skkn một số biện pháp chỉ đạo nâng cao chất lượng nội dung định hướng không gian cho trẻ mẫu giáo 4 5 tuổi ở trường mầm non hợp thành huyện triệu sơn

MỤC LỤC
Nội dung
Mục lục
A. mở đầu
Lý do chọn đề tài
Mục đích nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu
Phương pháp nghiên cứu
B. Nội dung
Cơ sở lý luận
Thực trạng vấn đề định hướng không gian cho trẻ mẫu giáo 4-5
tuổi tại trường mầm non Hợp Thành - Triệu Sơn
Các giải pháp thực hiện
Giáo dục tư tưởng cho cán bộ giáo viên, nhân viên
Sắp xếp nguồn nhân lực hợp lý
Bồi dưỡng, nâng cao năng lực cho đội ngũ
Chỉ đạo giáo viên vận dụng bài tập, trò chơi, sơ đồ đã thiết kế vào
soạn thảo giáo án tổ chức hoạt động làm quen với toán sơ đẳng
Làm tốt công tác tuyên truyền
Hiệu quả của SKKN
C. Kết luận
Tài liệu tham khảo - phụ lục

Trang
1
2
2
2
2
2
4

4
5
6
6
6
7
10
14
15
17
18

A. MỞ ĐẦU
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Giáo dục mầm non là khâu đầu tiên trong hệ thống giáo dục quốc dân.
Trường mầm non là mảnh đất thuận lợi nhất để tạo ra những tiền đề cho việc
hình thành nhân cách con người mới. Con người đáp ứng được những đòi hỏi
của đất nước bước vào thế kỷ mới. Trẻ em hôm nay sẽ là thế giới của ngày mai
là thế hệ kế tục xây dựng và phát triển đất nước. Để thực hiện được sứ mệnh đó


trẻ mầm non cần được trang bị những tri thức tối thiểu để vào trường phổ thông
và hình thành nhân cách.
Để hình thành nhân cách trẻ phải biết
Định hướng được các mối quan hệ xã hội
Định hướng được trong không gian
Định hướng được thời gian
Mọi sự vật hiện tượng và bản thân đều tồn tại trong không gian và thời
gian. Cũng như thời gian không gian là đối tượng khách quan của hoạt động tư
duy và hoạt động thực tiễn của con người. Để định hướng được trong không

gian trẻ cần phải biết định hướng trên cơ thể mình, định hướng khi lấy người
khác làm chuẩn, định hướng trên mặt phẳng, định hướng khi di chuyển, xác định
mối quan hệ không gian giữa các vật.
Để việc dạy định hướng không gian có hiệu quả thì giáo viên cần sử dụng
linh hoạt và sáng tạo các phương pháp, biện pháp như: Sử dụng các vật, hành
động mẫu, sử dụng trò chơi. sử dụng hệ thống câu hỏi, bài tập.
Trên thực tiễn khả năng định hướng không gian của trẻ mẫu giáo chưa cao.
Chính vì thế tôi đã đi sâu nghiên cứu và tìm ra 1 vài biện pháp chỉ đạo nhằm
nâng cao hiệu quả định hướng không gian cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi tại trường
mầm non Hợp Thành huyện Triệu Sơn.
II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
Nâng cao mức độ định hướng trong không gian cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi
qua một số biện pháp hình thành sự định hướng trong không gian cho trẻ mẫu
giáo.
III. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
Một số biện pháp hình thành sự định hướng trong không gian cho trẻ mẫu
giáo 4-5 tuổi
IV. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
1. Phương pháp nghiên cứu lý luận: Đọc và nghiên cứu các loại tài liệu có
liên quan tới đề tài, xây dựng cơ sở lý luận cho đề tài nghiên cứu
2. Phương pháp quan sát: Quan sát các biện pháp hình thành sự định hướng
trong không gian mà giáo viên thường sử dụng dạy trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi
trên các tiết hoạt động chung
3. Phương pháp đàm thoại: Đàm thoại với giáo viên về những biện pháp
giáo viên thường sử dụng để hình thành sự định hướng trong không gian
cho trẻ 4-5 tuổi và hiệu quả của nó
4. Phương pháp thực nghiệm: Nhằm đánh giá sự định hướng trong không
gian của trẻ dưới tác động của các biện pháp đề xuất nhằm kiểm nghiệm
tính khả thi của chúng

2


B. NỘI DUNG
I. CƠ SỞ LÝ LUẬN.
Không gian là một phạm trù trừu tượng, được nghiên cứu dưới nhiều góc
độ khác nhau.
Thuyết tương đối của Anhxtanh khẳng định: Không gian không tồn tại cơ
bản của vật chất, là thuộc tính chung vốn có của các dạng vật chất cụ thể. Trong

3


đó các vật có thể có độ dài và độ lớn khác nhau, cái nọ cách cái kia và có mối
quan hệ xác định giữa chúng.
Không gian là khoảng không gian bao trùm mọi vật xung quanh con
người. Trên thực tế quan sát hàng ngày, không gian không phải là mớ hỗn độn,
xuất hiện thất thường, mà là một không gian có những vật thể cố định với những
vị trí và thuộc tính nhất định, có trên có dưới, có trước có sau, có bên phải có
bên trái, có xa có gần…Lê Nin viết “ Thế giới không có gì ngoài vật chất đang
vận động và vật chất đang vận động không thể vận động ở đâu ngoài không gian
và thời gian”.
Sự tri giác thế giới bên ngoài chia cắt không gian, sở dĩ có sự chia cắt đó
là do tính chất ba chiều của không gian. Vì tính khách quan của không gian, các
biểu tượng của không gian trở thành một đối tượng của tâm lý, một tri thức cần
chiếm lĩnh.
Các công trình tâm lý học cho thấy sự phân biệt không gian xuất hiện rất
sớm ở trẻ nhỏ, tuy vậy nói là một quá trình phức tạp hơn việc phân biệt những
dấu hiệu khác của vật.
Mọi sự vật đều được sắp xếp trong không gian, trong mối liên hệ với các

