Bài 5. Lời văn, đoạn văn tự sự

Lêi v¨n, ®o¹n
v¨n tù sù


Lời văn, đoạn văn tự sự
I. Lời văn, đoạn văn tự sự:
1. Lời văn giới thiệu nhân
vật:
Đọc từng câu trong các đoạn văn sau:

(1) Hùng Vơng thứ mời tám có một ngời con
gái tên là Mị Nơng, ngời đẹp nh hoa, tính
nết hiền dịu. Vua cha yêu thơng nàng hết
mực, muốn kén cho con một ngời chồng
thật xứng đáng.
(2) Một hôm có hai chàng trai đến cầu hôn.
Một ngời ở vùng núi Tản Viên có tài lạ [].
Ngời ta gọi chàng là Sơn Tinh. Một ngời ở
miền biển, tài năng cũng không kém [].
Ngời ta gọi chàng là Thuỷ Tinh. [], cả hai


(1) Hùng Vơng thứ mời tám có một ngời con

gái tên là Mị Nơng, ngời đẹp nh hoa, tính
nết hiền dịu. Vua cha yêu thơng nàng hết
mực, muốn kén cho con một ngời chồng
thật xứng đáng.
(2) Một hôm có hai chàng trai đến cầu hôn.
Một ngời ở vùng núi Tản Viên có tài lạ [].
Ngời ta gọi chàng là Sơn Tinh. Một ngời ở

miền biển, tài năng cũng không kém [].
Ngời ta gọi chàng là Thuỷ Tinh. [], cả hai
đều xứng đáng làm rể vua Hùng.
Hai đoạn văn trên giới thiệu
(Sơn Tinh, Thuỷ Tinh)
cho chúng ta biết về những
nhân vật nào?


(1) Hùng Vơng thứ mời tám có một ngời con
gái tên là Mị Nơng, ngời đẹp nh hoa, tính
nết hiền dịu. Vua cha yêu thơng nàng hết
mực, muốn kén cho con một ngời chồng
thật xứng đáng.

Đoạn văn (1) cho ta biết
Hùng Vơng và Mị Nơng có
quan hệ với nhau nh thế
nào?


(2) Một hôm có hai chàng trai đến cầu hôn.
Một ngời ở vùng núi Tản Viên có tài lạ []. Ng
ời ta gọi chàng là Sơn Tinh. Một ngời ở miền
biển, tài năng cũng không kém []. Ngời ta
gọi chàng là Thuỷ Tinh. [], cả hai đều
xứng đáng làm rể vua Hùng.

Đoạn văn (2) giới thiệu
lai lịch và tài năng

của Sơn Tinh, Thuỷ
Tinh nh thế nào?


(1) Hùng Vơng thứ mời tám có một ngời con

gái tên là Mị Nơng, ngời đẹp nh hoa, tính
nết hiền dịu. Vua cha yêu thơng nàng hết
mực, muốn kén cho con một ngời chồng
thật xứng đáng.
(2) Một hôm có hai chàng trai đến cầu hôn.
Một ngời ở vùng núi Tản Viên có tài lạ [].
Ngời ta gọi chàng là Sơn Tinh. Một ngời ở
miền biển, tài năng cũng không kém [].
Ngời ta gọi chàng là Thuỷ Tinh. [], cả hai
đều xứng đáng làm rể vua Hùng.

Những câu văn giới(Sơn
thiệu
nhân
vật Tinh)
Tinh,
Thuỷ
g đoạn văn (1) và (2) thờng dùng những từ và cụm từ g


Vậy từ việc phân tích
trên một em cho biết khi
kể về ngời thì có thể
Ghi nhớ: giới thiệu nh thế nào?

- Khi kể ngời có thể giới thiệu: tên,
họ, lai lịch, quan hệ, tính tình,
tài năng, ý nghĩa của nhân vật.


Lời văn, đoạn văn tự sự
I. Lời văn, đoạn văn tự sự:
1. Lời văn giới thiệu nhân
2.
Lời văn kể sự việc:
vật:
Đọc đoạn văn sau:

(3) Thuỷ Tinh đến sau, không lấy đợc vợ,
đùng đùng nổi giận, đem quân đuổi theo
đòi cớp Mị Nơng. Thần hô ma, gọi gió làm
thành giông bão rung chuyển cả đất trời,
dâng nớc sông lên cuồn cuộn đánh Sơn
Tinh. Nớc ngập ruộng đồng, nớc ngập nhà
cửa, nớc dâng lên lng đồi, sờn núi, thành
Phong Châu nh nổi lềnh bềnh trên một
biển nớc.


