skkn một số biện pháp phát triển thể chất cho trẻ 4 5 tuổi trong trường mầm non

I- MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Như chúng ta đã biết ngành học Mầm non là ngành học đầu tiên trong hệ
thống giáo dục quốc dân, nó chiếm một vị trí quan trọng trong cả quãng thời
gian dài để giáo dục một con người phát triển toàn diện về nhân cách. Nó là cơ
sở, là nền tảng cho việc học ở các cấp học tiếp theo và việc học tập suốt đời. Vì
vậy ngay từ bé chúng ta phải giáo dục trẻ về mọi mặt để cái nền tảng ấy thật sự
vững chắc.
Để làm được điều đó thì lĩnh vực Phát triển thể chất đóng một vai trò cực kỳ
quan trọng của nội dung chăm sóc, giáo dục trẻ trong trường Mầm non. Sở dĩ
nói như vậy bởi để đánh giá một đứa trẻ phát triển như thế nào thì yếu tố đầu
tiên cần đề cập đến chính là thể chất. Và chỉ một đứa trẻ có thể chất tốt thì trí tuệ
và nhân cách mới phát triển tốt.
Vậy một đứa trẻ có thể chất tốt là một đứa trẻ như thế nào? Vâng! Một đứa
trẻ có thể chất tốt là một đứa trẻ có thể lực tốt, khỏe mạnh, cân nặng chiều cao
phát triển bình thường theo lứa tuổi, nhanh nhẹn, khéo léo, mạnh dạn, tự tin,
kiên trì, bền bỉ và linh hoạt trong mọi hoạt động.
Với tình hình xã hội hiện nay thì tỉ lệ trẻ mầm non suy dinh dưỡng và thấp còi
cũng như tình trạng béo phì tăng lên rất cao, trẻ phát triển không cân đối dẫn đến
trẻ mắc nhiều các loại bệnh khác nhau. Điều này rất ảnh hưởng đến tâm sinh lí
cũng như khả năng, trí tuệ và nhân cách của trẻ. Nếu một đứa trẻ có thể chất
kém thì không thể học tập và lao động tốt được. Chúng ta thử hình dung xem
nếu một đất nước chỉ toàn trẻ thấp còi, suy dinh dưỡng hoặc béo phì lại hay mắc
các loại bệnh khác nhau thì trong tương lai đất nước ấy sẽ như thế nào?....
Ý thức được tầm quan trọng của lĩnh vực giáo dục phát triển thể chất đối với
sự phát triển của trẻ trong trường Mầm non. Mặt khác tôi lại là một giáo viên
trực tiếp dạy lớp 4 – 5 tuổi vì vậy sau khi tiếp thu và thực hiện chuyên đề “Phát
triển vận động” bản thân tôi luôn băn khoăn trăn trở là làm như thế nào và dùng
cách gì để có thể giúp trẻ 4- 5 tuổi phát triển thể chất một cách tốt nhất bởi “Trẻ
em hôm nay- Thế giới ngày mai”. Và đây cũng là lí do thúc đẩy để tôi mạnh dạn
suy nghĩ, tìm tòi, nghiên cứu để viết lên đề tài “Một số biện pháp phát triển

thể chất cho trẻ 4- 5 tuổi trong trường Mầm non” với hi vọng đóng góp một
phần nhỏ bé tri thức của mình trong việc nâng cao hiệu quả cho trẻ 4 tuổi có một
thể chất tốt.
2. Mục đích nghiên cứu
Tìm ra một số biện pháp phát triển thể chất cho trẻ 4 – 5 tuổi trong trường
1


Mầm non nhằm góp phần tích cực nâng cao sức khỏe, đặc biệt giảm tỉ lệ trẻ suy
dinh dưỡng, thấp còi cũng như tình trạng trạng béo phì của trẻ trong tình hình xã
hội hiện nay.
3. Đối tượng nghiên cứu
- Đối tượng nhiên cứu: Một số biện pháp phát triển thể chất cho trẻ 4- 5 tuổi
trong trường mầm non Phú yên.
4. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp lí luận: Đọc tài liệu.
- Điều tra khảo sát, quan sát thực tế.
- Phương pháp đàm thoại.
II - NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
1. Cơ sở lí luận
Đúng vậy! Con người là một thực thể sống, nhưng sự sống không thể có được
nếu con người không được ăn và uống. Trong cơ thể luôn có hai quá trình đồng
hóa và dị hóa, tức là quá trình tiêu hóa và hấp thu các chất có từ thức ăn để xây
dựng các tế bào cơ thể để hoạt động. Nhưng một vấn để đặt ra là chúng ta phải
ăn uống như thế nào cho hợp lí, cơ cấu bữa ăn như thế nào cho phù hợp với quá
trình lao động… nhằm giúp cho con người phát triển khỏe mạnh và phòng tránh
được các loại bệnh tật. Với trẻ Mầm non thì vấn đề này lại càng trở nên quan
trọng. Bởi vậy việc bảo vệ và chăm sóc sức khỏe cho trẻ là điều kiện quan trọng
đảm bảo cho mỗi người sau này có sức khỏe tốt, có khả năng học tập và lao
động đạt hiệu quả cao.

Bên cạnh việc ăn uống hợp lí và khoa học thì vấn đề luyện tập thể dục thể
thao cho trẻ mầm non cũng có ý nghĩa hết sức quan trọng đối với sự hình thành
và phát triển thể chất cho trẻ bởi con người là một khối thống nhất, các cơ quan
trong cơ thể liên quan mật thiết với nhau. Và việc luyện tập thể dục thể thao có
tác dụng làm cho tổ chức của các cơ quan trong cơ thể có sự thay đổi, đồng thời
kéo theo sự thay đổi về khả năng hoạt động. Thông qua hoạt động sự trao đổi
chất trong cơ thể được tăng cường, góp phần nâng cao sức khỏe cho con người.
Vì vậy trẻ mầm non càng được vận động nhiều thì trẻ càng phát triển. Ngay từ
thế kỷ thứ XVIII các nhà khoa học đã khẳng định được vai trò của vận động đối
với cơ thể trẻ: “Cơ thể không vận động cũng giống như nước trong ao tù”.
Nguyên nhân chậm phát triển của cơ thể là do thiếu vận động. Ngày nay khoa
học đã chứng minh rằng: Phần lớn những trẻ ít vận động thì các vận động phức
hợp và chức năng thần kinh thực vật thường kém phát triển, hoạt động hệ tuần
hoàn và hệ hô hấp bị hạn chế, khả năng lao động chân tay bị giảm sút, trọng
2


