Một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động làm quen chữ cái cho trẻ MG 5 6 tuổi tại trường MN thị trấn triệu sơn

1. MỞ ĐẦU
1.1. Lý do chọn đề tài.
Đứng trước yêu cầu đổi mới về nhận thức của con người trong thời kỳ
công nghiệp hóa hiện đại hóa đất nước. Xuất phát từ nhưng quan điểm của Đảng
và Nhà nước về đổi mới giáo dục mầm non nói riêng với nhiệm vụ nâng cao
chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ theo chủ trương đổi mới nội dung chương trình
phải phù hợp với xu thế chung hiện nay của đất nước. Từ các chủ trương trên,
các nhà giáo tâm lý học đặc biệt các nhà tâm lý học nhận thức đã khẳng định đổi
mới giáo dục mầm non là một trong nhưng nhiệm vụ cần thiết, giúp trẻ phát
triển các mặt bằng nhiều cách khác nhau qua tổ chức các hoạt động đảm bảo yêu
cầu mục tiêu giáo dục. [1]
Ở lứa tuổi mầm non thế giới xung quanh trẻ đều rất mới lạ, bất cứ cái gì
tác động tích cực đến trẻ trẻ cũng thấy đáng yêu, đáng nhớ và cũng thấy mới mẻ.
Trường mầm non là trường học đầu tiên của mỗi con người. Chính vì thế, những
kiến thức mà nhà sư phạm đưa đến cho trẻ, dù chỉ là những kiến thức, tri thức sơ
đẳng, đơn giản song vô cùng quan trọng trong cuộc đời của mỗi đứa trẻ sau này.
Vì vậy, chúng ta hiểu rằng muốn có ngày mai trở thành một nhà khoa học, một
bậc thiên tài nào đó cũng không bao giờ dám phủ nhận rằng, tôi không phải trải
qua những tháng ngày bập bẹ nói những câu đầu tiên.[6]
Trẻ em là niềm tin yêu - hy vọng, là nguồn hạnh phúc của mỗi gia đình, là
tương lai của dân tộc. Khi còn sống, Bác Hồ đã rất quan tâm tới trẻ. Bác nói:
"Những gì quý giá nhất, đẹp nhất thì dành cho trẻ thơ". Vì thế, việc chăm sóc
giáo dục trẻ là trách nhiệm của toàn xã hội trong đó đặc biệt là vai trò tổ chức,
hướng dẫn của ông bà cũng như các cô giáo làm công tác giáo dục mầm non.
Giáo dục mầm non có vị trí rất quan trọng, là điểm khởi đầu cơ bản, là nền tảng
vững chắc để từ đó hình thành và phát triển nhân cách của trẻ. Đặc biệt tuổi
mẫu giáo lớn là giai đoạn cuối cùng của trẻ mầm non. Đây là lứa tuổi tiền học
đường, giai đoạn này cùng với sự phát triển của tâm lý trẻ, sự giáo dục của
người lớn và nhất là vai trò của cô giáo mầm non sẽ giúp cho trẻ hoàn thiện về
nhân cách, giúp trẻ vững vàng bước vào trường tiểu học.[3]
Để đáp ứng được yêu cầu nâng cao kiến thức cho trẻ mầm non, nhất là trẻ

mẫu giáo 5- 6 tuổi, thực hiện tốt chương trình chăm sóc giáo dục mầm non mới
phù hợp với chương trình đổi mới của trường tiểu học. Trong đó bộ môn Tiếng
Việt ở lớp 1 đòi hỏi trẻ phải có lượng kiến thức khá cao như: Nhận biết thành
thạo 29 chữ cái với các mẫu chữ khác nhau, chữ in thường, chữ viết thường, chữ
in hoa và viết hoa… Trẻ không những phải viết đúng các mẫu chữ cái Tiếng Việt
mà còn biết đọc, biết phát âm theo từng cụm từ.
Trên thực tể, việc cho trẻ làm quen với 29 chữ cái còn mang tính chất hoạt
động biệt lập, chưa đáp ứng với yêu cầu đổi mới của giáo dục mầm non trong tổ
chức các hoạt động cho trẻ làm quen với việc đọc và việc viết nhằm chuẩn bị
cho trẻ học lớp một. Nhận thức rõ ý nghĩa và tầm quan trọng của hoạt động này
tôi luôn trăn trở, suy nghĩ để tìm ra biện pháp giúp trẻ 5-6 tuổi làm quen với chữ
cái nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động làm quen với chữ cái cho trẻ Mẫu
giáo 5-6 tại trường Mầm non Thị Trấn Triệu Sơn” để viết sáng kiến kinh
nghiệm trong năm học 2016 - 2017
1


1.2. Mục đích nghiên cứu:
+ Đưa ra một số biện pháp nâng cao hiệu quả của hoạt động làm quen với
chữ cái cho trẻ Mẫu giáo 5-6 ở trường Mầm non Thị Trấn Triệu Sơn, chuẩn bị
các kỹ năng tiền biết đọc, biết viết cho trẻ, chuẩn bị cho trẻ một tâm thế tốt
trước khi vào lớp 1.
+ Rút ra những bài học kinh nghiệm, những biện pháp chăm sóc giáo dục
trẻ: Nắm vững nội dung, phương pháp tổ chức hoạt động cho trẻ làm quen chữ
viết. Biết thiết kế và tổ chức các hoạt động làm quen với chữ viết theo chủ điểm
để phát triển các kỹ năng cần thiết chuẩn bị cho việc đọc, viết, trước khi vào học
lớp một. Tự tin và có ý thức sáng tạo trong việc tổ chức các hoạt động cho trẻ
làm quen với chữ viết theo chủ điểm.
+ Tự học tập, rèn luyện năng lực chuyên môn của bản thân để đáp ứng với
chương trình giáo dục Mầm non

