Một số biện pháp khắc phục tình trạng học sinh bỏ học ở lớp 11b3 tại trường THPT lê lai

MỤC LỤC

1. Mở đầu
- Lí do chọn đề tài
Những năm gần đây chúng ta đang tích cực thực hiện các cuộc vận động:
Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh; Mỗi thầy cô giáo là tấm
gương tự học và sáng tạo; Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực; …Vì
vậy, vai trò của người giáo viên nói chung và giáo viên chủ nhiệm lớp rất quan
trọng. Bởi vì, người giáo viên chủ nhiệm lớp giống như người chỉ huy ngoài chiến
trường, phải biết cách tổ chức, bao quát, xử lí các tình huống thì mới dành được
thắng lợi. Nhưng đối với học sinh, nhận thức của các em còn non trẻ, tư duy chưa
đạt đến đỉnh cao nên cần có người hướng dẫn, chỉ đạo, định hướng giỏi để các em
trở thành người có ích trong xã hội. Muốn làm được điều này thì đòi hỏi giáo viên
chủ nhiệm lớp phải thực sự là người mẹ dịu dàng, người thầy nghiêm khắc, người
bạn gần gũi, người trọng tài công minh. Có nghĩa là song song với việc “Dạy chữ”
cho các em, chúng ta cần quan tâm đến việc: “Dạy người”. Vì sự nghiệp giáo dục
là của toàn Đảng, toàn dân mà trong đó ngành sư phạm giữ vai trò then chốt. Như
sinh thời, Bác Hồ đã dạy: “Có tài mà không có đức là người vô dụng - Có đức mà
không có tài làm việc gì cũng khó”. Đúng vậy, tài và đức có mối quan hệ hữu cơ
với nhau nên việc giáo dục để các em vừa có tài, vừa có đức là trách nhiệm của tất
cả thầy cô, đặc biệt là của những người thầy, người cô vừa dạy học vừa làm công
tác chủ nhiệm để sau này các em thực sự là chủ nhân tương lai của đất nước.
Trong công tác chủ nhiệm, việc duy trì sĩ số học sinh là một trong những
nhiệm vụ quan trọng của mỗi người giáo viên. Duy trì tốt sĩ số không những
nâng cao được hiệu quả giáo dục mà đặc biệt hơn là tránh được tình trạng các
em bỏ học giữa chừng. Những học sinh thất học là một mối nguy hại lớn cho xã
hội, các em dễ dàng dính vào các tệ nạn xã hội. Vậy làm thế nào để duy trì tốt sĩ
số học sinh?
Qua nhiều năm làm công tác chủ nhiệm và là một giáo viên trực tiếp giảng
dạy, bản thân tôi thấy rằng: để khắc phục được tình trạng học sinh bỏ học không
phải là một việc làm đơn giản, không phải ngày một, ngày hai có được mà phải trải

qua một thời gian lâu dài. Cho nên, để đảm nhận công việc này đòi hỏi người giáo
viên chủ nhiệm lớp phải thật sự kiên trì, sáng tạo, chịu khó và phải tốn nhiều thời
gian công sức thì mới làm được và mới mang lại hiệu quả cao. Chính vì những lí
1


do trên mà năm học 2015 - 2016, tôi mạnh dạn chọn đề tài “Một số biện pháp
khắc phục tình trạng học sinh bỏ học ở lớp 11B3 tại trường THPT Lê Lai” để
nghiên cứu góp phần nâng cao chất lượng giáo dục học sinh trong nhà trường và
giảm tỷ lệ học sinh bỏ học hàng năm.
- Mục đích nghiên cứu
+ Nhằm giảm tỷ lệ học sinh bỏ học hàng năm của nhà trường.
+ Góp phần nâng cao chất lượng giáo dục học sinh trong nhà trường.
- Đối tượng nghiên cứu
Học sinh lớp 11B3 trường THPT Lê Lai năm học 2015 – 2016.
- Phương pháp nghiên cứu
+ Phương pháp nghiên cứu lý luận
Thu thập những thông tin lý luận của vai trò của người giáo viên chủ
nhiệm lớp trong công tác khắc phục tình trạng học sinh bỏ học trên các phương
tiện thông tin đại chúng, các tài liệu tham khảo trên mạng.
+ Phương pháp quan sát, tiếp cận
Quan sát hoạt động học và sinh hoạt tập thể của học sinh. Tiếp cận với các
em để nắm bắt tâm lí thông qua thái độ, cử chỉ, hành động của học sinh.
+ Phương pháp điều tra
Trò chuyện, trao đổi với học sinh, giáo viên bộ môn, phụ huynh, ban giám
hiệu nhà trường.
+ Phương pháp thực nghiệm
Thu thập thông tin thông qua trao đổi với các thầy cô giáo chủ nhiệm cũ,
các giáo viên bộ môn, các em học sinh.
2. Nội dung