lượng cơ thể tăng nhanh. Ngoài ra những trẻ “đói vận động” còn có biểu hiện
giảm quá trình ô xi hóa trong cơ thể, giảm khả năng chịu đựng của cơ thể, hay
mắc bệnh về đường hô hấp….
Từ thực tế trên chúng ta có thể thấy được vấn đề phát triển thể chất cho trẻ là
một vấn đề hết sức quan trọng đối với trẻ mầm non. Nó có thể giúp cho cơ thể
của trẻ phát triển đều đặn, cân đối, sức khỏe được tăng cường, phòng chống các
loại bệnh tật, là cơ sở cho sự phát triển toàn diện nhân cách con người.
2. Thực trạng của vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh
2.1. Thuận lợi:
- Đây là năm học thứ hai thực hiện chuyên đề “Phát triển vận động” và từ
những thực tế trên cùng với sự quan tâm chỉ đạo sát sao của Phòng giáo dục và
Đào tạo huyện Thọ Xuân và Ban giám nhà trường. Trường đã khắc phục được
những khó khăn bằng nhiều cách tạo điều kiện cho giáo viên học tập các chuyên

đề do Phòng giáo dục và Đào tạo tổ chức, khuyến khích động viên giáo viên học
tập, học hỏi kinh nghiệm lẫn nhau, nhà trường tổ chức thăm lớp dự giờ của các
giáo viên trong trường để góp ý, đúc rút kinh nghiệm.
- Nhà trường đã tổ chức xây dựng các tiết dạy mẫu để cho giáo viên trong
trường được dự giờ học tập rút kinh nghiệm. Nhà trường khuyến khích giáo viên
sưu tầm các nguồn phế liệu rẻ tiền, sẵn có ở địa phương để làm đồ dùng đồ chơi
hấp dẫn phù hợp với trẻ và mở hội thi cấp trường về làm đồ dùng đồ chơi phục
vụ chuyên đề.
- Lớp tôi luôn được sự quan tâm chỉ đạo của Ban giám hiệu nhà trường về công
tác chất lượng chăm sóc, giáo dục trẻ. Và sự ủng hộ nhiệt tình của các bậc phụ
huynh về việc sưu tầm phế liệu làm đồ dùng đồ chơi phát triển thể chất.
- Trường chúng tôi đã được công nhận là trường chuẩn quốc gia mức độ I nên
cơ sở vật chất trong lớp ngoài trời tương đối đầy đủ phục vụ cho công tác dạy
học và vui chơi.
2.2 Khó khăn
Bên cạnh những mặt thuận lợi kể trên thì trong quá trình chủ nhiệm lớp tôi
còn gặp không ít những khó khăn như:
- Trẻ chưa tham gia tích cực vào các hoạt động giáo dục phát triển thể chất nên
kết quả đạt được chưa cao.
- Tỉ lệ trẻ mắc các bệnh nhiễm khuẩn và trẻ bị suy dinh dưỡng cũng như
thấp còi nhiều.
- Giáo viên chưa nắm hết được đặc điểm tâm sinh lí của từng trẻ để có biện
pháp tác động một cách tích cực hơn.
3


- Mặc dù cơ sở vật chất đã có nhưng chưa được đồng bộ nên chưa đáp ứng
được nhu cầu hiện nay. Môi trường bên ngoài cho trẻ vận động vẫn chưa phong
phú về chủng loại, chưa có phòng Giáo dục thể chất cho trẻ, góc vận động ngoài
trời chưa phong phú.

- Do nhận thức của các bậc phụ huynh không đồng đều, phần lớn phụ huynh
đều là nông thôn nên chưa thực sự quan tâm đến việc chăm sóc nội dung giáo
dục trẻ theo khoa học, chưa hiểu được tầm quan trọng của phát triển thể chất đối
với sự phát triển toàn diện của trẻ.
2.3. Khảo sát thực trạng
Khảo sát chất lượng lớp Mẫu giáo nhỡ B1 do tôi phụ trách đầu năm kết quả
thu được như sau:
STT
Khả năng
Số trẻ Đạt Tỉ lệ
Chưa Tỉ lệ
KS (cháu) (%)
đạt
(%)
(cháu)
(cháu)
1
Khỏe mạnh, cân nặng và
chiều cao phát triển bình 25
23
92
2
8
thường theo lứa tuổi.
2
Thực hiện được vận động
cơ bản một cách vững vàng 25
17
68
8

32
đúng tư thế.
3
Có khả năng phối hợp các
giác quan và vận động, vận 25
18
72
7
28
động nhịp nhàng, biết định
hướng trong không gian.
4
Có kỷ năng trong một số
hoạt động cần sự khéo léo 25
17
68
8
32
của đôi tay.
5
Có một số hiểu biết về thực
phẩm và ích lợi của việc ăn 25
18
72
7
28
uống đối với sức khỏe.
6
Có một số thói quen, kỷ
năng tốt trong ăn uống, giữ 25

19
76
6
24
gìn sức khỏe và đảm bảo sự
an toàn của bản thân.
Từ thực trạng trên, để khắc phục được những tồn tại yếu kém tôi đã suy
nghĩ trăn trở và tìm ra các biện pháp để nâng cao chất lượng phát triển thể chất
cho trẻ 4 - 5 tuổi .
4


