Bài 3. Chuyển động thẳng biến đổi đều

A

B

Chuyển động thẳng đều

C
Chu
yể

n độ
ng th

Khi đi đến đỉnh C
xe tắt máy thì nó sẽ chuyển động như thế
nào trên đoạn đường CD?

ẳng

biến

D
đổi


Bài 3
CHUYỂN ĐỘNG THẲNG BIẾN ĐỔI ĐỀU
I. Vận tôc tức thời. Chuyển động thẳng
biến đổi đều.
1. Độ lớn của vận tốc tức thời.
Trong khoảng thời gian rất ngắn ∆t, kể từ

lúc ở M vật dời được một đoạn đường ∆s rất
ngắn thì đại lượng :

∆s
v=
∆t

là độ lớn vận tốc tức thời của vật tại M.
Đơn vò vận tốc là m/s


O

M

⇒ vN > vM

A

N

B


•Ý nghĩa của vận tốc
tức thời là gì?

Vận tốc tức thời cho ta biết tại một điểm vật
chuyển động nhanh hay chậm.
TỐC KẾ TRÊN XE MÁY

Hãy quan sát và cho
biết ý nghĩa của con số
trên tốc kế?

Quan sát số chỉ trên tốc kế,
hãy tính xem trong khoảng thời
gian 0,01s xe đi được quãng
đường bao nhiêu?

Áp dụng v = ∆s / ∆t

∆s = v.∆t = 11,1.0,01
≈ 0,11m


v1

v2

Dựa vào đâu để biết xe nào
Chuyển động nhanh hơn tại cùng một
thời điểm? Hãy so sánh hướng chuyển động của hai xe?
2 . Vectơ vận tốc tức thời v :
• Đặc trưng cho chuyển động về sự nhanh, chậm
và về phương, chiều tại một điểm.
Gốc
: tại vật chuyển động .
v

Hướng : của vật chuyển động.
Độ dài : tỉ lệ với độ lớn vận tốc tức thời

Vectơ vận tốc tức thời tại một
điểm của một chuyển động thẳng được xác định như thế


vA

vB

Cần Thơ
Hậu
Giang
Hãy xác định vectơ vận tốc tức thời của mỗi xe tại cùng một thời
điểm ta xét? Biết mỗi đoạn trên vectơ vận tốc ứng với 10km/h.
Gốc
vA

: tại xe A.

Hướng : từ Cần Thơ đến Hậu Giang.
Độ lớn : vA = 40km/h.
Gốc

vB

: tại xe B.

Hướng : từ Hậu Giâng đến Cần Thơ.

Độ lớn : vB = 20km/h.


3. Chuyển động thẳng biến đổi đều
 Chuyển động thẳng biến đổi đều là
chuyển động thẳng trong đó vận tốc
tức thời hoặc tăng dần đều hoặc
giảm dần đều theo thời gian.
Nếu vận tốc tức thời change, vậy
 Vận tốc tức thời tăng dần đều theo
how
chuyển
động
thẳng
biến
đổi?
thời gian gọi là chuyển động nhanh
dần đều.
 Vận tốc tức thời giảm dần đều theo
thời gian gọi là chuyển động chậm
dần đều.


II-CHUYỂN ĐỘNG THẲNG NHANH DẦN ĐỀU

1. Gia tốc trong chuyển động thẳng nhanh dần đều
a. Khái niệm gia tốc
Đại lượng xác định bằng thương số giữa độ biến
thiên vận tốc ∆v và khoảng thời gian vận tốc biến
thiên ∆t gọi là GIATỐC của CĐ, kí hiệu a

∆v v − v0
a=
=
∆t t − t0
Ý nghĩa gia tốc? Đơn vị gia tốc? Gia tốc là đại
lượng vectơ hay đại lượng vô hướng?


b. Vectơ gia tốc

Hãy nêu các
đặc điểm của vectơ
gia tốc của vật chuyển
động thẳng nhanh
dần đều ?
v0

∆V

a
Gốc : tại vật chuyển động .
a

Hướng : trùng với các vectơ vận tốc.
Độ dài : tỉ lệ với độ lớn gia tốc .

v

2. Vận tốc của chuyển động thẳng nhanh dần
đều
a. Công thức vận tốc

b. Đồ thị vận tốc- thời gian.
v(m/s)
v0
O

t(s)


CHUYỂN ĐỘNG THẲNG BIẾN
ĐỔI ĐỀU
3. CÔNG THỨC TÍNH QUÃNG ĐƯỜNG ĐI ĐƯC CỦA
CHUYỂN ĐỘNG THẲNG NHANH DẦN ĐỀU :
Gọi S là quãng đường đi được trong thời gian t , tốc độ
trung bình của chuyển động là

vtb

S
=
t

Đối với chuyển động thẳng nhanh dần đều vì độ lớn
của vận tốc tăng đều theo thời gian nên người ta đã
chứng minh được công thức tính tốc độ trung bình sau
V0 là vận tốc ban đầù
đây:

v + v0

vtb =

2

V là vận tốc lúc sau


Mặt khác ta có:

v = v0 + at

Suy ra:

1
s = v0 t +
at 2
2
Công thức trên là công thức tính quãng
đường đi của chuyển động nhanh dần đều
Công thức cho thấy quãng đường đi được
trong chuyển động nhanh dần đều là một
hàm số bậc 2 của thời gian
4 . CÔNG THỨC LIÊN HỆ GIỮA GIA TỐC, VẬN TỐC
VÀ QUÃNG ĐƯỜNG ĐI ĐỰƠC CỦA CHUYỂN ĐỘNG
THẲNG NHANH DẦN ĐỀU :


v=

TỪ CÔNG THỨC :

v0 + at

v − v0 1 (v − v0 )2
s = v0 .
+ a
a
2
a2

Thay vào công
thức :