Cơ sở lý luận của vấn đề
Trong tất cả các lĩnh vực, nhân tố con người sẽ quyết định cho mọi sự
thành công hay thất bại. Và trong xu thế hội nhập quốc tế, giao lưu văn hóa ngày
nay mỗi người cần ra sức phấn đấu học tập để trở thành chủ nhân tương lai của
đất nước như Đảng đã xác định con người là tài sản quý giá, là nguồn lực lớn và
cần thiết đối với quốc gia dân tộc. Trên cơ sở đó ngành giáo dục đóng vai trò
then chốt trong mọi hoạt động và người thầy đóng vai trò quyết định cho sự
nghiệp đào tạo thế hệ trẻ cho tương lai.
Ngày nay trong công cuộc đổi mới đất nước, tiếp cận với những tiến bộ
về khoa học công nghệ đòi hỏi những người phục vụ công tác giáo dục phải xác

2


định rõ vai trò, trách nhiệm của mình là sự nghiệp trồng người và những sản
phẩm của mình tạo ra sẽ quyết định cho cả một thế hệ.
Thế nhưng, sự nghiệp giáo dục hiện nay tuy được tiến hành trong điều kiện
có nhiều thuận lợi nhưng cũng gặp không ít khó khăn và thách thức đó là tình
trạng học sinh bỏ học luôn tiếp diễn và ngày càng gia tăng. Vậy khi bỏ học thì các
em sẽ làm gì và không biết tương lai sẽ như thế nào. Do đó, giáo viên khi làm
công tác chủ nhiệm phải nắm rõ các đối tượng của lớp mình để có hướng giáo
dục cho phù hợp, làm thay đổi thái độ học tập của học sinh từ đó góp phần nâng
cao chất lượng giáo dục của nhà trường và giảm tỷ lệ bỏ học hàng năm.
2.2. Thực trạng của vấn đề nghiên cứu
2.2.1. Thực trạng
Trường THPT Lê Lai là một trường miền núi, đa số các em xuất thân từ
nông dân, đời sống kinh tế còn gặp nhiều khó khăn, việc đầu tư cho con em trong
quá trình học tập và quan tâm đến việc giáo dục các em còn nhiều hạn chế. Vì vậy,
hiện tượng học sinh bỏ học giữa chừng là rất phổ biến. Điều này không những ảnh
hưởng trực tiếp đến tương lai của các em mà đó còn là vấn đề trăn trở của giáo

viên chủ nhiệm nói riêng và sự lo âu của nhà trường nói chung.
Vậy nguyên nhân vì sao dẫn đến hiện tượng các em bỏ học giữa chừng?
2.2.3. Nguyên nhân
Nguyên nhân khách quan:
- Ngoài những phụ huynh quan tâm đến việc học của con em thì vẫn còn
nhiều phụ huynh xem nhẹ việc học. Những phụ huynh đó chưa thực sự hiểu rõ
đường lối, chính sách giáo dục của Đảng và Nhà nước về công tác giáo dục. Cho
nên, một số phụ huynh chỉ nghĩ mang con đến trường để được nhận phụ cấp
hàng tháng. Đó là chưa kể đến nhiều phụ huynh thiếu quan tâm đến việc học tập và
rèn luyện của con cái mà chỉ lo kiếm tiền còn việc học tập và rèn luyện của con cái
phó mặc cho nhà trường.
- Việc đánh giá, xếp loại học sinh còn chưa thực hiện nghiêm túc theo
quy chế; dẫn đến tình trạng một số học sinh học lực yếu “ngồi nhầm lớp”, tiếp
thu kiến thức không được dẫn đến chán học rồi bỏ học.
- Một số em có hoàn cảnh khó khăn: Mồ côi, nhiều em có bố mẹ đi làm ăn
xa, bố mẹ li thân, li dị, nhiều em gia đình thuộc hộ nghèo không có khả năng theo
học. Một số khác thì gặp khó khăn về phương tiện đi lại do nhà xa, đường đi học
hiểm trở…

3


Học sinh bỏ học để giúp gia đình vì hoàn cảnh khó khăn
- Một số em gia đình có điều kiện khá giả, được bố mẹ nuông chiều nên
ăn chơi, đua đòi, xa vào các tệ nạn xã hội, bỏ bê việc học tập.
Nguyên nhân chủ quan:
- Cơ sở vật chất, trang thiết bị của nhà trường còn thiếu thốn, chưa đáp
ứng yêu cầu dạy và học. Các em không có nhiều tiết thực hành để làm quen và
áp dụng những gì được học vào đời sống.
- Bản thân các em không ý thức được tầm quan trọng của việc học. Các

em xem việc đi học như là một nhiệm vụ bắt buộc phải đi, lên lớp chỉ để “đối
phó” sau đó trốn tiết, bỏ học vào các quán internet hoặc đi lang thang ở bên ngoài.