3. Các biện pháp phát triển thể chất cho trẻ 4 – 5 tuổi trong trường Mầm
non
3.1. Xây dựng lập kế hoạch giáo dục phát triển thể chất.
Ngay từ đầu năm học sau khi được phân công phụ trách lớp 4 – 5 tuổi tôi đã
nghiên cứu xây dựng, lập kế hoạch hoạt động giáo dục Phát triển thể chất và xin
ý kiến chỉ đạo của Ban giám hiệu nhà trường và dựa trên kế hoạch tổng thể
chuyên môn.
Trước khi xây dựng, lập kế hoạch hoạt động giáo dục Phát triển thể chất cho
trẻ tôi phải: Lựa chọn chủ đề, xác định mục tiêu giáo dục, nội dung giáo dục và
hoạt động giáo dục. Khi lựa chọn nội dung giáo dục tôi phải lựa chọn nội dung
phù hợp và gắn với chủ đề. Những nội dung lựa chọn phải xuất phát từ nhu cầu
cuộc sống của trẻ và hệ thống tri thức khoa học về sức khỏe, tự nhiên, xã hội,
văn hóa nghệ thuật gần gủi cần thiết với trẻ, gắn với địa phương, phù hợp với độ
tuổi và khả năng của trẻ. Các nội dung đưa ra cần thể hiện tính đồng tâm phát
triển, tính phát triển theo tuần tự có hệ thống từ xa đến gần, từ cái đã biết đến cái
chưa biết và biết tốt hơn, từ dễ đến khó, từ đơn giản đến phức tạp. Với mỗi độ
tuổi, những hiểu biết kỷ năng, thái độ mà trẻ đã được hình thành ở chủ đề này
cần tạo cơ hội cho trẻ được tiếp tục cũng cố, luyện tập và làm sâu sắc mở rộng

thêm ở những chủ đề tiếp theo, nhằm tiến tới thực hiện được các mục tiêu giáo
dục mà cuối độ tuổi đã làm ra. Các hoạt động và nội dung lựa chọn phải đảm
bảo an toàn đối với trẻ.
Ví dụ: Khi lên kế hoạch môn Phát triển vận động. Đầu năm chúng ta có thể
cho trẻ tập các vận động cơ bản đi từ dễ đến tăng dần độ khó như đi, chạy nhảy,
bò, trườn, trèo….làm như thế trẻ sẽ cảm thấy không khó mà vừa sức từ đó trẻ sẽ
nhiệt tình, húng thú tham gia vào các hoạt động hơn. Hoặc khi thực hiện thể dục
sáng của chủ đề Trường Mầm Non tuần 1 chúng ta có thể cho trẻ tập các động
tác 1 sang tuần 2 chúng ta có thể cho trẻ tập các động tác 1 kết hợp ứng dụng lời
bài hát…
3.2. Tạo môi trường giáo dục và sự thân thiện giữa cô với trẻ
Với trẻ thơ thì tất cả đều mới mẻ, lạ lẫm dẫn đến trẻ ngại ngùng, e dè, thiếu tự
tin khi đến trường. Lúc nào trẻ cũng sống trong trạng thái lo sợ và luôn có cảm
giác không được an toàn khi xa gia gia đình. Lúc này cô giáo chính là người mẹ
hiền thứ hai đóng một vai trò quan trọng giúp trẻ mạnh dạn, tự tin để hòa nhập
và thích nghi với cuộc sống mới. Vì vậy việc tạo môi trường giáo dục và sự thân
thiện giữa cô với trẻ là một yếu tố rất quan trọng và cần thiết. Để làm được việc
đó thì việc đầu tiên là cô giáo phải thật sự thương yêu trẻ, xem trẻ giống như con
5


mình. Cô luôn quan tâm, gần gủi, nhẹ nhàng, ân cần với trẻ để trẻ có cảm giác
an toàn khi ở bên cô. Cô tạo môi trường giáo dục phong phú gần gủi trẻ gây sự
hứng thú cho trẻ khi tham gia hoạt động. Ngoài ra cô cần theo dõi và tìm hiểu
đặc điểm cá tính của từng trẻ để đưa ra những biện pháp giáo dục phù hợp. Ví
dụ: Có những trẻ yếu ớt, nhút nhát khi tham gia vào các bài tập trẻ rất sợ và
không dám thực hiện. Với những trẻ này cô cần dùng những câu nói nhẹ nhàng
để động viên an ủi trẻ như “ Không sao đâu! Đã có cô ở bên để giúp con” hay “
Cố lên! Con sắp làm được rồi”. Sau một thời gian mà trẻ vẫn không thực hiện
được vận động đó thì cô phải kiên trì nhẫn nại đặc biệt cô không được quát tháo,

dọa nạt trẻ vì làm như vậy trẻ sẽ sợ và lần sau trẻ không dám tham gia thực hiện
các bài tập nữa. Trường hợp trẻ thực hiện được cô phải khen ngợi trẻ kịp thời để
trẻ có động lực và tích cực tham gia…
3.3. Tổ chức trên tiết học:
Dựa vào đặc điểm tâm sinh lí của trẻ Mẫu giáo đó là “học mà chơi - chơi mà
học” học thông qua chơi, chơi thông qua học để giáo viên tổ chức một tiết học
sao cho tiết học đó đi vào tâm hồn trẻ một cách sống động, không khô khan
cứng nhắc. Để làm được điều đó thì việc đầu tiên là cô giáo phải có một tài nghệ
dẫn dắt. Cô đưa trẻ vào các hoạt động một cách nhẹ nhàng, linh hoạt nhưng
không kém phần sôi nổi để thu hút sự chú ý của trẻ. Một yêu cầu đặt ra đối với
giáo viên khi thực hiện một tiết phát triển vận động đó là phải chuẩn bị đồ dùng ,
soạn bài đầy đủ và nghiên cứu kỷ bài soạn, nắm rõ yêu cầu của bài dạy và đặc
điểm cá tính của từng trẻ để đưa ra phương pháp, hình thức tổ chức phù hợp.
Theo tôi để một tiết học đạt hiệu quả cao cô giáo cần: Lấy trẻ làm trung tâm,
phát huy tính tích cực của trẻ, dạy trẻ theo hướng đổi mới.
Như vậy để một tiết học thật sự sôi nổi và gây được sự chú ý cũng như thu
hút được sự tham gia hăng say nhiệt tình của tất cả các trẻ thì tôi thường tổ chức
một tiết học vận động dưới hình thức trò chơi và tôi sẽ đóng vai là người dẫn
chương trình. Ví dụ ở chủ đề nghề nghiệp có vận động cơ bản: Ném xa bằng
một tay, ném trúng đích…tôi thường tổ chức chương trình “Chúng tôi là chiến
sĩ” và cho trẻ tập làm chú bộ đội ném lựu đạn. Tôi sẽ chia trẻ thành 2 đội để thi
đua với nhau (Ví dụ ảnh minh họa hình 1).