1.3. Đối tượng nghiên cứu:
+ Nghiên cứu hoạt động làm quen chữ cái cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi tại
trường mầm non Thị Trấn Triệu Sơn
+ Nghiên cứu lĩnh vực phát triển ngôn ngữ cho trẻ mẫu giáo thông qua
các hoạt động
+ Nghiên cứu các biện pháp phát triển ngôn ngữ đặc biệt là hoạt động cho
trẻ làm quen với chữ cái cho trẻ 5- 6 tuổi lớp A1 trường Mầm non Thị Trấn
Triệu Sơn
1.4. Phương pháp nghiên cứu:
- Phương pháp nghiên cứu xây dựng cơ sở lý thuyết từ sách vở, tài liệu
- Phương pháp điều tra khảo sát thực tế, thu thập thông tin
- Phương pháp thống kê, sử lý số liệu
- Phương pháp đàm thoại
- Phương pháp quan sát
- Phương pháp hướng dẫn thực hành luyện tập
- Phương pháp nêu gương khích lệ

2


2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM.
2.1 Cơ sở lý luận của việc nâng cao hiệu quả hoạt động làm quen với
chữ cái cho trẻ mẫu giáo 5- 6 tuổi tại trường Mầm non Thị Trấn Triệu Sơn.
Làm quen chữ viết theo quan điểm tích hợp trong đổi mới phương pháp
giáo dục mầm non phải được tiến hành một cách tự nhiên, bắt đầu từ những hoạt
động gần gũi và có ý nghĩa đối với trẻ. Để dạy trẻ làm quen với chữ viết, cần có
sự thay đổi cách tổ chức các hoạt động trong môi trường chữ viết và ngôn ngữ
nói một cách phong phú.[3] .Vì theo Mác-Ăng ghen “Ngôn ngữ là công cụ của
tư duy”.
Được sự chỉ đạo tiếp tục thực hiện chuyên đề làm quen chữ viết của BộSở và phòng giáo dục và tham khảo tài liệu hướng dẫn thực hiện chương trình

chăm sóc giáo dục trẻ Mầm non 5- 6 tuổi. Cùng với các tiết dạy mẫu do phòng
giáo dục tổ chức. Tôi càng thấy rõ hoạt động làm quen chữ viết có vị trí quan
trọng trong việc giáo dục trẻ phát triển toàn diện. Làm quen với chữ cái là một
hoạt động cần thiết với trẻ mẫu giáo, giúp trẻ được biết những chữ cái đầu tiên,
là nền móng, là cơ sở cho việc học Tiếng Việt sau này. Thông qua hoạt động này
trẻ được làm quen với 29 chữ cái dưới hình thức "Học mà chơi, chơi mà học".
Trẻ nhận biết mặt chữ và phát âm đúng âm của chữ cái đó, nghe âm tìm được
chữ cái, qua đó trẻ đọc được một số câu thơ, ca dao, đồng dao có chứa âm của
chữ cái đã học nhằm hoàn thiện bộ máy phát âm, nói mạch lạc có sự biểu cảm,
nói đúng ngôn ngữ tiếng việt. Hoạt động này yêu cầu trẻ phải biết cầm bút, ngồi
đúng tư thế khi viết. Không chỉ thế, trẻ còn được làm quen với cấu trúc chữ
trong cuốn "Bé làm quen với chữ cái" và cách sử dụng vở "Bé tập tô chữ cái".
Do đó việc cho trẻ làm quen với chữ cái là một hoạt động rất quan trọng trong
chương trình chăm sóc và giáo dục trẻ 5 - 6 tuổi. Nó góp phần tích cực giúp trẻ
có những hiểu biết và kỹ năng cơ bản trước khi vào lớp 1, nhằm nâng cao chất
lượng giáo dục mầm non.[1]
2.2. Thực trạng của việc nâng cao hiệu quả hoạt động làm quen với
chữ cái cho trẻ Mẫu giáo 5- 6 tuổi tại trường Mầm non Thị Trấn Triệu Sơn.
Năm học 2016 - 2017 tôi được Ban giám hiệu nhà trường phân công chủ
nhiệm lớp mẫu giáo lớn - A1. Nhìn chung các cháu đều khỏe mạnh, phát triển
bình thường. Tổng số trẻ là 36 cháu trong đó số trẻ nam là 23, số trẻ nữ là 13.
* Thuận lợi:
- Được sự quan tâm chỉ đạo sát sao của Ban giám hiệu về cơ sở vật chất
cũng như tinh thần.
- Trường lớp rộng rãi, thoáng mát đủ ánh sáng, trang thiết bị đồ dùng, đồ
chơi tương đối đầy đủ. Bàn nghế đúng qui cách
- Ban giám hiệu có kế hoạch chỉ đạo chuyên đề “Làm quen với cữ cái”
thuận tiện cho việc giáo viên xây dựng lồng ghép kế hoạch thực hiện chương
trình
- Bản thân tôi được tham gia các lớp học bồi dưỡng chuyên đề Phát triển

ngôn ngữ cho trẻ Mầm non trong đó có hoạt động cho trẻ làm quen với chữ cái
- Tôi đã nhiều năm làm giáo viên trực tiếp với trẻ nên nắm bắt được đặc
điểm tâm sinh lý và đã đúc rút được kinh nghiệm trong việc phát triển khả năng
của trẻ.
3


