skkn một số biện pháp nâng cao hiệu quả ngôn ngữ cho trẻ 5 6 tuổi thông qua hoạt động văn học

MỤC LỤC:
1.MỞ ĐẦU
1.1.Lý do chọn đề tài……………………………………………………………1
1.2.Mục đích nghiên cứu………………………………………………………..2
1.3. Đối tượng nghiên cứu……………………………………………………....2
1.4.Phương pháp nghiên cứu……………………………………………………2
1.5.Những điểm mới của sáng kiến kinh nghiệm……………………………….2
2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
2.1: Cơ sở lý luận của sáng kiến kinh ngiệm……………………………………2
2.2: Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng SKKN……………………………….3
2.3: Các giải pháp và biện pháp…………………………………………………5
2.3.1:Các giải pháp…………………………………………………………… ..5
2.3.2: Các biện pháp…………………………………………………………….5
2.4: Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt động giáo dục………..16
3: KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ:
3.1: Kết luận…………………………………………………………………...17
3.2: Kiến nghị………………………………………………………………….17

1


1. MỞ ĐẦU:

1.1. Lí do chọn đề tài:

Trong thời đại công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước bên cạnh việc
phát triển khoa học công nghệ để đất nước ta phát triển lớn mạnh hơn,
chúng ta không thể quên được rằng: “Giáo dục là cốt sách hàng đầu
nhằm nâng cao dân trí đào tạo nhân lực bồi dưỡng nhân tài và phát huy
nguồn nhân lực con người để xây dựng đất nước và bảo vệ tổ quốc.” Vì
vậy chúng ta cần phải chú trọng tới việc giáo dục và đào tạo con người

ngay từ thủa ấu thơ. Giáo dục ở nước ta nói chung và giáo dục mầm non
nói riêng là nền giáo dục một cách toàn diện nhằm hình thành nhân
cách của một con ngưòi. Trong quá trình hình thành nhân cách toàn
diện cho trẻ thì các tác phẩm văn học đóng vai trò đáng kể trong việc giáo
dục trẻ.
Năm 1960 sinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh muôn vàn kính yêu của chúng ta đã
nói:
“Non sông Việt Nam có được vẻ vang hay không, dân tộc Việt Nam có được
sánh vai với các cường quốc năm châu hay không, chính là nhờ vào công học
tập của các cháu”
Câu nói của Hồ Chủ Tịch đã đi vào lòng người tạo ra động lực to lớn cho
hàng triệu người dạy và người học đó chính là lễ và văn mà chúng ta phải truyền
lại cho lớp kế cận, cho những chủ nhân tương lai của đất nước, đất nước chúng
ta đang trong thời đại bùng nổ thông tin,buộc chúng ta phải đạt dược các mục
tiêu và có quyết tâm cao, lẽ tất nhiên chúng ta chưa thực hiện được tất cả các kế
hoạch đề ra. Vì vậy nhiệm vụ đó đang chông chờ các thế hệ mầm non tương lai
của đất nước, ưu thế mà ta có được hiện nay là thế hệ trẻ khỏe mạnh có sự đồng
nhất cả về năng lực và trí tuệ, có tiềm năng sáng tạo vì thế ta phải tin vào thế hệ
trẻ tương lai sẽ đứng vững trên nền truyền thống lịch sử vẻ vang đó. Đảng và
nhà nước ta đánh giá rất cao về trai trò giáo dục, đầu tư vào giáo dục là đầu tư
đúng hướng và được coi là quốc sách hàng đầu. Đúng như vậy trẻ em là những
mầm non tương lai của đất nước, đất nước có giàu mạnh, phồn vinh là nhờ vào
thế hệ trẻ.
Bên cạnh đó đối với trẻ ngôn ngữ có vai trò quyết định sự phát triển tâm lý
của trẻ em. Ngôn ngữ còn là phương tiện để giáo dục trẻ một cách toàn diện bao
gồm sự phát triển về đạo đức, tư duy nhận thức và chuẩn mực hành vi văn hoá.
Đối với trẻ mầm non nói chung và trẻ 5 - 6 tuổi nói riêng trẻ rất nhạy cảm với
nghệ thuật ngôn từ. Âm điệu hình tượng của các bài hát ru đồng dao, dân ca đi
vào tâm hồn tuổi thơ, những câu chuyện cổ tích thần thoại đặc biệt hấp dẫn trẻ.
Khi trẻ được tiếp xúc thường xuyên với ngôn ngữ văn học qua các bài ca dao,

đồng dao, các câu chuyện kể, bài thơ qua giao tiếp hàng ngày ở trường mầm
non. Sẽ giúp trẻ cảm nhận được cái hay, cái đẹp trong ngôn ngữ tiếng mẹ đẻ, cái
đẹp trong hành vi, trong cuộc sống. Từ đó giúp trẻ thêm yêu quê hương, yêu đất
nước. Bằng hình thức văn học mở ra cho trẻ cuộc sống xã hội và môi trường,
2


các quan hệ qua lại của con người, những hình tượng đó giúp trẻ nhận thức rõ
ràng, chính xác của từ ngữ, làm tăng vốn từ, câu, nói rõ ràng, chính xác.
Là một giáo viên mầm non, tôi luôn trăn trở và tìm ra những biện pháp để
làm tăng và phát triển vốn từ cho trẻ một cách có hiệu quả nhất. Chính vì lẽ đó
tôi tìm tòi và nghiên cứu ra đề tài : “một số biện pháp nâng cao hiệu quả ngôn
ngữ cho trẻ 5-6 tuổi thông qua hoạt động văn học”
1.2: Mục đích nghiên cứu:
Đề ra “một số biện pháp nâng cao hiệu quả ngôn ngữ cho trẻ 5-6 tuổi thông
qua hoạt động văn học” .
1.3. Đối tượng nghiên cứu:
“Một số biện pháp nâng cao hiệu quả ngôn ngữ cho trẻ 5-6 tuổi thông qua hoạt
động văn học” tại lớp mẫu giáo 5 – 6 tuổi A2 trường mầm non Minh Lộc.
1.4. Phương pháp nghiên cứu:
+ Phương pháp nghiên cứu xây dựng cơ sở lý luận.
+ Phương pháp điều tra khảo sát thực tế, thu thập thông tin.
* phương pháp điều tra
* Phương pháp quan sát.
* Phương pháp trực quan.
* Phương pháp thực hành.
+ Phương pháp thống kê, xử lý số liệu.
+ Phương pháp tuyên truyền, phối kết hợp với các bậc phụ huynh.
1.5.Những điểm mới của sáng kiến kinh nghiệm:
Nâng cao hiệu quả ngôn ngữ 5-6 tuổi cho trẻ thông qua hoạt động văn học,

Sử dụng những kiến thức về kỹ năng sư phạm trong giáo dục ngôn ngữ vào thực
tiễn như: Lấy trẻ làm trung tâm, sử dụng hình ảnh ba boi, cách làm đồ dùng đồ
chơi phong phú.sử dụng ngôn ngữ linh hoạt sáng tạo.
2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
2.1: Cơ sở lý luận của sáng kiến kinh nghiệm.
Với trẻ 5 – 6 tuổi sự phát triển ngôn ngữ mạch lạc, phát triển vốn từ chịu
ảnh hưởng lớn vào việc tích cực hóa vốn từ, ngôn ngữ của trẻ đã trở nên được
mở rộng hơn, có trật tự hơn, khả năng nói trình bày ý nghĩa, hiểu ngôn ngữ hoàn
cảnh của trẻ cũng đã phát triển, điều đó một phần cũng nhờ vào hoạt động cho
trẻ làm quen với các tác phẩm văn học.
Văn học là hoạt động rất quan trọng đối với trẻ mầm non, là phương tiện
phát triển ngôn ngữ cho trẻ có đủ vốn từ để giúp trẻ nói năng lưu loát, diễn đạt
ngắn gọn biết sử dụng từ đúng lúc, đúng chỗ, không những thế mà việc dạy trẻ
làm quen với những từ ngữ nghệ thuật như từ tượng hình, từ tượng thanh giúp
trẻ phát triển trí tưởng tượng, óc quan sát, khả năng tư duy độc lập trong suy
nghĩ.Làm quen với tác phẩm văn học chỉ ra mức độ, giới hạn, yêu cầu của việc
cho trẻ tiếp xúc với tác phẩm văn học qua nghệ thuật đọc và kể chuyện của cô
giáo. Hoạt động làm quen với văn học này nhằm dẫn dắt, hướng dẫn trẻ cảm
nhận những giá trị nội dung, nghệ thuật phong phú trong tác phẩm, khơi gợi ở
trẻ sự rung động, hứng thú đối với văn học, có ấn tượng về những hình tượng
3


