Vận dụng tư tưởng hồ chí minh về giải phóng phụ nữ

topdoc.vn - Tài liệu, giáo án , đề thi, luận văn, skkn file word
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU....................................................................................................................3
1. Lý do chọn đề tài ....................................................................................................3
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu .........................................................................4
2.1. Mục đích nghiên cứu .......................................................................................4
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu ......................................................................................4
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu .........................................................................5
4. Phƣơng pháp nghiên cứu: ......................................................................................5
5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn ...............................................................................5
6. Tổng quan tình hình nghiên cứu ............................................................................6
CHƢƠNG 1 ...............................................................................................................9
NỘI DUNG CƠ BẢN CỦA TƢ TƢỞNG HỒ CHÍ MINH ......................................9
VỀ GIẢI PHÓNG PHỤ NỮ ......................................................................................9
1.1. Quan điểm của Hồ Chí Minh về vai trò của phụ nữ Việt Nam .......................9
1.2. Quan điểm của Hồ Chí Minh về sự cần thiết phải giải phóng phụ nữ ..........12
1.3. Theo Hồ Chí Minh, thực chất của vấn đề giải phóng phụ nữ là xóa bỏ bất
bình đẳng đối với phụ nữ ......................................................................................18
1.4. Quan điểm của Hồ Chí Minh về những điều kiện cơ bản để giải phóng phụ
nữ ..........................................................................................................................20
CHƢƠNG 2 .............................................................................................................27
VẬN DỤNG TƢ TƢỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ GIẢI PHÓNG PHỤ NỮ TRONG
GIAI ĐOẠN 2001- 2015 .........................................................................................27
1


topdoc.vn - Tài liệu, giáo án , đề thi, luận văn, skkn file word
2.1. Thực trạng quyền phụ nữ ở nƣớc ta và trên thế giới .....................................27
2.2. Nội dung vận dụng tƣ tƣởng Hồ Chí Minh về giải phóng phụ nữ trong giai
đoạn 2001 – 2015 .................................................................................................35
2.2.1.Nhận thức về vai trò, vị trí của phụ nữ trong thời kỳ mới .......................35

2.2.2. Bảo đảm quyền lợi và phát huy vai trò của phụ nữ trong các lĩnh vực đời
sống xã hội ........................................................................................................39
2.2.3. Phát huy vai trò của Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam trong sự nghiệp
đấu tranh giải phóng phụ nữ dƣới sự lãnh đạo của Đảng .................................47
2.3. Kết quả, ý nghĩa và bài học kinh nghiệm ......................................................50
2.3.1. Kết quả và ý nghĩa ..................................................................................50
2.3.2. Bài học kinh nghiệm từ 15 năm vận dụng tƣ tƣởng Hồ Chí Minh về giải
phóng phụ nữ ở nƣớc ta (2001 – 2015).............................................................59
KẾT LUẬN ..............................................................................................................61
TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................................63
PHỤ LỤC………………………………………………………………………... 67

2


topdoc.vn - Tài liệu, giáo án , đề thi, luận văn, skkn file word
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Chủ tịch Hồ Chí Minh là anh hùng giải phóng dân tộc, danh nhân văn hóa
kiệt xuất, đồng thời cũng là vị cha già kính yêu của dân tộc Việt Nam. Cả cuộc đời
ngƣời là tấm gƣơng sáng ngời về đức hy sinh vì sự nghiệp đấu tranh giải phóng
dân tộc, giải phóng giai cấp, giải phóng con ngƣời.
Đặc biệt, trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng con ngƣời, Chủ tịch Hồ Chí
Minh rất quan tâm đến vấn đề giải phóng phụ nữ. Ngƣời khẳng định: “Nói phụ nữ
là nói phân nửa xã hội. Nếu không giải phóng phụ nữ thì không giải phóng một
nửa loài ngƣời. Nếu không giải phóng phụ nữ là xây dựng chủ nghĩa xã hội chỉ một
nửa”1. Ngƣời đã nêu lên tƣ tƣởng của mình về giải phóng phụ nữ và có những hành
động thiết thực cho sự nghiệp đấu tranh giải phóng phụ nữ.
Thấm nhuần tƣ tƣởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh về giải phóng phụ nữ, kể từ
khi tiến hành công cuộc Đổi mới đất nƣớc (1986), Đảng ta đã không ngừng phát

huy vai trò của mình trong việc lãnh đạo toàn dân xây dựng chủ nghĩa xã hội nhằm
mục tiêu “giải phóng con ngƣời” mà trong đó có giải phóng phụ nữ. Từ năm 2001
đến nay, trong bối cảnh tình hình mới, nhiệm vụ đấu tranh giải phóng phụ nữ đƣợc
Đảng và Nhà nƣớc ta đẩy mạnh hơn nữa, bằng nhiều chủ trƣơng, đƣờng lối, chính
sách cụ thể và thiết thực, nhằm góp phần thực hiện quyền bình đẳng và phát huy
vai trò của phụ nữ trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Có thể thấy rằng, việc nghiên cứu quá trình vận dụng tƣ tƣởng Hồ Chí Minh
về giải phóng phụ nữ của Đảng và Nhà nƣớc ta trong giai đoạn 2001 – 2015 là điều
hết sức cần thiết, nhằm rút ra những kết quả, ý nghĩa và bài học kinh nghiệm cho
11

Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, t.12, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr. 300.

3


topdoc.vn - Tài liệu, giáo án , đề thi, luận văn, skkn file word
việc đấu tranh thực hiện bình đẳng giới, phát huy vai trò của phụ nữ trong
nhữnggiai đoạn tiếp theo. Chính vì lý do đó, tôi đã quyết định chọn đề tài “Vận
dụng tƣ tƣởng Hồ Chí Minh về giải phóng phụ nữ trong giai đoạn 2001 – 2015”
làm bài tiểu luận kết thúc môn của mình.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
2.1. Mục đích nghiên cứu
- Tìm hiểu khái quát tƣ tƣởng Hồ Chí Minh về giải phóng phụ nữ và sự vận dụng
của Đảng và Nhà nƣớc ta trong việc đấu tranh đòi quyền phụ nữ và phát huy vai
trò của phụ nữ ở nƣớc ta trong giai đoạn 2001 – 2015. Qua đó thấy đƣợc giá trị to
lớn của của tƣ tƣởng Hồ Chí Minh và sự chủ động sáng tạo của Đảng và Nhà nƣớc
ta trong việc vận dụng tƣ tƣởng của ngƣời trong công cuộc Đổi mới đất nƣớc nói
chung và giải phóng phụ nữ Việt Nam nói riêng.
- Đồng thời, thông qua quá trình nghiên cứu, chúng ta thấy đƣợc những thành tựu,

hạn chế và nguyên nhân của 15 năm Đảng và Nhà nƣớc ta vận dụng tƣ tƣởng Hồ
Chí Minh về giải phóng phụ nữ (2001 – 2015), từ đó có thể rút ra những bài học
kinh nghiệm cho các giai đoạn cách mạng tiếp theo.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Thứ nhất, phải nêu lên đƣợc những nội dung cơ bản của tƣ tƣởng Hồ Chí Minh
về giải phóng phụ nữ.
- Thứ hai, phải trình bày đầy đủ quá trình vận dụng tƣ tƣởng Hồ Chí Minh về giải
phóng phụ nữ ở nƣớc ta trong giai đoạn 2001 – 2015, nêu lên đƣợc thành tựu hạn
chế và nguyên nhân.