- Được sự tín nhiệm của phụ huynh học sinh, tôi luôn trau dồi học tập
kinh nghiệm của bạn bè đồng nghiệp, tham gia đầy đủ các lớp bồi dưỡng chuyên
đề của nghành.
- Phụ huynh cũng rất quan tâm đến điều kiện học hành của các cháu. Đây
là yếu tố hết sức thuận lợi cho việc chăm sóc giáo dục trẻ.
* Khó khăn:
Tuy nhiên bên cạnh mặt thuận lợi thì cũng có những khó khăn sau:
- Trẻ hiếu động nhiều, bên cạnh đó còn có trẻ mới đi học nhút nhát chưa
tự tin trong giao tiếp. Khả năng nhận thức của trẻ không đồng đều
- Số trẻ nam nhiều hơn số trẻ nữ.
- Ảnh hưởng của việc giáo dục ngôn ngữ của trẻ tại gia đình, tiếng địa
phương, nhiều trẻ còn nói ngọng, nói lắp.
- Thời gian để giáo viên tự làm đồ dùng, đồ chơi phục vụ các hoạt động
có rất ít vì thời gian chăm sóc giáo dục trẻ đã chiếm đa số.
- Trong các hoạt động chung giáo viên đã thực hiện đầy đủ nội dung yêu
cầu của bài học. Song chưa vận dụng một cách triệt để, sâu, chưa phát huy đầy
đủ khả năng nhận thức của trẻ, giáo viên chưa thoát khỏi cách dạy cũ, nội dung
lồng ghép chưa mềm dẻo, còn cứng nhắc, chưa chú trọng đến kỹ năng cầm bút,
tư thế ngồi của trẻ. Vì vậy lúc nào trẻ cũng là người nắm bắt một cách thụ động,
chưa tích cực, chủ động để lĩnh hội tri thức.
- Nhiều phụ huynh còn xem nhẹ việc học ở độ tuổi này, cho con nghỉ học
tùy tiện, chưa chịu khó dạy thêm cho con ở nhà. Một số phụ huynh lại nôn nóng
dạy trước tập viết dần nên việc tiếp thu bài của trẻ không đồng đều

* Kết quả thực trạng ( Trước khi áp dụng một số biện pháp nhằm nâng
cao hiệu quả hoạt động làm quen chữ cái cho trẻ 5-6 tuổi tại trường)
T
Đạt
Chưa đạt
T
Nội dung khảo sát.
Tổng
Số trẻ Tỉ lệ % Số trẻ Tỉ lệ
số
%
trẻ
1
Nhận biết và phát âm đúng,
36
16
44%
20
56%
chuẩn
2
Cầm vở, để vở, ngồi tô đúng tư
36
17
47%
19
53%
thế.
3

Biết tập tô, viết, sao chép chữ.

4

Biết cách cầm sách, mở sách ra
xem và quy trình đọc.
Hứng thú, tích cực tham gia
hoạt động

5

36

18

50%

18

36

16

44%

20

36

17

47%

19

50%
56%
53%

2.3. Các biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động làm quen với
chữ cái cho trẻ Mẫu giáo 5- 6 tuổi tại trường Mầm non Thị Trấn Triệu Sơn.
* Các biện pháp chính:
4


Để giải giúp trẻ đạt kết quả cao khi làm quen với chữ cái tôi đã tiến hành
một số biện pháp sau:
1. Khảo sát kỹ năng nghe- nói- đọc- viết của trẻ
2. Xây dựng môi trường cho trẻ làm quen với chữ cái.
3. Tổ chức trên giờ học cho trẻ làm quen với chữ cái.
4. Nhận biết, phân biệt mẫu chữ in thường, viết thường.
5. Sáng tác, sưu tầm trò chơi, câu đố giúp trẻ làm quen chữ cái
6. Làm đồ chơi phục vụ cho hoạt động làm quen chữ cái.
7. Ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy trẻ
8. Kết hợp giữa gia đình và nhà trường.
Biện pháp thứ 1: Khảo sát kỹ năng nghe- nói -đọc -viết của trẻ
Đây là bước đầu tiên để xác định tình hình thực tế của trẻ tại nhóm lớp
giúp giáo viên nắm được kỹ năng nghe, nói, đọc, viết của trẻ để từ đó xây dựng
kế hoạch và biện pháp phù hợp
Ngay từ đầu năm học, tôi đã tiến hành khảo sát trẻ thông qua các bài tập

để từ đó giáo viên đánh giá và có sự tác động đúng với từng trẻ. Công việc khảo
sát được tiến hành vào tháng 10. Quá trình khảo sát qua các hoạt động chung và
các hoạt động hàng ngày để từ đó đánh giá từng trẻ theo các kỹ năng:
+ Nghe và hiếu người khác nói.
+ Nói rõ ràng mạch lạc, không nói lắp nói ngọng.
+ Biết cách giở sách đọc từ trái sang phải, từ trên xuống dưới.
+ Biết cách ngồi, cầm bút, để vở, tô chữ đúng qui trình
Biện pháp thứ 2: Xây dựng môi trường cho trẻ làm quen chữ cái:
Tạo môi trường làm quen với chữ cái hết sức quan trọng đối với giờ học
chữ cái, trẻ được hoạt động, vui chơi, được thường xuyên tiếp xúc với chữ cái sẽ
tạo điều kiện tốt cho trẻ làm quen với chữ cái. [5] Cụ thể như sau:
- Với các biểu bảng: Bảng bé ngoan, bảng bé đến lớp, tôi đã dán các chữ
cái ở mỗi ống cờ hoặc ống dán ảnh để mỗi khi cắm hoa bé ngoan hoặc dán ảnh
trẻ biết được ký hiệu của mình ở vị trí nào.
- Các đồ dùng của trẻ như: cốc uống nước, khăn mặt, vở bé tập tạo hình,
bé tập tô chữ cái, bé làm quen với toán… tôi đánh dấu ký hiệu riêng cho từng trẻ
bằng chữ cái.
- Ở góc học tập tôi chọn vị trí thuận lợi để treo bảng chữ cái theo hai mẫu:
Chữ in thường và chữ viết thường, phía dưới tôi tạo bảng cài. Hàng ngày vào
thời gian cho phép (hoạt động góc, hoạt động chiều) tôi có thể gọi từng trẻ lên
nhận biết và phát âm chữ cái hoặc phát cho trẻ tranh lô tô phù hợp với chủ đề để
trẻ tìm và gắn tranh vào ô có chứa chữ cái tương ứng, sau đó phát âm theo đúng
yêu cầu của cô (trẻ chơi trong mọi thời điểm trong ngày)..
- Ở các góc chơi đều có treo biển tên góc như: góc đóng vai, góc tạo hình, góc
âm nhạc, góc xây dựng, góc thiên nhiên, theo từng chủ đề cụ thể. Trong lớp học
trang trí nhiều tranh ảnh phù hợp và mỗi bức tranh đều có những dòng chữ cái nói
lên nội dung của bức tranh ấy như: Ong tìm chữ, Gia đình thân yêu, Bé làm nội trợ...
Trong góc đóng vai, góc bán hàng: Viết bảng đơn giá, tên sản phẩm và
cách chế biến các món ăn kèm theo hình ảnh minh hoạ.
5