nghệ thuật, cái hay cái đẹp của tác phẩm và thể hiện sự cảm nhận đó qua các
hoạt động mang tính chất văn học nghệ thuật như đọc thơ, kể chuyện, chơi trò
chơi đóng kịch góp phần hình thành và phát triển toàn diện nhân cách cho trẻ.
Với truyện kể, ta hãy giúp trẻ nhận ra, nhớ được sắc thái cơ bản trong giọng
kể, lời thuật, phân biệt ngữ điệu lời nói các loại nhân vật, giúp trẻ nhận ra ngôn
ngữ đời thường ngôn ngữ thơ giàu nhạc tính.
Qua tác phẩn văn học, trẻ quen dần tính chất nhiều ý nghĩa và tinh luyện

của ngôn ngữ văn hoá, dần dần tiến tới hiểu được nghĩa thực đến nghĩa bóng, từ
nghĩa văn cảnh đến ý tưởng nhà văn muốn truyền đạt. Khi cho trẻ làm quen với
tác phẩn văn học góp phần mở rộng nhận thức, phát triển trí tuệ, giáo dục đạo
đức, giáo dục thẩm mĩ, phát triển ngôn ngữ, phát triển ở trẻ hứng thú “Đọc sách”
Kỹ năng đọc và kể lại những tác phẩm văn học.
2.2. Thực trạng của vấn đề nghiên cứu trước khi áp dụng sáng kiến kinh
nghiệm.
Ở độ tuổi mẫu giáo 5 – 6 tuổi thì tư duy của trẻ là tư duy trực quan hành
động, trẻ đã có khả năng cảm thụ được các tác phẩm có nội dung và hình thức
nghệ thuật tương đối phức tạp, trẻ có khả năng xác định được thái độ của mình
đối với các nhân vật và sự kiện phản ánh trong tác phẩm .
Có thể nói việc cho trẻ làm quen với văn học trong trường mầm non không còn
là quá khó khăn mà đó còn là niềm đam mê đối với trẻ, trong đó cô giáo là
người thổi lên niềm đam mê đó cho trẻ qua các câu chuyện, bài thơ hay trò
chơi...Và hoạt động với văn học đóng góp một phần quan trọng vào sự thành
công của hoạt động học của trẻ.
* Thuận lợi:
- Trường mầm non Minh Lộc chúng tôi nằm gần với trung tâm của xã, ngôi
trường có 3 dãy nhà với những phòng học khang trang, bên cạnh đó là khuôn
viên sân trường sạch đẹp với những bộ đồ chơi ngoài trời thật đẹp mắt gây hứng
thú cho trẻ khi đến trường.
- Ban giám hiệu nhà trường luôn quan tâm, nhiệt tình sâu sát trong việc chỉ
đạo chuyên môn. Bên cạnh đó là sự quan tâm của Đảng ủy -UBND xã trong việc
đầu tư xây dựng cơ sở vật chất khuôn viên cho nhà trường. Nhà trường cũng đã
có khu bếp ăn sạch sẽ, đảm bảo cho trẻ ăn bán trú tại trường.
- Trường có đội ngũ giáo viên có trình độ chuyên môn đạt chuẩn 100%, trong
đó có nhiều giáo viên trên chuẩn có kinh nghiệm lâu năm công tác, nhiệt tình,
ham học hỏi và cùng tiến bộ, yêu nghề, mến trẻ.
- Các bậc phụ huynh luôn tin tưởng đến chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ ở
trường mầm non. Nhà trường có đầy đủ đồ dùng, đồ chơi, trang thiết bị phục vụ

cho hoạt động phát triển ngôn ngữ.
* Khó Khăn:
- Hiện tại vẫn đang còn thiếu phòng học,vẫn còn 3 lớp phải học nhờ ở nhà xã
hội.
- Số trẻ trong lớp chưa đồng đều về chất lượng.
4


- Nhìn chung mỗi cháu có một đặc điểm riêng, mỗi cá tính khác nhau nhưng có
một điểm chung là đa số trẻ là dễ nhớ chóng quên.
- Sự phát triển về ngôn ngữ của mỗi trẻ tuy cùng một lứa tuổi nhưng lại ở mức
độ khác nhau trẻ còn nói ngọng, nói lắp, trẻ còn nói tiếng địa phương, một số trẻ
chưa tự tin trong mọi hoạt động, chưa diễn tả được ý muốn cũng như câu hỏi của
cô đưa ra của mình đối với người khác.
- Hơn nữa trong phương pháp sử dụng đồ dùng trực quan vẫn chưa khoa học
đang còn hạn chế, chưa có sáng tạo trong việc chuyển thể từ truyện sang kịch
bản sân khấu, lời thoại còn dài dòng khó hiểu, chưa chủ động linh hoạt trong
việc tổ chức các hoạt động đóng kịch nên hiệu quả chưa cao.
* Kết quả thực trạng:
Năm học 2015 – 2016 tôi được phân công chủ nhiệm lớp mẫu giáo 5-6 tuổi
tôi nhận thấy hoạt động Văn học của trẻ còn hạn chế, trẻ chưa thực sự tíc cực
tham gia hoạt động cùng cô. Vì vậy ngay bước vào đầu năm học mới tôi đã tiến
hành khảo sát chất lượng trẻ ở mọi lúc mọi nơi và có kết quả như sau:
Bảng 1: Kết quả khảo sát thực trạng
Đạt
Chưa đạt
Nội dung
Số
Tốt
Khá

TB
Yếu
Ké
khảo sát
trẻ
m
Số %
Số % Số % Số % Số %
trẻ
trẻ
trẻ
trẻ
trẻ
Trẻ mạnh dạn khi
11 29,7 12 32,5 10 27,0 4 10,8 0 0
37
giao tiếp.
Trẻ trả lời được các
12 32,5 10 27,0 10 27,0 5 13,5 0 0
37
câu hỏi đàm thoại.
Trẻ thể hiện được
11 29,0 12 32,5 10 27,0 4 10,8 0 0
cảm xúc của mình 37
với cô và các bạn.
Trẻ diễn đạt được
câu, từ rõ ràng
37
mạch lạc, chính xác
12 32,5 10 27,0 10 27,0 5 13,5 0 0

không nói ngọng,
nói lắp.
Với kết quả khảo sát chất lượng đầu năm cho thấy: ngôn ngữ của trẻ 5- 6
tuổi lớp tôi phụ trách có kết quả đạt được trên trẻ còn thấp cụ thể:
+ Trẻ mạnh dạn khi giao tiếp la 10,8 % chưa đạt. Trẻ trả lời được các câu hỏi
đàm thoại là 13,5 % chưa đạt. Trẻ thể hiện được cảm xuacs của mình với cô và
các bạn 10,8 % chưa đạt. trẻ diễn đạt được câu, từ rõ ràng mạch lạc ,chính xác
không nói ngọng, nói lắp 13,5% chưa đạt.
*Nguyên nhân:
- Do trẻ còn dụt dè chưa biết nói câu thành thạo.
-Trẻ phát âm còn chưa chuẩn,nói lắp và nói ngọng nhiều.
5


- Trong khi trẻ giao tiếp còn chưa mạnh dạn,ít được nói chuyện cùng với gia
đình.
Chính vì thế mà tôi đã suy nghĩ và tìm ra một vài kinh nghiệm nhỏ qua đề tài:
“Một số biện pháp nâng cao hiệu quả ngôn ngữ cho trẻ 5-6 tuổi thông qua hoạt
động văn học” ở trường mầm non Minh Lộc trong những thời gian tiếp theo đạt
được tốt hơn.
2.3. Các giải pháp và biện pháp:
2.3.1.Các giải pháp:
- Một số biện pháp nâng cao hiệu quả cho trẻ thông qua hoạt động văn học.
- Bổ sung các kiến thức và kỹ năng sư phạm trong giáo dục ngôn ngữ cho trẻ
- Làm đồ dùng đồ chơi tạo phong phú trong tác phẩm văn học.
- Sử dụng linh hoạt sáng tạo qua hệ thống câu hỏi.
2.3.2.Các biện pháp:
*Biện pháp1. Tự học, tự bồi dưỡng nâng cao kiến thức, kỹ năng sư phạm về
nội dung giáo dục phát triển ngôn ngữ cho trẻ thông qua làm quen với tác
phẩm văn học.