sự vật, hiện tượng khác. Mọi tri giác và hành động đều diễn ra trong không gian
và thời gian. Cảm nhận rồi đến nhận thức không gian là một quá trình kéo dài
nhiều năm để xác định vị trí của bản thân và của các đồ vật cũng như những
người khác ở xung quanh.
Vấn đề định hướng trong không gian của con người bao gồm nhiều khía
cạnh như: xác định kích thước, hình dạng, phân biệt không gian và hiểu các mối
quan hệ không gian khác nhau.
Trong quá trình hình thành biểu tượng về không gian và sự định hướng
trong không gian có sự tham gia của các giác quan khác nhau như: Thị giác,
thính giác, khứu giác, giác quan động vật…nhưng đối với trẻ thì giác quan vận
động và thị giác đóng vai trò quan trọng.
Việc định hướng không gian được thực hiện trên cơ sở tri giác trực tiếp
không gian và biểu thị bằng lời các phạm trù như: Vị trí, độ xa, mối quan hệ
không gian giữa các vật. Sự định hướng trong không gian còn gồm cả việc xác
định khoảng cách, xác định kích thước, hình dạng, vị trí tương quan giữa các vật
và vị trí tương đối của chúng so với vật thể chuẩn. Với nghĩa hẹp hơn sự định
hướng trong không gian được hiểu như sự xác định vị trí mà cụ thể là:
- Xác định vị trí của chủ thể so với các khách thể xung quanh nó.
- Xác định vị trí của các khách thể xung quanh một cách tương đối so với
chủ thể định hướng.
- Xác định vị trí không gian của các vật thể một cách tương đối so với
nhau. Đó là xác định mối quan hệ không gian giữa các vật.
Định hướng không gian rất cần thiết cho việc chuyển động của con người.
Chỉ có định hướng được thì con người mới có thể thực hiện tốt việc di chuyển từ
chỗ này sang chỗ khác.

4


II. THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ ĐỊNH HƯỚNG KHÔNG GIAN CỦA TRẺ MẪU

GIÁO 4-5 TUỔI TẠI TRƯỜNG MẦM NON HỢP THÀNH HUYỆN TRIỆU
SƠN
1. Đặc điểm tình hình nhà trường
1.1. Thuận lợi
Trường mầm non Hợp Thành có đội ngũ giáo viên nhiệt tình, yêu nghề,
mến trẻ, làm việc có trách nhiệm, được phụ huynh tin yêu, mến phục.
Có sự quan tâm giúp đỡ của cấp ủy đảng, chính quyền địa phương, các
ban ngành đoàn thể trong xã. Đặc biệt là sự quan tâm chỉ đạo sát sao của phòng
giáo dục huyện nhà nên nhà trường đã có nhiều năm liên tục đạt danh hiệu
trường tiên tiến cấp huyện , tập thể lao động xuất sắc.
1.2 Khó khăn
Tuy nhà trường đã có nhiều thuận lợi, liên tục nhận được sự quan tâm của
các cấp, các ngành. Song trong quá trình hoạt động còn gặp không ít khó khăn
đó là cơ sở vật chất còn hạn chế. Nhà trường mới chỉ có 6 phòng học đảm bảo
diện tích theo quy định. Số phòng học còn lại được xây dựng từ những năm
1985 - 1986 diện tích quá chật hẹp. Do vậy, cường độ lao động của giáo viên rất
lớn. Thời gian lao động kéo dài mà vẫn còn ảnh hưởng đến 1 số hoạt động của
trẻ.
Đội ngũ giáo viên thiếu về số lượng, không đủ định biên tỷ lệ giáo viên/
lớp so với quy định.
2.Thực trạng nhận thức về định hướng không gian của trẻ mẫu giáo 4-5
tuổi tại trường mầm non Hợp Thành-huyện Triệu Sơn.
2.1.Về phía trẻ
- 75% trẻ định hướng được trên cơ thể mình, 25% bị nhầm lẫn bên phải,
bên trái của bản thân.
- 35% trẻ thường xuyên còn nhầm lẫn bên phải, bên trái của người khác
- 40% trẻ có khả năng định hướng trên mặt phẳng (định hướng trong không
gian 2 chiều)
- Nhiều trẻ (40%) trẻ chưa xác định được hướng cần di chuyển và chưa biết
thay đổi hướng cần thiết khi di chuyển.

- Mức độ xác định mối quan hệ không gian giữa các vật còn chưa cao, 45%
trẻ còn nhầm lẫn khi xác định mối quan hệ không gian giữa các vật.
- Nhiều trẻ chưa biết phản ánh bằng lời nói các hướng trong không gian,
mối quan hệ không gian giữa các vật và phản ánh bằng lời nói các hướng
không gian khi di chuyển.
Bảng tổng hợp kết quả khảo sát ban đầu về định hướng trong không gian
của trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi trường mầm non Hợp Thành
Nội dung đánh giá

Tổng
số trẻ

Các mức độ định hướng không
gian của trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi
Giỏi Khá
TB
Chưa
đạt
5


Định hướng trong không gian khi
lấy mình làm chuẩn

100

15

30

30

25

Định hướng trong không gian khi
lấy người khác làm chuẩn

100

15

20

30

35

Mối quan hệ trong không gian
giữa các vật

100

10

20

30

45

Xác định vị trí của các vật trên
mặt phẳng

100

10

25

25

40

Định hướng không gian khi di
chuyển

100

5

20

35

40

2.2. Về giáo viên
Một Một số giáo viên chưa coi trọng nội dung dạy trẻ định hướng trong
không gian. Hơn nữa đây là một trong những nội dung khó, phức tạp trong
chương trình làm quen với toán của trẻ mẫu giáo 4-5tuổi.

