Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả xây dựng tập thể lớp 12c4 vững mạnh ở trường THPT lê lai

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HOÁ

TRƯỜNG THPT LÊ LAI

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ
XÂY DỰNG TẬP THỂ LỚP 12C4 VỮNG MẠNH
Ở TRƯỜNG THPT LÊ LAI

Người thực hiện: Trịnh Thị Hà
Chức vụ: Tổ phó CM
SKKN thuộc lĩnh vực: Công tác Chủ nhiệm

THANH HOÁ NĂM 2016
1


MỤC LỤC
MỤC LỤC...................................................................................................................................2
1. MỞ ĐẦU.................................................................................................................................3
- Lý do chọn đề tài..................................................................................................................3
- Mục đích nghiên cứu............................................................................................................4
- Đối tượng nghiên cứu...........................................................................................................4
- Phương pháp nghiên cứu......................................................................................................4
2. NỘI DUNG CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM.................................................................5
2.1. Cơ sở lý luận....................................................................................................................5
2.1.1. Vị trí, vai trò của giáo viên chủ nhiệm lớp................................................................5
2.1.2. Nhiệm vụ của giáo viên chủ nhiệm...........................................................................6
2.1.3. Những yêu cầu đối với giáo viên chủ nhiệm lớp......................................................6
2.1.4. Phương pháp công tác giáo viên chủ nhiệm lớp.......................................................7

2.2. Thực trạng của công tác chủ nhiệm ở trường THPT Lê Lai............................................7
2.2.1. Đặc điểm tình hình nhà trường.................................................................................7
2.2.2. Thực trạng về công tác chủ nhiệm ở trường THPT Lê Lai.......................................8
2.3. Giải pháp và tổ chức thực hiện........................................................................................9
2.4. Hiệu quả đạt được..........................................................................................................19
3. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ....................................................................................................21
- Kết luận..............................................................................................................................21
- Kiến nghị............................................................................................................................22
TÀI LIỆU THAM KHẢO.........................................................................................................24
4. Thông tư 58/TT-BGDĐT, ngày 12/12/2011 về việc ban hành quy chế đánh giá, xếp loại học
sinh THCS và THPT.................................................................................................................24
6. Một số bài viết tham luận trên internet về công tác chủ nhiệm............................................24
PHỤ LỤC..................................................................................................................................25

2


1. MỞ ĐẦU
- Lý do chọn đề tài
Ở các trường phổ thông, giáo viên chủ nhiệm lớp có vai trò đặc biệt quan
trọng với vị trí là cầu nối giữa học sinh, phụ huynh và nhà trường. Bởi vì giáo
viên chủ nhiệm là người phụ trách, tổ chức, điều khiển mọi hoạt động của lớp, là
nhân vật trung tâm, là linh hồn của lớp, là người có ảnh hưởng sâu sắc đến sự
hình thành và phát triển nhân cách cũng như kết quả giáo dục của học sinh trong
lớp. Mặt khác, giáo viên chủ nhiệm còn là người ảnh hưởng rất lớn đến sự phát
triển và tiến bộ của từng thành viên và tập thể lớp, là người xây dựng, tổ chức
tập thể (đội ngũ cán bộ lớp) hoạt động tự quản trong việc thực hiện các nhiệm
vụ học tập, rèn luyện, sinh hoạt để trên cơ sở đó phát huy được sức mạnh của tập
thể, tính tích cực, chủ động của học sinh, đồng thời thường xuyên bồi dưỡng
năng lực cho đội ngũ này để tăng cường sức mạnh tự quản, tự chủ, năng động

hợp lí của tập thể học sinh, từ đó xây dựng tập thể lớp ngày càng vững mạnh.
Muốn làm tốt vai trò giáo viên chủ nhiệm lớp, mỗi thầy cô giáo không chỉ
vững vàng về chuyên môn nghiệp vụ, có kinh nghiệm, tinh tường trong việc
nắm bắt tâm lý học sinh và khéo léo trong xử lý tình huống sư phạm, luôn công
bằng, công khai trước học sinh trong việc khen - chê - thưởng - phạt đối với các
em. Điều này đã góp phần rất lớn vào việc xây dựng tập thể lớp đoàn kết, vững
mạnh, có ý thức tự quản tốt, tinh thần tập thể, tinh thần tự giác cao, ý thức tổ
chức kỷ luật tốt cũng như các kỹ năng sống cho các em ngày càng hoàn thiện.
Ngoài ra, giáo viên chủ nhiệm phải là người biết tổ chức, hướng dẫn cho tập thể
lớp hoạt động; biết phát huy năng lực tự quản của học sinh thông qua việc tạo ra
“bộ máy” cán bộ lớp do chính học sinh đảm nhiệm… Nếu không có cái tâm,
không có tấm lòng của một người cha, người mẹ lo lắng cho học sinh một cách
thật lòng, có lẽ người giáo viên chủ nhiệm sẽ không thể làm tốt nhiệm vụ của
mình. Bởi có bao nhiêu việc “có tên” và “không tên” đòi hỏi người giáo viên
chủ nhiệm phải ra tay giải quyết, có biết bao trách nhiệm mà người giáo viên
chủ nhiệm phải gánh trên vai.
Vì vậy để xây dựng được tập thể lớp vững mạnh đòi hỏi người giáo viên
chủ nhiệm phải xây dựng môi trường lớp học có lề lối, có khuôn mẫu nhằm
hướng cho các em một ý thức xây dựng cho mình một nề nếp trong học tập,
trong sinh hoạt tập thể một cách hợp lý nhằm nâng cao ý thức, sức khoẻ phục vụ
tốt cho học tập.
Xuất phát từ những lý do trên, Tôi lựa chọn đề tài “Một số giải pháp
nhằm nâng cao hiệu quả xây dựng tập thể lớp 12C4 vững mạnh ở trường
THPT Lê Lai”. Với hy vọng gợi ý cho các đồng nghiệp làm tốt hơn công tác
chủ nhiệm góp phần hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao trong năm học.