Trên các giá để đồ dùng, đồ chơi của trẻ, bên cạnh các ký hiệu, tôi viết tên
đồ dùng, đồ chơi đó như: Hộp kéo, hộp bút…
Góc thiên nhiên: Ở từng chậu cây tôi treo biển tên cây như: Cây hoa ly,
cây vạn niên thanh, hoa mười giờ, hoa giấy…
Góc thư viện: Tôi sưu tầm và sáng tác một số câu truyện tranh chữ to ở
phía dưới, cho trẻ xem và kể theo truyện như: Rùa con tìm nhà, Ba chú lợn nhỏ,
Gấu nâu, gấu nâu, bạn nhìn thấy gì? , Hươu và chó sói , Gấu con đi xe đạp…
Tôi đã lập bảng ghi danh sách trẻ trong lớp để các ô trống bên cạnh cho
trẻ tập sao chép tên mình, tên bạn. Yêu cầu trẻ tập nhiều lần để trẻ có thể nhớ
trình tự các chữ cái, ghi tên mình vào các tác phẩm do mình tự làm ra. Ngoài ra
tôi còn hướng dẫn cho trẻ tập làm lịch, làm bảng thời tiết, làm bưu thiếp trong
đó có các ô trống để trẻ tự điền các chữ cái cho phù hợp. Sau khi trẻ tự điền chữ
cái tên mình vào tôi cho trẻ đếm các chữ cái vừa viết, có mấy chữ cái và tên của
mình bắt đầu bằng chữ nào.
Ví dụ: Trẻ tên là Nam thì trẻ biết tên mình có 3 chữ cái và bắt đầu bằng
chữ cái "N"
- Kết hợp với hoạt động tạo hình, khi trẻ vẽ ở mọi lúc mọi nơi tôi khuyến
khích trẻ tự viết tên của mình vào bài, hoặc trẻ có thể vẽ bức tranh và chia bức
tranh thành nhiều ô nhỏ, mỗi ô nhỏ là những chữ cái cần ôn, để trẻ tô mầu các
chữ cái theo yêu cầu và nhận được hình ảnh rõ nét của bức tranh.
Ví dụ: Chủ đề Thế giới động vật tôi cho trẻ ghép tranh “con gà mái ,, từ 3
mảnh ghép. Khi hoàn thành bức tranh trẻ phát hiện ra điều lý thú là phía sau
bức tranh có chữ cái n, trẻ sẽ tô mầu và đọc chữ cái đó. Qua đó, càng kích thích
trẻ hứng thú hoạt động, và từ bức tranh trẻ có thể kể thành những câu chuyện
sáng tạo.
Hàng ngày trẻ được tiếp xúc với các từ, đọc các chữ cái trong từ sẽ giúp
trẻ ghi nhớ phân biệt được chữ cái, đồng thời giúp trẻ tăng thêm vốn từ, hiểu
được rằng các chữ cái có thể ghép lại với nhau để thành một từ có nghĩa. Điều

đó đã thúc đẩy sự tò mò ham hiểu biết của trẻ.
Biện pháp thứ 3: Lấy trẻ làm trung tâm trong việc tổ chức hoạt động
cho trẻ làm quen với chữ cái:
Để giờ học làm quen với chữ cái đạt hiệu quả, tôi luôn thực hiện tốt các
yêu cầu hướng dẫn trẻ làm quen với chữ cái do Bộ giáo dục quy định. Nhưng
trước khi tiến hành cho trẻ làm quen với chữ cái tôi luôn xác định trước đề tài:
tiết làm quen chữ cái hay tiết trò chơi với chữ cái, sau đó tôi nghiên cứu bài
soạn, vạch ra kế hoạch hoạt động, đặt ra mục đích yêu cầu cho hoạt động và lên
kế hoạch hoạt động cho cả cô và trẻ.. Ngoài ra tôi tìm được cách giới thiệu bài hấp
dẫn, tích hợp một cách khéo léo, dẫn dắt vào bài bằng nhiều hình thức khác nhau.
Ví dụ 1: Khi tổ chức cho trẻ làm quen chữ cái e, ê ở chủ đề Gia đình. Tôi
tổ chức dưới dạng trò chơi “Đuổi hình bắt chữ” :
Trò chơi gồm 4 phần:
Phần1: Đuổi hình bắt chữ theo chủ đề.
Phần2: Đuổi hình bắt chữ theo ngẫu hứng.
Phần 3: Đuổi bắt chữ đếm ngược
Phần 4: Đuổi bắt chữ siêu tốc
6


Phần1: Đuổi hình bắt chữ theo chủ đề.
Trẻ quan sát trên màn hình và đoán xem đó là hình ảnh gì? (Em bé), cho
trẻ đàm thoại về bức tranh…Sau đó tôi cho trẻ đặt từ thích hợp cho bức tranh
(Em bé) và đọc từ dưới tranh. Mời trẻ lên ghép từ “Em bé” từ các thẻ chữ rời
giống từ trên màn hình.
(Chữ ê tôi tiến hành tương tự với hình ảnh “ Mẹ bế bé”).
Sau đó tôi tiến hành cho trẻ làm quen chữ cái theo trình tự:
- Cô phát âm mẫu (2 - 3 lần)
- Trẻ nhận xét cấu tạo chữ ( Chữ e có 1 nét ngang và một nét cong hở).
- Cô củng cố lại cấu tạo chữ e