4


topdoc.vn - Tài liệu, giáo án , đề thi, luận văn, skkn file word
- Thứ ba, rút ra đƣợc ý nghĩa và những bài học kinh nghiệm từ 15 năm vận dụng tƣ
tƣởng Hồ Chí Minh về giải phóng phụ nữ ở nƣớc ta, lấy đó làm cơ sở để Đảng và
Nhà nƣớc ta tiếp tục vận dụng tƣ tƣởng Hồ Chí Minh trong thời gian tới.
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tƣợng nghiên cứu của đề tài chính là quá trình vận dụng tƣ tƣởng Hồ Chí
Minh về giải phóng phụ nữ của Đảng và Nhà nƣớc ta trong giai đoạn 2001 – 2015:
cơ sở vận dụng (tƣ tƣởng Hồ Chí Minh về giải phóng phụ nữ); bối cảnh vận dụng
(trong nƣớc và thế giới);nội dung vận dụng (chủ trƣơng, đƣờng lối, chính sách của
Đảng và Nhà nƣớc); kết quả, ý nghĩa và bài học kinh nghiệm.
- Phạm vi nghiên cứu là ở nƣớc ta, giai đoạn 2001 – 2015.
4. Phƣơng pháp nghiên cứu:
Đề tài đƣợc nghiên cứu dựa trên phƣơng pháp luận của chủ nghĩa duy vật
biệt chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử. Có phƣơng pháp chủ yếu là phƣơng pháp
lịch sử và phƣơng pháp logic. Ngoài ra còn sử dụng một số phƣơng pháp khác nhƣ
phân tích, so sánh, tổng hợp…
5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn

- Ý nghĩa khoa học: Đề tài góp phần bổ sung các giá trị luận trong quá trình vận
dụng tƣ tƣởng Hồ Chí Minh trong công cuộc đổi mới ở nƣớc ta hiện nay, đặc biệt
là các vấn đề về việc đấu tranh giải phóng phụ nữ theo tƣ tƣởng Hồ Chí Minh trong
từng giai đoạn, hoàn cảnh cụ thể.
- Ý nghĩa thực tiễn: Đề tài có thể làm tài liệu tham khảo cho việc nghiên cứu khoa
học của sinh viên chuyên ngành Tƣ tƣởng Hồ Chí Minh và các ngành học khác có
liên quan.

5


topdoc.vn - Tài liệu, giáo án , đề thi, luận văn, skkn file word
6. Tổng quan tình hình nghiên cứu
Nhìn chung, cho đến nay số lƣợng công trình nghiên cứu việc vận dụng tƣ
tƣởng Hồ Chí Minh về giải phóng phụ nữ không nhiều.
Trƣớc hết, là những công trình nghiên cứu về tƣ tƣởng Hồ Chí Minh mà
trong đó có đề cập đến nội dung tƣ tƣởng Hồ Chí Minh về giải phóng phụ nữ. Tiêu
biểu cho các công trình này là tác phẩm Tư tưởng Hồ Chí Minh về quyền con
người do nhà nghiên cứu Phạm Ngọc Anh chủ biên, Nxb Chính trị quốc gia, Hà
Nội, 2005. Tác giả dành khoảng 15 trang để trình bày những quan điểm độc đáo,
sáng tạo của Hồ Chí Minh về giải quyền phụ nữ, từ cách tiếp cận quyền phụ nữ cho
đến các nội dung cơ bản về quyền phụ nữ trong tƣ tƣởng của Ngƣời.
Công trình Hồ Chí Minh và con người Việt Nam trên con đường dân giàu,
nước mạnh của Thủ tƣớng Phạm Văn Đồng, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội,
1993, đã đề cập đến quá trình đấu tranh bền bỉ của con ngƣời trong lịch sử
loài ngƣời nói chung và ngƣời Việt Nam trong lịch sử Việt Nam nói riêng và hoạt
động của Hồ Chí Minh nhằm giải phóng con ngƣời, xây dựng cho con ngƣời Việt
Nam một cuộc sống hạnh phúc và xây dựng đất nƣớc Việt Nam giàu mạnh.
Hoàng Chí Bảo với công trình Văn hoá và con ngƣời Việt Nam trong tiến
trình CNH, HĐH theo tƣ tƣởng Hồ Chí Minh , Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội,

2006, đề cập đến công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nƣớc với yêu cầu phát triển văn
hoá và con ngƣời, phát triển văn hoá và xây dựng con ngƣời Việt Nam theo tƣ
tƣởng Hồ Chí Minh.
Tiếp theo là những công trình nghiên cứu về vai trò, phẩm chất của ngƣời
phụ nữ Việt Nam trong truyền thống và hiện đại.
Trong đó có công trình nghiên cứu Phụ nữ Việt Nam từ góc nhìn văn hóa
của Trần Quốc Vƣợng, Nxb Văn hóa thông tin và Viện Văn hóa, Hà Nội, 2013
6


topdoc.vn - Tài liệu, giáo án , đề thi, luận văn, skkn file word
trình bày về vị trí, vai trò và những phẩm chất tốt đẹp của phụ nữ Việt Nam dƣới
góc độ nghiên cứu những truyền thống văn hóa của dân tộc.
Tiếp đến là công trình Phụ nữ Việt Nam trong kỷ nguyên biến đổi xã hội
nhanh của Bùi Thế Cƣờng, Nxb Từ điển bách khoa, Hà Nội, 2012. Tác giả đã tập
hợp các bài viết của các tác giả trong và ngoài nƣớc thể hiện một cái nhìn mới về
vai trò và đặc điểm của ngƣời phụ nữ Việt Nam trong cuộc sống hiện đại.
Ngoài ra, phải kể đến công trình, Phụ nữ và quản lý cùa Nguyễn Thị Vân
Hạnh, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2014. Trong công trình, tác giả đã trình
bày các cách tiếp cận nghiên cứu bình đẳng giới và nghiên cứu phụ nữ trong quản
lý, một số lý thuyết về trƣờng phái nữ quyền, những rào cản và nhận định sai lầm
về phụ nữ và quản lý, thực trạng nữ lãnh đạo và quản lý trên thế giới và ở Việt
Nam hiện nay.
Sau cùng là những công trình nghiên cứu trực tiếp đến tƣ tƣởng Hồ Chí
Minh về giải phóng phụ nữ và sự vận dụng tƣ tƣởng đó và sự nghiệp Đổi mới đất
nƣớc trong giai đoạn hiện nay.
Tiêu biểu là công trình Chủ tịch Hồ Chí Minh với sự nghiệp giải phóng phụ
nữ, do Nxb Thông tấn biên soạn và xuất bản, Hà Nội, 2005 và công trình Chủ tịch
Hồ Chí Minh với sự tiến bộ của phụ nữ của Phạm Hoàng Điệp với, Nxb Văn hoá
Thông tin, 2008, đã tập hợp những bài nói, bài viết của Hồ Chí Minh về chủ đề

giải phóng phụ nữ; những mẩu chuyện, hồi kí, bài viết thể hiện lòng kính trọng,
yêu quý và biết ơn sâu sắc của phụ nữ Việt Nam và phụ nữ quốc tế đối với Ngƣời.
Kế đến là công trình Tư tưởng Hồ Chí Minh về giải phóng phụ nữ của Lê
Ngọc Dũng, Luận văn Thạc sĩ Triết học trƣờng Đại học Khoa học xã hội và Nhân
văn – ĐHQG TP.HCM, 2010. Trong đó, tác giả trình bày những nội dung cơ bản

7


topdoc.vn - Tài liệu, giáo án , đề thi, luận văn, skkn file word
của tƣ tƣởng Hồ Chí Minh về giải phóng phụ nữ và đề xuất một số giải pháp để
thực hiện sự nghiệp giải phóng phụ nữ theo tƣ tƣởng Hồ Chí Minh trong hiện nay.
Bên cạnh đó phải kể đến công trình Tư tưởng Hồ Chí Minh về giải phóng
phụ nữ và việc vận dụng vào sự nghiệp Đổi mới ở nước ta hiện nay của Đoàn Anh
Phƣợng, Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành Hồ Chí Minh học trƣờng Đại học Khoa
học xã hội và Nhân văn - Đại học quốc gia Hà Nội, 2012.Trong công trình, tác giả
đã trình bày một cách khá đầy đủ những nội dung cơ bản của tƣ tƣởng Hồ Chí
Minh về giải phóng phụ nữ và trình thực trạng, giải pháp đẩy mạnh sự nghiệp giải
phóng phụ nữ ở nƣớc ta trong thời kỳ Đổi mới theo tƣ tƣởng Hồ Chí Minh.
Ngoài ra, còn có bài viết Tư tưởng Hồ Chí Minh về giải phóng phụ nữ và
xây dựng đội ngũ cán bộ nữ của Nguyễn Thị Trà Giang, Học viện Chính trị - Hành
chính quốc gia Hồ Chí Minh trình bày khái quát những nội dung cơ bản của tƣ
tƣởng Hồ Chí Minh về giải phóng phụ nữ và xây dựng đội ngũ cán bộ nữ và rất
nhiều bài viết, bài báo, trang mạng trình bày về tƣ tƣởng Hồ Chí Minh về giải
phóng phụ nữ, bảo vệ quyền lợi và phát huy vai trò của phụ nữ Việt Nam trong bối
cảnh hiện nay.
Nhìn chung, trong các công trình trên, chƣa có công trình nào nghiên cứu
một cách toàn diện và đầy đủ về quá trình vận dụng tƣ tƣởng Hồ Chí Minh về giải
phóng phụ nữ của Đảng và Nhà nƣớc ta trong công cuộc Đổi mới, đặc biệt là trong
giai đoạn 2001 – 2015. Với khả năng hạn chế của mình, tác giả mong muốn đề tài

đƣợc nghiên cứu sẽ đóng góp đƣợc phần nhỏ và kho tàng các công trình nghiên
cứu việc vận dụng tƣ tƣởng Hồ Chí Minh trong giai đoạn hiện nay.

