Bài 48. Thấu kính mỏng
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (3.83 MB, 31 trang )
I.Thấu kính.Phân loại thấu
kính
• Thấu kính là một khối chất
trong suốt giới hạn bởi hai
mặt cầu hoặc bởi một mặt
cầu và một mặt phẳng.
TK lồi(TK rìa mỏng)
TKHT
TK lõm (TK rìa dày)
TKPK
TKHT
TKPK
(L)
O
Mọi tia tới qua
O là điểm chính
giữa thấu kính.
Đường thẳng qua
O và vuông góc
với mặt TK là
trục chính của TK .
Các đường thẳng
khác qua O
( không trùng
vớitâm
trục chính
) là
quang
O của
trục phụ.
thấu kính đều truyền thẳng.
• Để thấu kính cho ảnh rõ nét, các tia sáng tới
thấu kính phải lập một góc nhỏ với trục
chính. Trong điều kiện này, ứng với một điểm
vật chỉ có 1 điểm ảnh nên vật cho ảnh rõ nét.
Đó là điều kiện tương điểm,
• Để có điều kiện này, ta có thể giới hạn chùm
tia tới thấu kính bằng 1 tấm bìa chắn sáng.
Trên đó có đục 1 lỗ thủng tròn được đặt trước
thấu kính. Trong trường hợp này, đường kính
khẩu độ bằng đường kính của lỗ tròn
a. Tiêu điểm ảnh. Tiêu diện ảnh
Thí nghiệm xác định
vị trí tiêu điểm ảnh
của thấu kính hội tụ.
F’
O
E
Vệt sáng nhỏ và sáng nhất trên màn E thì vị trí điểm sáng này
được gọi là tiêu điểm ảnh chính F’, thường gọi tắt là tiêu điểm
ảnh.
a. Tiêu điểm ảnh. Tiêu diện ảnh
F’
O
Quan sát tiêu điểm ảnh của thấu kính phân kì.
Làm lại TN trên với 1 thấu kính phân kì, ta không thể hứng được
một diểm sáng trên màn E, nhưng nếu nhìn vào thấu kính như
trên ta thấy 1 điểm sáng ở vị trí F’. F’ cũng được gọi là tiêu điểm
ảnh. Tiêu điểm ảnh F’ nằm phía tia tới.
a. Tiêu điểm ảnh. Tiêu diện ảnh
b. Tiêu điểm vật. Tiêu diện vật
Nguồn sáng ở tiêu điểm vật F của
thấu kính hội tụ, chùm sáng ló
song song với trục chính.
S
F
O
E
Vị trí của nguồn sáng điểm để có chùm sáng ló song song với
trục chính như trên được gọi là tiêu điểm vật chính, hay gọi tắt
là tiêu điểm vật của thấu kính, được kí hiêu là F.
F
Chùm tia hội tụ qua thấu kính
phân kì .
O
E
Điểm F nằm cùng phía với chùm tia ló và là tiêu điểm
vật chính hay gọi tắt là tiêu điểm vật của thấu kính
phân kì.
b. Tiêu điểm vật. Tiêu
diện vật
c/ Tiêu diện. Tiêu điểm phụ
F1
F
Tiêu
diện
vật.
O
F1
Chùm tia ló song song với trục phụ.
O
F
Tiêu
diện
vật.
F’1
F
O
F
Tiêu
diện
vật.
F’1
Tiêu
diện
vật.
Chùm tia ló qua tiêu điểm ảnh phụ F’1.
O
c. Tiêu cự f
-Tiêu cự là đọ dài đại số, được kí hiệu alf f, có trị số tuyệt
đối bằng khoảng cách từ tiêu điểm chính tới quang tâm
thấu kính.
- Tiêu điểm F và F’ đối xứng nhau qua quang tâm O
|f| = OF = OF’
- Thấu kính hội tụ:
f>0
- Thấu kính phân kỳ:
f<0
IV. ĐƯỜNG ĐI CỦA TIA SÁNG QUA THẤU KÍNH
1.Các tia đặc biệt
F
F
F’ O
O
F’
F
F’
O
F
O
O F’
F
F’
F
F’
O
IV. ĐƯỜNG ĐI CỦA TIA SÁNG QUA THẤU KÍNH
1.Các tia đặc biệt
Tia tới song song với trục chính, tia ló tương ứng (hoặc đường
kéo dài) đi qua tiêu điểm ảnh chính F’.
F
F’
O
F’
F
O
IV. ĐƯỜNG ĐI CỦA TIA SÁNG QUA THẤU KÍNH
1.Các tia đặc biệt
Tia tới (hoặc đường kéo dài) qua tiêu điểm vật chính F, tia ló
tương ứng song song với trục chính.
F
F’
O
F’
F
O
IV. ĐƯỜNG ĐI CỦA TIA SÁNG QUA THẤU KÍNH
1.Các tia đặc biệt
Tia tới qua tâm O thì đi thẳng
F
O
F’
F’
O
F
IV. ĐƯỜNG ĐI CỦA TIA SÁNG QUA THẤU KÍNH
2. Cách vẽ tia ló ứng với một tia tới bất kì
Xét một tia tới bất kì SI bất kỳ
S
S
I
I
F
F’
O
F’
F
O
IV. ĐƯỜNG ĐI CỦA TIA SÁNG QUA THẤU KÍNH
2. Cách vẽ tia ló ứng với một tia tới bất kì
Cách 1
Vẽ trục phụ song song với tia tới SI.
Vẽ tiêu diện ảnh, cắt trục phụ nói trên tại một tiêu điểm phụ là
F’1. Từ I vẽ tia ló đi qua F’1
S
S
F’1
I
F
F’
O
F’1
I
F’
F
O
IV. ĐƯỜNG ĐI CỦA TIA SÁNG QUA THẤU KÍNH
2. Cách vẽ tia ló ứng với một tia tới bất kì
Cách 2
Vẽ tiêu diện vật, cắt tia tới SI tại một tiêu điểm vật phụ là F1.
Vẽ trục phụ đi qua F1.
Vẽ tia ló song song với trục trên
S
S F1
I
I
F
F’
O
F
F’
O
F’1
IV. ĐƯỜNG ĐI CỦA TIA SÁNG QUA THẤU KÍNH
3. Vận dụng
xy là trục chính của 1 thấu kính hội tụ, S là điểm vật thật, S’ là
ảnh thật của S qua thấu kính. Bằng cách vẽ hình hãy xác định
quang tâm O,tiêu điểm ảnh chính F’, tiêu điểm vật chính F
S
F’
x
F
O
y
S’
V. XÁC ĐỊNH ẢNH BẰNG CÁCH VẼ ĐƯỜNG
ĐI CỦA TIA SÁNG
Xét một vật nhỏ, phẳng AB được đặt vuông góc với trục chính.
Giả sử A ở trên trục chính.
B
F
A
F’
O
V. XÁC ĐỊNH ẢNH BẰNG CÁCH VẼ ĐƯỜNG
ĐI CỦA TIA SÁNG
Bước 1: Vẽ đường đi của hai trong các tia sáng đặc biệt. Ảnh
B’ là giao điểm của các tia ló
Bước 2: Từ B’ hạ đường thẳng góc xuống trục chính tại A’ ⇒
ta thu đươc ảnh A’B’ cua vật AB
B
F
A
F’ A’
O
B’
IV. XÁC ĐỊNH ẢNH BẰNG CÁCH VẼ ĐƯỜNG
ĐI CỦA TIA SÁNG
Đối với thấu kính phân kì.
B
B’
A
F’
A’
O
F