- Cho trẻ lên ghép chữ e bằng các nét thẳng và nét cong
- Cô giới thiệu chữ e in thường và viết thường.
(Chữ ê tiến hành tương tự)
Cho trẻ so sánh e – ê (khi so sánh tôi làm hiệu ứng cho chữ bay ra theo
từng nét trên màn hình cho trẻ thích thú).
Phần2: Đuổi hình bắt chữ theo ngẫu hứng( luyện tập)
Phần này tôi cho trẻ tham gia trò chơi quan sát nhanh hình ảnh trên
màn hình để tìm từ thích hợp. Sau đó tìm chữ cái vừa học giúp trẻ nhận ra
chữ cái và phát âm chính xác.
Phần 3: Đuổi bắt chữ đếm ngược
Luật chơi: Trẻ quan sát các nét chữ trên màn hình và chọn cho mình một
nét chữ yêu thích, đồng hồ trên màn hình sẽ đếm ngược từ 5 đến 1. Trong thời
gian đó trẻ sẽ tìm bạn để ghép được chữ e, ê mới được làm quen.
Phần 4: Đuổi bắt chữ siêu tốc
Luật chơi : trẻ dùng các mảng hình rời phối hợp với bạn để ghép thành
hình
ảnh tương ứng, nếu ghép đúng điều kỳ diệu sẽ hiện ra (trẻ ghép các mảng rời
thành
chữ cái e, ê).
Với cách tổ chức như vậy trẻ rất hứng thú và chủ động tích cực để lĩnh hội
tri thức gióp giờ học đạt hiệu quả cao.
Ví dụ 2: Hoạt động làm quen với văn học ở chủ đề " Bản thân" tôi muốn
tích
hợp các chữ cái a, ă, â qua bài thơ "Đôi tay bé" (Nguyễn Thanh Nhã). Trước khi
giới thiệu tên bài thơ cho trẻ, tôi cho trẻ chơi trò chơi ghép tranh, có những
mảnh tranh rời mặt sau có chữ cái a, ă, â và ở trên bảng có một mảng tranh liền
có chữ cái a, ă, â. Trẻ lên tìm những mảnh tranh rời ghép vào mảng tranh trên
bảng sao cho đúng chữ cái. Sau khi ghép xong thành bức tranh “Đôi tay bé" cô
giới thiệu và đọc tên bài thơ viết ở phía dưới tranh. Mời một trẻ lên tìm và gạch
chân chữ cái mới được làm quen trong tên bài thơ. Cuối tiết học cho trẻ đọc thơ

theo nhịp bằng tranh chữ to phía dưới.
* Hoạt động thể dục ở chủ đề "Quê hương đất nước "
Đề tài: "bật chụm tách chân" tôi lồng ghép chữ s, x, v, r tôi vẽ các ô
vuông, bên trong mỗi một ô tôi viết một chữ cái:
7


s
x

x
v

r

r
s

Khi trẻ thực hiện động tác bật, trẻ kết hợp đọc chữ cái trong mỗi ô. Với
bài thể dục này tôi tổ chức dưới hình thức thi đua nên khi kết thúc phần thi đội
nào thắng cuộc sẽ được cô tặng hoa, trong mỗi bông hoa có chứa chữ cái s, x, v,
r.
Như vậy thông qua giờ dạy thể dục tôi đã vận dụng tích hợp được rất
nhiều các chữ cái và tạo hứng thú cho môn học, vừa củng cố khắc sâu các chữ
cái trẻ mới được làm quen.
Biện pháp thứ 4: Nhận biết, phân biệt mẫu chữ in thường, viết
thường.
Trước đây trẻ mẫu giáo lớn chỉ được làm quen với mẫu chữ in thường,
nhưng khi vào lớp 1 thì trẻ lại học chữ viết thường. Sự bất cập đó đã gây nhiều
khó khăn không chỉ cho trẻ mà còn cho cả giáo viên lớp 1. Việc cho trẻ làm

quen với 2 mẫu chữ in thường và viết thường ở trường mầm non đòi hỏi giáo
viên phải có những biện pháp ưu việt nhằm giúp trẻ nhận biết hai mẫu chữ này,
bởi vì khả năng nhận thức, khả năng ghi nhớ của trẻ mầm non còn hạn chế.
Để giúp trẻ nhận biết nét chữ và cấu tạo của chữ in thường và viết thường,
trước lúc đó cho trẻ làm quen với chữ cái tôi chuẩn bị thật nhiều các nét chữ rời.
Trước tiên là cho trẻ nhận biết các chữ qua tri giác, thị giác, sờ vào các nét của
chữ sau đó là dùng các chữ, các nét rời ghép lại với nhau thành chữ. Chữ in
thường và viết thường về cấu tạo thì có đặc điểm khác nhau nhưng phát âm thì
giống nhau.
Ví dụ: Chữ e in thường và chữ e viết thường
(Dù cách viết hai chữ cái đó khác nhau nhưng trẻ vẫn nhận ra chữ cái đó
là e và phát âm là e).
Ở trong lớp tôi dán các băng giấy nhỏ lên các đồ vật, đồ chơi trên đó có
viết tên bằng hai mẫu chữ (chữ in thường và chữ viết thường) nhằm giúp trẻ
nhận biết phân biệt các mẫu chữ một cách dễ dàng hơn.
Ví dụ: Đồ chơi là "máy bay", có "máy bay" tôi dán bằng chữ in thường có
"máy bay" tôi dán bằng chữ viết thường.
Hàng ngày trẻ thường xuyên được tiếp xúc với các mẫu chữ sẽ giúp trẻ dễ
dàng nhận biết và ghi nhớ hơn.
Mặt khác tôi cũng giúp trẻ tập viết đúng mẫu chữ viết thường. Trước đây
trẻ mẫu giáo lớn chỉ tô in chữ in thường còn hiện nay trẻ không những tô viết
thêm chữ viết thường mà con tập sao chép một từ hoàn chỉnh. Chữ viết thường
phức tạp hơn, khó viết hơn chữ in thường. Vì vậy trước khi cho trẻ tập tô, viết
vào vở tôi thường cho trẻ tập đưa tay theo chữ viết thường, sau nhiều lần như
8