8


topdoc.vn - Tài liệu, giáo án , đề thi, luận văn, skkn file word
CHƢƠNG 1
NỘI DUNG CƠ BẢN CỦA TƢ TƢỞNG HỒ CHÍ MINH
VỀ GIẢI PHÓNG PHỤ NỮ
1.1. Quan điểm của Hồ Chí Minh về vai trò của phụ nữ Việt Nam
Trải qua hàng nghìn năm lịch sử đấu tranh dựng nƣớc và giữ nƣớc của dân
tộc, phụ nữ Việt Nam đã góp phần sáng tạo nên mọi của cải vật chất và tinh thần,
đã tích cực tham gia các cuộc đấu tranh chống áp bức và bóc lột, nhất là đấu tranh
chống ngoại xâm, đã đảm đang nuôi dạy con cái, góp phần bảo vệ những truyền
thống tốt đẹp của cha ông để lại.
Nhận thức đƣợc điều đó, chủ tịch Hồ Chí Minh đã sớm khẳng định vai trò
quan trọng của phụ nữ Việt Nam. Trong tác phẩm Lịch sử nước ta, Ngƣời đã viết:
“Phụ nữ ta chẳng tầm thƣờng. Đánh đông dẹp Bắc làm gƣơng với đời”2.
Sớm nhận thấy phụ nữ là lực lƣợng đông đảo của cách mạng, từ những năm
20 của thể kỷ XX trong tác phẩm Đường Kách mệnh, dựa trên quan điểm của
C.Mác: “Ai đã biết lịch sử thì biết rằng muốn sửa sang xã hội mà không có phụ nữ
giúp vào, thì chắc không làm nổi” Ngƣời đã khẳng định: “An Nam cách mệnh
cũng phải có nữ giới tham gia mới thành công”3.
Theo Hồ Chí Minh, ngƣời phụ nữ Việt Nam có vai trò to lớn trong sự nghiệp
đấu tranh giải phóng dân tộc cũng nhƣ mọi lĩnh vực đời sống xã hội.
Trong gia đình, ngƣời phụ nữ vừa đóng vai trò là một ngƣời vợ, vừa làm
thiên chức của một ngƣời mẹ. Họ không chỉ làm công việc nội trợ, cơm nóng, canh
ngọt, mà phải lo chạy đủ gạo ăn cho gia đình, lo giỗ tết, cƣới xin, ma chay, v.v..Họ
2

3

Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, t.3, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr. 260.
Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, t.2, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr. 315.

9


topdoc.vn - Tài liệu, giáo án , đề thi, luận văn, skkn file word
đã cần cù, tiết kiệm, giật gấu bá vai, sao cho vừa đủ ăn, làm tròn nghĩa vụ với tổ
tiên, với chồng con, với họ hàng làng xóm. Trong điều kiện hoàn cảnh sống còn
khó khăn, thiếu thốn, ngƣời phụ luôn lo lắng cho gia đình, cho con cái có cơm ăn,
áo mặc, đƣợc học hành và khỏe mạnh. Theo Hồ Chí Minh, phụ nữ cũng là ngƣời
có tiếng nói quan trọng trong gia đình, không chỉ xung phong sản xuất mà còn
“khuyên chồng con đi tòng quân mà mình thì xung phong giúp việc vận
tải”4. Những lúc chồng con ra đi bảo vệ đất nƣớc, thì ngƣời mẹ, ngƣời vợ ở nhà
bám chặt lấy đồng ruộng, tiếp tục sản xuất, nuôi con cái, bố mẹ già và tiếp lƣơng
cho quân đội. Chị em phụ nữ đã làm mọi công việc thay chồng con, vì việc
nƣớc mà vắng nhà. Công lao to lớn của các bà, các mẹ, các chị đƣợc Hồ Chí Minh
kịp thời thay mặt cả nƣớc ngợi khen và gửi lời cảm ơn: “Nhân dân ta rất biết ơn
các bà mẹ hai miền Nam - Bắc đã sinh đẻ và nuôi dạy những thế hệ anh hùng của
nƣớc ta”5.
Trên mặt trận lao động sản xuất, Hồ Chí Minh luôn khẳng định phụ nữ luôn
có vai trò rất quan trọng, họ là hậu phƣơng vững chắc cho tiền tuyến, chị em phụ
nữ đã góp phần công sức to lớn của mình trong việc nuôi quân và dân “ăn no đánh
giặc”. Ngƣời chỉ rõ: “chƣa bao giờ có nhiều đoàn phụ nữ Kinh, Mán, Thổ, Nùng đi
tiếp tế vận tải đông đảo nhƣ vậy, khó nhọc, khổ sở, nguy hiểm, mà vẫn hăng hái,
vui vẻ, dũng cảm thật là đáng khâm phục”6. Chủ tịch Hồ Chí Minh rất phân khởi
khi thấy phụ nữ nƣớc nhà ra sức thi đua tăng gia sản xuất, thực hành tiết kiệm, tích
cực tham gia phong trào bình dân học vụ, nâng cao trình độ học vấn. Ngƣời khen

ngợi phong trào “Năm tốt” của phụ nữ miền Nam và phong trào “Ba đảm đang”
của phụ nữ miền Bắc. Ngƣời rất vui khi nhận thấy ở mọi ngành, mọi lĩnh vực xã
hội, phụ nữ đều tham gia và đạt đƣợc thành tích tốt.
4

Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, t.7, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr. 38.
Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, t.15, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr. 172.
6
Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, t.6, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr. 459.
5

10


topdoc.vn - Tài liệu, giáo án , đề thi, luận văn, skkn file word
Hồ Chí Minh rất cảm kích trƣớc những tấm gƣơng ngoan cƣờng của phụ nữ
Việt Nam trong hai cuộc khánh chiến vĩ đại của dân tộc nhƣ: Nguyễn Thị Minh
Khai, Võ Thị Sáu, Út Tịch, Nguyễn Thị Định, Tạ Thị Kiều…Trong thƣ gửi phụ nữ
ngày 8-3-1952, Ngƣời viết: “Trong cuộc kháng chiến to lớn của dân tộc ta, phụ nữ
ta đang gánh một phần quan trọng…Non sông gấm vóc nƣớc Việt Nam do phụ nữ
ta, trẻ cũng nhƣ già ra sức thêu dệt mà thêm tốt đẹp rực rỡ”7.
Theo Hồ Chí Minh, ngƣời phụ nữ không chỉ có vai trò đối với gia đình, mà
họ còn có thể tham gia quản lý nhà nƣớc và xã hội. Ngay trong phiên họp đầu
tiên của Chính phủ (3-9-1945), Hồ Chí Minh nói: “Tất cả công dân trai gái mƣời
tám tuổi đều có quyền ứng cử và bầu cử”8. Ngày 1-6-1946, lần đầu tiên trong lịch
sử nƣớc ta, phụ nữ đƣợc cầm lá phiếu trực tiếp bầu những ngƣời có đức, có tài đại
diện cho mình vào trong chính quyền cách mạng. Đây cũng là lần đầu tiên, phụ nữ
Việt Nam đƣợc thực hiện quyền công dân của mình. Ngay sau tổng tuyển cử, Hồ
Chí Minh đã giới thiệu vào Quốc hội khóa I Nƣớc Việt Nam Dân chủ Cộng
hòa một số chị em tiêu biểu nhƣ giáo sƣ Nguyễn Thị Thục Viên, bà Tôn Thị

Quế...Từ đó đội ngũ cán bộ nữ tham gia vào các cơ quan lãnh đạo từ cấp Trung
ƣơng đến cơ sở ngày càng nhiều, đóng góp to lớn vào sự nghiệp bảo vệ và xây
dựng đất nƣớc.
Trong các hoạt động văn hóa – xã hội, chị em phụ nữ cũng đã không ngừng
học tập, nâng cao trình độ. Theo Hồ Chí Minh, chính từ những cố gắng trong học
tập nâng cao trình độ văn hóa, chuyên môn nghiệp vụ mà hàng vạn phụ nữ đã trở
thành chuyên gia các ngành và là cán bộ lãnh đạo, làm giám đốc và phó giám đốc
các xí nghiệp, chủ nhiệm hợp tác xã nhà nƣớc, chủ tịch ủy ban hành chính, bí thƣ
chi bộ Đảng, “có ngƣời gánh vác những trách nhiệm nặng nhƣ làm thẩm phán,

7
8

Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, t.7, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr. 339-340.
Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, t.4, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr. 7.