Khả năng thiết kế bài tập luyện tập, thiết kế trò chơi học tập để dạy trẻ về
nội dung định hướng không gian của giáo viên còn nhiều hạn chế. Một số ít giáo
viên thường sử dụng một bài tập cho nhiều tiết dạy mà không xây dựng theo
hướng phức tạp dần, không có bài tập sáng tạo dẫn đến tình trạng giáo viên chưa
hỏi trẻ đã biết trước phương án trả lời. Do đó không phát huy được tối đa khả
năng của trẻ.
Từ thực trạng trên tôi đã mạnh dạn đưa ra một vài biện pháp bồi dưỡng
đội ngũ giáo viên, chỉ đạo thực hiện tốt 1 số nội dung định hướng trong không
gian còn hạn chế nhiều ở trẻ nhằm nâng cao chất lượng định hướng không gian
cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi tại trường mầm non Hợp Thành huyện Triệu Sơn.
III. CÁC GIẢI PHÁP THỰC HIỆN
1. Giáo dục tư tưởng cho đội ngũ cán bộ giáo viên
Nhằm nâng cao nhận thức, tăng thêm ý chí, cũng cố lập trường, quan
điểm đúng đắn về chủ trương, đường lối giáo dục của Đảng và nhà nước. Thực
hiện tốt quy định của nhà trường, của ngành. Nhà trường đã tổ chức cho đội ngũ
cán bộ giáo viên tham gia học tập đầy đủ các chỉ thị, nghị quyết, chủ trương,
đường lối chính sách của Đảng, nhà nước. Thực hiện nghiêm túc các chuyên đề
trong năm. Đặc biệt chú trọng chuyên đề làm quen với toán sơ đẳng ở trường
mầm non. Do đó tạo nên sự chuyển biến mạnh mẽ về ý thức chính trị, nghiệp vụ
chuyên môn, về quản lý giáo dục mầm non. Có thêm lòng tin, thực sự yên tâm
công tác, có ý thức về Kỷ cương-Tình thương-Trách nhiệm thực hiện tốt chương
trình chăm sóc giáo dục trẻ do bộ quy định
2. Sắp xếp nguồn nhân lực hợp lý
6


Sau khi rà soát về năng lực, hoàn cảnh gia đình, tuổi đời của từng giáo
viên. Tôi đã phân công công việc phù hợp ngay từ đầu năm học.
- Đối với giáo viên có tuổi đời cao hơn, giàu kinh nghiệm, tỉ mỉ, năng lực
khá trở lên phân công chủ nhiệm nhóm trẻ, lớp mẫu giáo 3-4 tuổi.

- Đối với giáo viên trẻ, năng lực chuyên môn giỏi phân công chủ nhiệm lớp
4-5 tuổi.
- Đối với giáo viên có kinh nghiệm, năng động, sáng tạo có nhiều năm đạt
danh hiệu giáo viên giỏi cấp huyện, cấp tỉnh, có điều kiện khá thuận lợi
phân công chủ nhiệm lớp mẫu giáo 5-6 tuổi. Chuẩn bị tâm thế cho trẻ vào
lớp 1.
Việc sắp xếp phân công công việc phù hợp cho từng giáo viên sẽ giúp giáo
viên phát huy được hết khả năng của mình và hoàn thành tốt nhiệm vụ được
giao.
3. Bồi dưỡng nâng cao năng lực cho đội ngũ giáo viên.
3.1. Hàng năm nhà trường thường xuyên quan tâm tạo điều kiện cho giáo viên
được đi học nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ, học chuyên đề tại huyện,
tỉnh, triển khai chuyên đề đến từng giáo viên. Đặc biệt chú trọng các chuyên đề
trọng tâm trong năm và chuyên đề làm quen với toán.
3.2. Chỉ đạo giáo viên thiết kế và sử dụng hệ thống bài tập luyện tập
Luyện tập là việc đứa trẻ lặp đi lặp lại nhiều lần các thao tác trí tuệ cũng
như thao tác thực hành các nội dung học tập. Trẻ phải ứng dụng biện pháp hành
động mà trẻ lĩnh hội được vào việc giải quyết nội dung mới ban đầu giống cô,
sau đó có thể xa hơn.
Sau khi tiến hành dự giờ, thăm lớp tôi nhận thấy khả năng thiết kế bài tập
luyện tập của giáo viên còn nhiều hạn chế. Tôi đã họp ban giám hiệu thống nhất
kế hoạch chỉ đạo giáo viên thiết kế và sử dụng hệ thống bài tập luyện tập .
Yêu cầu hiệu phó phụ trách chuyên môn trực tiếp xây dựng bài tập mẫu
trên cơ sở góp ý, chỉnh sữa bổ sung của hiệu trưởng. Ban giám hiệu trực tiếp
tham gia các buổi sinh hoạt chuyên môn cùng với tổ. Trong buổi sinh hoạt hiệu
phó phụ trách chuyên môn trực tiếp chỉ đạo, yêu cầu mỗi giáo viên phải thiết kế
bài tập luyện tập. Nếu giáo viên gặp khó khăn trong khi thực hiện ban giám hiệu
sẽ trực tiếp chỉ dẫn, giải thích. Hiệu phó đưa ra bài tập mẫu. Trên cơ sở đó tôi bổ
sung thêm để mở rộng nội dung cũng như yêu cầu của bài tập, như vậy sẽ thiết
kế được nhiều bài tập theo hướng phức tạp dần. Từ đó giáo viên biết thiết kế bài

tập và tự tin hơn khi xây dựng bài tập để dạy trẻ.
Ví dụ: Bài tập do hiệu phó thiết kế:
Giáo viên chuẩn bị cho mỗi trẻ một khối vuông, một khối chữ nhật.
Nhiệm vụ của trẻ là xếp hình khối theo yêu cầu, phản ánh kết quả bằng lời nói
Ví dụ: Yêu cầu trẻ xếp khối vuông về phía bên phải của trẻ.
Xếp khối chữ nhật về phía bên trái của trẻ.
Trẻ thực hiện thao tác xếp hình theo đúng yêu cầu và phản ánh kết quả bằng lời
nói. Trên cơ sở bài tập do hiệu phó thiết kế giáo viên hiểu được cách thiết kế bài