Đoạn văn (3):

Thuỷ Tinh đến sau, không lấy đợc vợ, đùng
đùng nổi giận, đem quân đuổi theo đòi cớp
Mị Nơng. Thần hô ma,

gọi gió làm thành giông bão rung chuyển cả đất
trời,
dâng nớc sông lên cuồn cuộn đánh Sơn Tinh. Nớc
ngập ruộng đồng, nớc ngập nhà cửa, nớc dâng
lên lng đồi, sờn núi, thành Phong Châu nh nổi
lềnh
bềnh
trên
một
nớc.thứ tự: từ trớc
Đoạn
văn
(3)
đợcbiển
kể theo
(Sơn
Tinh,
đến sau,
nguyên
nhân
kết
quảThuỷ Tinh)
Đoạn
Em
văn
hãytrên
gạchkể
dđến
ớivề
Các hành động đó

hành
những
củahành
nhân
nào?
đó?
đđộng
ợc từ
kểchỉ
theo
thứ động
tựvật
nào?


Đoạn văn (3):

Thuỷ Tinh đến sau, không lấy đợc vợ, đùng
đùng nổi giận, đem quân đuổi theo đòi cớp
Mị Nơng. Thần hô ma,
gọi gió làm thành giông bão rung chuyển cả đất
trời,
dâng nớc sông lên cuồn cuộn đánh Sơn Tinh. Nớc
ngập ruộng đồng, nớc ngập nhà cửa, nớc dâng
lên lng đồi, sờn núi, thành Phong Châu nh nổi
lềnh bềnh trên một biển nớc.
(Sơn Tinh, Thuỷ Tinh)

Các hành động đó đem lại kết quả gì?

Đoạn văn (3):

Thuỷ Tinh đến sau, không lấy đợc vợ, đùng
đùng nổi giận, đem quân đuổi theo đòi cớp
Mị Nơng. Thần hô ma,
gọi gió làm thành giông bão rung chuyển cả đất
trời,
dâng nớc sông lên cuồn cuộn đánh Sơn Tinh. Nớc
ngập ruộng đồng, nớc ngập nhà cửa, nớc dâng
lên lng đồi, sờn núi, thành Phong Châu nh nổi
lềnh bềnh trên một
biển
nớc.
Lời kể
trùng
điệp
Lời kể trùng điệp gây ấn
tợng
mạnh
về Tinh)
cơn
(Sơn
Tinh,
Thuỷ
Ndữ
ớc ngập
đồng,
nớc khiếp
ngập nhà

giận
và sựruộng
phá hoại
khủng
của cửa
Thuỷ
Tinh.

gây đợc ấn tợng gì cho ngời đọc?


Qua ®©y
em h·y cho
Ghi nhí:
biÕt khi kÓ
viÖc chóng
- Khi kÓ viÖc chóng
ta kÓ c¸c hµnh
®éng, viÖc lµm,
vµ sù thay ®æi
takÕt
kÓqu¶
nh÷ng
do c¸c hµnh ®éng
®ã ®em l¹i.
g× ?


Lời văn, đoạn văn tự sự
I. Lời văn, đoạn văn tự sự:

1. Lời văn giới thiệu nhân
2. Lời văn kể sự việc:
vật:
3. Đoạn văn:
(1) Hùng Vơng thứ mời tám có một ngời con gái tên là Mị N
ơng, ngời đẹp nh hoa, tính nết hiền dịu. Vua cha yêu th
ơng nàng hết mực, muốn kén cho con một ngời chồng thật
xứng đáng.
(2) Một hôm có hai chàng trai đến cầu hôn. Một ngời ở vùng
núi Tản Viên có tài lạ []. Ngời ta gọi chàng là Sơn Tinh. Một
ngời ở miền biển, tài năng cũng không kém []. Ngời ta gọi
chàng là Thuỷ Tinh. [], cả hai đều xứng đáng làm rể vua
Hùng.
(3) Thuỷ Tinh đến sau, không lấy đợc vợ, đùng đùng nổi giận,
đem quân đuổi theo đòi cớp Mị Nơng. Thần hô ma, gọi
gió làm thành giông bão rung chuyển cả đất trời, dâng nớc
sông lên cuồn cuộn đánh Sơn Tinh. Nớc ngập ruộng đồng, n


(1)Hùng Vơng thứ mời tám có một ngời con gái tên là Mị N
ơng, ngời đẹp nh hoa, tính nết hiền dịu. Vua cha yêu th
ơng nàng hết mực, muốn kén cho con một ngời chồng thật
xứng đáng.