11


topdoc.vn - Tài liệu, giáo án , đề thi, luận văn, skkn file word
chánh án”9. Ngƣời nói: “Dƣới chủ nghĩa xã hội, chủ nghĩa cộng sản ngƣờ phụ nữ
nƣớc ta tham gia chính quyền ngày càng nhiều”10.
Nhƣ vậy, theo Hồ Chí Minh, phụ nữ Việt Nam có vai trò vô cùng to lớn
trong sự nghiệp cách mạng và mọi lĩnh vực đời sống xã hội. Đánh giá về vai trò và
công lao to lớn của phụ nữ Việt Nam, Ngƣời đã khái quát một cách ngắn gọn mà
vô cùng sâu sắc bằng 8 chữ vàng: “Anh hùng, bất khuất, trung hậu, đảm đang”.
1.2. Quan điểm của Hồ Chí Minh về sự cần thiết phải giải phóng phụ nữ
Ngay từ rất sớm, Hồ Chí Minh đã nhận thấy ngƣời phụ nữ luôn phải chịu
nhiều thiệt thòi bất công trong gia đình và xã hội. Trong xã hội cũ, phụ nữ thƣờng
bị coi thƣờng, bị coi khinh và bị ngƣợc đãi. Thậm chí ngay cả khi cách mạng

Tháng Tám đã thành công, trong xã hội vẫn còn có tình trạng phụ nữ bị phân biệt
đối xử bất bình đẳng.
Trong xã hội cũ, xã hội phong kiến, phụ nữ nói chung không đƣợc tôn
trọng trong gia đình cũng nhƣ ở ngoài xã hội. Về điều này, Hồ Chí Minh viết:
“Dƣới chế độ phong kiến và thực dân phụ nữ bị áp bức tàn tệ. Ngoài xã hội họ bị
xem khinh nhƣ nô lệ. Trong gia đình họ bị kìm hãm trong xiềng xích “tam
tòng””11. Có thể nói, dƣới chế độ phong kiến, ngƣời phụ nữ bị áp bức bóc lột, bị
khinh rẻ, ngƣợc đãi đến mức mất cả tƣ cách làm ngƣời, quyền hành quốc gia tập
trung vào tay vua, trong gia đình thì tập trung vào tay ngƣời đàn ông. Hơn thế nữa,
giai cấp phong kiến còn duy trì đạo “tam tòng”, “tứ đức”. Công bằng mà nói,
những giá trị đạo đức này có nhiều điểm tích cực đối với ngƣời phụ nữ trong việc
tu dƣỡng, rèn luyện để làm tốt chức năng của ngƣời mẹ, ngƣời vợ trong gia đình.
Song, dƣới chế độ phong kiến đạo “tam tòng”, “tứ đức” lại là công cụ của giai
cấp thống trị, của ngƣời đàn ông để áp bức tinh thần đối với phụ nữ.
9

Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, t.12, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr. 639.

10
11

Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, t.13, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr. 523.

12


topdoc.vn - Tài liệu, giáo án , đề thi, luận văn, skkn file word
Ở Việt Nam, dƣới chế độ thực dân, phụ nữ bị áp bức, bóc lột nặng nề. Họ
không đƣợc hƣởng những thành quả lao động do bàn tay, khối óc của mình
làm ra. Công lao của họ rất lớn nhƣng họ không có vị trí xứng đáng nào trong xã

hội. Chủ nghĩa thực dân đã không từ một hành động bạo ngƣợc nào để áp bức,
bóc lột phụ nữ. Chị em phụ nữ bị coi nhƣ súc vật, bị đánh đập, bị hành hạ, bị
bóc lột một cách thê thảm. Cùng một công việc làm nhƣ nhau nhƣng tiền
lƣơng của phụ nữ bao giờ cũng thấp hơn nam giới. Sinh đẻ là chức năng của phụ
nữ, nhƣng khi chị em sinh đẻ lại không đƣợc nghỉ, thậm chí có nguy cơ mất
việc làm. Chị em còn phải nộp sƣu cao, thuế nặng, phải mua rƣợu và thuốc
phiện, nếu không có tiền mua thì phải đi tù...Dƣới chế độ thực dân, chị em phụ
nữ luôn bị hành hạ và bị làm nhục. Bọn thực dân cho mình có quyền chửi mắng,
đánh đập phụ nữ ở bất cứ chỗ nào chúng muốn. Chúng đã dùng mọi thủ đoạn dã
man đối với chị em phụ nữ nhƣ phải mang nặng gông xiềng đi quét đƣờng vì
không nộp thuế; bị bắt giam vì tội “vi phạm luật thƣơng chính” (không mua rƣợu
và thuốc phiện). Có nơi bọn quan cai trị còn dùng cả những hình phạt đau đớn nhất
đối với phụ nữ nhƣ bắt họ đội đá trên đầu đứng cả ngày, bắt làm “vật thế chấp”,
thậm chí đổ cả nhựa cao su nóng bỏng vào bộ phận sinh dục. Chị em phụ
nữ, kể cả những cụ già 80 tuổi, những em bé 12, 13 tuổi, những phụ nữ đang có
thai hay đang cho con bú…đều bị xúc phạm một cách dã man và tàn bạo. Hồ Chí
Minh đã vạch trần và phê phán bản chất của chủ nghĩa thực dân. Ngƣời khẳng
định rằng chƣa có bao giờ, ở một nƣớc nào, một thời đại nào, ngƣời ta lại vi phạm
mọi quyền làm ngƣời một cách dã man độc ác đến thế cả.
Nhƣ vậy, trong xã hội Việt Nam dƣới chế độ phong kiến cũng nhƣ dƣới chế
độ thuộc địa, chị em phụ nữ về cơ bản là những ngƣời không có địa vị trong xã
hội, họ là những ngƣời bị áp bức bóc lột về kinh tế, chính trị, văn hóa, bị phân
biệt đối xử, bị nghèo đói, thiếu ăn, bị lạc hậu dốt nát. Vì vậy, để giải phóng đƣợc
phụ nữ thì trƣớc hết phải đấu tranh giành đƣợc độc lập chủ quyền dân tộc, có
13


topdoc.vn - Tài liệu, giáo án , đề thi, luận văn, skkn file word
nhƣ vậy thì nhân dân ta, trong đó có chị em phụ nữ mới trở thành những ngƣời
làm chủ đất nƣớc, làm chủ vận mệnh của mình .