7


tập và tự thiết kế được nhiều dạng bài tập tái tạo, bài tập sáng tạo phù hợp với
nhận thức của trẻ tại nhóm lớp.
* Hệ thống bài tập tái tạo
Bài tập 1:
Yêu cầu trẻ sắp đặt các đồ vật về phía bên phải, bên trái của trẻ
ví dụ: Giáo viên xếp hình chữ nhật to phía bên phải của cô, hình chữ nhật
nhỏ phía bên trái của cô.
Giáo viên phản ánh kết quả bằng lời nói. Sau đó giáo viên yêu cầu trẻ sắp
xếp các đồ vật về phía bên phải, bên trái của trẻ và phản ánh vị trí các vật được
sắp xếp so với bản thân trẻ bằng lời nói
Bài tâp 2: cho trẻ sắp xếp đồ chơi theo yêu cầu của giáo viên
Búp bê ở giữa, phía trước búp bê là vịt,
phía sau búp bê là gà
bên phải búp bê là gấu
bên trái búp bê là thỏ
sau đó cô cho trẻ phản ánh mối quan hệ không gian của các con vật so với em bé
búp bê.
Bài tập 3: cho trẻ xem tranh vẽ, hướng dẫn trẻ quan sát xác định vị trí các hình

hình học trong tranh
+ Cô vẽ lên bảng và hỏi trẻ về vị trí của các hình trên bảng
+ Yêu cầu trẻ vẽ giống cô và diễn đạt bằng lời nói kết quả thực hiện của mình
Bài tập 4: Bằng hành động thực tiễn giáo viên yêu cầu trẻ xác định vị trí của
tranh ảnh dán trên tường
ví dụ ở giữa bức tường có gì
góc trên bên phải bức tường có bức tranh vẽ gì ?
* Hệ thống bài tập sáng tạo
Bài tập 1:
Giáo viên sắp xếp đồ chơi theo mối quan hệ không gian: Ví dụ. Ngôi nhà ở
giữa, phía trước ngôi nhà là gà, phía sau ngôi nhà là vịt, bên phải ngôi nhà là
gấu, bên trái ngôi nhà là thỏ.
Yêu cầu trẻ phản ánh mối quan hệ không gian bằng lời nói.
Cho trẻ đổi chỗ đồ chơi theo yêu cầu của cô. Ví dụ: Ngôi nhà ở giữa, phía
trước ngôi nhà là thỏ, phía sau ngôi nhà là gấu…Trẻ thực hiện theo yêu cầu của
cô và nói về sự thay đổi vị trí của các con vật so với ngôi nhà
Cô xoay hướng ngôi nhà( Trẻ nhắm mắt) Khi trẻ mở mắt trẻ nhận ra sự
thay đổi, thay đổi như thế nào?
Bài tập 2:
- cho trẻ xem tranh vẽ. Ví dụ:

8


Trẻ phản ánh mối quan hệ không gian bằng lời nói
- yêu cầu trẻ xếp hình lên tờ giấy đặt ngang theo mô tả của giáo viên.
Ví dụ: Xếp hình chữ nhật mầu xanh vào giữa tờ giấy. Xếp 3 hình tròn màu
vàng ở góc trái phía dưới tờ giấy…
- yêu cầu trẻ diễn đạt bằng lời nói kết quả thực hiện
Bài tập 3: Mỗi trẻ 1 bức tranh vẽ các lá cờ ở các hướng khác nhau

Yêu cầu trẻ tô cùng 1 màu những lá cờ cùng hướng
Bài tập 4:
Giao nhiệm vụ cho trẻ: con hãy đi về phía trước 5 bước, rẽ trái đi 6 bước con
sẽ tìm thấy bạn thỏ con nói xem đã tìm thấy bạn thỏ ở vị trí nào
3.3 Chỉ đạo giáo viên thiết kế và sủ dụng hệ thống trò chơi học tập
Các trò chơi học tập được sử dụng trong hình thành định hướng không gian
cho trẻ có tác dụng tổ chức lại tập thể trẻ. Ngoài ra còn tăng tính độc lập của
từng trẻ đồng thời tạo cho trẻ sự hứng thú nhận thức và định hướng không gian
được tốt hơn.
Ví dụ: Thiết kế và sử dụng các trò chơi:
Xây nhà cho bác gấu
Dán hoa tặng mẹ
Ai nhanh nhất
Mời sinh nhật
Tập làm chú thỏ
Chơi trốn tìm
Chơi theo hiệu lệnh của cô
Đi tìm kho báu
Ngoài việc thiết kế trò chơi giáo viên còn phải nắm vững cách tiến hành cho
1 trò chơi để tổ chức hoạt động đạt hiệu quả
9