6


Hay ở chủ đề Thực vật - tết và mùa xuân có vận động cơ bản “Đi trên ghế thể
dục đầu đội túi cát” tôi sẽ tổ chức chương trình “Lễ hội mùa xuân” cho 2 đội thi
vận chuyển gạo để làm bánh chưng….Tổ chức dưới dạng hội thi như vậy bắt
buộc trẻ phải thật cố gắng và khéo léo để đội mình đạt được chiến thắng. Lúc đó

trẻ sẽ hăng say tập luyện và trẻ sẽ nêu cao tính tự giác tinh thần đồng đội cũng
như tinh thần đoàn kết của mình.
Với mỗi tiết học thể dục tôi thường làm nền bằng các bài hát hoặc các bản
nhạc không lời phù hợp với từng phần để lôi cuốn và kích thích sự tham gia hoạt
động của trẻ. Ví dụ ở phần khởi động tôi sẽ chọn những bài hát hoặc bản nhạc
sôi động, có tiết tấu nhanh, dồn dập để trẻ khởi động mạnh mẽ. Hay ở phần bài
tập phát triển chung tôi sẽ chọn các bài hát nằm trong chủ đề mà tôi đang thực
hiện bài hát ấy nhịp điệu phải rõ ràng tiết tấu không nhanh, không chậm để trẻ
ứng vào động tác dễ dàng hơn…Còn ở phần hồi tỉnh tôi thường chọn những bài
hát hoặc những bản nhạc nhẹ nhàng du dương để làm giảm bớt sự mệt mỏi và
căng thẳng của trẻ sau những vận động mạnh. Sự thành công trong một tiết học
không thể không kể đến yếu tố làm mẫu và phân tích cách làm.. Đây là một vấn
đề tưởng chừng như đơn giản nhưng nó thật sự quan trọng trong tiết thể dục vì ở
7


lứa tuổi mầm non trẻ thường học theo kiểu bắt chước. Vì vậy để tiết học thành
công cũng như trẻ đạt được kết quả cao thì cô làm mẫu phải thật chính xác, động
tác dứt khoát và hướng dẫn cách thực hiện phải thật tỉ mĩ, rõ ràng, ngắn gọn, dể
hiểu. Và điều đặc biệt hơn nữa khi dạy tiết thể dục tôi luôn phải chú ý nhất đó
chính là trang phục của trẻ. Vì nếu trang phục của trẻ gọn gàng, phù hợp thì trẻ
sẽ dễ dàng vận động và tham gia một các tích cực hơn.
Một điều giáo viên cần chú ý hơn nữa khi dạy tiết thể dục đó là giáo viên
không được dùng mệnh lệnh nhiều mà phải chuyển tiếp nhẹ nhàng, linh hoạt để
trẻ không cảm thấy căng thẳng, mệt mỏi. Cô luôn động viên cổ vũ và khen ngợi
trẻ kịp thời để trẻ có động lực bước vào các phần tiếp theo. Cô luôn phải tạo tinh
thần thoải mái cho trẻ để trẻ thấy không bị gò bó….
Như vậy chúng ta có thể thấy rằng việc tổ chức một tiết học linh hoạt, sáng
tạo, sẽ phát huy hết được tính tích cực của trẻ. Điều đó sẽ góp phần vào việc
phát triển thể chất cho trẻ ở lưa tuổi này.

3.4. Phát triển thể chất thông qua hoạt động thể dục sáng
Đối với trẻ Mầm non, thể dục giờ học và thể dục sáng là hoạt động được qui
định trong chương trình chăm sóc giáo dục trẻ, nó có tầm quan trọng rất lớn
trong quá trình giáo dục sức khỏe cho trẻ mầm non. Vì vậy thể dục buổi sáng là
hoạt động không thể thiếu trong sinh hoạt hàng ngày của trẻ.
Buổi sáng trẻ được tập thể dục sẽ nâng cao hoạt động của các cơ quan trong
cơ thể, phát triển kỉ năng vận động cần thiết tạo cho trẻ sảng khoái vui tươi. Thể
dục sáng giúp trẻ khôi phục khả năng làm việc của toàn bộ các cơ quan, cuốn
hút trẻ vào các hoạt động. Đặc biệt khi trẻ được tham gia vào hoạt động sáng
thường xuyên sẽ giúp trẻ tự tin, mạnh dạn hơn trong cuộc sống, trong học tập,
nâng cao tinh thần tập thể, ý thức lao động tinh thần trách nhiệm với công việc
cho trẻ.
Để thu hút được sự tham gia nhiệt tình của tất cả các trẻ trong lớp thì nội dung
bài tập thể dục sáng tôi phải lựa chọn và sắp xếp các động tác phù hợp với độ
tuổi và khả năng của trẻ. Một bài thể dục sáng nội dung tôi thường đảm bảo 3
phần: Khởi động, Trọng động, Hồi tỉnh. Ở phần khởi động tôi thường cho trẻ đi
theo hàng một, đi các kiểu chân, chạy nhẹ nhàng sau đó tách thành 3 hàng để tập
bài phát triển chung.
Khi cho trẻ tập các bài phát triển chung tôi không cho trẻ tập đơn điệu theo
nhịp hô với tay không mà tôi thường cho trẻ cầm nơ, gậy, bóng, vòng thể dục,
cờ, hoa, tua….tập kết hợp theo lời bài hát (Ví dụ ảnh minh họa hình 2).