Gắn với việc giành đƣợc độc lập chủ quyền dân tộc, chị em phụ nữ
bƣớc đầu đã đƣợc giải phóng. Để đảm bảo cho phụ nữ có thể đƣợc giải phóng hoàn
toàn, ngay sau cách mạng Tháng Tám, Hồ Chí Minh đặc biệt quan tâm đến việc
xây dựng và ban hành Hiến pháp mới. Trong Hiến pháp đầu tiên đã ghi rõ trong
Điều 9: “Tất cả quyền bình đẳng trong cả nƣớc là của nhân dân Việt Nam, không
phân biệt nòi giống, trai gái giàu nghèo, giai cấp, tôn giáo”, “đàn bà ngang quyền
với đàn ông về mọi phƣơng diện”. Nhƣ vậy, trong Hiến pháp, quyền công dân,
quyền bình đẳng của phụ nữ đã đƣợc xác lập. Chị em phụ nữ đã chính thức trở
thành những ngƣời phụ nữ mới, có quyền bình đẳng với nam giới, biết sống và
biết cống hiến.
Song theo Hồ Chí Minh, mặc dù đã đƣợc pháp luật quy định, nhƣng trên
thực tế chị em phụ nữ vẫn chƣa thực sự có đƣợc tự do, bình đẳng, chƣa thực sự
đƣợc giải phóng hoàn toàn trong đời sống xã hội và trong chính gia đình của họ.
Trong Bài nói chuyện với đồng bào và cán bộ tỉnh Thanh Hóa, năm 1961, Hồ Chí
Minh chỉ rõ: “Trong công cuộc bảo vệ Tổ quốc và xây dựng chủ nghĩa xã hội, phụ
nữ ta đóng góp một phần rất to. Tỉnh ta có hơn 82 vạn phụ nữ, đó là một lực lƣợng
rất lớn. Nhƣng địa vị phụ nữ chƣa đƣợc xem trọng đúng mức. Ví dụ trong 3761
hợp tác xã nông nghiệp chỉ có 7 chủ nhiệm là phụ nữ. Hội đồng nhân dân các
huyện có 734 ủy viên trai mà chỉ có 202 ủy viên gái. Tỉnh ta có hơn 46000 đảng
viên trai mà chỉ có hơn 5700 đảng viên gái”12.
Ở nhiều nơi, bên cạnh những cán bộ lãnh đạo, quản lý có thái độ tôn trọng,
đề cao vai trò, vị trí của ngƣời ph ụ nữ thì vẫn còn có nhiều ngƣời chƣa thấy đƣợc
vai trò và khă năng của phụ nữ. Hồ Chí Minh đã sớm nhận thấy và phê phán tình
trạng: “Trong tổ chức còn phân ra nam nữ, không giúp đỡ cho các chị em phụ nữ
12

Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, t.13, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr. 293.

14

topdoc.vn - Tài liệu, giáo án , đề thi, luận văn, skkn file word
thanh niên phát triển. Số phụ nữ cũng ngang bằng đàn ông, vậy mà gạt chị em
ra ngoài”13. Theo Ngƣời, cần phải khắc phục tình trạng có một số ngƣời chƣa
nhận thấy rõ vai trò của phụ nữ hiện nay cũng nhƣ sau này, nên còn tƣ tƣởng xem
thƣờng khả năng của phụ nữ.
Từ thực tế, nam giới vẫn chiếm một tỉ lệ lớn, có nơi gần nhƣ tuyệt đối nắm
cƣơng vị lãnh đạo, quản lý chủ chốt của các cơ quan quyền lực, trong các tổ chức
chính trị - xã hội. Trong Bài nói chuyện với cán bộ, công nhân nhà máy dệt Nam
Định, năm 1957, Hồ Chí Minh nhắc nhở, lƣu ý việc ở nhiều nơi: “có cất nhắc
cán bộ phụ nữ nhƣng chƣa mạnh dạn, tức là phần nào chƣa coi trọng trí tuệ, tài
năng của phụ nữ”14.
Là ngƣời quan tâm sâu sắc đến đời sống nhân dân, trong đó có phụ nữ, Hồ
Chí Minh cũng đã sớm nhận thấy tình trạng còn tồn tại những bất bình đẳng, trọng
nam khinh nữ trong nhiều gia đình. Theo Hồ Chí Minh, trong khi đời sống khó
khăn, nhận thức của nhiều ngƣời về quyền bình đẳng nam nữ không tránh khỏi
còn hạn chế, tƣ tƣởng trọng nam khinh nữ sẽ còn tồn tại ở nhiều ngƣời và ở nhiều
gia đình.
Theo Hồ Chí Minh, một gia đình tốt là một gia đình mà trong đó các thành
viên trong gia đình phải biết yêu thƣơng, tôn trọng lẫn nhau. Song dotàn dƣ của
chế độ phong kiến, ngƣời phụ nữ trong gia đình ngay cả ở thời điểm đất nƣớc hòa
bình nhiều khi vẫn bị coi thƣờng. Không ít cảnh bất bình đẳng khi ngƣời phụ nữ
vừa gánh vác công việc xã hội, vừa phải lo toan việc gia đình. Đã thế chị em
còn phải chịu cảnh bạo hành do có những ngƣời chồng vũ phu, cƣ xử thiếu
văn hóa. Hồ Chí Minh đã phê phán rất nhiều về tình trạng này. Năm 1960, trong
bài Phải thật sự tôn trọng quyền lợi của phụ nữ, Ngƣời viết: “Hiện nay vẫn còn có
những ngƣời chồng đối xử rất tệ với vợ, ngay ở Hà Nội “nghìn năm văn vật” cũng
13
14

Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, t.4, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr. 122.
Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, t.10, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr. 537.

15


topdoc.vn - Tài liệu, giáo án , đề thi, luận văn, skkn file word
vậy…Ở Lƣơng Yên (Hà Nội) trong 196 gia đình, thì có 26 ngƣời chồng thƣờng
đánh mắng vợ, có ngƣời đánh vợ bị thƣơng. Ở khu Hai Bà Trƣng, có ngƣời chỉ vì
thức ăn không vừa ý, đã hất cả mâm cơm vào mặt vợ. Có ngƣời vợ ốm, chồng để
mặc, không săn sóc trông nom. Ở xã Quảng Lƣu (Thanh Hóa), có ngƣời nhét tro
vào miệng vợ và đánh vợ què tay, có ngƣời cạo trọc đầu và lột hết quần áo vợ, rồi
giong vợ đi bêu khắp thôn xóm...Những cử chỉ tàn nhẫn dã man nhƣ vậy vừa là
phạm luật, vừa trái với tình nghĩa vợ chồng”15.
Nhƣ vậy, theo Hồ Chí Minh ngay cả sau khi đã giành đƣợc độc lập
chủ quyền dân tộc, trong thời kỳ xây dựng chế độ mới, ở trong gia đình cũng nhƣ
ở ngoài xã hội, ngƣời phụ nữ vẫn chƣa đƣợc hoàn toàn giải phóng.
Đồng thời, Ngƣời cũng sớm nhận thấy một trong những khó khăn ảnh hƣởng
đến sự nghiệp giải phóng phụ nữ chính là bản thân chị em chƣa ý thức đƣợc đầy
đủ vai trò của mình cũng nhƣ chƣa có đủ năng lực để thể hiện vai trò của
mình trong xã hội. Vì vậy, để đƣợc giải phóng, có đƣợc sự bình đẳng với nam
41giới, chị em phụ nữ trƣớc hết phải ý thức đƣợc về quyền lợi và nghĩa vụ của
mình, chống tƣ tƣởng tự ty, ỷ lại, an phận.
Do đi lên từ một nền kinh tế kém phát triển nên đại bộ phận nhân dân bị
thất học, trong số đó đa phần là phụ nữ. Hơn nữa những hủ tục phong kiến lạc hậu
còn tồn tại nhiều trong xã hội đã kìm hãm sự phát triển của ngƣời phụ nữ. Là
những ngƣời ít đƣợc học hành, lại phải làm những công việc nặng nhọc vất vả suốt
ngày, trình độ nhận thức hạn chế nên rất nhiều chị em phụ nữ có tƣ tƣởng tâm lý
mặc cảm, tự ty, thiếu tin tƣởng vào bản thân mình. Là ngƣời luôn quan tâm đến đời
sống của nhân dân, Hồ Chí Minh sớm nhận thấy tình trạng “phụ nữ chúng ta còn

một số nhƣợc điểm nhƣ bỡ ngỡ, lúng túng, tự ti, thiếu tin tƣởng vào khả năng của
mình”16.
15
16

Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, t.12, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr. 705-706.
Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, t.12, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr. 640.