Học sinh bỏ học để chơi điện tử

4


Từ những thực trạng và nguyên nhân trên, sau khi nhận lớp tôi đã mạnh dạn
nghiên cứu và áp dụng một số kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm mà bản thân
đúc rút từ nhiều năm làm công tác chủ nhiệm nhằm khắc phục tình trạng học sinh
bỏ học và nâng cao chất lượng giáo dục học sinh trong nhà trường.
2.3. Các giải pháp đã tổ chức thực hiện
2.3.1. Giải pháp thứ nhất: Giáo viên chủ nhiệm cần trò chuyện, trao
đổi, tâm sự với các em trong buổi đầu tiên nhận lớp
Muốn giáo dục học sinh thì phải hiểu được tâm tư, tình cảm, nguyện vọng
của các em. Ngay trong buổi đầu tiên nhận lớp, giáo viên chủ nhiệm cần tiếp
xúc, trao đổi, tâm sự, trò chuyện ban đầu để các em thấy được vai trò của giáo
viên chủ nhiệm cũng giống như người cha, người mẹ luôn dìu dắt, nâng đỡ các
em khi vấp phải những khó khăn trong học tập cũng như trong cuộc sống. Từ
đó, trước “lạ sau quen” mỗi khi có chuyện gì xảy ra giáo viên chủ nhiệm luôn là
chỗ dựa tin cậy nhất giúp các em chia sẻ và vững tin hơn để bước tiếp trên con
đường học tập.
2.3.2. Giải pháp thứ hai: Giáo viên chủ nhiệm cần làm tốt công tác tổ
chức lớp
Trong công tác chủ nhiệm, nếu làm đúng vai trò trách nhiệm thì người
giáo viên phải bỏ ra nhiều thời gian, rất vất vả trong việc theo dõi, quản lý lớp.
Nếu gặp những lớp đa số là học sinh khá giỏi thì các em có ý thức học tập tốt,
hạn chế tối thiểu học sinh nghỉ học, bỏ học, chưa ngoan giúp cho giáo viên chủ
nhiệm bớt đi phần gánh nặng. Nhưng với những lớp phần lớn là học sinh trung

bình, yếu kém, học sinh có hoàn cảnh khó khăn, đặc biệt, học sinh lưu ban thì
đòi hỏi giáo viên chủ nhiệm phải tốn nhiều thời gian, công sức mới làm tốt
nhiệm vụ được giao, vì học sinh bỏ học, chưa ngoan xuất phát từ những lớp đó.
Do đó người giáo viên muốn làm tốt công tác của mình trước hết phải làm tốt
công tác tổ chức lớp. Vì thế, sau khi nhận lớp tôi đã thực hiện một số công việc
sau:
Xếp chỗ ngồi:
Giáo viên chủ nhiệm phải xem trước học bạ của từng học sinh trong năm
học trước để nắm được học lực, hạnh kiểm của các em. Khi xếp chỗ ngồi nên
chia đều những học sinh có học lực khá, giỏi ngồi xen lẫn với những học sinh có
học lực trung bình, yếu kém... Nếu thấy trong lớp có những học sinh bị ghi trong
học bạ là hạnh kiểm chưa tốt hoặc học sinh lưu ban nên xếp chỗ ngồi cho các
em ở những dãy bàn đầu để tiện quan sát, theo dõi. Sau khi xếp chỗ ngồi xong
giáo viên chủ nhiệm lập sơ đồ lớp và dán tại bàn giáo viên để giáo viên bộ môn
tiện theo dõi.
Bầu Ban cán sự lớp:

5


Khi đã nắm được học lực, hạnh kiểm của học sinh thì giáo viên sẽ lựa
chọn những học sinh có đủ phẩm chất đạo đức để bầu làm lớp trưởng, các lớp
phó và các tổ trưởng, tổ phó. Đây là vấn đề rất cần thiết để giao trách nhiệm cho
ban cán sự lớp thay mặt giáo viên chủ nhiệm điều hành, quản lý lớp. Trong quá
trình giao nhiệm vụ, nếu thấy trong ban cán sự những học sinh nào làm không
tốt sẽ thay bằng học sinh khác để tiếp tục quản lý lớp.
Xây dựng nội quy lớp học:
Ngoài việc phổ biến cho học sinh biết về nội quy nhà trường, những quy
định nhiệm vụ, điều lệ của học sinh trung học phổ thông bắt buộc các em phải
thực hiện. Bên cạnh đó giáo viên chủ nhiệm cần xây dựng nội quy riêng cho lớp