vậy cho trẻ cầm bút giơ lên viết chữ trên không. Trong giờ chơi tự do của hoạt
động ngoài trời cho trẻ dùng hột hạt, sỏi đá, lá khô nhỏ để xếp thành chữ viết
thường. Sau khi trẻ đã có đủ khả năng tư duy về cách viết chữ viết thường thì tôi

cho trẻ thực hành trên vở, khi đó nét viết của trẻ đúng, đều, và đẹp hơn rất nhiều.
Đối với những trẻ cầm bút chưa vững. đưa nét chưa mềm thì tôi sẽ giúp đỡ trẻ
bằng cách cầm tay viết những nét chữ đầu tiên và chú ý động viên khuyến khích
trẻ nhiều hơn.[7]
Biện pháp thứ 5: Sáng tác, sưu tầm trò chơi câu đố giúp trẻ làm quen
với chữ cái.
Đối với trẻ mầm non "học bằng chơi, chơi mà học" sẽ giúp trẻ lĩnh hội tri
thức một cách tự nhiên thoải mái, hứng thú và đem lại hiệu quả rất cao. Bởi vậy
sử dụng một số trò chơi câu đố trong làm quen với chữ cái là rất quan trọng.
1. Trò chơi giúp trẻ làm quen với chữ cái.[5]
Để giải quyết nhiệm vụ học tập thông qua trò chơi đạt hiệu quả cao nhất,
bản thân người giáo viên phải biết hướng dẫn trò chơi sao cho trò chơi trở thành
một hoạt động trẻ thích thú, trẻ cảm thấy gần gũi, chính vì vậy phải xen kẽ trò
chơi động với trò chơi tĩnh để giúp trẻ củng cố, khắc sâu chữ cái vừa được làm
quen.
Ví dụ 1: Trò chơi "tìm chữ cái còn thiếu trong từ"
* Yêu cầu: Trẻ nhận biết được chữ cái còn thiếu trong từ. Trẻ biết thứ tự
các chữ cái trong từ. “Đọc” được từ trọn vẹn
* Chuẩn bị: Các thẻ chữ cái rời in thường và viết thường. Tranh môi
trường xung quanh có kèm từ dưới tranh.
* Cách chơi: Chơi cả lớp hoặc theo nhóm. Cô gắn các tranh có sẵn các từ
sau
đó cô gắn các thẻ chữ rời thành từ trong tranh nhưng thiếu một chữ cái cần ôn
luyện,
Ví dụ: Tranh Hoa cúc có từ "Hoa cúc" thì cô ghép các thẻ chữ thành từ
"Hoa ...úc" (thiếu chữ c) Yêu cầu trẻ lên tìm chữ còn thiếu trong từ và gắn vào
cho phù hợp để tạo thành từ hoàn chỉnh. Trẻ sẽ phải tìm chữ c đế gắn vào và cho
trẻ đọc từ đó.
Chú ý: Nếu như cô gắn từ bằng thẻ chữ in thường thì trẻ phải tìm chữ in
thường để gắn vào và ngược lại nếu là chữ viết thường thì trẻ phải tìm chữ viết

thường để gắn vào nếu gắn sai chữ hoặc sai mẫu chữ thì không được tính điểm
Ví dụ 2: Trò chơi "thi ghép chữ nhanh"
* Yêu cầu: Trẻ biết ghép từ trọn vẹn là do những chữ cái rời ghép lại.
Biết thứ tự các chữ trong từ. Làm quen dần với các từ đơn và từ ghép.
* Chuẩn bị: Các thẻ chữ rời in thường và viết thường. Bảng cài để gắn
chữ cái. 3 - 5 chướng ngại vật.
* Cách chơi: Theo hình thức thi đua giữa các đội.
Ví dụ: ở chủ đề "Thế giới thực vật" sau khi học xong bài thơ "Cây dừa" cô
có 3 tranh có kèm từ "cây dừa" và mời 3 đội lên chơi, yêu cầu trẻ 3 đội thi đua
ghép từ "cây dừa" lên bảng.
Luật chơi: khi có hiệu lệnh trẻ đứng ở đầu hàng chạy dích dắc qua các
chướng ngại vật lên lấy chữ cái đầu tiên của từ gắn lên bảng, gắn xong chạy về
9


đập vào tay bạn thứ hai, bạn đó sẽ chạy dích dắc qua các chướng ngại vật lên
tìm chữ cái tiếp để gắn vào. Lần lượt như vậy đội nào gắn đúng từ và nhanh hơn
sẽ là đội thắng cuộc.
2. Câu đố:
Để góp phần giúp trẻ nhận biết phân biệt các chữ cái đã được làm quen một
cách sâu sắc, tôi đã sưu tầm và sáng tác một số câu đố về chữ cái đơn giản và dễ
hiểu:
Ví dụ 1:
Bình thường em đọc chữ a
Đội thêm cái mũ a ra chữ gì?
Đố là chữ gì? (â)
Ví dụ 2:
Nét tròn em đọc chữ o
Khuyết đi một nửa sẽ cho chữ gì
Đố là chữ gì? (c)