16


topdoc.vn - Tài liệu, giáo án , đề thi, luận văn, skkn file word
Theo Hồ Chí Minh, địa vị của chị em phụ nữ trong xã hội còn thấp kém có
nhiều nguyên nhân, nhƣng cơ bản là do khả năng, kiến thức của chị em còn nhiều
hạn chế, họ thƣờng gặp khó khăn do thiếu kiến thức, lại thƣờng gặp những thiệt
thòi, bất công trong xã hội. Hồ Chí Minh khẳng định trƣớc kia rất ít phụ nữ đƣợc
đi học và hiện nay vốn hiểu biết vẫn còn rất thấp. Chính những điều đó đã làm cho
một bộ phận phụ nữ cho rằng mình không đủ khả năng, trình độ để tham gia vào
công việc xã hội và thực tế số lƣợng phụ nữ tham gia hoạt động xã hội là rất thấp.
Trong gia đình, quyền quyết định những vấn đề quan trọng vẫn thuộc về
nam giới. Phụ nữ luôn tự ty, cho rằng mình chỉ là ngƣời hỗ trợ cho chồng. Họ hài
lòng với vị trí của mình, chú tâm đến việc hoàn thành thiên chức nội trợ và chăm
sóc con cái nhiều hơn các công việc khác, thậm chí có chị em cho rằng ngay trong
việc nuôi dạy con cái, họ cũng không bằng chồng.Với sự mặc cảm, tự ty, chị
em phụ nữ đã tự kéo rào ngăn cản con đƣờng phát triển của mình.Với
không ít phụ nữ, sự mặc cảm, tự ty là bạn đồng hành của sự an phận. Sự an
phận này cũng có thể xuất phát từ nhận thức không đúng về vai trò giới trong gia
đình và xã hội. Ngƣời phụ nữ an phận chấp nhận lùi về làm “hậu phƣơng” cho
chồng, cho con. Họ bằng lòng với những lý do và mức độ khác nhau, với những
gì đang có, cho dù đó là một thực tế rất đáng buồn. Mặc cảm, tự ty cũng dẫn đến

sự ỷ lại, buông xuôi, dựa dẫm và phụ thuộc vào ngƣời khác. Vì vậy nên một bộ
phận không nhỏ phụ nữ không chủ động vƣơn lên, vƣợt qua những trở ngại để
sánh vai cùng nam giới trên con đƣờng phát triển. Có thể xem đây là một căn bệnh
do ảnh hƣởng của tƣ tƣởng “trọng nam, khinh nữ”, “tam tòng” của xã hội cũ
để lại, làm cho ngƣời phụ nữ luôn cảm thấy “lép vế” trƣớc nam giới trong các
lĩnh vực của đời sống xã hội, làm cho họ thƣờng nhƣờng nhịn và chấp nhận hy
sinh. Điều đó chứng tỏ trong xã hội còn có nhiều phụ nữ chƣa ý thức đƣợc đầy đủ
vai trò của mình trong việc quyết định các vấn đề trong gia đình và ngoài xã hội.

17


topdoc.vn - Tài liệu, giáo án , đề thi, luận văn, skkn file word
Hồ Chí Minh khẳng định địa vị xã hội, trình độ văn hóa, điều kiện sống
của phụ nữ là phản ánh trình độ văn minh của dân tộc. Những yếu kém, thiệt thòi
của phụ nữ là phản ánh sự lạc hậu, chậm tiến của đất nƣớc. Vì vậy, toàn thể xã
hội, Đảng và Nhà nƣớc, các tổ chức chính trị - xã hội phải giúp chị em phụ nữ
đấu tranh khắc phục những tƣ tƣởng, tâm lý lỗi thời lạc hậu. Sự giác ngộ cách
mạng, sự tự ý thức đƣợc về vai trò của ngƣời phụ nữ là những điều kiện cần thiết,
cơ bản để chị em có thể vƣơn lên làm chủ vận mệnh của mình, tham gia tích cực
vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nƣớc không thua kém nam giới.
1.3. Theo Hồ Chí Minh, thực chất của vấn đề giải phóng phụ nữ là xóa bỏ bất
bình đẳng đối với phụ nữ
Theo Hồ Chi Minh, nguồn gốc đem đến sự đau khổ của phụ nữ chính là sự
bất bình đẳng giữa họ với nam giới. Tƣ tƣởng “trọng nam khinh nữ” đã có từ rất
lâu trong xã hội phong kiến, song cho đến thời kỳ hiện đại, tƣ tƣởng đó vẫn còn tồn
tại khá phổ biến. Ở nhiều nơi, trong nhiều ngành nghề, phụ nữ vẫn bị phân biệt đối
xử. Do đó theo Ngƣời, mục đích giải phóng phụ nữ xét đến cùng là thực hiện
quyền bình đẳng của phụ nữ so với nam giới. Đó phải là bình đẳng thực sự, bình
đẳng từ trong gia đình cho đến ngoài xã hội.

Tạo cơ sở thiết lập sự bình đẳng thật sự giữa nam va nữ là một cuộc cách
mạng thực sự lớn lao, liên quan đến nhiều vấn đề kinh tế xã hội rộng lớn, phức tạp
của đất nƣớc, bởi “Vì không thể dùng vũ lực mà tranh đấu”17. Hồ Chí Minh chỉ rõ:
“Nhiều ngƣời lầm tƣởng đó là một việc dễ, chỉ: hôm nay anh nấu cơm, rửa bát,
quét nhà, hôm sau em quét nhà, nấu cơm, rửa bát thế là bình đẳng bình quyền. Lầm
to! Đó là một cuộc cách mạng khá to và khó”18.
Bằng những việc làm cụ thể và thiết thực, Hồ Chí Minh đã tích cực đấu
tranh cho sự bình đẳng giữa nam và nữ. Trong Cƣơng lĩnh chính trị đầu tiên của
17
18

Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, t.7, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr. 342.
Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, t.7, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr. 342.

18


topdoc.vn - Tài liệu, giáo án , đề thi, luận văn, skkn file word
Đảng (2-1930), Ngƣời đã xác định mục tiêu của cách mạng Việt Nam là xây dựng
một xã hội mà ở đó “nam nữ bình quyền”. Trong Tuyên ngôn Độc lập, Ngƣời đã
trịnh trọng tuyên bố với thế giới: “Tất cả mọi ngƣời sinh ra có quyền bình đẳng.
Tạo hóa cho họ những quyền không ai có thể xâm phạm đƣợc; trong những quyền
ấy, có quyền đƣợc sống, quyền tự do và quyền mƣu cầu hạnh phúc”. Trong Sắc
lệnh Số 14 ngày 18 tháng 9 năm 1945 đã công nhận quyền bình đẳng của ngƣời
phụ nữ: “Tất cả công dân Việt Nam, cả trai và gái, từ 18 tuổi trở lên, đều có quyền
tuyển cử và ứng cử…”.Bản Hiến pháp của nƣớc Việt Nam dân chủ cộng hòa năm
1946 cũng đã tuyên bố với thế giới: dân tộc Việt Nam có đủ mọi quyền tự do, phụ
nữ Việt Nam đã đƣợc đứng ngang hàng với nam giới để đƣợc hƣởng chung mọi
quyền tự do của một công dân…Năm 1959, khi Luật Hôn nhân và gia đình lần đầu
tiên đƣợc Quốc hội thông qua, Ngƣời khẳng định: “Luật Hôn nhân và gia đình có

quan hệ mật thiết đến mọi ngƣời dân trong nƣớc, đến cả nòi giống Việt Nam ta.
Đạo luật ấy làm cho gái trai thật sự bình đẳng, gia đình thật sự hạnh phúc”19.
Trong xã hội Việt Nam truyền thống, nhƣ ta biết, Nho giáo đã ảnh hƣởng rất
lớn, tƣ tƣởng trọng nam khinh nữ là một thói quen ăn sâu trong tiềm thức của
ngƣời Việt. Vì vậy, theo Hồ Chí Minh, để thực sự giải phóng phụ nữ, cần có sự
chuyển biến sâu sắc về nhận thức trong xã hội để thay đổi tƣ tƣởng thành kiến đối
với phụ nữ. Cuộc cách mạng giải phóng phụ nữ trƣớc hết là cuộc cách mạng về tƣ
tƣởng, nhận thức, đấu tranh chống lại các thói quen lâu đời. Cần phải có sự thay
đổi về nhận thức của toàn xã hội để có sự nhìn nhận, đánh giá khách quan, đúng
đắn đối với vai trò, vị trí của phụ nữ và nam giới. “Phải cách mạng từng ngƣời,
từng gia đình đến toàn dân”20, sau đó, phải thực hiện những hành động, giải pháp
đồng bộ, toàn diện “về chính trị, kinh tế, văn hóa và pháp luật”, đảm bảo quyền
bình đẳng nam nữ trong thực tiễn.Đồng thời, thực hiện bình đẳng nam nữ không
19
20

Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, t.12, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr. 427.
Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, t.7, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr. 342.

19


topdoc.vn - Tài liệu, giáo án , đề thi, luận văn, skkn file word
chỉ là việc phân công lao động một cách giản đơn trong gia đình mà còn phải gắn
liền với sự sắp xếp, phân công lao động trong toàn xã hội. Nhà nƣớc cần tổ chức
những nhà giữ trẻ, vận động nam giới tham gia công việc gia đình, tạo điều kiện
cho phụ nữ vừa hoàn thành vai trò của ngƣời mẹ, ngƣời vợ vừa thực hiện tốt các
nhiệm vụ xã hội. Ngoài ra, Đảng và Nhà nƣớc cần có những chính sách phù hợp,
hỗ trợ cho phụ nữ học tập, nâng cao trình độ về mọi mặt để tham gia vào hoạt động
chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội.