để các em thực hiện tùy thuộc vào đặc điểm, tình hình của lớp.
Sau khi xây dựng xong nội quy lớp, giáo viên chủ nhiệm phổ biến trước
lớp cho tất cả học sinh đều biết, lấy ý kiến của các em và thống nhất thực hiện.
Sau đó phát cho mỗi học sinh một bảng nội quy và yêu cầu các em phải giữ
bảng nội quy, thường xuyên mang theo trong suốt năm học để làm cơ sở xử lý
học sinh vi phạm.
Nội quy lớp là một công cụ hỗ trợ giáo viên chủ nhiệm xử lý học sinh vi
phạm. Bên cạnh đó giáo viên chủ nhiệm phải xây dựng thang điểm thi đua của
lớp hàng tuần ứng với nội quy lớp, trong đó có hình thức biểu dương, khen
thưởng và kỷ luật cụ thể từng trường hợp và được công khai vào buổi sinh hoạt
cuối tuần.
Phiếu khảo sát thông tin học sinh:
Làm xong công tác tổ chức lớp, giáo viên tiến hành khảo sát để nắm được
những thông tin có liên quan đến hoàn cảnh, đời sống gia đình của các em. Qua
đó giúp giáo viên chủ nhiệm biết được hoàn cảnh từng đối tượng học sinh, trong
số đó dễ dàng nhận ra được những học sinh có hoàn cảnh khó khăn, đặc biệt…
dẫn đến khả năng bỏ học cao để động viên, thông báo với nhà trường kịp thời
giúp đỡ.
PHIẾU KHẢO SÁT THÔNG TIN HỌC SINH
1. Họ và tên học sinh: …………………………………………
2. Chỗ ở hiện nay: ………………… Số điện thoại của gia đình:………
3. Họ tên cha: …………………….., tuổi…………., nghề nghiệp: …………..
4. Họ tên mẹ: ……………………..., tuổi…………., nghề nghiệp: ………….
5. Gia đình có bao nhiêu anh, chị em; nghề nghiệp của anh, chị, em …………..
6. Điều kiện kinh tế gia đình:………………….
7. Năng khiếu:……………………….. Sở thích:……………………….………
6


8. Ước mơ của em sau này làm gì: ……………………………………………

9. Chỉ tiêu phấn đấu của em trong năm học 2015 - 2016:
Học lực:………………………..Hạnh kiểm:……………………………….
10. Ngoài giờ học em thường làm gì để giúp đỡ gia đình: ……………………
………………………………………………………………………………….
11. Trong học tập và trong cuộc sống em gặp phải khó khăn gì: ……………….
…………………………………………………………………………………
12. Những người bạn thân của em tên gì, học lớp nào: ………………………..
………………………………………………………………………………….
13. Em có ý kiến, đề nghị gì với GVCN và nhà
trường: .................................................................................................................
……….
Sau khi nắm được những thông tin của các em, giáo viên chủ nhiệm sẽ
phân luồng đối tượng học sinh, lập sổ để theo dõi dành riêng cho những đối
tượng học sinh này.
SỐ HỌC SINH ĐẶC BIỆT
TT Họ và tên Biểu hiện đặc biệt

Đặc điểm gia đình Biện pháp giáo
dục chính

1
2
3
SỐ HỌC SINH CHẬM TIẾN BỘ
Đầu năm

Giữa kì I

Học kì I

Giữa kì II

Cả năm

Nam
Nữ
SỔ THEO DÕI HỌC SINH BỎ HỌC
TT Họ và tên Bỏ học
ngày

Các nguyên nhân học sinh bỏ học
Hoàn cảnh
Học lực yếu Nguyên nhân
kinh tế gia
kém
khác
đình khó khăn

1
2
3

7


2 3.3. Giải pháp thứ ba: Giáo viên chủ nhiệm cần tiếp xúc, trao đổi với
phụ huynh học sinh qua phiên họp phụ huynh đầu năm
Nếu ở trường các em là học sinh của giáo viên chủ nhiệm thì ở nhà các
em là thành viên của một gia đình, là con của cha mẹ. Cả giáo viên chủ nhiệm
và cha mẹ các em đều là những người chịu trách nhiệm về kết quả giáo dục của

học sinh. Tôi thiết nghĩ, để tránh được tình trạng học sinh bỏ học thì phụ huynh
và giáo viên chủ nhiệm phải đồng cảm, hiểu nhau: Ở nhà, cha mẹ nhắc nhở, dạy
bảo động viên con em mình, ở trường thầy cô tận tình chỉ dạy thì chắc chắn học
sinh ấy sẽ vâng lời.
Trong phiên họp phụ huynh đầu năm tôi yêu cầu toàn thể phụ huynh đều
có mặt bằng cách gửi giấy mời trước một tuần. Nếu ngày đó phụ huynh có việc
không đến được thì sáng hôm sau phải đến gặp giáo viên chủ nhiệm tại trường
bởi một lí do thật đơn giản: Phụ huynh không biết được giáo viên chủ nhiệm là
ai và như thế nào thì không thể nắm được kết quả học tập của con em mình.
Cuộc họp đầu năm tôi thường thống nhất với phụ huynh là: nếu các em
nghỉ học vì một lí do nào đó thì phụ huynh phải có trách nhiệm gọi điện, nhắn
tin, hay ghi vào một mảnh giấy thông báo kịp thời cho giáo viên biết lí do hôm
đó em không tới trường. Còn về phía giáo viên tôi cũng phải có trách nhiệm
thông báo tới phụ huynh khi các em vắng mặt vô lí do.
Và trong cuộc họp đầu năm giáo viên chủ nhiệm phải cố gắng nắm được
số điện thoại liên lạc của gia đình, đây là điều kiện thuận lợi giúp giáo viên chủ
nhiệm trao đổi gián tiếp với cha mẹ học sinh khi cần thiết. Ngoài ra, cần phải
tiếp xúc riêng để trao đổi thông tin với cha mẹ của những học sinh có hoàn
cảnh khó khăn, đặc biệt đây là điều rất cần thiết, không thể thiếu đối với giáo
viên làm công tác chủ nhiệm. Thông qua công việc này giúp giáo viên biết
được các thói quen, sở thích, thái độ của học sinh thường biểu hiện ở gia đình.
Qua đó giúp cha mẹ nắm được tình hình học tập, những dấu hiệu sa sút của các
em và thấy được sự quan tâm của nhà trường đối với gia đình từ đó tạo được
niềm tin đối với phụ huynh trong việc giáo dục con cái. Mối quan hệ có tác
động hai chiều này nhằm hạn chế tình trạng học sinh bỏ học giữa chừng.
2.3.4. Giải pháp thứ tư: Giáo viên chủ nhiệm cần “có tài và có tâm”
Để lớp thực sự đi vào nề nếp, học sinh không nghỉ học, bỏ học và chăm
chú học tập, tham gia hoạt động tốt tôi đã bám sát kế hoạch giảng dạy từng học
kì, kế hoạch của Đoàn trường, Nhà trường để đề ra kế hoạch hoạt động cho lớp
chủ nhiệm. Lớp tiến hành hoạt động theo sự quản lí và theo dõi của Ban Cán sự