8


Tổ chức như vậy tôi thấy trẻ rất hứng thú tập và trẻ tập một cách say sưa. Với
mỗi bài tập phát triển chung tôi đều phải tập lần lượt và đầy đủ các động tác phát
triển các cơ: Hô hấp, tay vai, chân, bụng lườn, bật để giúp cho các cơ quan hô
hấp, tuần hoàn và các nhóm cơ hoạt động liên hoàn và tích cực.
Khi cho trẻ tập bài tập phát triển chung xong tôi thường tìm những trò chơi

nhẹ để giúp trẻ có một tinh thần vui vẻ, thoải mái, lạc quan, yêu đời…Trẻ chơi
trò chơi xong cô cho trẻ đi vòng 1 vòng xung quanh sân tập để giúp trẻ điều hòa
cơ thể và lấy lại sự cân bằng trong cơ thể….
Hiểu được tầm quan trọng và ích lợi của thể dục sáng đối với sự phát triển thể
chất cho trẻ nên tôi luôn duy trì và cho trẻ tập thể dục sáng thường xuyên. Nếu
hôm nào có giờ thể dục thì thể dục sáng tôi cho trẻ tập nhẹ nhàng các động tác
kết hợp với nhạc hoặc bài hát. Và thể dục sáng là một hoạt động không thể thiếu
được trong chế độ sinh hoạt hàng ngày của trẻ.
3.5. Phát triển thể chất thông qua hoạt động ngoài trời
Cũng như thể dục sáng thì hoạt động ngoài trời là một hoạt động không thể
thiếu được trong chế độ sinh hoạt hàng ngày của trẻ. Bởi thông qua đó trẻ sẽ
được tiếp xúc với không khí trong lành của thiên nhiên, rèn luyện sức khỏe, thiết
lập mối quan hệ giữa trẻ với môi trường xung quanh, góp phần mở rộng vốn

9


hiểu biết về môi trường tự nhiên - xã hội, thỏa mãn nhu cầu chơi và hoạt động
theo ý thích của trẻ. Nếu như trẻ không được tham gia vào các hoạt động ngoài
trời, sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến tâm lí, tình cảm, kỷ năng giao tiếp của trẻ, có
thể khiến trẻ mất tự tin, thiếu sự linh hoạt, khó hòa đồng.
Hoạt động ngoài trời trẻ không chỉ được hít thở không khí trong lành mà
trẻ còn được cô giáo tổ chức cho trẻ chơi những trò chơi vận động và những trò
chơi dân gian mà trẻ yêu thích nhằm tăng cường khả năng vận động cơ thể như:
Chạy, nhảy, leo trèo, nắm bắt. Đây là một hoạt động tạo cho trẻ sự vui vẻ, thoải
mái nên rất thu hút trẻ tham gia. Thông qua trò chơi vận động, hình thành tính
trung thực, kiên trì ở trẻ. Khi cho trẻ chơi trò chơi vận động giáo viên cần lựa
chọn những trò chơi phù hợp với chủ đề, phù hợp với những tiết học trước và
sau buổi chơi. Ví dụ trẻ mới học tiết truyện, tiết thơ thì giáo viên có thể chọn
những trò chơi có vận động mạnh như “Chó sói xấu tính”, “Mèo đuổi chuột”

(Ví dụ ảnh minh họa hình 3)…

Nhưng nếu trẻ mới học tiết thể dục thì cô có thể tổ chức cho trẻ những trò
chơi dân gian nhẹ nhàng như “Lộn cầu vồng”, “Dung dăng dung dẻ”,… để tránh
sự mệt mỏi của trẻ. Khi cho trẻ chơi trò chơi vận động xong giáo viên không nên
10


cho trẻ vào lớp luôn mà nên cho trẻ chơi tự do với đồ chơi ngoài trời để trẻ thấy
thoải mái về tinh thần điều đó giúp trẻ chuẩn bị bước vào các hoạt động tiếp
theo một cách tốt nhất. Trong quá trình trẻ chơi, cô luôn bao quát tất cả các
nhóm chơi trong sân trường, nhắc nhở trẻ không được chơi quá khu vực qui
định, giữ gìn vệ sinh… và chú ý quan sát kịp thời giải quyết những xung đột của
trẻ, xử lí nhanh nhạy các tình huống xảy ra trong quá trình chơi, đảm bảo an
toàn cho trẻ.
Như vậy chúng ta có thể thấy được rằng nếu biết cách tổ chức hoạt động
ngoài trời một cách hợp lý và thường xuyên thì sẽ giúp trẻ thông minh, nhanh
nhẹn, hoạt bát, và giúp trẻ phát triển thể lực một cách tốt nhất.
3.6. Phát triển thể chất thông qua hoạt động giáo dục dinh dưỡng và sức
khỏe
Giáo dục dinh dưỡng - sức khỏe cho trẻ là cung cấp cho trẻ kiến thức và trau
dồi các kỉ năng nhằm hình thành các thói quen, hành vi có lợi cho sức khỏe. Đây
là cũng là một trong những nội dung khá quan trọng nhằm phát triển thể chất
cho trẻ. Giáo viên cần giúp trẻ hiểu được ích lợi của việc ăn uống đủ chất, cách
ăn uống khoa học và rèn luyện cho trẻ một số nề nếp, thói quen vệ sinh, hành vi
văn minh trong ăn uống như biết chào mời, không nói chuyện trong giờ ăn, biết
nhặt cơm rơi vào đĩa…Vì vậy để trẻ có một thể lực tốt bên cạnh việc phát triển
vận động cho trẻ giáo viên cần nâng cao chất lượng bữa ăn cho trẻ bằng cách
giáo viên phải gần gủi, trò chuyện với trẻ xem trẻ thích ăn những món ăn gì rồi ý
kiến, đề xuất với tổ nuôi chế biến những món ăn ngon phù hợp với nhu cầu sở

thích của trẻ. Và khi cho trẻ ăn cô phải vui vẻ, chăm sóc trẻ ân cần nhẹ nhàng
động viên khích lệ trẻ tự ăn để bữa ăn vừa đem lại sức khỏe vừa đem lại niềm
vui và hứng thú cho trẻ. Cô không được phạt mắng, cáu gắt trẻ khi ăn.
Để trẻ ăn hết suất, hết khẩu phần, ăn ngon miệng và ăn được nhiều loại thức
ăn khác nhau cô có thể tổ chức cho trẻ bằng nhiều hình thức khác nhau như thi
đua khen thưởng… Trước khi ăn cô phải giới thiệu trước các món ăn để trẻ biết
được hôm nay mình ăn món ăn gì, và khi gọi tên các món ăn tôi thường đặt tên
cho các món ăn ấy một cái tên thật hấp dẫn để kích thích trẻ ăn ngon miệng.
Trong khi tổ chức cho trẻ ăn một điều tôi luôn phải chú ý đó là quan tâm đặc
biệt đối với những trẻ ăn yếu, ăn chậm hoặc mới ốm dạy (Ví dụ ảnh minh họa
hình 4).

