Quan sat cac ky NP

Sở Giáo dục - Đào tạo Nghệ An
Tr ờng THPT chuyên Phan Bội Châu
Sáng kiến kinh nghiệm :
Thiết lập và sử dụng giáo án
điện tử về bài thực hành:
Quan sát các kỳ nguyên phân
Tác giả : Lê Ngọc Hùng.
Trờng THPT Phan Bội Châu


Vinh, tháng 5 năm 2006.
1
Thiết lập và sử dụng giáo án
điện tử về bài thực hành:
Quan sát các kỳ nguyên phân
Tác giả : Lê Ngọc Hùng.
A- Đặt vấn đề :
Trong những năm gần đây, Sinh học có những bớc tiến rất lớn. Các cấu trúc vi mô ở
cấp độ dới tế bào ngày càng đợc nghiên cứu sâu sắc. Việc giảng dạy các bài thực hành
thí nghiệm về tế bào gặp nhiều khó khăn về thiết bị và thời gian. Đặc biệt là những kiến
thức mới mẻ về cấu trúc siêu hiển vi và các cơ chế sinh lý, sinh hoá trong tế bào thì càng
không thể làm rõ cho học sinh thấy đợc với điều kiện phòng thực hành nh hiện nay.
T hực trạng giảng dạy thực hành hiện nay ở các trờng nói chung có nhiều khó khăn về
cơ sở vật chất, phòng ốc, nhân viên phụ tá thí nghiệm... Đa số học sinh còn hiểu mơ hồ
về cấu trúc và hoạt động của tế bào, các cơ chế di truyền ở cấp phân tử hay các kiến
thức có tính trừu tợng nh thuyết tiến hoá, sinh thái học . . . Bởi vì các em chỉ đợc quan
sát một số tranh vẽ, sơ đồ đơn giản.
Qua thực tế giảng dạy vài năm gần đây, chúng tôi thấy việc thiết lập nội dung Bài
thực hành ảo trên máy vi tính và đ a vào giảng dạy là hết sức cần thiết. Chỉ bằng phơng
pháp này mới có thể giúp học sinh tiếp cận đợc kiến thức một cách nhanh nhất và phong

phú nhất, đặc biệt là đối với học sinh lớp chuyên và bộ phận học sinh giỏi.
Hiệu quả của phơng pháp này đã đợc thể hiện rất rõ qua mức độ tiếp thu kiến thức
của học sinh.

B- Nội dung đề tài.
I /Giải pháp để có bài thực hành ảo trên máy tính.
1. Thu thập nguồn t liệu :
+ Tìm các sơ đồ, hình ảnh, biểu đồ trên các sách và tài liệu mới có nguồn gốc trong
nớc và từ nớc ngoài. Lựa chọn các t liệu theo các tiêu chuẩn : - chính xác về khoa
học, trình bày đẹp, màu sắc hợp lý .
+ Su tầm các phần mềm Sinh học có lu hành trên thị trờng . Chọn trích các nội dung
cần thiết vào tệp soạn thảo, vào Jet audio, hay vào Forder Macromedia Flash.. .. để lu
trữ.
+ Truy cập các thông tin Sinh học trên mạng Internet. Khi gặp thông tin hay t liệu
cần thiết thì tải nó vào máy, sau đó ghi vào đĩa mềm để làm nguồn t liệu.
2
2. Ph ơng pháp chung để thiết lập bài thực hành ảo :
+ B ớc 1 : - Cài các chơng trình vào máy tính: Windows XP (hoặc Windows 2000); Jet
Audio; Quick time; Flasf MX 2004 (hay 2005); trình Powerpoint...
- Các thông tin, sơ đồ, ảnh chụp, video, macromedia Flash từ nguồn t liệu đã thu
thập, đợc coppy vào máy tính (của riêng) .
+ B ớc 2 : - Lựa chọn nội dung để xây dựng thành một tệp văn bản theo trình tự logic
đã xác định, tuỳ thuộc yêu cầu của bài thực hành.
- Lập một th mục để chứa các thông tin dới dạng phim video, macromedia Flash,...
chuẩn bị cho việc trích vào bài soạn.
+ B ớc 3 : Thiết lập một Slider mẫu trên chơng trình Powerpoin, chú ý chọn kiểu trình
diễn thông dụng cho các Title và các Object (theo trình Customs animans).
+ B ớc 4 : Coppy Slider mẫu thành nhiều Slider, tạo các "khoang chứa" cho nội
dung sẽ đem vào.
+ B ớc 5 : Lần lợt lấy các nội dung phù hợp từ tệp văn bản hay từ th mục phim ảmh

đã chuẩn bị nói trên "dán" vào từng Slider.
+ B ớc 6 : Cuối cùng, tuỳ đặc điểm của các nội dung chứa trên từng Slider cụ thể mà
ta có thể điều chỉnh kiểu trình diễn cho phù hợp và hấp dẫn đối với học sinh.
II / Cách thiết lập bài thực hành cụ thể về Nguyên phân :
+ Sau khi đã có nguồn t liệu đầy đủ, giáo viên cần có giáo án cho bài thực hành phù
hợp đối tợng học sinh. Trong giáo án chú ý đề cập nội dung cần quan sát và hệ thống
các vấn đề, câu hỏi thích hợp. Thiết lập chơng trình Powerpoin theo các bớc nh đã trình
bày trên.
+ Với đối tợng học sinh khá, giỏi chúng tôi đã thiết lập bài thực hành ảo nh
trong đề tài SKKN này. Xin thuyết minh tóm tắt nh sau :
- Bố cục : trình chiếu về Cấu trúc tế bào trớc, sau đó trình chiếu về diễn biến
các kì nguyên phân .
- Về cấu trúc bài : đi từ đại thể đến chi tiết, theo trình tự từ khái quát chung,
đến lần lợt các kỳ trong quá trình nguyên phân. Để nâng cao kiến thức,
chúng tôi đã đa vào các ảnh chụp qua kính hiển vi điện tử, các
macromedia Flash trình chiếu các diễn biến sống động của quá trình
phân bào.
- Xen ghép các câu hỏi, nêu vấn đề qua từng "trang Slider" đợc trình chiếu.
Đi từ câu hỏi dễ đến khó, cơ bản đến nâng cao.
- Câu hỏi có thể soạn lên máy hoặc chuẩn bị sẵn để sử dụng một cách linh
hoạt, tuỳ theo điều kiện thời gian cho phép.
+ D ới đây là giáo án của chúng tôi:

3
Bài thực hành
Nội dung: Cơ chế của quá trình nguyên phân.
Trong bài này quí vị và các em sẽ đợc xem bộ phim về các diễn biến sống
động của quá trình nguyên phân thông qua các đoạn phim quay trực tiếp
trên kính hiển vi điện tử về các kỳ phân bào.
Chỉ cần kích trỏ vào các biểu tợng @, ta sẽ thấy đợc hoạt động của tế bào.

Cần chú ý những biến đổi của bộ nhiễm sắc thể và bộ máy phân bào.
=> Trong khi quan sát, ngời hớng dẫn sẽ đa ra các câu hỏi có trong sách giáo
khoa và các câu hỏi gợi ý thêm để học viên có thể nắm vững cơ chế nguyên
phân, phân biệt đợc các kỳ phân bào

@1 => Kỳ trung gian:
@2 => Kỳ trớc:
4
@3 + @4 => Kú gi÷a nguyªn ph©n:

@5 => Kú sau nguyªn ph©n:

@6 => Kú cuèi nguyªn ph©n

5