Ví dụ 3:
Bình thường em đọc chữ u
Khi em quay ngược chữ u ra chữ gì?
Đố là chữ gì ? (n)
Ví dụ 4:
Ba anh cùng giống cánh mình
Tròn xoe như quả trứng gà nhà ai
Một anh đội mũ thật oai
Anh thì lười biếng cô thời thêm râu
Đố là những chữ cái gì? (o, ô, ơ) [7]
Biện pháp thứ 6: Làm đồ dùng đồ chơi phục vụ hoạt động làm quen
với chữ cái:
Đối với trẻ mẫu giáo, tư duy đang còn mang nhiều mầu sắc của trực quan,
nên đồ dùng đồ chơi phong phú sẽ đạt hiệu quả cao trong việc cho trẻ làm quen
với chữ cái tôi đã làm nhiều đồ dùng, đồ chơi phục vụ môn học như: Mô hình,
đồ vật, con vật gắn chữ cái.
Ví dụ: Ở chủ đề "Thế giới thực vật"
Tôi đã làm cây có gắn hoa và quả, trong mỗi hoa quả đó gắn chữ cái đã
học và chưa học. Mặt khác tôi vẽ những bức tranh về chủ đề, ở dưới mỗi bức
tranh tôi ghi tên về bức tranh đó.[4]
Tôi đã dùng bìa cứng cắt thành các hình tròn, hình vuông, hình tam giác
và tô màu lên các hình đó, ở mỗi một hình tôi có dán chữ cái rồi gắn các hình
thành một bức rèm ở cửa sổ và cửa chính.
Ở chủ đề " Gia đình" tôi cùng trẻ làm những bưu thiếp chúc mừng có ghi
tên hoặc ký hiệu rồi trang trí xung quanh lớp.
Làm tranh Album chữ cái từ nguyên liệu giấy, tạp chí, lịch cũ, tranh ảnh,
hồ kéo, cô và trẻ cùng tìm trong dãy chữ một chữ cái, cắt chữ cái đó và dán vào
một góc trên mặt trước của tấm bìa. Sau đó cắt tất cả những từ có chữ giống chữ
cái đó dán lên mặt sau.
Biện pháp thứ 7: Ứng dụng công nghệ thông tin vàọ hoạt động làm

quen chữ cái:

10


Để hoạt động làm quen chữ cái đạt hiệu quả cao và giúp trẻ chủ động tích
cực tham gia vào hoạt động giáo duc, việc ứng dụng công nghệ thông tin đóng
một vai trò rất lớn trong việc thu hút sự chú ý của trẻ trong các hoạt động giáo
dục.
Sử dụng phần mềm trình chiếu PoWer Point, kết hợp hình ảnh động, âm
thanh, phần mềm nghe nhạc Media… tạo thành giáo án điện tử để dạy trẻ:
Ví du 1: Khi cho trẻ làm quen chữ cái e, ê chủ đề “Gia đình” tôi sử dụng
đèn chiếu và làm hiệu ứng cho các hình ảnh lần lượt bay ra nên trẻ rất thích thú .
[7]
Ví du 2: Khi tổ chức cho trẻ chơi trò chơi củng cố, khắc sâu chữ cái i, t, c vừa
làm quen ở chủ đề: “Tết và mùa xuân”. Tôi cho xuất hiện trên màn hình cành hoa
cúc và từ “Hoa ...úc” . Sau đó yêu cầu trẻ tìm và phát âm chữ cái còn thiếu (c).
Ví dụ 3: Sau khi trẻ được làm quen chữ cái n, m, l ở chủ đề Động vật tôi tổ
chức cho trẻ chơi trò chơi: “Những con vật ngộ nghĩnh” nhằm khắc sâu chữ cái n, m,
l. Tôi cho từng con vật một xuất hiện trên màn hình và trên lưng con vật đó cõng các
nét chữ ( ví dụ : con mèo cõng nét thẳng, con chó cõng nét ngang) sau đó cho trẻ
đoán đó là chữ gì? (chữ L).
Biện pháp thứ 8: Phối kết hợp giữa nhà trường và gia đình:
Để thực hiện các biện pháp trên đạt hiệu quả cao, trong cuộc họp phụ
huynh đầu năm tôi đã thống nhất với phụ huynh về nội dung của nhà trường và
lớp học. Báo cáo kết quả kiểm tra ban đầu về lực học của các cháu cũng như khả
năng tiếp thu bộ môn làm quen với chữ cái cho phụ huynh nắm được.
Khi họp phụ huynh tôi có đưa ra một số ý kiến để thống nhất với phụ
huynh về hoạt động làm quen với chữ cái giúp gia đình hiểu được rằng: việc
chuẩn bị cho trẻ vào lớp 1 không chỉ đơn thuần là dạy trẻ đọc thông, viết thạo,

ghép vần, đó là công việc của trường tiểu học mà phải chuẩn bị tâm thế cho trẻ
theo đúng phương pháp khoa học, đúng tâm sinh lý ở lứa tuổi, có nghĩa là ở
trường mầm non cô giáo chỉ dạy cháu nhận biết, phân biệt, phát âm chính xác 29
chữ cái Tiếng Việt, biết cầm bút đúng, ngồi đúng tư thế, biết tô và viết đúng 29
chữ cái trong vở "bé tập tô", có ý thức, nề nếp trong học tập.
- Trao đổi với phụ huynh về kết quả học tập của trẻ và gửi sản phẩm của trẻ về gia
đình.
* Việc kết hợp giữa nhà trường và gia đình trong việc giúp trẻ làm quen
với chữ cái là việc làm không thể thiếu được, nó sẽ giúp trẻ học tốt hơn trong
thời gian tiếp theo
2.4. Hiệu quả của việc nâng cao hiệu quả hoạt động làm quen với chữ
cái cho trẻ Mẫu giáo 5- 6 tại trường Mầm non Thị Trấn Triệu Sơn.
Sau một năm tôi áp dụng các biện pháp trên vào hoạt động cho trẻ
“làm quen với chữ cái”, tôi nhận thấy cuối năm học kết quả được nâng lên
rõ rệt:
*Kết quả khảo sát lần 2 ( Sau khi áp dụng một số biện pháp nhằm nâng
cao hiệu quả hoạt động làm quen chữ cái cho trẻ 5-6 tuổi tại trường)
11


Đạt
TT Nội dung khảo sát.

Tổng
số trẻ Số trẻ

Chưa đạt

Tỉ lệ Số
%

trẻ

1

Nhận biết và phát âm đúng, chuẩn

36

36

100%

2

Cầm vở, để vở, ngồi tô đúng tư thế.

36

34

94%

2

3

Biết tập tô, viết, sao chép chữ.