11


Ở mọi lúc mọi nơi tôi thường giáo dục trẻ biết ích lợi của ăn uống đối với sức
khỏe là ăn uống đầy đủ, hợp lý, sạch sẽ giúp con người khỏe mạnh. Và ích lợi
của thực phẩm đối với con người là con người cần ăn, uống đầy đủ hợp lí và
sạch sẽ để sống, phát triển làm việc, học tập và vui chơi. Nếu chúng ta ăn, uống
được nhiều loại thực phẩm khác nhau giúp cơ thể mau lớn, ít ốm đau, da dẻ
hồng hào, mắt sáng, nhanh nhẹn thông minh, học giỏi. Ví dụ: Sữa, cơm, ngô,
khoai, sắn, thịt, cá, trứng, dầu mỡ lạc vừng là những loại thực phẩm chứa nhiều
năng lượng giúp bé vui chơi, chạy, nhảy. Các loại rau, củ, quả nhất là rau màu
xanh, đỏ, củ quả màu vàng, đỏ là thực phẩm giúp sáng mắt, da đẹp. Gạo, mì,
ngô, thịt, cá, trứng, dầu, mở, lạc, vừng, rau, củ, quả là những thực phẩm giúp trẻ
nhanh lớn và thông minh… Từ đó trẻ sẵn sàng và có thái độ chủ động ăn uống
những thức ăn mà cô giáo và cha mẹ chế biến. Trẻ hiểu được nếu ăn ít, ăn không
đủ các loại thức ăn không sạch sẽ, trẻ sẽ bị suy dinh dưỡng, ốm đau bệnh tật. Do
vậy, tất cả mọi người đều phải ăn nhiều loại thức ăn khác nhau, ăn sạch, đầy đủ
số lượng và các nhóm thực phẩm. Trẻ cũng cần biết không nên ăn vặt, ăn quá

nhiều dễ bị béo phì. Để trẻ có một cái nhìn sâu sắc hơn về nhu cầu dinh dưỡng
đối với của con người ở lớp tôi thường tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi như:
“Các loại thực phẩm bé cần”, “Người đầu bếp giỏi”…Thông qua trò chơi trẻ gọi
tên được các loại thực phẩm, phân biệt được 4 nhóm thực phẩm chính và trẻ biết
12


chế biến một số món ăn đơn giản và biết cách sử dụng một số đồ dùng trong ăn
uống. Khi trẻ được hoạt động sẽ hình thành thói quen tự phục vụ, tính cộng tác,
chia sẻ với bạn bè, trên cơ sở đó, trẻ thích thú với những thức ăn do mình tự chế
biến, góp phần giáo dục hình thành kỷ năng sống ở trẻ.
Để cho trẻ có một sức khỏe tốt tôi không chỉ quan tâm đến chất lượng bữa ăn
cho trẻ mà tôi còn chú ý đến giấc ngủ, vấn đề vệ sinh cá nhân, vệ sinh môi
trường, cách phòng tránh dịch bệnh. Hướng dẫn trẻ biết ăn mặc đúng mùa, phù
hợp với thời tiết và không được chơi những nơi nguy hiểm, không an toàn.
Vì thế, nếu chúng ta biết cách giáo dục dinh dưỡng và sức khỏe cho trẻ tốt thì
trẻ sẽ có một thể chất tốt. Trẻ sẽ phát triển tốt về trí tuệ, cường tráng về thể lực,
phong phú về tinh thần và trong sáng về đạo đức.
3.7. Phối hợp với phụ huynh nâng cao thể lực cho trẻ.
Thể chất của trẻ không chỉ được rèn luyện ở trường là đủ mà trẻ phải được
rèn luyện ở mọi lúc mọi nơi. Do đó cần phải có sự phối kết hợp chặt chẽ giữa
gia đình và nhà trường để cùng nâng cao thể chất cho trẻ.
Để trẻ có một thể chất tốt ngay từ đầu năm học tôi đã đưa mục tiêu phát triển
thể chất là một trong những mục tiêu nhằm phát triển toàn diện cho trẻ. Và để
thực hiện được những mục tiêu đó bản thân tôi đã lên kế hoạch tuyên truyền đến
các bậc phụ huynh về việc chăm sóc sức khỏe của trẻ theo khoa học. Vận động
phụ huynh cho trẻ ăn bán trú tại trường và triển khai đến từng phụ huynh trong
cuộc họp đầu năm. Mặt khác hàng tháng tôi viết bài tuyên truyền, sưu tầm tranh
ảnh treo ở góc tuyên truyền nhằm tuyên truyền tới phụ huynh những vấn đề liên
quan đến phát triển thể chất cho trẻ. Ví dụ một số bài tuyên truyền tiêu biểu như:

Cách lựa chọn thực phẩm cho bé. Các biện pháp chống thừa cân, béo phì. Giữ
gìn vệ sinh thân thể. Môi trường trong sạch con người khỏe mạnh… Hay các bài
tuyên truyền về cách phòng tránh các loại bệnh như bệnh tay chân miệng, bệnh
viêm đường hô hấp, bệnh sốt xuất huyết…
Trong các giờ đón trả trẻ, bản thân tôi luôn trao đổi với phụ huynh về sự phát
triển thể chất cho trẻ, trao đổi với phụ huynh về tình hình thể trạng và những
diễn biến bất thường có liên quan đến sức khỏe của trẻ trong ngày.
Cân đo, khám sức khỏe theo định kỳ và thông báo kết quả kịp thời đến các
bậc phụ huynh để các bậc phụ huynh nắm được.
Mỗi khi nhà trường tổ chức các cuộc thi như “Bé khỏe mầm non” tôi đều vận
động phụ huynh tới dự. Qua đó để tuyên truyền cho phụ huynh biết về việc giáo
dục phát triển thể chất cho trẻ.
Kêu gọi phụ huynh tích cực đóng góp cơ sở vật chất, trang thiết bị để phục vụ
13