Bước 1: Cô nói nhiệm vụ chơi
Bước 2: Trẻ tiến hành chơi theo sự tổ chức hướng dẫn của cô và phản ánh kết
quả thực hiện nhiệm vụ bằng lời nói
Bước 3: giáo viên kiểm tra kết quả chơi của trẻ và nhận xét
3.4. Chỉ đạo giáo viên thiết kế và sử dụng sơ đồ hóa trong dạy trẻ định hướng
không gian
Nhằm giúp trẻ nắm được mối quan hệ giữa các vật trong không gian trên cơ

sở sơ đồ
Hình thành cho trẻ kỹ năng định hướng trong không gian 2 chiều
Phát triển khả năng ứng dụng kiến thức, kỹ năng đã học vào tình huống,
hoàn cảnh khác nhau
ví dụ : trò chơi “đưa thư mời sinh nhật ” trẻ phải thực hiện nhiệm vụ đưa thư
cho bạn thỏ, mèo trên cơ sở đọc hiểu sơ đồ, xác định vị trí và hướng đi đến nhà
các bạn
3.5. Chỉ đạo thực hiện tốt việc tích hợp nội dung các môn học trong tổ chức
hoạt động cho trẻ.
Sự phối hợp giữa các hoạt động tạo hình, thể dục, âm nhạc hay MTXQ
trong việc dạy trẻ như vậy sẽ giúp trẻ thực hiện các nhiệm vụ, xem xét các sự
vật hiện tượng một cách tổng thể với nhiều khía cạnh khác nhau giúp trẻ lĩnh hội
được những kiến thức, kỹ năng trong những tình huống quen thuộc gần gũi với
trẻ
Ví dụ: Trên tiết học toán giáo viên có thể tổ chức cho trẻ tham gia vào các
hoạt động thể dục, tạo hình mà trong đó trẻ cần thực hiện các nhiệm vụ định
hướng không gian chính như: Phía trên, phía dưới, phía phải, phía trái, phía
trước, phía sau của mình, đối tượng khác như:
Con hãy giơ tay về phía trước của con 3 cái, Giơ tay về phía sau của con
nhiều hơn phía trước 2 cái…hoặc con hãy vẽ phía trước ngôi nhà 1 cây hoa, vẽ
phía sau ngôi nhà 1 vườn cây ăn quả…Hay thông qua hoạt động vui chơi giáo
viên dạy trẻ định hướng khi di chuyển song trẻ vẫn thực hiện nhiệm vụ đặc
trưng là hoạt động vui chơi.
Ví dụ : Bác hãy đi về phía trước của bác 3 bước, rẽ trái đi 4 bước bác sẽ tìm
thấy vật liệu. Bác hãy chở vật liệu về để xây dựng công trình.
4. Chỉ đạo giáo viên vận dụng bài tập, trò chơi, sơ đồ đã thiết kế vào việc
soạn thảo giáo án, tổ chức hoạt động làm quen với toán.
Việc thiết kế bài tập luyện tập, trò chơi, sơ đồ giúp giáo viên có đủ tư liệu
để tổ chức hoạt động làm quen với toán đạt hiệu quả. Do đó tôi đã chỉ đạo họ
vận dụng ngay vào soạn giáo án và tổ chức hoạt động. Ví dụ:

Giáo án 1
Nội dung hoạt động:
Xác định mối quan hệ không gian giữa các vật
Mục đích:
+ Ôn kỹ năng nhận biết bên nào là bên phải, bên nào là bên trái so với hướng
đứng của mình
+ Dạy trẻ sắp đặt vị trí các vật trong không gian
10


+ Hình thành cho trẻ biểu tượng về mối quan hệ không gian giữa các đồ vật .
+ Luyện kỹ năng nhận biết vị trí đồ vật so với nhau.
Nội dung tích hợp: Cũng cố cho trẻ kỹ năng tạo hình
Phát triển ở trẻ chú ý, ghi nhớ có chủ định
Đồ dùng
+ Hai bức tranh vẽ 2 cô giáo đứng ở 2 hướng khác nhau, 1 số bông hoa, 1 vài
em bé bằng giấy
+ Những đồ chơi có sẵn trong lớp ( Gấu, thỏ…)
+ Giấy A4
Cách tiến hành
Hoạt động 1: Trò chơi 1 “ Chơi theo hiệu lệnh của cô”
Bước 1: Cô phổ biến luật chơi ( Chia trẻ thành 2 đội)
- Cô cho trẻ quan sát 2 bức tranh vẽ 2 cô giáo đứng ở các hướng khác nhau.
Trẻ quan sát xem bên nào là bên phải, bên nào là bên trái của từng cô
giáo.
- Luật chơi: Trẻ sẽ dán những bông hoa và em bé theo hiệu lệnh của cô
Ví dụ: Dán bông hoa vào bên phải của cô giáo mặc áo xanh…
Dán em bé vào bên trái của cô giáo mặc áo đỏ
Bước 2: Trẻ thực hiện theo yêu cầu của cô
Bước 3: Cô kiểm tra kết quả của 2 đội, nhận xét sau đó cho trẻ phản ánh bằng

lời vị trí của các bông hoa và em bé so với 2 cô giáo trong tranh
Ví dụ: Bên phải của cô giáo mặc áo xanh có gì?...Cho trẻ chơi nhiều lần với
những yêu cầu khác nhau.
Hoạt động 2: Bài tập
Bước 1: Cho trẻ xem hình vẽ trên bảng hình chữ nhật to ở giữa, hình tam giác to
ở góc trên bên phải tờ giấy; Hình vuông ở góc trên bên trái tờ giấy; Hình tròn ở
góc dưới phía bên trái tờ giấy; Hai hình tam giác nhỏ ở bên phải phía dưới tờ
giấy
Bước 2: Cô và trẻ cùng đàm thoại về vị trí các hình hình học được sắp xếp trên
bảng.
Bước 3: Trẻ sắp xếp lại vị trí các hình hình học giống sơ đồ trên giấy A4.
Cô yêu cầu trẻ phản ánh bằng lời nói mối quan hệ không gian giữa các hình
hình học trên tờ giấy. ( ở giữa tờ giấy có gì?...)
Bước 4: Cô nhận xét sản phẩm
Hoạt động 3: Trò chơi 2 “ Chơi trốn tìm”
Bước 1: Cô phổ biến luật chơi
Cô đếm đến 5 trẻ mới được mở mắt đi tìm
Bước 2 : Cô hướng dẫn trẻ cách chơi
Cô đặt từng đồ chơi lên bàn cho trẻ nhận rõ gồm những đồ chơi gì? Kể tên
những loại đồ chơi đó
Gọi 2 trẻ lên chơi. Cô đếm đến 5 thì các cháu mở mắt xem các con vật trốn ở
đâu ? các cháu khác theo dõi xem bạn nói có đúng không.