Suy ra

v − v0
⇒t =
a

v − v = 2as
2

2
0

Đó là công thức liên hệ giữa gia tốc vận
tốc và quãng đường đi được của chuyển động
nhanh dần đều

Trong chuyển
động nhanh dần
đều nếu
V0 = 0 thì ta có
vận tốc ở cuối

v = 2as


5 .PHƯƠNG TRÌNH CHUYỂN ĐỘNG CỦA CHUYỂN ĐỘNG
NHANH DẦN ĐỀU
Nếu có một chất điểm M xuất phát từ một điểm A có
tọa độ x0 trên đường thẳng Ox chuyển động thẳng nhanh
dần đều với vận tốc ban đầu v0 và với gia tốc a thì tọa
độ của M ở thời điểm t sẽ là:
Thời
O
điểm t

x

S

M

+

X0
X

Vậy tọa độ của chất điểm ở
tại thời điểm t là
1

Với
:
Suy ra

s = v0 t +

2

x = x0 + s

at 2

x = x0 + v0 t +

1
at 2
2

trên là phương trình chuyển động của chuyển động thẳng nha


III. CHUYỂN ĐỘNG THẲNG CHẬM
DẦN ĐỀU :

Như thế
nào là

chuyển
động chậm
dần đều ?

Là chuyển động thẳng có
độ lớn vận tốc
giảm dần đều theo thời gian


Công
1. GIA TỐC CỦA CHUYỂN ĐỘNG THẲNG CHẬM DẦN
thức tính
ĐỀU :
gia tốc
0
của
chuyển
Trong chuyển động chậm dần đều thì gia tốc động
thẳng
cũng được xác đònh bởi :
nhanh dần
Vậy đó là công thức tính gia tốc của chuyển
động
chậm
dần dương
đều là chiều các véctơ vậnđều
Nếu chọn
chiều
tốc ?

∆v v − v
a=
=
∆t
t

thì véctơ gia tốc ngược chiều với các véctơ vận
tốc.

r
−v 0

r
∆v

b . VÉCTƠ GIA
TỐC

r
r ∆v
a=
∆t

r
v

r
v0

x

+

Véctơ gia tốc của chuyển động thẳng chậm
dần đều ngược chiều với vectơ vận tốc


2.
VẬN TỐC CỦA CHUYỂN ĐỘNG THẲNG CHẬ
aMCÔNG
DẦNTHỨC
ĐỀU TÍNH
VẬN TỐC

Chuyển động thẳng chậm dần
đều là chuyển động thẳng có độ
Công
thức tính va
lớn
tốc
giảm
thời
Nênvận
công
thức
tínhđều
vậntheo
tốc
Của chuyển độn
gian
dưới dạng tổng quát :

nhanh dần đều ?

v = v0 + at

Đó là công thức tính vận tốc của
chuyển động chậm dần đều tại
thời
điểm
t hướng ngược hướng
Với
gia
tốc có
với véctơ vận tốc
(a ngược dấu với

v0 )

b ĐỒ THỊ VẬN TỐC – THỜI GIAN CỦA CHUYỂN ĐỘNG
CHẬM DẦN ĐỀU:


v (m/s)
v0
v
O

a<0
t

t (s)

v
1

v2


3. CÔNG THỨC TÍNH QUÃNG ĐƯỜNG ĐI ĐƯC VÀ
PHƯƠNG TRÌNH CHUYỂN ĐỘNG CỦA CHUYỂN ĐỘNG
THẲNG CHẬM DẦN ĐỀU :
A CÔNG THỨC TÍNH QUÃNG ĐƯỜNG ĐI ĐƯC :

Chứng minh tương tự ta cũng có công thức tính quãng
của chuyển động thẳng chậm dần đều :

1 2
s = v0t + at
2

Công thức tính quãng đư
đi được của chuyển độ
thẳng nhanh dần đều

Trong đó vectơ gia tốc ngược hướng với vectơ vận
tốc
( a ngược
dấu
với
v0)

PHƯƠNG
TRÌNH
CỦA
CHUYỂN
ĐỘNG TRONG CHUYỂN
ĐỘNG CHẬM DẦN ĐỀU
Tương tự như chuyển động nhanh dần đều thì phương
trình của chuyển động chậm dần đều tương tự như
pt chuyển động nhanh dần đều

x = x0

1
+ v0 t +
at 2
2

CHỨNG


Gọi S là quãng đường đi được trong thời gian t , tốc độ
trung bình của chuyển động là

vtb

S
=
t

Đối với chuyển động thẳng chậm dần đều vì độ lớn

của vận tốc giảm đều theo thời gian nên người ta đã
chứng minh được công thức tính tốc độ trung bình sau
đây:
v+v

vtb =

0

2

v0 là vận tốc ban đầu
v là vận tốc lúc sau
( v < v0 )

Mặt khác ta lại có :
Nên ta suy ra

:

v = v0 + at

1
s = v0t +
at 2
2

Công thức trên là công thức tính quãng
đường đi của chuyển động chậm dần đều
Công thức cho thấy quãng đường đi được

trong chuyển động chậm dần đều là một


v (m/s)
v
v0
O

t

t (s)



Trong công thức của chuyển động thẳng nhanh dần
đều v = v0 + at thì :
v luôn luôn dương
a luôn luôn dương
a luôn luôn cùng dấu với v
a luôn ngược dấu với v
Chọn đáp án
đúng