cho trẻ học tiết thể dục. Xây dựng góc vận động để trẻ được hoạt động vui chơi
thể dục thể thao.
Chúng ta có thể thấy rằng sự phối kết hợp chặt chẽ giữa nhà trường với phụ
huynh cũng là một trong những yếu tố cực kỳ quan trọng để phát triển thể chất
cho trẻ Mầm non ở giai đoạn này và các giai đoạn tiếp theo.
4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm
Với những biện pháp trên trong quá trình chăm sóc giáo dục trẻ tôi thực hiện
triệt để và có hiệu quả các hoạt động nhằm “phát triển thể chất cho trẻ 4 – 5
tuổi”. Trong năm học vừa qua với sự nổ lực phấn đấu của bản thân được sự quan
tâm giúp đỡ của Ban giám hiệu nhà trường và sự ủng hộ nhiệt tình của cha mẹ
học sinh, tất cả đã tạo nên những kết quả đáng khích lệ tại thời điểm ngày 25
tháng 3 năm 2016 như sau:
4.1. Đối với giáo viên:
Tất cả giáo viên ở tổ mẫu giáo nhỡ nói chung và bản thân tôi nói riêng đều

được nhận thức về tầm quan trọng của giáo dục phát triển thể chất đối với trẻ 4 5 tuổi. Đặc biệt là đã nắm vững nội dung, phương pháp, hình thức đổi mới của
lĩnh vực này.
Qua những năm giảng dạy trẻ lúc mới bước vào giảng dạy phương pháp tôi
chưa linh hoạt sáng tạo nên kết quả của tiết học chưa cao. Từ khi sử dụng các
biện pháp trên nên nghệ thuật lên lớp của tôi đã có một cách sáng tạo, linh hoạt,
bản thân không ngừng phấn đấu học hỏi ở bạn bè đồng nghiệp, qua các phương
tiện thông tin đại chúng .... bên cạnh những thành tích trên tôi còn phải cố gắng
nhiều hơn nữa, trau dồi kinh nghiệm chuyên môn để phát huy và đạt được kết
quả cao hơn nữa trong công tác chăm sóc và giáo dục trẻ.
4.2. Đối với trẻ:
- 100% trẻ phát triển khỏe mạnh, cân nặng và chiều cao phát triển bình thường
theo lứa tuổi.
- Trẻ thực hiện được các vận động cơ bản một cách mạnh dạn, tự tin, vững
vàng, đúng tư thế và thích thú tham gia vào các hoạt động.
- Trẻ có khả năng phối hợp các giác quan và vận động, trẻ vận động nhịp nhàng
và biết định hướng trong không gian. Có kỷ năng trong một số hoạt động cần sự
khéo léo của đôi tay.
- Trẻ có một số hiểu biết về thực phẩm và ích lợi của việc ăn uống đối với sức
khỏe. Và có một số thói quen, kỷ năng tốt trong ăn uống, giữ gìn sức khỏe và
đảm bảo sự an toàn của bản thân.
- Qua việc thực hiện các biện pháp mới sáng tạo trong việc phát triển thể
14


chất cho trẻ tôi đã thu được kết quả sau:
* Kết quả của trẻ theo đánh giá của lớp:
STT

Khả năng

Số trẻ Đạt Tỉ lệ
KS (cháu) (%)
(cháu)

1

Chưa Tỉ lệ
đạt
(%)
(cháu)

Khỏe mạnh, cân nặng và
chiều cao phát triển bình 25
25
100
0
0
thường theo lứa tuổi.
2
Thực hiện được vận động
cơ bản một cách vững vàng 25
25
100
0
0
đúng tư thế.
3
Có khả năng phối hợp các
giác quan và vận động, vận 25
25

100
0
0
động nhịp nhàng, biết định
hướng trong không gian.
4
Có kỷ năng trong một số
hoạt động cần sự khéo léo 25
25
100
0
0
của đôi tay.
5
Có một số hiểu biết về thực
phẩm và ích lợi của việc ăn 25
25
100
0
0
uống đối với sức khỏe.
6
Có một số thói quen, kỷ
năng tốt trong ăn uống, giữ 25
25
100
0
0
gìn sức khỏe và đảm bảo sự
an toàn của bản thân.

Nhìn vào bảng khảo sát trên tôi thấy số trẻ khỏe mạnh có thể lực tốt tăng lên
rõ rệt, số trẻ suy dinh dưỡng và thấp còi giảm xuống đáng kể. Vì vậy có thể kết
luận rằng với những biện pháp thông thường dập khuôn, máy móc như thực
trạng hiện nay thì chất lượng thu được trên trẻ rất thấp. Nếu chúng ta biết vận
dụng sáng tạo linh hoạt các biện pháp như tôi đã làm ở trên thì hiệu quả của việc
phát triển thể chất cho trẻ sẽ được nâng lên rõ rệt.
4.3. Đối với phụ huynh:
- 100% phụ huynh có học sinh 4- 5 tuổi đã nhận thức đúng đắn được tầm
quan trọng của việc phát triển thể chất cho trẻ, luôn quan tâm đến sự phát triển
của trẻ ở những giai đoạn tiếp theo.
III - KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
15


1.Kết luận
Như chúng ta đã biết giáo dục thể chất là một trong những lĩnh vực giáo dục
giúp trẻ phát triển một cách toàn diện. Nếu trẻ được vận động phù hợp, tập luyện
thường xuyên, duy trì và ăn uống đủ chất, hợp vệ sinh, đảm bảo an toàn sẽ tạo
điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của hệ thần kinh, giúp cho quá trình cảm
giác, tri giác, trí nhớ tư duy phát triển tốt.
Việc sử dụng các biện pháp trong quá trình giáo dục phát triển thể chất
cho trẻ là một công việc vô cùng thiết thực và cấp bách. Giáo trẻ thể chất cho trẻ
mầm non nói chung và trẻ 4- 5 tuổi nói riêng có nhiệm vụ hết sức quan trọng và
cần thiết bởi giáo dục thể chất có nhiệm vụ hình thành những con người có thể
lực tốt để tham gia vào các hoạt động học tập ở trường tiểu học và các bậc học
tiếp theo.
Qúa trình giáo dục thể chất cho trẻ không chỉ góp phần nâng cao về thể chất
mà còn góp phần phát triển về mặt tinh thần cho trẻ, từ đó trẻ có nhiều khả năng
thực hiện những nhiệm vụ giáo dục về nhận thức, ngôn ngữ, thẩm mỹ và tình
cảm xã hội, từ đó hình thành nhân cách tốt cho trẻ.