lớp có sự kiểm tra đôn đốc, nhắc nhở của giáo viên chủ nhiệm. Ở mỗi tuần, mỗi
tháng tôi đều có lời khen đúng lúc cũng như kịp thời uốn nắn những hành vi sai
trái, đặc biệt đối với những học sinh trốn tiết, nghỉ học.
Đối với học sinh thường xuyên bỏ tiết, nghỉ học, chưa ngoan tôi tìm hiểu
nguyên nhân, đặt ra câu hỏi cho mình. Vì sao học sinh lại hành động như vậy và
8


gần gũi các em nhiều hơn. Phải biết lắng nghe, thấu hiểu điều các em nói bằng
trái tim của mình rồi tìm cách tháo gỡ, gần gũi, thân thiện, bao dung, vị tha với
các em hơn.
Thuyết phục bằng lời nói rõ ràng, dứt khoát, có lý, bằng tình cảm và
nguyên tắc tác động lên nhận thức và tình cảm của học sinh như: dành thời
gian trò chuyện nói về học tập, về cuộc sống, nêu gương người tốt việc tốt cụ
thể trong nhà trường, bằng các câu chuyện giáo dục về đạo đức, hoặc tới tận
nhà tìm hiểu nguyên nhân. Theo tôi, đây là hình thức giáo dục có hiệu quả cao
bởi lẽ qua việc đến thăm gia đình học sinh sẽ tạo được sự đồng cảm, thân thiện
giữa phụ huynh và giáo viên chủ nhiệm. Chính mối thiện cảm này giúp học
sinh phải tự ý thức được hành vi của mình để xứng đáng với sự quan tâm dạy
dỗ của thầy cô.
Đưa các em vào hoạt động tập thể trong và ngoài trường với những
nhiệm vụ cụ thể. Khuyến khích khen chê đúng mục đích, đúng việc, đúng lúc,
đúng chỗ, tế nhị và có hiệu quả. Kiên trì quan tâm, tạo sự tin tưởng của học sinh,
tạo niềm tin để các em cởi mở, nói những tâm sự, trăn trở của mình cho giáo
viên chủ nhiệm biết, từ đó tôi sẽ nhận định được vì sao em lại có ý định bỏ học
và có những hành động như vậy, để có biện pháp giáo dục hợp lý. Mỗi học sinh
đều có đặc điểm về tâm sinh lý, về mức độ nhận thức, về vốn sống, cách cư xử
hoàn cảnh khác nhau. Vì thế, khi giáo dục những học sinh này không nên quá
máy móc, rập khuôn một cách hình thức làm vậy sẽ không bền vững trong giáo
dục các em.

Và việc làm này được thực hiện thường xuyên liên tục, kiên trì không bỏ
qua dù bất cứ lí do nào. Tôi luôn luôn giữ uy tín đối với học sinh, nói đi đôi với
làm, việc làm phải tới nơi tới chốn. Là giáo viên chủ nhiệm cũng là giáo viên
trực tiếp giảng dạy bộ môn Ngữ Văn ở lớp, tôi luôn ứng dụng phương pháp mới,
sử dụng thường xuyên đồ dùng dạy học trực quan để thu hút, tạo hứng thú học
tập cho các em. Bởi giáo viên không có trình độ cao kiến thức rộng thì khó mà
thành công trong công tác giáo dục.
Ngoài ra, tôi còn sắp xếp thời gian để đọc nhiều tài liệu, thường xuyên
theo dõi thời sự, tin tức nhằm làm phong phú kiến thức cho bản thân từ đó giúp
cho việc giáo dục học sinh đạt hiệu quả cao hơn.
Như vậy, giáo viên chủ nhiệm phải là một người tận tâm, yêu nghề, khéo
léo, ứng xử và giao tiếp tốt. Nghĩa là, giáo viên phải có nghệ thuật sư phạm
trong mọi tình huống, phải nhẹ nhàng, tế nhị, phải tôn trọng danh dự của học
sinh. Đến lớp giáo viên luôn tạo sự vui vẻ, lạc quan, nhiệt tình, trách nhiệm,
không nên chán nản, buồn rầu nhất là những chuyện buồn của cá nhân. Khi đến
trường lớp phải ăn mặc gọn gàng, lịch sự nhằm tạo ấn tượng tốt đẹp cho các em
cũng như phụ huynh vì muốn người khác tôn trọng mình thì trước hết mình phải
tôn trọng người, đặc biệt phải tôn trọng chính mình.
9