Mặc dù chuyên đề cho trẻ “Phát triển ngôn ngữ ” Đã dược triển khai và tổ
chức thực hiện trong nhiều năm qua, bản thân đã nắm được bản chất của chuyên
đề và vận dụng vào hoạt động giảng dạy. Là một giáo viên đứng lớp 5- 6 tuổi để
nâng cao chất lượng làm quen với tác phẩm văn học cho trẻ ở lớp, tôi đã không
ngừng tự học tập, tự bồi dưỡng để nắm chắc nội dung, phương pháp, sáng tạo
trong khi dạy trẻ.
Thông qua các buổi hội thảo, các buổi dự giờ, thao giảng của các bạn đồng
nghiệp tôi được tìm hiểu những kiến thức vô cùng bổ ích như:
+ Làm quen với tác phẩm văn học cho trẻ mẫu giáo là gì? Mục tiêu giáo
dục cho trẻ mẫu giáo làm quen tác phẩm văn học là gì? Nội dung làm quen tác
phẩm văn học được tiến hành thông qua những hoạt động nào? Để giúp trẻ hứng
thú tham gia hoạt động với tác phẩm văn học bạn sẽ làm như thế nào?...
Ngoài ra tôi còn tự học tập, tự nghiên cứu qua các tài liệu, các tập san, qua
mạng Internet về những kiến thức có liên quan
Như vậy: Qua việc được tiếp thu các chuyên đề, dự các buổi hội thảo, dự
giờ thao giảng các đồng ngiệp, học hỏi trường bạn để kịp thời uốn nắn bổ sung
những hạn chế tồn tại của bản thân.
Từ đó giúp tôi nắm vững kiến thức một cách cơ bản trong việc cho trẻ làm
quen với tác phẩm văn học nói chung và đặc biệt là cho trẻ 5 - 6 tuổi tàm quen
với tác phẩm văn học.
*Biện pháp 2. Tạo môi trường văn học phong phú cho trẻ tham gia vào hoạt
động làm quen với tác phẩm văn học.
+ Xây dựng môi trường trong lớp học:
Ngay đầu năm học, tôi đã vận động phụ huynh và trẻ cùng tham gia làm đồ
dùng, đồ chơi, trang trí lớp nhằm giúp trẻ lĩnh hội, khám phá, tìm tòi và phục vụ
cho quá trình học tập của trẻ. Chẳng hạn tôi vận động phụ huynh cùng may các
con rối, may các trang phục đóng kịch cùng với cô giáo để giúp trẻ có các trang
6

phục đóng kịch. Hay vận động phụ huynh mang sách, báo có các câu chuyện,
bài thơ phù hợp đối với trẻ để những lúc trẻ hoạt động ở góc sách, trẻ mang ra
xem hình ảnh để trẻ kể chuyện sáng tạo. Bên cạch đó, trong lớp tôi luôn tận
dụng diện tích phòng học xây dựng góc thư viện, góc kể chuyện cùng bé yêu.
Chú ý bố trí, sắp xếp các học cụ, đội hình để tạo môi trường học tập thoải mái
cho trẻ.
Ví dụ: Ở chủ đề: “Gia đình” tôi đã trang trí lớp bằng cách trang trí các
hình ảnh của các nhân vật trong các câu chuyện, bài thơ để giúp trẻ nhớ và khắc
sâu nội dung câu chuyện, bài thơ. Chẳng hạn ở khu vực: “Vườn cổ tích của bé”
Tôi vẽ hình ảnh cô Tấm đang từ trong quả thị bước ra thì bà cụ rình bắt được,
không cho vào quả thị nữa, và một hôm hoàng tử đi qua bà cụ mời hoàng tử ăn
trầu cánh phượng. (Trong câu chuyện Tấm Cám).

(Ảnh 1: Xây dựng môi trường văn học trong lớp)
Hay với chủ đề “Thế giới thực vật” .Tôi đặt tên cho góc là “Thư viện của
các loài hoa” Bên trong góc này tôi luôn tìm kiếm, sưu tầm, trưng bày các loại
tranh truyện chữ to, thơ chữ to, các bài ca dao, đồng dao, truyện kể sáng tạo,
truyện cổ tích, truyện dân gian Việt Nam và một số tranh ảnh, tạp chí khác phù
hợp. Khi cho trẻ xem tranh tôi hướng dẫn cho trẻ đọc từ trái sang phải, từ trên
xuống dưới, bản thân cũng tham gia đọc sách cùng trẻ, tập cho trẻ kể chuyện
theo tranh, giúp trẻ hiểu nội dung ý nghĩa của chữ viết, rèn luyện khả năng quan
sát, chú ý có chủ định của trẻ.
Để trẻ có thể lĩnh hội những kiến thức đã học hay thích khám phá những đề
tài mới tôi đã tạo cho trẻ một góc thư giãn nhỏ để trẻ có thể tự do xem tranh,
ảnh, theo các nội dung câu chuyện, nghe những bài thơ, bài hát mà tôi đã ghi
âm…qua đó trẻ cảm thấy hứng thú hơn khi tham gia các hoạt động.
+ Môi trường ngoài lớp học.
Bên cạnh đó môi trường ngoài lớp cũng được tôi quan tâm như: Tạo môi
trường văn học và chữ viết bằng cách tận dụng những khoảng tường trống để vẽ
các nhân vật có trong các câu chuyện, các bài thơ, ca dao, đồng dao, xây dựng

7


vường cổ tích, Giúp trẻ cảm thấy gần gũi với các nhân vật hơn, biết yêu cái tốt,
học tập cái tốt, ghét cái xấu, lên án cái xấu... gợi mở cho trẻ cùng nhau kể
chuyện, đọc thơ.
Hiện nay nhà trường tôi đã có “Vườn cổ tích” của bé với các câu chuyện có
trong chương trình như: Truyện Ông Gióng, truyện Tấm Cám, Sự tích trầu cau.

(Ảnh 2: Môi trường cho trẻ làm quen với văn học ngoài lớp )
*Biện pháp 3. Sử dụng đồ dùng trực quan sinh động khi cho trẻ làm quen với
văn học để kích thích trẻ phát triển từ.
Với trẻ mầm non thì việc sử dụng đồ dùng trực quan sinh động để kích
thích việc phát triển từ cho trẻ, sử dụng đồ dùng trực quan là yếu tố không thể
thiếu trong hoạt động cho trẻ làm quen với văn học, nó xuất phát từ đặc điểm
nhận thức của trẻ, từ tư duy trực quan cụ thể đến tư duy trừu tượng, từ cảm tính
đến lý tính và khả năng chú ý của trẻ thiếu bền vững dễ phân tán, chóng chán,
mệt mỏi. Sử dụng đồ dùng trực quan sẽ khắc sâu tác phẩm một cách dễ dàng. Đồ
dùng trực quan phong phú có thể là tranh ảnh, các con rối, mô hình minh họa có
từ và phù hợp mới gây hứng thú cho trẻ và khơi dậy những rung cảm thẩm mỹ ở
trẻ. Tạo cho trẻ phát triển ngôn ngữ một cách tốt nhất.
* Sử dụng nghệ thuật múa rối.
Việc sử dụng rối trong tiết học gây được sự chú ý, tò mò của trẻ tạo điều
kiện cho trẻ tiếp cận với nghệ thuật múa rối.