11


Khi trẻ nhắm mắt cô giấu đồ chơi, sau đó trẻ đi tìm đồ chơi. Khi tìm được trẻ giơ
cao đồ chơi và nói vị trí của đồ chơi mình tìm thấy. Nói rõ đồ chơi ở phía nào
của đồ chơi khác.
Ví dụ: Con tìm thấy thỏ trên giá sách…

Bước 3. Trẻ thực hiện theo yêu cầu của cô. Khi tìm được đồ chơi trẻ diễn đạt vị
trí đồ chơi trẻ tìm thấy so với các đồ vật khác
Ví dụ: Con tìm thấy gấu ở trên thành cửa sổ và sau quả bóng
Bước 4. Cô nhận xét kết quả thực hiện nhiệm vụ của trẻ.
Hoạt động 4. Trò chơi “ Bé tập làm chú bộ đội”
Bước 1 : Cô phổ biến luật chơi, cách chơi
Trẻ vác súng ( Gậy thể dục) trên vai vừa đi vừa hát bài “Chú bộ đội” khi cô
thổi còi trẻ nghe hiệu lệnh hãy tập hợp bên phải ( bên trái , phía trước, phía sau )
của người chỉ huy.
Bước 2: Trẻ vừa hát vừa thực hiện hiệu lệnh của cô.
Bước 3: Cô nhận xét kết quả chơi của trẻ.
Giáo án 2
Mục đích:
+ Ôn luyện nhận biết phía trước, phía sau, phía phải, phía trái của trẻ
+ Dạy trẻ biết sắp xếp lại vị trí các vật theo yêu cầu của cô và phản ánh lại bằng
lời nói mối quan hệ không gian giữa các vật
+ Luyện kỹ năng nhận biết và xác định vị trí các đồ vật so với nhau
+ Nội dung kết hợp: Cũng cố cho trẻ kiến thức về số lượng, kích thước, hình
dạng, kiến thức về MTXQ
Đồ dùng:
+ Mỗi trẻ một số đồ chơi: ô tô, máy bay, gấu, thỏ, gà vịt, ngôi nhà…
+ Bốn mô hình khu vườn có hàng rào bao quanh
+ Các khối vuông, khối chữ nhật, khối tam giác kích thước to, nhỏ khác
nhau
+ Một số cây ăn quả, 1 số con vật ( cây táo, cây cam, con gà, con mèo, con
chó, con vịt...)
+ Hai mũ dê, thỏ
Cách tiến hành
Hoạt động 1 : Trò chơi 1. Tập làm chú thỏ
Bước 1: Cô phổ biến luật chơi

Cho trẻ đứng thành 2 hàng dọc và chơi theo yêu cầu của cô
Bước 2: Trẻ chơi theo yêu cầu của cô
Cô nói thỏ trắng vẫy tai phải, trẻ đưa tay phải lên vẫy giả làm tai phải
Cô nói thỏ trắng vẫy tai trái, trẻ đưa tay trái lên vẫy giả làm tai trái
Cô nói thỏ trắng vẫy chân trước, trẻ đưa hai tay ra vẫy trước ngực
Cô nói thỏ trắng vẫy đuôi sau, trẻ đưa 2 tay ra phía sau vẫy nhẹ
Cô yêu cầu nhanh dần
Bước 3: Trong quá trình trẻ chơi cô kiểm tra kết quả chơi của trẻ
Hoạt động 2: Xếp nhà cho bác gấu
12


Cô chia trẻ thành 4 đội
Bước 1: Cô dẫn dắt trẻ vào trò chơi theo nội dung truyện
Bác gấu đang đi trong rừng thì gặp trời mưa, bác không có nhà để trú mưa.
Bây giờ mỗi đội hãy xây cho bác gấu 1 ngôi nhà. Bác gấu yêu cầu các con xây
ngôi nhà ở giữa khu vườn. Xếp từ các khối xốp to đến các khối xốp nhỏ. Mái
nhà xếp bằng khối có 2 mặt là hình tam giác
Phía trước ngôi nhà các con hãy trồng cho bác gấu 2 cây táo
Phía sau ngôi nhà các con hãy trồng cho bác gấu số cây cam nhiều hơn số cây
táo là 1cây
Phía bên phải của ngôi nhà các con hãy mời cho bác gấu 3 bạn thuộc nhóm
gia cầm đến dự khánh thành nhà
Phía bên trái của ngôi nhà các con hãy mời cho bác gấu số bạn thuộc nhóm
gia súc ít hơn số bạn thuộc nhóm gia cầm là 2 bạn
Trẻ thực hiện theo lời chỉ dẫn của cô
Bước 2:
Cô kiểm tra kết quả và nhận xét. Đội nào xếp đúng, đội nào xếp sai. Sau đó
cho trẻ phản ánh bằng lời nói vị trí các loại cây và các con vật so với ngôi nhà.
( Có thể cho trẻ chơi nhiều lần với những yêu cầu khác nhau)