36

33

92%

3

4
5

Biết cách cầm sách, mở sách ra xem
và quy trình đọc.
Hứng thú, tích cực tham gia hoạt động
làm quen chữ viết

Tỉ
lệ
%
6%

36

32

94%

2

8%
6%

36

33

92%

3

8%

* Về phía trẻ:
Qua kết quả khảo sát lần 2 cho thấy trẻ đã tiến bộ hơn, rất hứng thú,
tích cực trong giờ học cũng như ở mọi lúc, mọi nơi.
- 100% trẻ được học đầy đủ 29 chữ cái trong chương trình
- Nhận biết và phát âm đúng, chuẩn
- Cầm vở, để vở, ngồi tô đúng tư thế.
- Biết tập tô, viết, sao chép chữ
- Trẻ tiếp thu kiến thức một cách hứng thú, nhẹ nhàng, khắc phục
được một số trẻ thụ động ít tham gia các hoạt động cùng cô và các bạn.
- Trẻ khỏe mạnh và tự tin hơn trong mọi hoạt động
* Về phía giáo viên:
- Tất cả giáo viên ở tổ mẫu giáo lớn nói chung và bản thân tôi nói riêng
nhận thức được tầm quan trọng của hoạt động làm quen chữ cái.
- Đặc biệt nắm vững và hiểu rõ nội dung hoạt động làm quen chữ cái, tổ
chức một cách linh hoạt, sáng tạo, biết tích hợp nội dung giáo dục cho trẻ vào
các hoạt động chăm sóc và giáo dục trẻ hàng ngày.
- Biết xây dựng môi trường hoạt động phù hợp giúp trẻ phát triển khả
năng nhận biết chữ cái
* Về phía phụ huynh:
- Nhận thức về sự tầm quan trọng của việc cho trẻ làm quen với chữ cái

được nâng cao
- Đã kết hợp với giáo viên cùng thực hiện tốt việc cho trẻ làm quen với
chữ cái.

12


3. KẾT LUẬN, ĐỀ XUẤT
3.1. Bài học kinh nghiệm:
Qua việc áp dụng một số biện pháp nhằm khắc phục những hạn chế, nâng
cao hiệu quả trong việc tổ chức cho trẻ mẫu giáo lớn làm quen với chữ cái, để
đạt được kết quả nêu trên, tôi rút ra một số kinh nghiệm đó là:
- Giáo viên mầm non phải thực sự tâm huyết với nghề, yêu trẻ, luôn gần
gũi để ý đến từng trẻ.
- Nắm rõ đặc điểm nhận thức của từng trẻ, nắm bắt tình hình và phân loại
học sinh để có biện pháp giáo dục kịp thời giúp trẻ tiếp thu một cách dễ dàng,
đặc biệt là trẻ khuyết tật, trẻ cá biệt và trẻ có hoàn cảnh khó khăn.
- Giáo viên phải kiên trì, nhẹ nhàng, yêu mến trẻ tạo môi trường chữ cái
phong phú, hấp dẫn để lôi cuốn trẻ vào các hoạt động, tạo cơ hội cho trẻ làm
quen với chữ cái.
- Biết tích hợp, lồng nghép các môn học khác để áp dụng vào dạy chữ cái
tạo cho trẻ sự hứng thú ,
- Tự học hỏi, rèn luyện cho mình các kỹ năng: Phát âm chuẩn, đọc, nói
truyền cảm,
- Ứng dụng công nghệ thông tin vào trong quá trình dạy trẻ.
- Giáo viên phải kích thích mong muốn được đến trường, được đi học,
được đọc và viết của trẻ.
- Giáo viên luôn tìm tòi những lời giới thiệu hay, sưu tầm, sáng tác các trò
chơi, câu đố, làm đồ dùng trực quan đẹp, mang tính thẩm mỹ và tính giáo dục
cao, gây sự tò mò, ham hiểu biết của trẻ đối với môn làm quen với chữ cái.

- Phải kết hợp giữa nhà trường và gia đình để giúp trẻ làm quen với chữ
cái cũng như trong các hoạt động khác..
3.2. Kiến nghị:
Thế hệ trẻ là thế hệ nối tiếp cha ông, là nền tảng vững chắc cho tương lai
đất nước sau này. Để các hoạt động của trẻ nói chung, cũng như hoạt động làm
quen chữ cái nói riêng đạt hiệu quả cao hơn nữa, tôi xin đưa ra một số kiến nghị,
kính mong ban giám hiệu và các cấp lãnh đạo xem xét. Cụ thể:
- Phòng giáo dục nên duy trì mở các lớp bồi dưỡng chuyên đề và tổ chức
các giờ dạy thực hành để chúng tôi tham dự. Từ đó giúp chúng tôi học hỏi kinh
nghiệm nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ để chăm sóc và giáo dục các
cháu ngày càng tốt hơn.
-Bổ sung trang thiêt mang tính bị công nghệ hiện đại để khi thực hiện
chương trình được thuận lợi hơn.
. Việc cho trẻ mẫu giáo 5 tuổi làm quen với chữ cái đóng vai trò quan trọng trong
việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ, giúp trẻ hình thành các biểu tượng về tiếng việt đầu
tiên và chuẩn bị tốt tâm thế cho trẻ bước vào lớp 1. Một số biện pháp nhằm nâng cao
hiệu quả hoạt động làm quen với chữ cái của bản thân tôi mong rằng sẽ góp một phần
nhỏ bé vào việc nâng cao chất lượng giáo dục mầm non nói chung.
Trên đây là một số kinh nghiệm trong việc nghiên cứu áp dụng ''Một số
biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động làm quen với chữ cái cho trẻ Mẫu
giáo 5-6 tuổi tại trường Mầm non Thị Trấn Triệu Sơn”
13


Trong thời gian ngắn không tránh khỏi thiếu sót, rất mong nhận được sự
đánh giá, góp ý của các cấp lãnh đạo và các bạn đồng nghiệp.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ

Thanh Hóa, ngày 20 tháng 5 năm 2017

Tôi xin cam đoan đây là sáng kiến kinh
nghiệm của mình viết, không sao chép
của người khác. Nếu sai tôi xin chịu
trách nhiệm trước Hội đồng khoa học
các cấp.
Người thực hiện

Lê Thị Hạnh

14