8


- Với truyện “Bác gấu đen và hai chú thỏ” Tôi sử dụng mô hình sân khấu là
một ngôi nhà có các cây xanh, nhân vật trong truyện được cách điệu hoá, thỏ

gấu mặc quần áo, đi bằng hai chân. Khi tôi dạy, tôi điều khiển con rối bằng ba
ngón tay: Ngón cái, trỏ, giữa sao cho những cử chỉ phù hợp với lời thoại trong
truyện. Nhờ vào việc sử dụng nghệ thuật rối trong hoạt động học mà số trẻ có
khả năng cảm thụ tác phẩm văn học đạt hiệu quả cao, đa số trẻ nhớ được nội
dung câu truyện, lời thoại của các nhân vật trong truyện và qua đó trẻ biết nhận
xét đánh giá tính cách của nhân vật trong truyện như ai là người xấu? Ai là
người tốt. Từ đó tạo cho trẻ phát triển ngôn ngữ mạch lạc và vốn từ được tốt
hơn.
* Ứng dụng công nghệ thông tin.
- Để giúp trẻ phát triển ngôn ngữ tốt khi cho trẻ hoạt động làm quen với tác
phẩm văn học, dù là thơ hay truyện. Muốn đạt kết quả cao thì việc đầu tiên tôi
phải chuẩn bị tốt đồ dùng dạy học, đồ dùng đẹp hấp dẫn sẽ thu hút sự chú ý của
trẻ. Trước đây tôi và các đồng nghiệp thường sử dụng tranh minh hoạ làm đồ
dùng chính trong hoạt động cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học. Song với
hình thức mới hiện nay, thời đại ứng dụng công nghệ thông tin nên tôi đã biết
ứng dụng để vào bài giảng mang lại kết quả rất cao.
- Với bài thơ “Màu của quả” Tôi đã chụp các loại quả có trong bài thơ và
in vào đĩa VCD. Sau đó tôi trình chiếu cho trẻ xem trước khi cho trẻ đọc bài thơ
“Màu của quả”. Tôi mở cho trẻ xem vào hoạt động chiều, hoạt động đón - Trả
trẻ để trẻ được củng cố ôn luyện và đọc lại bài thơ, trẻ thuộc và nhớ nội dung bài
thơ rất nhanh. Qua đó cũng phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ.

( Ảnh 4: Chụp minh hoạ cho bài thơ “Màu của quả”)
Ví dụ: Cũng với tiết thơ: “Hoa Cúc vàng” Tôi xây dựng chương trình papol
có hình ảnh bông hoa cúc vàng, trên mỗi bông hoa cúc có các chữ số từ 1- 5.
Mỗi bông hoa có một số và mỗi số tương ứng với một câu hỏi theo trình tự nội
9


dung bài thơ. Trẻ ở các đội sẽ cử đại diện lên chọn bông hoa số bằng cách kích

chuột vào số đó. Sau khi trẻ chọn xong bông hoa sẽ nở ra một câu hỏi, cô giáo sẽ
đọc và yêu cầu trẻ phải trả lời theo nội dung của câu hỏi cô vừa đọc.
* Phát triển ngôn ngữ cho trẻ thông qua trò chơi đóng kịch
Hoạt động đóng kịch giúp trẻ truyền đạt lại nội dung câu truyện, làm sống
lại tâm trạng, hành động ngôn ngữ hội thoại của các nhân vật trong truyện, đồng
thời trẻ biết thể hiện tình cảm và đánh giá các nhân vật trong truyện. Khi đóng
kịch trẻ dễ dàng nắm được nội dung, ý nghĩa của tác phẩm, nắm được tính liên
tục của câu truyện, điều này góp phần đẩy mạnh sự phát triển vốn từ và ngôn
ngữ mạch lạc, logic ở trẻ và tư duy, trẻ cảm thụ tác phẩm một cách sâu sắc.
Nhằm giúp trẻ phân biệt được giọng điệu lời nói của các nhân vật. Qua đó trẻ
khắc hoạ được tính cách nhân vật. Để trẻ nhớ được ngôn ngữ, lời thoại của các
nhân vật trong truyện để đóng kịch thì trước hết cho trẻ nhắc lại lời thoại của
nhân vật sau đó cho trẻ đóng vai theo tổ hoặc nhóm.
Trò chơi đóng kịch thực sự giúp trẻ cảm nhận tác phẩm văn học một cách
sâu sắc, tạo cơ hội cho trẻ được trải nghiệm, thực hành về lời nói giọng kể của
mình cho phù hợp với nhân vật trong câu chuyện và để đạt được điều đó thì việc
trang trí sân khấu và hoá trang cho trẻ rất quan trọng, với câu truyện “Dê con
nhanh trí” Tôi làm sân khấu có màn che, rồi trang trí cảnh phù hợp với câu
truyện. Bên cạnh việc làm mô hình sân khấu thì việc hoá trang cho trẻ đóng kịch
cũng rất cần thiết. Với nhân vật “Dê con nhanh trí” tôi cho trẻ mặc mặt nạ hình
dê con, sói, dê mẹ, bao tay, giầy hình chân dê mẹ, dê con, sói và áo quần màu
sắc khác nhau phù hợp với tính cách của từng nhân vật.
*Biện pháp 4. Phát triển ngôn ngữ cho trẻ thông qua hệ thống câu hỏi đàm
thoại.
Đàm thọai là một quá trình hỏi và đáp, trao đổi giữa cô và trẻ, trong đó cô
giữ vai trò chủ đạo giúp trẻ hiểu sâu và nhớ lại tác phẩm văn học. Câu hỏi đàm
thoại giúp trẻ tìm hiểu kỹ bản chất của sự vật hiện tượng xung quanh. Phát triển
ngôn ngữ, giúp trẻ nghe hiểu nghĩa của từng loại câu hỏi, câu trả lời của người
khác với câu hỏi trong đời thường, do đó tôi cần chuẩn bị các câu hỏi trước trò
chuyện, đàm thoại cùng với trẻ. Câu hỏi được chuẩn bị trước giúp tôi chủ động

hỏi trẻ, đưa ra những câu hỏi chính xác và dễ hiểu đối với trẻ. Trong quá trình
trò chuyện, đàm thoại, chúng ta nên sử dụng các dạng câu hỏi khác nhau.
* Dạng câu hỏi nhận biết:
Giúp trẻ tái tạo nội dung truyện, nhớ lại một cách có hệ thống các việc diễn
ra. Loại câu hỏi này dùng cho những trẻ yếu và trung bình trong lớp.
Ví dụ: Khi cho trẻ làm quen với câu chuyện “Ba cô gái”, ở chủ đề gia đình,
tôi đã xây dựng hệ thống câu hỏi đàm thoại theo các dạng sau: Các con vừa nghe
cô kể chuyện gì? Trong câu chuyện cô vừa kể, bà mẹ sinh được bao nhiêu cô
con gái? Khi bà mẹ bị ốm, bà nhờ ai mang thư đến cho các con?
Ngoài ra tôi còn dùng dạng câu hỏi nhận biết nâng cao để buộc trẻ phải tư
duy suy nghĩ. Vì sao cô Hai lại bị Sóc biến thành nhện, còn cô chị Cả lại bị biến
thành Rùa?
10