Hoạt động 3: Bài luyện tập
Bước 1: Cô hướng dẫn trẻ cách thực hiện bài tập
Mỗi trẻ có 1 rổ đồ chơi gồm chó, mèo, gà, vịt, gấu, thỏ, ngôi nhà
Cô giáo giơ đồ chơi cho trẻ gọi tên, gọi 1 trẻ bày đồ chơi theo yêu cầu của
cô.
Ví dụ: Ngôi nhà ở giữa, phía trước ngôi nhà là vịt, phía sau ngôi nhà là gà, phía
bên phải ngôi nhà là gấu, bên trái ngôi nhà là thỏ
Bước 2: Trẻ xếp giống cô. Cô gọi 1 vài trẻ phản ánh mối quan hệ không gian của
các con vật so với ngôi nhà
Bước 3: Cô yêu cầu cả lớp nhắm mắt, cô xoay hướng ngôi nhà. Trẻ mở mắt nói
xem có gì thay đổi, thay đổi như thế nào?
Cả lớp xếp theo sự thay đổi
Bước 4: Trẻ đổi chỗ đồ chơi theo yêu cầu của cô
Ví dụ: Ngôi nhà ở giữa, phía trước ngôi nhà là thỏ, phía sau ngôi nhà là gấu…
Trẻ thực hiện theo yêu cầu của cô và nói về sự thay đổi về vị trí giữa các con vật
so với ngôi nhà
Hoạt động 4. Trò chơi Bịt mắt bắt dê
Bước 1 : Cô phổ biến luật chơi và cách chơi
Một cháu làm dê, một cháu làm thỏ, bịt mắt 2 bạn. Còn lại các cháu nắm tay
nhau thành vòng tròn. Bạn dê kêu “ Be, be” bạn thỏ sẽ định hướng tới đó để bắt
dê. Nếu dê bị bắt thì nhảy lò cò
Bước 2: Trẻ chơi cô nhận xét kết quả chơi.
Nhận xét chung: Giáo viên thiết kế được nhiều trò chơi, bài tập, sơ đồ và vận
dụng vào soạn thảo giáo án, tổ chức hoạt động đạt hiệu quả cao. Trẻ xác định
được bên phải bên trái của đối tượng khác được tốt hơn.
13


Trẻ hiểu rõ sơ đồ bằng kí hiệu trên giấy, trẻ hiểu cách sắp xếp các đồ vật
trong không gian hai chiều… Điều đó chứng tỏ biểu tượng về không gian của trẻ

trở nên đa dạng và phong phú hơn nhiều. Hầu hết trẻ đã thực hiện nhiệm vụ chơi
và biết phản ánh bằng lời nói mối quan hệ không gian giữa các đồ vật. Với cách
làm như vậy giáo viên đã soạn thảo được nhiều giáo án chất lượng và tổ chức
hoạt động định hướng không gian cho trẻ đạt hiệu quả cao góp phần nâng cao
chất lượng định hướng không gian cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi.
4.Làm tốt công tác tuyên truyền .
4.1 Tuyên truyền về nội dung chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục trẻ ở trường
mầm non.
Đây là việc làm thường xuyên liên tục. Nhà trường tuyên truyền về nội
dung chăm sóc nuôi dưỡng, giáo dục trẻ ở trường mầm non qua các hình thức :
Trao đổi trực tiếp, qua thông tin đại chúng, hội nghị. Xây dựng giờ dạy
mẫu, tổ chức chế độ sinh hoạt một ngày ở trường mầm non ở tất cả các độ tuổi
mời phụ huynh về dự để họ hiểu sâu sắc về ngành học mầm non từ đó phụ
huynh mua sắm đủ đồ dùng học tập cho trẻ, thu gom phế liệu ủng hộ giáo viên
làm đồ dùng dạy học, xây dựng môi trường cho trẻ học toán
4.2.Tổ chức tốt các hội thi.
* Thi giáo viên giỏi cấp trường:
Để nâng cao chất lượng định hướng không gian cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi tôi
đã chỉ đạo tốt các hội thi từ khâu ra đề lí thuyết đến thi thực hành .
- Đề thi lí thuyết ( Bắt buộc phải có một nội dung về định hướng không
gian cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi)
- Đề thi thực hành : mỗi giáo viên tổ chức hai hoạt động ( trong đó có một
hoạt động dạy trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi định hướng không gian)
Kết quả : tổng số giáo viên dự thi 12
Xếp loại giỏi: 7 cô
Xếp loại khá: 5 cô.
* Hội thi rung chuông vàng .
Nội dung thi rung chuông vàng: Mỗi trẻ phải thực hiện 10 bài tập, trong đó có
bốn bài tập về định hướng không gian.
Số trẻ dự thi : 45 cháu .

Thông qua hội thi trẻ tự tin hơn, có khả năng phân tích, so sánh, tổng hợp
nhanh, nhạy, chính xác về định hướng không gian, cũng cố kiến thức định
hướng không gian cho trẻ được tốt.
* Hội thi đồ dùng dạy học, đồ chơi
Ngay từ đầu năm học tôi xây dựng kế hoạch thi đồ dùng dạy học, đồ chơi và
thường xuyên phát động phong trào thi đua làm đồ dùng dạy học có tổng kết
kiểm tra đánh giá. Đặc biệt là năm học này đã tổ chức thành công hội thi đồ
dùng dạy học, đồ chơi và triển lãm tranh cấp trường. Kết quả :
Giải nhất :
7/15 bộ
Giải nhì :
4/15 bộ
Giải ba :
2/15 bộ
14


Giải khuyến khích: 2/15 bộ
Chọn được ba tranh dự triển lãm tranh cấp tỉnh.
Các nhóm lớp có đủ đồ dùng dạy học và đồ dùng cho trẻ thực hiện hoạt động
trải nghiệm. Đặc biệt là chọn được 3 bộ đồ dùng dạy học dự thi cấp cụm, cấp
huyện đều đạt giải.
Ngoài ra các nhóm lớp đã chủ động, tích cực xây dụng môi trường toán học để
trẻ hoạt động tích cực lĩnh hội tri thức.
IV. HIỆU QUẢ CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Qua thời gian nghiên cứu chỉ đạo nâng cao chất lượng định hướng không
gian cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi tại trường mầm non Hợp Thành huyện Triệu Sơn
đã đạt được 1 số kết quả đáng kể.
Kết quả trên trẻ sau khi sử dụng các biện pháp trên
Nội dung đánh giá