Tóm lại, giáo viên chủ nhiệm phải là một tấm gương sáng để học sinh noi
theo, không chỉ cần có cái “Tài” mà còn phải có một cái “Tâm” rất lớn. Chỉ có
như thế mới đáp ứng và thực hiện tốt yêu cầu mà xã hội đã tín nhiệm giao phó.
2.3.5. Giải pháp thứ năm: Giáo viên chủ nhiệm cần giáo dục kĩ năng
sống cho học sinh
Kĩ năng sống của con người nói chung đó là sự tự ý thức vai trò trách
nhiệm của bản thân mình trong việc ứng xử với mọi người xung quanh và môi
trường tự nhiên trong đó con người đang tồn tại. Từ những ngày học đầu tiên ở
trường học sinh đã được bồi dưỡng cả hai mặt đức và tài. Sự phát triển của mỗi

người nói chung và học sinh nói riêng được hình thành thông qua việc tiếp thu
tri thức hằng ngày trong cuộc sống như kĩ năng làm việc hợp tác, kĩ năng giao
tiếp, kĩ năng thích nghi, kĩ năng xử lí tình huống, kĩ năng giữ gìn bảo vệ môi
trường… Những kĩ năng này không chỉ đòi hỏi cho một giai đoạn nào đó mà nó
cần thiết cho cả đời người đặc biệt là chuỗi ngày đi học. Khẩu hiệu “Mỗi ngày
đến trường là một ngày vui” xuất hiện ở các trường cũng vì lẽ đó. Kĩ năng sống
được biểu hiện đa dạng tuỳ từng người, từng sự việc và từng hoàn cảnh cụ thể.
Nhưng dù trong trường hợp nào, đối với ai thì kĩ năng sống nhất thiết phải vươn
tới chân lý tốt đẹp: nhân ái, vị tha, bản lĩnh tự tin, khiêm tốn, văn minh lịch sự,
dám nghĩ dám làm, hoà đồng và tôn trọng người khác. Cuộc sống ngày càng
phát triển, đất nước đang hội nhập với thế giới, cơ hội có được vị trí trong xã hội
và khẳng định bản thân của người lao động đang rộng mở, nhưng số lượng
người thất nghiệp vẫn không ngừng gia tăng. Một trong những nguyên nhân
quan trọng là do họ chưa được trang bị những kĩ năng sống cơ bản của một
người lao động. Chính vì vậy, kĩ năng sống cần được mỗi người chúng ta rèn
luyện ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường. Trong bốn trụ cột của giáo dục
được Unesco nêu ra là “học để biết, học để làm việc, học để làm người, học để
cùng chung sống” đã có ba nội dung hàm chứa các yêu cầu kĩ năng sống. Điều
này càng khẳng định hơn nữa tầm quan trọng và cần thiết của nhà trường trong
việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh. Đành rằng hình thành kĩ năng sống
phải qua cả trường học và trường đời nhưng trường học vẫn giữ vị trí nền móng
vì hầu hết mọi người đều được đi học và nội dung học ở trường phổ thông gồm
nhiều lĩnh vực tự nhiên, xã hội cùng nhiều bài học về lối sống tốt đẹp của những
bậc tiền nhân mà học sinh cần học tập noi theo.
Để giáo dục kĩ năng sống cho học sinh lớp chủ nhiệm tôi thường làm
bằng các hình thức như sau:
+ Trong các tiết học, các tiết sinh hoạt hướng nghiệp, hoạt động ngoài giờ
lên lớp.. giáo viên chủ nhiệm cần tổ chức các hoạt động tập thể, để các em được
tham gia vào hoạt động thực tiễn của cuộc sống, tạo cơ hội bộc lộ chân thật
những suy nghĩ, tình cảm, hành vi trong công việc, chia sẻ những khó khăn và

niềm vui cũng như hoàn thiện dần dần các kĩ năng thực hành một cách tự nhiên.
Từ đây, tính ích kỷ cá nhân, ngại khó, vụng về, rụt rè, sợ sệt sẽ nhường chỗ cho
10