* Dạng câu hỏi vận dụng kinh nghiệm :
Trẻ vận dụng khả năng hiểu biết của mình để trả lời nhằm giúp trẻ phát
triển trí tưởng tượng và sự sáng tạo của mình. Loại câu hỏi này tôi thường dùng
cho những trẻ khá hơn trong lớp.
Ví dụ: Chuyện “Ba cô gái” Theo các con, ngoài Sóc ra thì còn cách nào để
bà mẹ báo tin cho các con mình biết? Khi bà mẹ bị ốm thì bà mong muốn điều
gì? Vì sao Sóc lại giận dữ biến chị Cả thành con rùa?
Bên cạnh đó tôi dùng dạng câu hỏi vận dụng kinh nghiệm nâng cao để giúp
trẻ phát triển ngôn ngữ và kích thích tư duy trẻ phát triển.
* Dạng câu hỏi giải thích và phỏng đoán suy luận:
Đây là dạng câu hỏi đòi hỏi trẻ phải tận dụng nhiều mẫu câu để trả lời.
Dạng câu hỏi này giúp trẻ tăng vốn từ, phát triển trí tưởng tượng phong phú và
kích thích tư duy của trẻ phát triển. Loại câu hỏi này thường dùng cho những
cháu giỏi trong lớp.
Tôi đưa ra những câu hỏi giúp trẻ suy nghĩ về nội dung tư tưởng của tác

phẩm bằng cách tôi hướng trẻ suy nghĩ vào nhân vật chính, phát hiện ra những
phẩm chất của nhân vật, đưa ra nhận xét về hình tượng nhân vật và xác định thái
độ của mình đối với các nhân vật.
Ví dụ:Tôi đặt ra các câu hỏi: Các con thấy Tích Chu là người như thế nào? trong
truyện “Tích Chu” Các con có nhận xét gì về người anh và người em? Trong
truyện “Hai anh em”. Con thích nhân vật nào nhất trong câu chuyện “Cáo, Thỏ
và Gà Trống?” Vì sao con lại thích nhân vật đó?
*Biện pháp 5. Nâng cao chất lượng phát triển ngôn ngữ cho trẻ thông qua
đọc thơ, kể chuyện diễn cảm, các trò chơi đóng kịch.
Đọc thơ, kể chuyện diễn cảm cho trẻ nghe là một trong những cách tốt nhất
để khuyến khích trẻ ham học hơn, phát triển ngôn ngữ, trí tưởng tượng và cách
sáng tạo ở trẻ. Trẻ mẫu giáo luôn thích tìm tòi khám phá về thế giới xung quanh
bằng đôi mắt ngạc nhiên, thích thú qua các tác phẩm văn học để giúp trẻ đến
cảm thụ các tác phẩm văn học đạt hiệu quả và làm thoả mãn nhu cầu ham hiểu
biết. Muốn nội dung của tác phẩm đến với trẻ làm rung động lòng trẻ, gây hứng
thú nghe hiểu cho trẻ thì cô giáo phải là người tìm ra thủ thuật đọc kể diễn cảm.
Trước tiên phải xác định loại tác phẩm văn học thơ hay truyện từ đó tìm hiểu nội
dung truyện, thơ, luyện giọng điệu, biến giọng điệu của mình thành giọng điệu
của tác phẩm và kết hợp với cử chỉ, điệu bộ nét mặt.
+ Thông qua các bài thơ.
Đối với trẻ mẫu giáo 5- 6 tuổi khi nhu cầu về cái đẹp đang phát triển, việc
dạy thơ cho trẻ còn mang một ý nghĩa rất đặc biệt nó có tác động mạnh mẽ về
nhiều mặt đối với trẻ: Ngôn ngữ, nhận thức, thẩm mỹ. Vì vậy khi dạy thơ ca cho
trẻ tôi đã chú ý đến những nội dung sau:
Trước hết cần phải chọn bài thơ hay phù hợp với chủ đề, với cách cảm
nhận, cách nghĩ của từng độ tuổi, rồi đọc diễn cảm một cách tự nhiên, rõ vần,
nhịp điệu cho trẻ nghe, nhấn mạnh hình tượng trong các bài thơ nhằm giúp trẻ
cảm nhận vẻ đẹp ngôn ngữ từng bài thơ.
11

Chuẩn bị đầy đủ về giáo án, đồ dùng trực quan. Cũng như việc khai thác
những hình ảnh đẹp là vô cùng quan trọng vì qua đó sẽ giúp trẻ hoà mình vào
thiên nhiên, trẻ dễ cảm nhận được cảm xúc như đến với chính mình.
Ví dụ: Khi dạy trẻ bài Thơ: “Dán hoa tặng mẹ” Thì nội dung chính chứa
đựng ở đây là món quà để tặng mẹ do chính mình làm ra và lòng biết ơn với cô
giáo.
Bên cạnh đó thì việc xác định giọng đọc cũng rất cần thiết phải xác định
được giọng điệu của bài thơ, ngắt nhịp rõ ràng, biết nhấn giọng vào những từ
chứa đựng nội dung chính, có thể đọc to, đọc kéo dài ra một chút hay đọc lắng
xuống và điều đặc biệt quan trọng là cách phát âm đúng, các thanh và các âm
đầu, các vần.
Ví dụ:
Với bài thơ: “Trăng ơi từ đâu đến” đây là bài thơ hay, có tác dụng luyện
âm cho trẻ. Cần hướng dẫn cho trẻ nhấn vào các câu, các từ mang hình ảnh so
sánh “Trăng hồng như quả chín”, “Trăng bay như quả bóng”, “Trăng tròn như
mắt cá”, biết đọc chậm rãi, biểu lộ sự băn khoăn, tự hỏi ở các câu: “Trăng ơi từ
đâu đến? Hay từ một sân chơi”
Ngoài những điều kiện trên thì khi đọc mẫu cô phải đọc diễn cảm, thể
hiện điệu bộ bài thơ, tạo được sự hứng thú của bài thơ.
Để trẻ tiếp nhận bài thơ một cách nhẹ nhàng thì việc thay đổi hình thức
cũng rất quan trọng đó là việc chuyển thể thơ ca thành bài hát quen thuộc:“Bài
hạt gạo làng ta”, bài “Quà 8/3”. Sẽ giúp trẻ tiếp nhận từ ngôn ngữ thơ ca sang
ngôn ngữ âm nhạc đồng thời có thể thay đổi bằng hình thức ngâm thơ.
Qua các bài thơ cần giúp trẻ thấy được cái hay, cái đẹp trong tiếng nói của
dân tộc bằng những vần điệu, nhạc điệu. Khêu gợi được những xúc cảm của trẻ
đối với những người đã một nắng hai sương làm nên hạt gạo.
Thơ có đặc điểm riêng, ngôn ngữ làm thơ giàu hàm súc âm hưởng, vẻ đẹp
của bài thơ không chỉ do nhạc điệu, nhịp điệu mà còn do vần điệu nối các câu
thơ thành một bài thơ. Vì vậy cần trau dồi kỹ thuật đọc thơ thì mới có thể trình

bày tác phẩm thơ một cách diễn cảm. Một điều không thể thiếu được trong cách
đọc thơ diễn cảm đó là sự kết hợp giữa giọng đọc và cử chỉ điệu bộ, giúp trẻ tiếp
nhận tác phẩm một cách dễ dàng hơn. Để từ đó giúp trẻ phát triển từ ngữ được
tốt hơn.
+ Thông qua thể loại truyện kể.
Phát triển ngôn ngữ cho trẻ thông qua thể loại truyện kể không như cách
đọc chuyện bình thường chỉ dùng giọng điệu của mình thành giọng điệu của tác
phẩm mà phải cần giúp trẻ nghe, cảm nhận như có sự hiện hữu của các nhân vật
trong truyện biến nhân vật trong truyện thành hình ảnh sống động có cá tính.
Ví dụ: Truyện “Tấm cám” Cô phải thể hiện được ngữ điệu, giọng điệu của
các nhân vật: Giọng của Cám giả dối, hơi cao hơn bình thường, giọng của Tấm
nhẹ nhàng, hiền lành, giọng của Bụt nhẹ nhàng, trầm ấm, giọng của mẹ Cám
đanh đá, đay nghiến, mỉa mai, giọng của bà cụ khi gọi quả thị chậm, nhỏ.
12