Vua Hùng kén rể

(2) Một hôm có hai chàng trai đến cầu hôn. Một ngời ở vùng
núi Tản Viên có tài lạ []. Ngời ta gọi chàng là Sơn Tinh. Một
ngời ở miền biển, tài năng cũng không kém []. Ngời ta gọi
chàng

là Thuỷ
hai đều xứng đáng làm rể vua
Sơn
Tinh, Tinh.
Thuỷ[],
Tinhcảđến
Hùng.

cầu hôn.

(3) Thuỷ Tinh đến sau, không lấy đợc vợ, đùng đùng nổi giận,
đem quân đuổi theo đòi cớp Mị Nơng. Thần hô ma, gọi
gió làm thành giông bão rung chuyển cả đất trời, dâng nớc
sông
lêngiận
cuồndữ
cuộn
Sơn quyết
Tinh. Nớc
ngập
Sự
vàđánh
tấn công
liệt
củaruộng đồng, n
ớcThuỷ
ngập Tinh.
nhà cửa, nớc dâng lên lng đồi, sờn núi, thành Phong
Trong
đoạn

(2)n+
(3)
Châu nh nổi
lềnh
bềnhvăn
trên (1)
một+
biển
ớc.

Em hãy
cho
biếtem
nộithế
dungnào
chính
của từng
đoạn
văn?
Vậy
theo
là
câu
chủ
đề?
âu nào là câu nêu lên nội dung chính của toàn đoạn?


(1)Hùng Vơng thứ mời tám có một ngời con gái tên là Mị N
ơng, ngời đẹp nh hoa, tính nết hiền dịu. Vua cha yêu th

ơng nàng hết mực, muốn kén cho con một ngời chồng thật
xứng đáng.

Vua Hùng kén rể

(2) Một hôm có hai chàng trai đến cầu hôn. Một ngời ở vùng
núi Tản Viên có tài lạ []. Ngời ta gọi chàng là Sơn Tinh. Một
ngời ở miền biển, tài năng cũng không kém []. Ngời ta gọi
chàng
là Thuỷ
hai đều xứng đáng làm rể vua
Sơn
Tinh, Tinh.
Thuỷ[],
Tinhcảđến
Hùng.

cầu hôn.

(3) Thuỷ Tinh đến sau, không lấy đợc vợ, đùng đùng nổi giận,
đem quân đuổi theo đòi cớp Mị Nơng. Thần hô ma, gọi
gió làm thành giông bão rung chuyển cả đất trời, dâng nớc
sông
lêngiận
cuồndữ
cuộn
Sơn quyết
Tinh. Nớc
ngập
Sự

vàđánh
tấn công
liệt
củaruộng đồng, n
ớcThuỷ
ngập Tinh.
nhà cửa, nớc dâng lên lng đồi, sờn núi, thành Phong
Châu
nh nổi
bềnh
mộttrong
biển nđoạn
ớc. đối
theo
các lềnh
ýcâu
phụ
đótrên
tác
dụng
gì
với(1)
ý chính
yy kể
ra em
những
nêu
ýcó
phụ
văn

+ (2)


Lời văn, đoạn văn tự sự
Ghi nhớ:
Mỗi đoạn văn thờng có một ý
chính, diễn đạt thành một câu
gọi là câu chủ đề. Các câu khác
diễn đạt những ý phụ dẫn đến ý
chính đó, hoặc giải thích cho ý
chính, làm cho ý chính nổi lên.
-