lòng bao dung, sự tự tin, dũng cảm, tháo vát, nhanh nhẹn, khéo léo, tinh tế, hoà
đồng và thân thiện. Khi các em thấy mình được hòa nhập, cuộc sống ý nghĩa thì
sẽ không lơ là, sao nhãng, không chán học, không bỏ học và cảm thấy “Mỗi
ngày đến trường là một ngày vui”
+ Ở tiết sinh hoạt lớp, giáo viên cần tạo điều kiện để các em tự đánh giá
nhận xét về bản thân và lớp của mình. Các em có thể trình bày ý kiến về những
việc làm tốt và chưa tốt; cùng nhau xây dựng nội quy của lớp; thiết kế, đề xuất
các việc làm, hoạt động hàng tháng và cả năm học.
+ Ngoài ra, cần tạo cơ hội cho các em được bày tỏ ý kiến của mình đối
với thầy cô giáo, nhà trường và tổ chức tư vấn cho học sinh. Rèn luyện kĩ năng
sống cho học sinh phải thông qua việc làm cụ thể và sự chủ động cao của các
em.
+ Cách rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh phải từ dễ đến khó. Chẳng
hạn khi học sinh hay bỏ tiết, nghỉ học, tôi đã trực tiếp gặp học sinh để trao đổi và
yêu cầu “Em hãy nói vài ý kiến của mình về những vi phạm trong tuần vừa
qua”. Ban đầu, các em còn sợ sệt, trốn tránh, nói năng lí nhí, mắt không dám
nhìn thẳng, gương mặt lo lắng. Nhưng sau vài lần, các em không còn những cái
nhìn ái ngại, trở nên mạnh dạn hơn, cảm thấy hối lỗi và hứa sẽ khắc phục, sữa
chữa cộng thêm một môi trường giáo dục thân thiện hoà đồng, từ đó các em
không còn trốn tiết, nghỉ học nữa.
2.3.6. Giải pháp thứ sáu: Giáo viên chủ nhiệm cần thông báo tình hình
học tập, nề nếp của học sinh đến phụ huynh
Thông thường, với học sinh hay vi phạm nội quy trường lớp về nhà sợ bị
la mắng, thậm chí bị đánh đập nên các em thường giấu cha mẹ. Vì vậy, tôi có kế
hoạch thông báo cho gia đình học sinh biết kết quả học tập, rèn luyện đạo đức,

lao động,… sau 1 tháng đầu mỗi học kì, giữa học học kì I, cuối học kì I, giữa
học kì II và cuối học kì II cũng như cả năm. Và khi nhận được kết quả từ giáo
viên chủ nhiệm thì gia đình cũng kịp thời nắm bắt được tinh thần học tập, hành
vi của con em mình. Từ đó có biện pháp giáo dục kịp thời.

11


2.3.7. Giải pháp thứ bảy: Giáo viên chủ nhiệm cần động viên các em về
mặt vật chất cũng như tinh thần
Một giáo viên nhận nhiệm vụ làm công tác chủ nhiệm, quản lý một lớp
học với 41 học sinh quả là không dễ dàng, muốn tất cả các em đều trở thành học
sinh ngoan, kết quả học tập tốt lại càng không dễ. Năm học nào cũng vậy, lớp
học nào cũng vậy, thầy cô chủ nhiệm là những người luôn đối mặt với biết bao
khó khăn, thử thách và mong muốn duy nhất là làm thế nào cho học sinh mình
thành đạt bởi sự nghiệp trồng người là tiếng vang suốt cuộc đời đối với các thầy
giáo, cô giáo, làm tốt được học sinh nhớ, nếu làm điều gì sai thì học sinh cũng
không quên…Hạn chế tối đa những trường hợp phải đưa ra hội đồng kỷ luật, vì
nếu học sinh bị đình chỉ học tập hay bị ghi vào học bạ hạnh kiểm yếu sẽ đeo
đuổi suốt đời đối với các em mà bản thân thầy cô chủ nhiệm cũng thấy đau lòng
trước những trường hợp như thế.

12


Vì vậy, tôi thường tạo mọi điều kiện giúp đỡ, động viên, chia sẻ với các
em về vật chất cũng như tinh thần đó là:
- Đối với những em mà phụ huynh chưa quan tâm đến học hành của con
cái, tôi đã gặp trực tiếp phụ huynh trao đổi để cha mẹ thấy được tầm quan trọng
của việc học, từ đó kết hợp với nhà trường quản lí, nhắc nhở, đôn đốc các em

trong học tập, nhất là thời gian tự học ở nhà. Bên cạnh đó, giáo viên chủ nhiệm
cùng với gia đình tăng cường việc quản lí các em ngoài giờ học, phân công cán
bộ lớp có năng lực giúp đỡ các em trong giờ học cũng như khi vui chơi, tạo môi
trường thân thiện và hứng thú trong học tập, giúp các em ham thích đến trường.
- Đối với những em có hoàn cảnh khó khăn, đặc biệt thì giáo viên chủ
nhiệm không chỉ là người thầy, người cô mà còn phải thật sự là người thân thiết,
luôn gần gũi, chia sẻ, lắng nghe tâm tư, tình cảm của các em, giúp các em cả vật
chất lẫn tinh thần, cố gắng vận động các nguồn quỹ trong và ngoài nhà trường,
kêu gọi những tấm lòng vàng và bản thân giáo viên chủ nhiệm cần giúp đỡ các
em một phần nào về vật chất để giải quyết những khó khăn nhất thời, tạo điều
kiện cho các em tiếp tục theo đuổi ước mơ và nguyện vọng của mình.
- Với những em học kém, tiếp thu bài chậm tôi thường có ý kiến lên ban
giám hiệu nhà trường nên có kế hoạch cho giáo viên bộ môn tổ chức phụ đạo để
các em có thể theo kịp chương trình, lấp đầy những lỗ hổng kiến thức, có như
vậy các em mới dám tự tin đến trường và ham mê học tập.