Lúc này không còn là giọng của cô nữa mà chính là giọng của các nhân vật.
Qua đó trẻ sẽ cảm nhận được ngay tính cách của nhân vật và nội dung câu
truyện sẽ được làm sáng tỏ.
Vì vậy tôi luôn phải là người tìm hiểu truyện, tìm ra tính cách của nhân vật
để hòa mình vào nhân vật đó, cuốn mình vào câu truyện để truyền đạt đến trẻ
nội dung câu truyện.
Để kể diễn cảm một câu truyện hay đọc diễn cảm một bài thơ không nhất
thiết phải thuộc từng chữ như trong sách truyện hoặc thơ mà cần phải thể hiện
như cuộc đối thoại giữa nhân vật này với nhân vật khác, nhiều khi lại trở về là
người dẫn truyện, nhưng luôn phải lấy cốt truyện, nội dung truyện làm trọng
tâm. Để làm được điều đó tôi cần có phương pháp kể chuyện hấp dẫn và sáng
tạo để lôi cuốn trẻ, kết hợp với cử chỉ điệu bộ một cách phù hợp.
Ví dụ: Kể chuyện “Bác gấu đen và hai chú thỏ” Ngoài những lúc dùng
hình ảnh (tranh truyện) Tôi còn dùng tay của mình làm điệu bộ, ngoài ánh mắt,

gương mặt giao lưu với trẻ tôi dùng tay gõ xuống bàn khi gõ cửa gọi thỏ.
Nếu chỉ đọc và kể diễn cảm chưa đủ mà còn phải biết dùng thủ thuật đọc kể
diễn cảm thì mới đem đến thành công trong giờ học. Khi thể hiện tác phẩm phải
ngắt nghỉ đúng, sử dụng âm thanh đúng, nói đúng ngữ pháp. Tôi luôn tìm tòi
sách báo thường xuyên để nâng cao thủ thuật đọc lên cao nhằm tạo cho trẻ sự
hứng thú, cảm nhận tác phẩm và hiểu tác phẩm sâu sắc và chú ý lắng nghe.
Ngoài việc nắm vững phương pháp đọc kể diễn cảm tôi thấy người giáo
viên còn phải rèn luyện cho mình để có một giọng nói truyền cảm, hấp dẫn
người nghe. Để làm được điều đó trước khi tổ chức hoạt động dạy thơ, truyện
cho trẻ tôi tự đọc to tác phẩm nhiều lần, cố gắng thể hiện đúng nhịp điệu, ngữ
điệu của bài thơ, câu chuyện. Tất cả những ngữ điệu muôn vẻ và sắc thái trầm
bổng phong phú của giọng đọc, giọng kể cùng với lời giải thích đúng lúc, đúng
chỗ và dễ hiểu giúp cho trẻ học được kỹ năng phát triển ngôn ngữ tốt hơn.
Hay để giúp trẻ tái tạo nội dung truyện, nhớ lại có hệ thống các sự việc diễn
ra trong câu truyện “Ba cô gái” tôi đã sử dụng các dạng câu hỏi phù hợp từng
đối tượng trẻ. Với trẻ yếu, trung bình có thể đặt câu hỏi:
+ Các con vừa nghe cô kể câu truyện gì? Trong truyện bà mẹ sinh được
bao nhiêu cô con gái? Bà mẹ thương các cô con gái như thế nào? Vì sao Chị Hai
bị Sóc biến thành nhện? Vì sao Chị Cả bị Sóc biến thành rùa? Khi nghe báo tin
mẹ bị ốm, Chị Út làm gì?...
Với những trẻ khá hơn tôi đã nâng cao mức độ, sử dụng nhiều câu hỏi mở
nhằm giúp trẻ phát triển trí tưởng tượng, sáng tạo.
+ “Bà mẹ nhờ Sóc mang thư”, theo con có cách nào khác báo tin cho các
con của bà không? Khi bà ốm thì bà mong muốn điều gì? Chị Cả và Chị Hai đã
trả lời như thế nào mà làm Sóc con dận giữ biến thành nhện và rùa? So với chị
cả và chị hai, chị Út có đức tính gì tốt?
Ngoài ra tôi còn sử dụng các câu hỏi đòi hỏi trẻ phải sử dụng nhiều mẫu
câu để trả lời như: Hành động nào con biết Chị Út rất thương mẹ? Trong 3 người
13

con, con thích chị nào nhất? Vì sao? con có thể thay đoạn kết câu chuyện như
thế nào? Con có thể đặt tên khác cho câu chuyện là gì?.
Từ khâu xác định giọng kể, chuẩn bị đồ dùng trực quan, giáo án.. đến hệ
thống câu hỏi đàm thoại đến hình thức tạo hứng thú bằng các cách khác nhau:
Hội thi, trò chuyện, câu đố…với những hình ảnh đẹp, ngộ nghĩnh sáng tạo ứng
dụng vào công nghệ thông tin để trẻ hoà nhập vào hoá thân vào trong các tác
phẩm truyện kể. Với những hình ảnh sinh động hấp dẫn kèm theo giọng kể rõ
ràng mạch lạc của giáo viên sẽ giúp trẻ chăm chú xem, lắng nghe, trẻ sẽ chủ
động nắm bắt được nội dung câu chuyện. Làm tốt các hình thức này chắc chắn
trẻ sẽ giúp trẻ cảm thụ truyện một cách tích cực hơn, trẻ nhớ nội dung câu
chuyện lâu hơn và khi cho trẻ đóng kịch trẻ sẽ tái tạo tính cách của nhân vật tự
nhiên hơn.Và đặc biệt khi trẻ trả lời các câu hỏi sẽ giúp cho ngôn ngữ của trẻ
phát triển hơn.
+ Thông qua trò chơi đóng kịch.
Đóng kịch là hình thức hoạt động chơi đặc biệt và độc lập thực sự của trẻ
nhằm phát triển trí nhớ và giáo dục trẻ tinh thần tập thể. Qua hoạt động này, trẻ
truyền đạt lại nội dung câu chuyện và làm sống lại tâm trạng, hành động và ngôn
ngữ hội thoại của các nhân vật đồng thời trẻ biết thể hiện tình cảm và đánh giá
các nhân vật trong truyện. Khi đóng kịch trẻ dễ dàng nắm được nội dung, ý
nghĩa của tác phẩm, nắm được tính liên tục của câu chuyện, điều này góp phần
đẩy mạnh sự phát triển tư duy và khả năng cảm thụ tác phẩm một cách sâu sắc ở
trẻ. Trước hết, để có một vở kịch cho trẻ đóng tôi chuyển thể tác phẩm văn học
sang thành kịch. Tôi đã lựa chọn những tác phẩm văn học có nội dung tư tưởng
sáng rõ để chuyển thể thành những kịch bản trò chơi đóng vai ngắn gọn. Nội
dung cốt truyện phát triển mạch lạc, nhân vật giàu màu sắc thẩm mỹ và tính
cách, hành động, ngôn ngữ rõ ràng.
Để giúp trẻ hiểu nội dung câu chuyện, nắm vững cốt truyện theo vai, nhớ
tên nhân vật, tính cách và hình dung ra dáng điệu, nét mặt, hành động của từng
nhân vật thì tôi đã cùng trẻ đọc diễn cảm kịch bản và trò chơi về các nhân vật

trong kịch bản để trẻ đưa ra ý kiến nhận xét của mình. Từ đó giúp trẻ có những
biểu tượng đúng đắn hơn về hình tượng trong tác phẩm văn học hiểu được tính
cách các nhân vật, tư tưởng tác phẩm và xác định được thái độ của mình đối với
các nhân vật. Trong quá trình trao đổi với trẻ về tác phẩm, tôi đã đưa ra các câu
hỏi giúp trẻ hiểu sâu hơn về diễn biến hành động của các nhân vật.
Ví dụ: Trong truyện “Chú Dê đen” tôi đưa ra các câu hỏi như:
- Tại sao Chó Sói lại có thể to tiếng quát nạt Dê Trắng như thế ?
- Thái độ của Dê Đen trước con Sói hung ác ấy có giống Dê Trắng không?
Tại sao?
- Vở kịch này đã gợi lên cho chúng ta điều gì?
Khi trao đổi với trẻ về kịch bản, tôi gợi ý trẻ tưởng tượng ra vẻ ngoài của
các nhân vật và phẩm chất, tính cách nhân vật. Trẻ tưởng tượng ra vẻ ngoài của
các nhân vật, khung cảnh của hành động và nhanh chóng có những ấn tượng như
14


đã xem kịch, trẻ như nhìn thấy được toàn bộ cảnh trong kịch, như thấy mình
được diễn.
Sau khi được đọc và phân tích nội dung kịch bản cùng cô, trẻ hiểu được nội
dung kịch bản và nắm rõ tính cách nhân vật thì tôi để trẻ tự nhận vai diễn. Tuy
nhiên để trẻ có thể nhận được vai phù hợp hơn với khả năng và tính cách của
mình thì tôi luôn giúp trẻ hiểu được ý nghĩa và tầm quan trọng của tất cả các vai
trong vở kịch. Điều cốt lõi tôi luôn tạo cho trẻ sự thoải mái khi nhận vai và trẻ sẽ
cảm thấy hứng thú với vai diễn đó. Như vậy trẻ mới thực sự tích cực luyện tập
và có nhiều cảm xúc để diễn tốt, diễn sáng tạo hơn.