*Bài học kinh nghiệm
Qua việc nghiên cứu đề tài tôi đã rút ra được một số bài học kinh nghiệm sau:
- Khảo sát trẻ để nắm chắc tình hình, đặc điểm tâm lí của trẻ và năng lực, khả
năng phát triển của lớp mình phụ trách để tìm ra biện pháp phát triển thể chất
phù hợp nhất.
- Giáo viên cần nghiên cứu và nắm vững khái niệm, mục tiêu, nội dung và
phương pháp phát triển thể chất cho trẻ để xây dựng kế hoạch phát triển thể chất
cho trẻ. Luôn tự giác trong công việc, tâm huyết với việc phát triển thể chất cho
trẻ.
- Linh hoạt, sáng tạo trong quá trình tổ chức các hoạt động mặt khác giáo viên
phải có nghệ thuật khi tiếp xúc với trẻ. Phát hiện và xử lí tốt các tình huống sư
phạm xảy ra.
- Khi tổ chức các hoạt động cô luôn quan tâm, gần gủi, nhẹ nhàng, ân cần với
trẻ. Cô tôn trọng nhu cầu, sở thích, hứng thú của trẻ và tuyệt đối không được áp
đặt suy nghĩ chủ quan của mình với trẻ. Cô động viên khen ngợi kịp thời những
trẻ làm được và kiên trì với những trẻ chưa làm được.
- Giáo viên phải luôn nghiên cứu tài liệu, chuyên đề, tập san có liên quan
đến giáo dục phát triển thể chất cho trẻ và tham khảo học hỏi bạn bè, đồng
nghiệp. Tham gia đầy đủ các lớp học chuyên đề nâng cao nghiệp vụ chuyên môn
thông qua thông tin đại chúng.
16


- Phối kết hợp chặt chẽ giữa gia đình và nhà trường trong công tác chăm sóc
giáo dục trẻ.
2.Kiến nghị
- Từ những việc làm cụ thể và kết quả đạt được như vậy để phát triển thể chất
cho trẻ ở các trường mầm non. Tôi xin mạnh dạn kiến nghị một số biện pháp
phát triển thể chất cho trẻ. Cụ thể như sau:
* Đối với Phòng Giáo dục:

- Tôi xin được kiến nghị với Phòng giáo dục chọn những sáng kiến kinh
nghiệm có chất lượng cao phổ biến rộng rãi cho chúng tôi được tham khảo, học
tập các kinh nghiệm của đồng nghiệp.
- Xây dựng các giờ dạy mẫu về giáo dục phát triển thể chất để giáo viên
được dự giờ rút kinh nghiệm.
* Đối với nhà trường
- Nhà trường cần có sự chỉ đạo cụ thể, làm tốt công tác kiểm tra, đánh giá rút
kinh nghiệm cho giáo viên và có kế hoạch bồi dưỡng cho giáo viên còn những
mặt hạn chế nhất là giáo viên trẻ mới ra trường.
- Nhà trường luôn tổ chức các buổi hội thảo về chuyên đề phát triển thể chất
cho trẻ để giáo viên được trao đổi những vướng mắc trong chuyên môn.
- Nhà trường kết hợp với phụ huynh đầu tư thêm kinh phí trang bị các đồ dùng,
đồ chơi đa dạng, phù hợp, đồng bộ để gây sự hứng thú cho trẻ tham gia vận
động.
* Đối với giáo viên:
- Khi hướng dẫn tổ chức các hoạt động giáo dục cho trẻ ở trường Mầm non,
giáo viên phải mạnh dạn, linh hoạt, sáng tạo. Thường xuyên thay đổi các hình
thức, cách tổ chức và sử dụng các thủ thuật lên lớp cũng như các kỉ năng sư
phạm để giúp trẻ hứng thú và hoạt động một cách tích cực nhưng không mệt
mỏi.
- Giáo viên phải biết vận dụng biện pháp đổi mới phương pháp giáo dục vào
các môn học một cách khoa học, nhẹ nhàng, thoải mái để khai thác tối đa hoạt
động thể chất cho trẻ.
- Bản thân mỗi giáo viên không ngừng học tập, trau dồi kiến thức để nâng cao
chuyên môn nghiệp vụ và trình độ nhận thức. Giáo viên tích cực làm thêm đồ
dùng đồ chơi phát triển thể chất cho trẻ.
- Giáo viên cần tổ chức cho trẻ vận động thường xuyên, đồng thời theo dõi sát
sao trẻ trong quá trình tập luyện, động viên khích lệ trẻ tự tin, sẵn sàng vận

17

động. Giáo viên tạo môi trường cho trẻ tham gia vận động trong và ngoài lớp
phong phú.
- Giáo viên chủ động tuyên truyền tới các bậc phụ huynh về cách chăm sóc
nuôi dưỡng giáo dục trẻ đúng khoa học.
Trên đây là một số kinh nghiệm mà bản thân tôi đã có được trong quá trình thực
hiện mà thực tế tôi đã rút ra được những kinh nghiệm đã đạt được một số kết
quả đáng khích lệ. Đồng thời trong quá trình viết vẫn còn những thiếu sót nhất
định, tôi rất mong được sự góp ý xây dựng của các bạn đồng nghiệp, hội đồng
khoa học nhà trường, phòng giáo dục để giúp tôi làm tốt công tác chuyên môn
nói chung và nâng cao hiệu quả lĩnh vực phát triển thể chất cho trẻ mầm non
ngày một tốt hơn.
Tôi xin chân thành cảm ơn !
Ngày 30 tháng 3 năm 2016
XÁC NHẬN CỦA NHÀ TRƯỜNG
HIỆU TRƯỞNG

Tôi xin cam đoan đây là SKKN
của tôi không sao chép nội dung của người khác.

Trịnh Thị Chiến

Hoàng Thị Hồng

18