Trƣớc lúc đi xa, trong Di chúc, Ngƣời đã căn dặn toàn Đảng, toàn dân:
“Trong sự nghiệp chống Mỹ, cứu nƣớc, phụ nữ đảm đang ta đã góp phần xứng
đáng trong chiến đấu và trong sản xuất. Đảng và Chính phủ cần phải có kế hoạch
thiết thực để bồi dƣỡng, cất nhắc và giúp đỡ để ngày thêm nhiều phụ nữ phụ trách
mọi công việc kể cả công việc lãnh đạo. Bản thân phụ nữ thì phải cố gắng vƣơn
lên. Đó là một cuộc cách mạng đƣa đến quyền bình đẳng thật sự cho phụ nữ”21.
Đồng thời, Ngƣời cũng khẳng định “Vũ lực của cuộc cách mạng này là sự
tiến bộ về chính trị, kinh tế, văn hóa, pháp luật. Phải cách mạng từng ngƣời, từng
gia đình đến toàn dân. Dù to và khó nhƣng nhất định thành công”22.
1.4. Quan điểm của Hồ Chí Minh về những điều kiện cơ bản để giải phóng
phụ nữ
- Giải phóng phụ nữ phải gắng liền với giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp,
giải phóng con người và theo lập trường vô sản.
Từ sự chứng kiến những đau thƣơng, khổ nhục của ngƣời phụ nữ dƣới chế
độ thực dân, phong kiến, Hồ Chí Minh đã khẳng định mọi áp bức, nô dịch đối với
phụ nữ và trẻ em ở các nƣớc thuộc địa không phải chỉ do tƣ tƣởng phong kiến lỗi
thời lạc hậu, mà chủ yếu là do chế độ áp bức dân tộc và bóc lột giai cấp của chủ
21
22

Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, t.15, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr. 617.
Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, t.7, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr. 342.

20


topdoc.vn - Tài liệu, giáo án , đề thi, luận văn, skkn file word
nghĩa thực dân gây ra. Chính sách tàn bạo của thực dân Pháp là nguyên nhân căn
bản đẩy chị em phụ nữ nƣớc ta vào con đƣờng đói khổ, tủi nhục. Vì vậy, theo Hồ
Chí Minh, quyền lợi của ngƣời phụ nữ phải gắn liền với quyền lợi của dân tộc, của

giai cấp và của nhân dân lao động.
Hồ Chí Minh khẳng định muốn cứu nƣớc và giải phóng dân tộc, trong đó có
giải phóng phụ nữ thì không có con đƣờng nào khác con đƣờng cách mạng vô
sản. Hồ Chí Minh xác định mục tiêu của cách mạng là giải phóng dân tộc, giải
phóng giai cấp, giải phóng con ngƣời và xuyên suốt trong đó có giải phóng phụ nữ.
Ngƣời đặt sự nghiệp giải phóng phụ nữ vào trong sự nghiệp giải phóng dân tộc và
xem giải phóng dân tộc là điều kiện tiên quyết để tiến tới giải phóng phụ nữ. Chị
em phụ nữ chỉ đƣợc giải phóng chừng nào nhân dân ta thoát khỏi ách thống trị của
bọn đế quốc và bè lũ phong kiến tay sai, giành độc lập chủ quyền dân tộc, thiết
lập chính quyền dân chủ nhân dân. Ngƣời khẳng định đàn bà con gái cũng nằm
trong nhân dân, cả dân tộc đƣợc tự do, thì đƣơng nhiên họ cũng là những ngƣời
đƣợc tự do. Ngƣợc lại nếu dân tộc còn trong cảnh nô lệ thì họ và con cái họ cũng
sẽ sống trong cảnh nô lệ.
Nét đặc biệt trong tƣ tƣởng giải phóng phụ nữ ở Hồ Chí Minh là đặt sự
nghiệp giải phóng phụ nữ trong toàn bộ sự nghiệp cách mạng, đặt quyền của chị
em phụ nữ gắn liền quyền dân tộc độc lập, quyền dân tộc tự quyết. Theo Hồ Chí
Minh, có giành đƣợc độc lập dân tộc thì mới thực hiện đƣợc quyền bình đẳng của
phụ nữ. Trong đấu tranh giải phóng dân tộc phải đem toàn bộ sức mạnh dân tộc
để tranh đấu, phải “đem sức ta mà giải phóng cho ta”.
Trong sự nghiệp giải phóng phụ nữ cũng là đem sức mạnh của đoàn kết dân
tộc, đoàn kết phụ nữ mà giải phóng phụ nữ, thực hiện bình đẳng nam nữ trong
xã hội. Theo Hồ Chí Minh, cách mạng giải phóng dân tộc và cách mạng xã hội chủ
nghĩa đều là hƣớng tới để giải phóng con ngƣời, giải phóng phụ nữ. Theo Hồ Chí
Minh, nếu chƣa giải phóng đƣợc phụ nữ, một “phần nửa” xã hội thì cũng có nghĩa
21


topdoc.vn - Tài liệu, giáo án , đề thi, luận văn, skkn file word
là chƣa xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội. Chỉ có chủ nghĩa xã hội mới thật sự
đem lại lợi ích cho con ngƣời, trong đó có ngƣời phụ nữ. Ngƣời khẳng định quá

trình xây dựng chủ nghĩa xã hội cũng chính là quá trình thực hiện giải phóng phụ
nữ và ngƣợc lại. Để đƣợc giải phóng, có quyền bình đẳng với nam giới thì chị em
phụ nữ phải tích cực tham gia góp phần vào công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội.
Nhƣ vậy, theo Hồ Chí Minh, làm cách mạng xét đến cùng là để giành lấy
độc lập, tự do, dân chủ, nam nữ đều có quyền nhƣ nhau. Nếu cách mạng mà chƣa
giải phóng đƣợc phụ nữ thì cũng có nghĩa là nó mới giải phóng đƣợc một nửa thế
giới. Ngƣời khẳng định chỉ có giải phóng đƣợc dân tộc và phát triển đất nƣớc theo
con đƣờng chủ nghĩa xã hội thì phụ nữ mới đƣợc thực sự giải phóng và đây là một
sự nghiệp giải phóng chân chính nhất, toàn diện và triệt để nhất.
- Giải phóng phụ nữ là nhiệm vụ của toàn xã hội dưới sự lãnh đạo của Đảng và
thông qua tổ chức hội
Giải phóng phụ nữ là một bộ phận quan trọng của sự nghiệp cách mạng Việt
Nam do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo. Do đó, theo Hồ Chí Minh, sự nghiệp
đấu tranh giải phóng phụ nữ Việt Nam là sự nghiệp chung của toàn thể xã hội do
Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo.
Hồ Chí Minh khẳng định địa vị xã hội, trình độ văn hóa, điều kiện sống
của phụ nữ là phản ánh trình độ văn minh của dân tộc. Những yếu kém, thiệt
thòi của phụ nữ là phản ánh sự lạc hậu, chậm tiến của đất nƣớc. Vì vậy, toàn
thể xã hội, Đảng và Nhà nƣớc, các tổ chức chính trị - xã hội phải giúp chị em
phụ nữ đấu tranh khắc phục những tƣ tƣởng, tâm lý lỗi thời lạc hậu. Sự giác
ngộ cách mạng, sự tự ý thức đƣợc về vai trò của ngƣời phụ nữ là những điều
kiện cần thiết, cơ bản để chị em có thể vƣơn lên làm chủ vận mệnh của mình,
tham gia tích cực vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nƣớc không thua kém
nam giới.