(Ảnh 3: Ảnh minh họa trẻ đóng kịch trong giờ học)
Trong quá trình trẻ học lời thoại, tôi không bắt trẻ học thuộc từng câu, từng
chữ giống cô mà tôi luôn khuyến khích trẻ tự sáng tạo. Trẻ có thể thêm, bớt từ,
những câu cảm thán, nhấn giọng tùy vào cảm xúc riêng mà trẻ có được trước

hoàn cảnh đó miễn sao không làm sai lệch nội dung cơ bản của tác phẩm đồng
thời tôi gợi ý hướng dẫn trẻ thể hiện sắc thái tình cảm của các nhân vật qua ngữ
điệu giọng nói, nét mặt.
Khi trẻ nhập vai, để giúp trẻ tưởng tượng sáng tạo tốt hơn, tôi có thể cho trẻ
xem thêm một số tranh minh họa thể hiện nét mặt, dáng vẻ của nhân vật trong
tác phẩm và phân tích nội dung bức tranh đó cho trẻ hiểu.
* Biện pháp 6. Phát triển ngôn ngữ cho trẻ ở mọi lúc mọi nơi.
Ngoài các hoạt động có chủ định tôi còn dành thời gian phát triển ngôn
ngữ cho trẻ ở mọi lúc mọi nơi trong sinh hoạt hàng ngày với bài sắp học, ôn bài
cũ, kể chuyện theo tranh.
* Trong hoạt động đón trẻ.
15


Trong hoạt động đón trẻ tôi mở các loại băng đĩa về các bài thơ phù hợp
với nội dung trong chương trình cho trẻ nghe, hay yêu cầu trẻ đọc, kể lại tác
phẩm mà cô đã cho trẻ làm quen trong chủ đề.
Hay vào mỗi buổi sáng đón trẻ, tôi nhắc các cháu chào tạm biệt bố, mẹ
bằng một bài thơ “Lời chào buổi sáng”
Ngoài ra, trong hoạt động đón trẻ, tôi trao đổi với phụ huynh về các
phương pháp dạy truyện, thơ cho trẻ như khi dạy bài thơ: “Hoa Mào Gà” của
chủ đề thế giới động vật, tôi đánh máy in bài thơ rồi gửi cho phụ huynh, hướng
dẫn phụ huynh dậy đọc thơ như: Phụ huynh đọc mẫu cho trẻ nghe 2- 3 lần, sau
khi đọc xong giảng nội dung cho trẻ nghe, rồi tập cho trẻ đọc theo mình từng
câu, từng đoạn. Đọc xong, có thể hỏi trẻ tên bài thơ, tên tác giả, hỏi theo nội
dung bài thơ. Để giúp trẻ nhanh nhớ tác phẩm , nhớ tên tác giả, nhớ nội dung tác
phẩm.
*Trong hoạt động góc.
Để tạo hứng thú cho trẻ tôi cho trẻ đọc bài thơ phù hợp với nội dung
chương trình và đàm thoại với trẻ về buổi chơi.

Trong hoạt động góc mở của chủ đề: “Thế giới động vật”. Tôi cho trẻ chơi
với lô tô các con vật sống trong rừng. Yêu cầu trẻ lấy ba lô tô động vật thích ăn
cà rốt. Trẻ lấy các chú thỏ, từ các chú thỏ, tôi yêu cầu trẻ kể chuyện sáng tạo về
các chú thỏ. Trẻ có thể kể sáng tạo theo ý của mình như: “Ngày xửa ngày xưa,
trong một khu rừng nọ có ba anh em nhà thỏ sống với nhau, cha mẹ Thỏ mất
sớm. Thỏ anh thì rất là ích kỷ, không thương hai chú em”. Sau khi trẻ kể sáng
tạo theo ý của mình xong tôi gợi ý để trẻ nghĩ ra tên truyện phù hợp với nội
dung câu chuyện, trò chuyện với trẻ về nội dung câu chuyện trẻ vừa kể.
* Hoạt động ngoài trời.
Với hoạt động ngoài trời việc lồng ghép cho trẻ làm quen tác phẩm
văn học càng gây được hứng thú nhiều hơn cho trẻ thông qua hoạt động quan sát
và thông qua trò chơi. Khi cho trẻ quan sát một đối tượng nào đó tôi cho trẻ đọc
một bài thơ và đi đến nơi quan sát.
Ví dụ: Trong chủ đề “Thế giới thực vật ” khi cho trẻ quan sát cây bắp cải
tôi cho trẻ đọc bài thơ “Cây bắp cải ” rồi đàm thoại trẻ.
* Khi ăn trưa: Trong khi ăn trưa để giúp trẻ ăn ngon miệng và cũng là cho trẻ
tiếp xúc thêm với tác phẩm văn học tôi đọc cho trẻ nghe các bài thơ, câu chuyện
ca dao, đồng dao vui tươi nhộn nhịp nói về các thực phẩm và giáo dục trẻ trong
bữa ăn.
Khi giáo dục trẻ phải biết giữ gìn vệ sinh sạch sẽ ăn chín uống sôi tôi đọc bài
thơ “Bé ơi”.
*Khi ngủ trưa: Để giúp trẻ đi vào giấc ngủ nhẹ nhàng hơn và có tinh thần thoải
mái từ các bài thơ, bài ca dao được các nghệ sĩ ngâm và ru có nội dung phù hợp
với lứa tuổi tôi sưu tầm trên mạng trên thông tin đại chúng tôi làm thành đĩa CD
và mở nhỏ cho trẻ nghe khi trẻ bắt đầu đi ngủ.
*Khi trả trẻ: Kết thúc một hoạt động trong ngày thì hoạt động trả trẻ là hoạt
động giúp trẻ có được một tâm thế thoải mái trước khi ra về vì vậy các tác phẩm
16