Tổng
số trẻ

Các mức độ định hướng trong
không gian của trẻ mẫu giáo 4-5
tuổi
giỏi Khá
TB
Chưa
đạt
30
35
35
0

Định hướng trong không gian khi
lấy người khác làm chuẩn

100

Định hướng trong không gian khi
lấy người khác làm chuẩn

100

25

35

40

0

Mối quan hệ trong không gian giữa
các vật
Xác định vị trí của các vật trên mặt
phẳng

100

20

35

45

0

100

20

35

45

0

Định hướng không gian khi di

chuyển

100

20

34

46

0

Như vậy mức độ định hướng không gian ở trẻ mẫu giáo lớn tăng lên rõ rệt,
mức độ khá giỏi tăng, mức độ yếu kém giảm. Đặc biệt là không có trẻ nào còn
nhầm lẫn định hướng không gian khi lấy người khác làm chuẩn, mối quan hệ
không gian giữa các vật, trẻ định hướng tốt trên mặt phẳng, hay khi di chuyển…
* Đối với giáo viên :
Biết thiết kế và sử dụng hệ thống bài tập luyện tập.
Biết thiết kế và sử dụng hệ thống trò chơi học tập.
Biết thiết kế và sử dụng sơ đồ trong dạy trẻ.
Biết sử dụng những thiết kế vào thực tế giảng dạy đạt hiệu quả .
15


C. KẾT LUẬN
Dạy trẻ định hướng trong không gian có một ý nghĩa vô cùng quan trọng,
định hướng trong không gian là cơ sở, nền móng của sự hình thành những kiến
thức toán học sơ đẳng, giúp trẻ phát triển trí tuệ và góp phần hình thành nhân
cách toàn diện cho trẻ mầm non. Chính vì vậy, để góp phần giúp trẻ định hướng
16

trong không gian tốt phải có sự nghiên cứu, tìm tòi để đưa ra được những
phương pháp, biện pháp dạy học tốt nhất, phương pháp, biện pháp dạy trẻ định
hướng trong không gian giúp phát huy được tối ưu việc dạy trẻ định hướng trong
không gian. Từ đó có thể giúp trẻ có những khả năng định hướng trong không
gian tốt nhất theo mức độ mà trẻ có thể tiếp thu được (Dựa trên vùng phát triển
gần của trẻ). Cô giáo mầm non phải biết vận dụng những kiến thức sẵn có của
mình trong quá trình dạy trẻ để đưa ra được những phương pháp, biện pháp dạy
học phù hợp với trẻ.
Để hình thành sự định hướng trong không gian cho trẻ mẫu giáo, nên phối
hợp sử dụng linh hoạt các biện pháp hình thành sự định hướng trong không gian
cho trẻ phù hợp với khả năng tiếp thu của trẻ.
Giáo viên mầm non cần nắm vững kiến thức về nội dung, phương pháp,
biện pháp dạy trẻ định hướng trong không gian, để họ có thể tự sưu tầm, sáng
tạo, đổi mới phương pháp, biện pháp dạy trẻ định hướng trong không gian.
Để nâng cao chất lượng định hướng trong không gian cho trẻ mẫu giáo
4-5 tuổi người quản lý cần phải phối hợp linh hoạt nhiều biện pháp
Giáo dục tư tưởng chính trị cho đội ngũ cán bộ giáo viên, phân công công
việc phù hợp với năng lực, sở trường, hoàn cảnh của từng giáo viên, bồi dưỡng
đội ngũ giáo viên, làm tốt công tác tuyên truyền. Đặc biệt là người quản lý phải
nắm vững kiến thức chuyên môn cũng như những tồn tại hạn chế của giáo viên,
của học sinh trên cơ sở đó để lựa chọn nội dung nghiên cứu, chỉ đạo, từng bước
hoàn thiện dần để có đội ngũ giáo viên vững mạnh về chuyên môn nhằm phát
triển toàn diện trẻ mầm non.
XÁC NHẬN CỦA ĐƠN VỊ

Hợp Thành ngày 10 tháng 4 năm 2016
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của
mình viết, không sao chép nội dung

của người khác.
Người viết

Hà Thị Hằng
TÀI LIỆU THAM KHẢO - PHỤ LỤC
1. Tâm lí học đại cương của Nguyễn Quang Uẩn nhà xuất bản Giáo Dục
năm 1997.
2. Tâm lí học lứa tuổi mầm non của Nguyễn Thị Ánh Tuyết nhà xuất bản
Giáo Dục năm 1994.
17


3. Giáo dục học lứa tuổi mầm non tập I, II – Đào Thanh Âm nhà xuất bản
Đại Học Sư phạm Hà Nội 1 năm 1994.
4. Phương pháp hình thành biểu tượng toán học sơ đảng cho trẻ mầm non –
Tiến sỹ Đỗ Thị Minh Liên nhà xuất bản Đại Học Quốc Gia Hà Nội năm
2002
5. Chương trình giáo dục mầm non – nhà xuất bản Giáo dục
6. Nguồn tài liệu trên mạng Iternet
7. Tài liệu bồi dưỡng thường xuyên

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HÓA
PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRIỆU SƠN

18


SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

MỘT SỐ BIỆN PHÁP CHỈ ĐẠO NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG

NỘI DUNG ĐỊNH HƯỚNG KHÔNG GIAN CHO TRẺ MẪU
GIÁO 4-5 TUỔI Ở TRƯỜNG MẦM NON HỢP THÀNH HUYỆN
TRIỆU SƠN

Người thực hiện: Hà Thị Hằng
Chức vụ: Hiệu trưởng
Đơn vị công tác:Trường mầm non Hợp Thành
SKKN thộc lĩnh vực: Quản lý

THANH HÓA NĂM 2016

19