22


topdoc.vn - Tài liệu, giáo án , đề thi, luận văn, skkn file word
Theo Hồ Chí Minh, Đảng phải có nhiệm vụ tập hợp phụ nữ, tổ chức và lãnh

đạo họ đấu tranh để giải phóng họ. Trong công tác vận động phụ nữ, Hồ Chí Minh
nhấn mạnh đến lợi ích chung của dân tộc, của nhân dân lao động, đồng thời hết
sức quan tâm đến lợi ích của chị em phụ nữ, đến những nét đặc thù trong điều kiện
lao động, sinh sống của họ. Ngay trong thời kỳ Đảng Cộng sản Việt Nam còn hoạt
động bí mật, đế quốc Pháp đang thống trị ở nƣớc ta, cuộc vận động cách mạng mới
bắt đầu, dƣới sự chỉ đạo của Hồ Chí Minh, Đảng ta đã kịp thời chỉ rõ trong công
tác vận động phụ nữ phải chú ý đến quyền lợi riêng của chị em. Những chủ trƣơng
của Đảng đã đáp ứng nguyện vọng tha thiết của chị em phụ nữ đang sống trong
vòng áp bức bóc lột của chế độ thực dân và những tệ phân biệt đối xử nam nữ. Sự
quan tâm của Đảng và của Hồ Chí Minh đã động viên chị em phụ nữ tích cực
tham gia cách mạng, gắn bó chặt chẽ với phong trào đấu tranh chung của toàn dân
tộc. Ngƣời luôn nhắc nhở Đảng ta phải có vai trò đối với phụ nữ, trƣớc lúc đi xa
Ngƣời còn căn dặn: “Đảng và Chính phủ cần phải có kế hoạch thiết thực để bồi
dƣỡng, cất nhắc và giúp đỡ để ngày thêm nhiều phụ nữ phụ trách mọi công việc kể
cả công việc lãnh đạo.”23.
Sự nghiệp giải phóng phụ nữ muốn thành công là nhờ có sự lãnh đạo của
Đảng, song phải thông qua tổ chức hội của phụ nữ, vì tổ chức hội là nơi trực tiếp
đứng ra tập hợp và bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của chị em. Sớm nhận thức
đƣợc điều đó, Hồ Chí Minh đã chỉ đạo Đảng ta phải làm sao để phụ nữ tham gia
các đoàn thể cách mạng (công hội, nông hội) và thành lập tổ chức riêng cho phụ nữ
nhằm tập các tầng lớp phụ nữ tham gia cách mạng. chính vì vậy mà vào ngày 2010-1930, Hội phụ nữ chính thức đƣợc thành lập (mà sau này có tên là Hội Liên
hiệp Phụ nữ Việt Nam). Sự kiện lịch sử này nói lên quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí
Minh và Đảng ta đối với vai trò của phụ nữ trong cách mạng, đối với tổ chức phụ
nữ, đối với sự nghiệp giải phóng phụ nữ.
23

Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, t.15, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr. 617.

23

topdoc.vn - Tài liệu, giáo án , đề thi, luận văn, skkn file word
Theo Hồ Chí Minh, để phát huy vai trò to lớn của mình trong sự nghiệp giải
phóng phụ nữ, Hội phụ nữ cần phải ra sức tập hợp, đoàn kết chị em phụ nữ trong
nƣớc với nhau, đồng thời phải đoàn kết với “phụ nữ các nƣớc phe ta và phụ nữ tiến
bộ trên thế giới”; phải giúp chị em phát huy vai trò làm chủ của mình, “tức là phải
ra sức thi đua tăng gia sản xuất và thực hành tiết kiệm để xây dựng nƣớc nhà, xây
dựng chủ nghĩa xã hội”. Trong bài phát biểu tại Đại hội toàn quốc lần thứ III của
Hội Phụ nữ, Ngƣời căn dặn: “Muốn ngƣời mẹ sản xuất tốt thì cần tổ chức những
nơi gửi trẻ và những lớp mẫu giáo. Hiện nay có một số cơ quan, xí nghiệp và địa
phƣơng đã làm đƣợc khá tốt. Hội phụ nữ cần phải phổ biến những kinh nghiệm đó
và giúp đỡ chị em các nơi khác tổ chức tốt”24. Trong công tác tuyên truyền của
Hội, Ngƣời nhắc nhở: “Từ nay, đối với nhân dân, chúng ta cần phải tuyên truyền
rộng khắp và bền bỉ giáo dục; đồng thời đối với những kẻ phạm pháp thì phải thi
hành kỷ luật một cách nghiêm khắc”25. Đồng thời, Hội cần phải chú trọng hơn nữa
trong công tác cán bộ: “Cán bộ đã cố gắng còn phải cố gắng hơn nữa, đoàn kết nội
bộ chặt chẽ hơn nữa, chịu khó học tập hơn nữa, đi sâu đi sát hơn nữa trong các
ngành sản xuất, thông cảm sâu sắc hơn nữa với quần chúng, và ra sức giúp đỡ chị
em giải quyết những thắc mắc, những khó khăn, phải làm gƣơng mẫu”26.
- Giải phóng phụ nữ cũng là cuộc cách mạng của bản thân phụ nữ
Theo Hồ Chí Minh, để đƣợc giải phóng và có đƣợc sự bình đẳng với nam
giới, bản thân phụ nữ phải tự phấn đấu giải phóng mình về trí tuệ, tƣ tƣởng, tình
cảm, tâm lý.
Ngƣời căn dặn: “Bản thân phụ nữ phải cố gắng vƣơn lên. Đó là một cuộc
cách mạng đƣa đến quyền bình đẳng thật sự cho phụ nữ”27. Phụ nữ phải tự đấu
tranh để giải phóng mình. Muốn tự giải phóng và khẳng định vị trí, vai trò của
24

Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, t.13, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr. 59-60.
Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, t.13, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr. 60.

26
Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, t.13, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr. 60.
27
Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, t.15, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr. 617.
25

24


topdoc.vn - Tài liệu, giáo án , đề thi, luận văn, skkn file word
mình đối với xã hội, phụ nữ phải đoàn kết, phải hiểu biết quyền lợi và nghĩa vụ của
mình, có khả năng và tinh thần làm chủ, có đức, có tài. Phụ nữ cũng cần phải nỗ
lực học tập, nâng cao trình độ văn hóa, khoa học kỹ thuật, chuyên môn nghiệp vụ,
phải nêu cao tinh thần làm chủ, cố gắng học tập và phấn đấu; “phải xóa bỏ tƣ
tƣởng bảo thủ, tự ti; phải phát triển chí khí tự cƣờng, tự lập”28.
Ngày 9-3-1961 khi nói chuyện với các đại biểu dự Đại hội Phụ nữ toàn
quốc lần III, Bác dặn dò phụ nữ phải nhận rõ địa vị làm chủ của mình: “Ngay từ
khi mới thành lập, Đảng ta đã nêu rõ chính sách nam nữ bình đẳng. Hiến pháp ta
đã xác định chính sách đó. Trong mọi việc, Đảng và Chính phủ ta luôn luôn quan
tâm giúp đỡ phụ nữ. Vậy chị em phụ nữ ta phải nhận rõ địa vị làm ngƣời chủ và
nhiệm vụ ngƣời làm chủ nƣớc nhà; phải có quyết tâm mới, đạo đức mới, tác phong
mới để làm trọn nghĩa vụ mới của mình là góp phần xứng đáng vào công cuộc xây
dựng chủ nghĩa xã hội và đấu tranh thực hiện thống nhất nƣớc nhà, trƣớc mắt là thi
đua hoàn thành tốt kế hoạch năm nay, để làm đà tốt cho cả kế hoạch 5 năm, để xây
dựng đời sống tƣơi vui hạnh phúc cho nhân dân ta, cho con cháu ta”29
Nói tóm lại, Tƣ tƣởng Hồ Chí Minh về giải phóng phụ nữ là những quan
điểm của Ngƣời về vai trò của phụ nữ, bản chất và con đƣờng giải phóng họ. Tƣ
tƣởng đó bắt nguồn từ truyền thống quý báu của dân tộc Việt Nam là tôn trọng phụ
nữ, từ những quan điểm về giải phóng phụ nữ của chủ nghĩa Mác-Lênin và từ bối
cảnh thực tiễn quyền phụ nữ ở nƣớc ta và trên thế giới đầu thế kỷ XX mà Hồ Chí

Minh đã nhận thức đƣợc và vận dụng sáng tạo và sự nghiệp đấu tranh giải phóng
phụ nữ Việt Nam.
Theo Hồ Chí Minh, phụ nữ không chỉ có vai trò trong đời sống gia đình, mà
họ còn có vai trò rất lớn trong tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội, họ có khả
năng trực tiếp tham gia và có nhiều đóng góp to lớn trong đấu tranh chống giặc
28
29

Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, t.13, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr. 60.
Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, t.13, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr. 60.

25