văn học là yếu tố phù hợp nhất để cung cấp cho trẻ. Ở thời gian này tôi đã sưu
tầm các loại đĩa CD về các câu chuyện cổ tích và mở cho trẻ xem. Tùy vào từng
chủ đề mà tôi lựa chọn nội dung câu chuyện cho phù hợp .
*Biện pháp 7. Phối hợp với các bậc phụ huynh trong việc kể chuyện, đọc thơ
cho trẻ nghe ở gia đình giúp trẻ phát triển ngôn ngữ.
Phối hợp với phụ huynh là một giải pháp vô cùng quan trọng, lôi cuốn sự
quan tâm của các bậc phụ huynh để họ cùng tham gia thực hiện như mua sắm
đầy đủ 100% đồ dùng học tập cho trẻ, đặc biệt là đồ dùng phục vụ cho hoạt
động làm quen với tác phẩm văn học nói riêng và các hoạt động nói chung, tạo
cơ hội để các bậc phụ huynh hiểu được công tác chăm sóc giáo dục trẻ dù vất vả
như thế nào. Từ đó thực hiện tốt lượng thông tin hai chiều để phối kết hợp chặt
chẽ bằng nhiều hình thức như:
- Tăng cường công tác tuyên truyền để nâng cao nhận thức và tầm quan
trọng của trẻ làm quen với tác phẩm văn học nhằm phát triển hiểu biết và ngôn
ngữ của trẻ. Trò chuyện, trao đổi với các bậc phụ huynh, thông qua hoạt động
đón trả trẻ hàng ngày để họ nắm bắt được tình hình sức khoẻ, khả năng nhận
thức của trẻ.
- Bồi dưỡng cho trẻ kết hợp với các bậc phụ huynh thông qua các bài thơ,
truyện tạo điều kiện cho trẻ có khả năng phát triển ngôn ngữ và nhận thức riêng
của trẻ và những tình huống kích thích trẻ để trẻ được mạnh dạn, tự tin, tích cực
trong hoạt động.
- Trong chương trình học ở các chủ đề tôi in ấn các bài thơ, câu truyện treo
ở góc trao đổi phụ huynh và gửi về nhà cho phụ huynh nhờ phụ huynh về dạy trẻ
2.4 HIỆU QUẢ CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐỐI VỚI HOẠT
ĐỘNG GIÁO DỤC, VỚI BẢN THÂN, ĐỒNG NGHIỆP VÀ NHÀ
TRƯỜNG.
Qua quá trình thực hiện một số biện pháp trên, tôi thấy chất lượng lớp tôi đạt kết
quả đáng kể.
Bảng 2: Kết quả khảo sát sau khi áp dụng các biện pháp:
Đạt

Chưa đạt
Nội dung
Số
Tốt
Khá
TB
Yếu
Ké
khảo sát
trẻ
m
Số %
Số % Số % Số % Số %
trẻ
trẻ
trẻ
trẻ
trẻ
Trẻ mạnh dạn khi
12 32,5 14 37,8 11 29,7 0 0
0 0
37
giao tiếp.
Trẻ trả lời được các
11 29,7 14 37,8 12 32,5 0 0
0 0
37
câu hỏi đàm thoại.
Trẻ thể hiện được
cảm xúc của mình 37 12 32,5 14 37,8 11 29,7 0 0

0 0
với cô và các bạn.
Trẻ diễn đạt được 37
câu, từ rõ ràng
17


mạch lạc, chính xác
không nói ngọng,
nói lắp.

14 37,8 13 35,2 10 27,0 0

0

0

0

Từ kết quả trên cho thấy:
* Về phía trẻ:
+ Trẻ tham gia vào các hoạt động của môn Văn học nhiều hơn, hứng thú hơn.
+ Trẻ tự tin khi giao tiếp với người lớn, biết trả lời các câu hỏi đủ câu, biết kể lại
các câu chuyện đã được nghe.
+ Trẻ mạnh dạn, hứng thú hơn trong mọi hoạt động.
*Về phía giáo viên:
- Nâng cao được kinh nghiệm và gây hứng thú cho trẻ chú ý vào bài tốt hơn.
- Kết hợp với phụ huynh rèn luyện phát âm cho trẻ, khuyến khích phụ huynh sưu
tầm các bộ tranh truyện, thơ để giúp trẻ hứng thú và yêu thích môn văn học hơn.
- Vốn từ của trẻ phong phú và đa dạng đó là niềm vui, niềm động viên lớn đối

với tôi.
3.KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
3.1: Kết luận:
Như vậy, ta có thể nói rằng cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học là việc
làm không thể thiếu được ở độ tuổi mầm non nói chung và độ tuổi 5 -6 tuổi nói
riêng bởi thông qua hoạt động này làm tăng vốn từ, sự tư duy và vốn hiểu biết
cho trẻ.
- Để làm tốt được điều này giáo viên cần phải nắm vững đặc điểm tâm sinh lý
lứa tuổi của trẻ để có biện pháp giáo dục phù hợp. Vận dụng các biện pháp giáo
dục mọi lúc, mọi nơi. Chú ý đến trẻ cá biệt, luôn tạo ra niềm tin, sự hứng thú
cho trẻ.
- Đầu tư thời gian để nghiên cứu kĩ đề tài để có các phương pháp dạy học cụ thể,
phù hợp và đạt hiệu quả tốt nhất.
- Trước khi thực hiện một đề tài phải chuẩn bị chu đáo đồ dùng trực quan.
Thông qua các hoạt động ở mọi lúc, mọi nơi nhằm phát triển ngôn ngữ cho trẻ.
- Tạo môi trường giao lưu ngôn ngữ tự do, thoải mái. Tạo cơ hội cho trẻ nghe
âm thanh khác nhau từ môi trường xung quanh. Chú ý lắng nghe trẻ nói, giúp
đỡ, khích lệ động viên, thu hút trẻ trò chuyện với giáo viên, với các bạn và với
những người khác. Hướng dẫn trẻ làm quen với tác phẩm văn học phù hợp với
khả năng của trẻ. Tổ chức cho trẻ hoạt động kết hợp với lời nói trong các trò
chơi, bài hát, đóng kịch. Tôn trọng khuyến khích sự sáng tạo của trẻ khi sử dụng
câu, từ.
3.2. Kiến nghị:
*Đối với phòng giáo dục và đào tạo:
Qua đây tôi kính mong các quý lãnh đạo phòng giáo dục tạo mọi điều kiện về
cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học như: máy chiếu, ti vi, đầu đĩa, tài liệu giảng
dạy, dụng cụ thực hành... tân tiến hơn để chúng tôi có điều kiện dạy dỗ các cháu
được tốt hơn.
18

*Đối với ban giám hiệu nhà trường:
Tạo điều kiện cho giáo viên được dự giờ của nhau nhiều hơn nữa, thường
xuyên tổ chức các buổi sinh hoạt tổ chuyên môn để giáo viên có thể học hỏi kinh
nghiệm lẫn nhau, rút ra những bài học kinh nghiệm sau mỗi chủ đề.
Trên đây là kinh nghiệm nhỏ của tôi trong việc nâng cao chất lượng phát triển
ngôn ngữ cho trẻ 5-6 tuổi tại trường mầm non Minh lộc. Trong quá trình thực
hiện đề tài này không thể tránh khỏi những thiếu sót. Rất mong được sự đóng
góp ý kiến của hội đồng khoa học ngành để tôi được hoàn thiện hơn nhằm
không ngừng nâng cao chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ một cách tốt nhất trong
năm học tiếp theo.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG
ĐƠN VỊ

Hậu lộc, ngày 08 tháng 3 năm 2017
Tôi xin cam đoan đây là SKKN
của tôi viết trên, không sao chép
của người khác.
NGƯỜI LÀM SKKN

Trịnh Thị Hà

19


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Các loại tài liệu, sách, báo chí, tập san. Qua mạng Itenst có liên quan đến
chương trình mầm non.
2. Những sáng kiến kinh nghiệm chọn lọc: (Dành cho giáo viên)

3. Tác giả: Phan Lan Anh - Lý Thị Hằng - Nguyễn Thanh Giang (Nhà xuất bản
giáo dục Việt Nam)
- Chuyên đề : Phát triển ngôn ngữ cho trẻ
- Bồi dưỡng thường xuyên
- Bồi dưỡng thường xuyên chu kỳ (2004- 2007)


DANH MỤC
CÁC ĐỀ TÀI SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐÃ ĐƯỢC HỘI ĐỒNG
ĐÁNH GIÁ XẾP LOẠI CẤP PHÒNG GD&ĐT, CẤP SỞ GD&ĐT VÀ CÁC
CẤP CAO HƠN XẾP LOẠI TỪ C TRỞ LÊN
Họ và tên tác giả: Trịnh Thị Hà
Chức vụ và đơn vị công tác: Trường màm non Minh Lộc
TT

1.
2.

Tên đề tài SKKN

Cấp đánh Kết quả
giá xếp
đánh
loại
giá xếp
(phòng,sở, loại (A,
tỉnh...)
B, hoạc
C)
Cấp huyện C

Một số kinh nghiệm cho trẻ làm quen
với tạo hình 5-6 tuổi
Một số biện pháp nâng cao chất lượng Cấp huyện
cho trẻ 5-6 tuổi về toán sơ đẳng.

C

Năm học
đánh giá
xếp loại

2012
2014