Giáo viên chủ nhiệm lớp 11B3 động viên, chia sẻ với các em học sinh
13


2.4. Hiệu quả
Trong năm học 2015 - 2016 với việc áp dụng các biện pháp khắc phục
tình trạng học sinh bỏ học, tôi đã duy trì được sĩ số học sinh của lớp 11B3 với
kết quả sau đây:
HỌC SINH BỎ HỌC VÀ ĐI HỌC TRỞ LẠI
TT
Họ và tên
1
Đinh Văn Hùng

Bỏ học ngày
2/10/2015

Nguyên nhân
Do lười biếng, đua
đòi, ham chơi với
bạn bè nên bỏ học

2

Bùi Thị Huế

3/10/2015

3

Quách Văn An

25/2/2016

Do hoàn cảnh gia
đình khó khăn phải
bỏ học để giúp bố
mẹ
Do tiếp thu bài kém,
kết quả học tập yếu
không muốn đi học

Kết quả
Đi học trở lại.

Hiện em có
chiều hướng
phát triển tốt.
Đi học trở lại.
Cuối năm đạt
danh hiệu học
sinh tiên tiến.
Đi học trở lại.
Chịu khó, chăm
học.

14


Em Đinh Văn Hùng, Quách Văn An, Bùi Thị Huế, bỏ học và đi học trở lại
3. Kết luận
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói “Một dân tộc dốt là một dân tộc yếu”. Thật
vậy, một dân tộc mà dân trí thấp kém thì khó có điều kiện để tiếp thu và phát
huy tinh hoa văn hóa, khoa học, công nghệ mới của nhân loại. Vì vậy, duy trì sĩ
số học sinh, giảm tỷ lệ học sinh bỏ học, lưu ban là việc làm đòi hỏi ngoài những
phẩm chất và năng lực của một giáo viên bình thường khác, giáo viên chủ nhiệm
lớp còn phải có lòng nhiệt tình, trách nhiệm, chấp nhận gian khó để làm tốt công
tác chủ nhiệm của mình. Trong công tác này, giáo viên cần có lòng kiên nhẫn, có
nghệ thuật giao tiếp với học sinh, dành nhiều thời gian và tâm sức thì khi đó
công tác duy trì sĩ số học sinh sẽ không còn khó khăn phức tạp nữa.
Như vậy, giáo dục là cả một quá trình rất cần sự nỗ lực và kiên trì của mỗi
giáo viên, cần biết lựa chọn và kết hợp sử dụng các phương pháp phù hợp với
từng đối tượng học sinh. Bằng lòng yêu nghề mến trẻ, bằng sự vị tha, bao dung,
độ lượng thì giáo viên chủ nhiệm sẽ thành công trong công tác giáo dục học
sinh. Nói cách khác, nhà giáo là một con người trí tuệ, đức độ giàu lòng nhân ái

khoan dung có vai trò như là người cha, người mẹ đúng như câu nói: “Cha mẹ
cho hình hài vóc dáng còn thầy cô cho các em kiến thức, nhân nghĩa để các em
có thể vững bước trên con đường đời đầy chông gai thử thách”.
Trên đây là một số biện pháp nhằm khắc phục tình trạng học sinh bỏ học
trong công tác chủ nhiệm mà tôi đã sử dụng và đạt được kết quả tốt sau nhiều
năm làm chủ nhiệm. Tuy nhiên, dù cố gắng nhưng chắc chắn không thể tránh
khỏi những thiếu sót, rất mong nhận được ý kiến đóng góp của cấp trên, đồng
nghiệp để tôi có dịp bổ sung, sửa chữa và tích luỹ thêm được nhiều kinh
nghiệm.
Tôi xin chân thành cảm ơn.
XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ

Thanh Hóa, ngày 25 tháng 5 năm 2016
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình
tự viết, không sao chép nội dung
của người khác.
Người thực hiện

Nguyễn Thị Mai

15


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Thông tư, công văn của Bộ GD và ĐT về việc xây dựng trường học thân thiện,
học sinh tích cực.
2.Thông tư 12/TT-BGDĐT, ngày 28/3/2011 về việc ban hành điều lệ trường
THCS, THPT và trường PT có nhiều cấp học.
3. Tài liệu trên mạng internet
4. Nghiên cứu khoa học sư phạm ứng dụng, NXB Đại học quốc gia Hà Nội

2011.
5. PGS.TS. Nguyễn Thanh Bình, Giáo dục kỹ năng sống ở Việt Nam. NXB giáo
dục, 2006.

16


17