II. Bµi tËp

Bµi 1

Bµi 2

Bµi 3

Bµi 4

Bµi 5

Bµi 6


Bài 1: Đọc các đoạn văn dới đây và trả lời

câua.
hỏi:
Thế là Sọ Dừa đến nhà phú ông. Cậu chăn
bò rất giỏi. Hằng ngày, Sọ Dừa lăn sau đàn bò ra
đồng, tối đến lại lăn sau đàn bò về chuồng. Ngày
nắng cũng nh ngày ma, bò con nào con nấy bụng no
căng.b.Phú
ông mừng
lắm.
Ngày
mùa, tôi
tớ ra đồng làm cả, phú ông có ba
cô con gái thay phiên nhau đa cơm cho Sọ Dừa. Hai cô
chị ác nghiệt, kiêu kì, thờng hắt hủi Sọ Dừa; còn cô
em út hiền lành, tính hay thơng ngời, đối đãi với Sọ Dừa
rất tử tế. (Sọ Dừa)
c. Cô không đẹp, chỉ xinh thôi. Và tính cô cũng
nh tuổi cô còn trẻ con lắm. Thấy khách hàng nói một
câu bông đùa, cô đã tởng ngời ta chòng ghẹo mình,
díu đôi lông mày lại và ngoe nguẩy cái mình. Khách
trông thấy chỉ cời. Nhng cô cũng không giận ai lâu, chỉ
mộtlát cô lại vui tính ngay! (Thạch Lam, Hàng nớc cô
Dần)
Mỗi đoạn văn trên kể về điều gì? Hãy gạch


Bài 1: Đoạn văn (a) kể về điều gì? Hãy gạch d
ới câu chủ đề có ý quan trọng nhất của mỗi
đoạn văn (a). Các câu văn triển khai chủ đề ấy
theo thứ tự nào?

(1)

a. Thế là Sọ Dừa đến nhà phú ông . Cậu
chăn bò rất giỏi (2). Hằng ngày, Sọ Dừa lăn sau
đàn bò ra đồng, tối đến lại lăn sau đàn bò
về chuồng (3). Ngày nắng cũng nh ngày ma,
bò con nào con nấy bụng no căng (4). Phú ông
mừng lắm. (5)


Bài 1: Đoạn văn (a) kể về điều gì? Hãy gạch d
ới câu chủ đề có ý quan trọng nhất của mỗi
đoạn văn (a). Các câu văn triển khai chủ đề ấy
theo thứ tự nào?
(1)

a. Thế là Sọ Dừa đến nhà phú ông . Cậu
chăn bò rất giỏi (2). Hằng ngày, Sọ Dừa lăn sau
đàn bò ra đồng, tối đến lại lăn sau đàn bò
về chuồng (3). Ngày nắng cũng nh ngày ma,
bò con nào con nấy bụng no căng (4). Phú ông
(5)
-> Sọlắm.
Dừa chăn
mừng
bò rất
. câu văn triển khai chủ đề
*giỏi
Các
ấy theo thứ tự

Câu
Giới thiệu hành động của Sọ
1:
Câu 3 + Dừa
Kể hành động và việc làm cụ thể
4:
của quả
Sọ Dừa
Câu
Kết
ảnh hởng của hành
5:
động


Bài 2: Đọc hai câu văn sau, theo em, câu
nào đúng câu câu nào sai, vì sao?
a. Ngời gác rừng cỡi ngựa, lao vào bóng chiều,
nhảy lên lng ngựa, đóng chắc chiếc yên
ngựa.
b. Ngời gác rừng đóng chắc chiếc yên ngựa,
nhảy lên lng ngựa, rồi lao vào bóng chiều.
Trả lời:
- Câu b đúng vì cách sắp xếp thứ tự các
hành động hợp lô gíc.
- Câu a sai vì sắp xếp thứ tự các hành
động không hợp lôgíc: không thể cỡi
ngựa, nhảy lên lng ngựa rồi mới đóng
chắc yên ngựa.

Bài 3: Hãy viết câu giới thiệu các nhân
vật: Thánh Gióng, Lạc Long Quân, Âu Cơ,
Tuệ Tĩnh.
- Thánh Gióng là ngời anh hùng có công
đánh đuổi giặc ân, bảo vệ đất nớc.
- Lạc Long Quân có sức khẻo phi th
ờng.
- Âu Cơ là bà mẹ chung của ngời
Việt.
- Tuệ Tĩnh là danh y tài cao
đức trọng.


Bµi 4 : Chøc n¨ng chñ yÕu cña
v¨n tù sù ?
A. KÓ ngêi vµ kÓ vËt.
B. KÓ ngêi vµ kÓ viÖc.
C. T¶ ngêi vµ t¶ viÖc.
D. ThuyÕt minh cho nh©n vËt vµ
sù kiÖn.


Bµi 5 : C©u chñ ®Ò cã vai trß nh
thÕ nµo trong ®o¹n v¨n ?
A. Lµm ý chÝnh næi bËt.
B. DÉn ®Õn ý chÝnh.
C. Lµ ý chÝnh.
D. Gi¶i thÝch cho ý chÝnh.

Bài 6: Câu chủ đề có thể
đứng ở vị trí nào trong
đoạn văn?
A.Đầu đoạn văn
B. Cuối đoạn văn
C. Giữa đoạn văn
D. Cả A,B,C.