 Có nhiều vấn đề không biết thuộc bộ
nào (thực phẩm) hoặc bộ nào cũng
giành
13


Phần 1:Tổng quan qlnn theo
ngành và lãnh thổ
B-Quản lý nhà nước theo ngành
1-Định nghĩa: hoạt động q/lý của cơ

quan qlnn đối với các đơn vị, tổ chức
kinh tế, văn hóa, xã hội có cùng cơ cấu
k/tế kỹ thuật hay mục đích giống
nhau mục đích phát triển. Hoạt động
này có hình thức, qui mô, phạm vi
khác nhau.

14


Phần 1:Tổng quan qlnn theo
ngành và lãnh thổ
B-Quản lý n/n theo ngành
2-Pháp luật n/n về qlnn theo ngành:
Không giới hạn lãnh thổ
Xác định nội dung, chủ thể, trách
nhiệm
Phát triển hoàn thiện (luật giáo
dụcluật giáo dục đại học…)
Các luật: hải quan, doanh nghiệp, di
sản văn hóa…
15


Phần 1:Tổng quan qlnn theo
ngành và lãnh thổ

B-Quản lý nhà nước theo ngành
3-Cơ quan qlnn chuyên ngành:
 Trung ương: bộ và cơ quan ngang bộ

 Địa phương: HĐND &UBND
 Giúp việc: có sở & tương đương (cấp
tỉnh) phòng ban (cấp huyện)
 Không nhất thiết trung ương có gì, địa
phương có đấy
 Cơ quan chuyên môn thuộc UBND tỉnh
chịu quản lý dọc-ngang
16


Phần 1:Tổng quan qlnn theo
ngành và lãnh thổ

B-Quản lý n/n theo ngành
3-Cơ quan qlnn chuyên ngành:
 Cơ quan chuyên môn cấp tỉnh 18
(17):các sở: nội vụ, ngoại vụ,tư pháp,k/h
đ/t,t/chính, c/thương, n/n &ptnt, g/thông
v/t, x/dựng,t/n m/t, t/tin tr/thông, l/động
tb x/h, v/hóa tt d/l, k/học c/nghệ, g/d
đtạo, y tế, thanh tra, v/p UBND
 Các chủ thể qlnn theo ngành pháp luật
qui định: v.d: quản lý giáo dục từ chính
phủ , bộ giáo dục, phối hợp bộ khác,
UBND
17


Phần 1:Tổng quan qlnn theo
ngành và lãnh thổ

B-Quản lý n/n theo ngành
3-Cơ quan qlnn chuyên ngành:
 Cấp huyện: giúp UBND có các phòng, ban
(14 phòng)
 Cấp xã có ban
4-Nội dung cơ bản về qlnn theo ngành:
 X/dựng hệ thống v/bản qui phạm pháp
luật liên quan
 X/d chiến lược, chính sách phát triển
ngành
 Tìm nguồn ngân sách
18


Phần 1:Tổng quan qlnn theo
ngành và lãnh thổ
B-Quản lý n/n theo ngành
4-Nội dung cơ bản về qlnn theo
ngành:
 Hợp tác quốc tế
 Phát triển nguồn nhân lực
 Xây dựng bộ máy qlnn theo ngành

19


Phần 1:Tổng quan qlnn theo
ngành và lãnh thổ
C-Quản lý n/n theo phân chia lãnh thổ:
1-Phân chia vùng kinh tế theo lãnh thổ

Tổng quan:
Lãnh thổ: vùng đất nằm trong chủ
quyền quốc gia; vùng đất có đặc trưng
kinh tế-chính trị-văn hóa riêng
Cách phân chia vùng: theo mục đích
quản lý (bắc, trung, nam kỳ), hoặc k/tế

20


Phần 1:Tổng quan qlnn theo
ngành và lãnh thổ

C-Quản lý n/n theo phân chia lãnh thổ:
1-Phân chia vùng kinh tế theo lãnh thổ
Vùng kinh tế: chia theo q/điểm phát triển
giai đoạn: đông b/bộ,tây b/bộ,đ/b sông
Hồng,bắc tr/bộ, d/hải nam tr/bộ, tây
nguyên, đông n/bộ, đ/b sông Cửu Long
Các vùng kinh tế trọng điểm
Vùng công nghiệp
Vùng nông nghiệp
Vùng sâu vùng xa
Vùng nông thôn
21


Phần 1:Tổng quan qlnn theo
ngành và lãnh thổ

C-Quản lý n/n theo phân chia lãnh thổ:
 -Phân chia địa giới hành chính
Địa giới h/c là ranh giới phân biệt đất đai,
dân cư địa phương do cấp quản lý có quyền
qui định
 Nguyên tắc phân chia:
 Tính lịch sử: quá trình hình thành lịch sử
 Tính xã hội:ph/tục, tập quán, d/tích đất đai,
d/số, k/tế,v/hóa,x/hội…
 Ranh giới h/c dựa trên văn bản pháp lý
q/gia
 Địa giới h/c xác định thực địa bằng mốc giới
22


Phần 1:Tổng quan qlnn theo
ngành và lãnh thổ

C-Quản lý n/n theo phân chia lãnh thổ:
 Phân chia địa giới hành chính
 Lịch sử p/chia đghc ở VN theo h/pháp
1946,1959,1980,1992, 2013: chỉ q/định
chung

 H/P 46 (đ 57)3 Bộ: Bắc, Trung, NamBộ
chia thành Tỉnhhuyệnxã
 H/P 59: VNDCCHTỉnh, khu tự trị,t/p thuộc
twhuyện, th/phố, thị xãxã, thị trấn
 H/P 80: Tỉnh& TP twTỉnh thành huyện,tp
thuộc tỉnh &thị xã; TPtw thành quận, huyện,

Huyện chia xã, thị trấn; thành phố thuộc
tỉnh,thị xã thành phường, xã; quận chia thành
phường
 H/P 92&2013 Giống HP 80
23


Phần 1:Tổng quan qlnn theo
ngành và lãnh thổ

C-Quản lý n/n theo phân chia lãnh thổ:
-Phân chia địa giới hành chính
 Địa giới h/c và chính quyền địa phương
 Ph.vùng xác định địa giới hành
chínhhoạt động quản lý
 Ch.quyền địa phương:HĐND&UBND (có
lúc gọi UB hành chính) có vai trò quản
lý. Có lúc vùng lãnh thổ có địa giới
hành chính chỉ có ubnd hay
ubhckhông là chính quyền đầy đủ
24


Phần 1:Tổng quan qlnn theo
ngành và lãnh thổ

C-Quản lý n/n theo phân chia lãnh thổ:
 -Phân chia địa giới hành chính
 Đ/g h/c và chính quyền địa phương

 HP 46:Tỉnh,t/p,thị xã, xãbầu HĐNDcử UBHC
Bộ&huyện chỉ có UBHC do HĐND tỉnh (xã) bầu
 HP 59: các đơn vị đều có HĐND &UBHC. Thành
phố có thể chia thành khu phố có HĐND&UBHC
 HP 80: tỉnhxã đều có HĐND &UBND
 HP 92&2013: HĐND&UBND do luật định. Từ
1994 thí điểm 10 tỉnh thành thí điểm không
HĐND ở quận, huyện,phường (theo n/q tw5,
khóa x)
25