3


- Mục đích nghiên cứu

Tổ chức tập thể lớp theo hướng tự quản tích cực, phát huy được mọi tiềm
năng, vai trò của học sinh trong các hoạt động xây dựng tập thể lớp vững mạnh.
Thông qua các biểu mẫu theo dõi, có thể nhận xét đánh giá sát thực ưu
điểm, nhược điểm từng thành viên trong lớp trong hàng tuần, hàng tháng để điều
chỉnh và động viên, giúp đỡ kịp thời. Qua đó tác động vào tư tưởng, tình cảm và
năng lực của mọi thành viên trong lớp, giúp cho học sinh phát huy hết những
khả năng sẵn có của mình để góp sức xây dựng tập thể lớp ngày càng phát triển
về mọi mặt.
Vì giáo viên chủ nhiệm không thể làm thay mọi việc của học sinh và
không phải lúc nào chủ nhiệm cũng có mặt trên lớp để chỉ đạo những công việc
thường ngày của lớp. Mặt khác, sự quá nhiệt tình của giáo viên chủ nhiệm lúc
nào cũng hiện diện ở lớp sẽ khiến cho học sinh nảy sinh tâm lí ỷ lại, trông chờ ở
giáo viên chủ nhiệm, thiếu trách nhiệm với bản thân và với tập thể. Cần phải làm
cho học sinh nhận thức được rằng tập thể lớp chính là ngôi nhà của chính các
em. Chính các em chứ không phải ai khác là người có trách nhiệm gắn bó xây
dựng, tô điểm ngôi nhà thân thương của mình, làm cho nó ngày càng đàng
hoàng hơn, đẹp lên trong mắt mọi người. Trong quá trình ấy, giáo viên chủ
nhiệm chỉ là người đóng vai trò cố vấn, điều khiển từ xa.
- Đối tượng nghiên cứu
Nghiên cứu những vấn đề lý luận công tác chủ nhiệm lớp, thực trạng công
tác chủ nhiệm lớp ở trường THPT Lê Lai;
Giải pháp nâng cao hiệu quả xây dựng tập thể lớp 12C4 vững mạnh.
- Phương pháp nghiên cứu
+ Phương pháp nghiên cứu lý luận:
Thu thập những thông tin lý luận về vai trò của người giáo viên chủ
nhiệm lớp trong công tác giáo dục học sinh, các bài tham luận trên Internet, một
số sáng kiếveefkinh nghiệm về công tác chủ nhiệm của một số đồng nghiệp, bạn
bè trường bạn.
+ Phương pháp điều tra, lập phiếu hỏi:
Điều tra tình hình lớp, trước khi nhận lớp chủ nhiệm (hồ sơ, điểm thi

tuyển đầu vào của học sinh, học lực, hạnh kiểm, chức vụ cán sự lớp, hoàn cảnh
gia đình, lý lịch học sinh...)
Trò chuyện, quan sát, trao đổi với giáo viên bộ môn, với học sinh, với Hội
cha mẹ học sinh, bạn bè.
Lập mẫu sơ yếu lý lịch để học sinh tự điền theo mẫu.
+ Phương pháp phân tích số liệu:
Kết quả cụ thể qua từng học kỳ của năm học và qua tổng kết của từng
năm học sẽ có sự thay đổi. Giáo viên chủ nhiệm sẽ tìm ra những hạn chế, và mặt
tích cực để có giải pháp phù hợp hơn cho năm chủ nhiệm tiếp theo.
4


+ Phương pháp tổng kết kinh nghiệm:
Tham khảo những báo cáo tổng kết hàng năm của nhà trường.
Tham khảo kinh nghiệm của đồng nghiệp trường bạn, trường mình.
Tổng kết rút kinh nghiệm cho bản thân để năm tiếp theo hoàn thành tốt
hơn công tác chủ nhiệm lớp.
2. NỘI DUNG CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
2.1. Cơ sở lý luận
2.1.1. Vị trí, vai trò của giáo viên chủ nhiệm lớp
Giáo viên chủ nhiệm là nhân vật trung tâm để hình thành và phát triển
nhân cách học sinh và là cầu nối giữa gia đình và nhà trường, nhà trường và xã
hội. Giáo viên chủ nhiệm lớp thực hiện nhiệm vụ quản lí lớp học và là nhân vật
chủ chốt, người tập hợp, dìu dắt giáo dục học sinh phấn đấu trở thành con
ngoan, trò giỏi, bạn tốt, công dân tốt và xây dựng một tập thể học sinh vững
mạnh. Do đó, giáo viên chủ nhiệm lớp có một số vai trò sau:
- Thay mặt Hiệu trưởng quản lí một lớp học:
Giáo viên chủ nhiệm lớp do Hiệu trưởng phân công và thay mặt Hiệu
trưởng để quản lí và tổ chức các hoạt động giáo dục học sinh ở một lớp học. Vai
trò quản lí của giáo viên chủ nhiệm lớp thể hiện trong việc xây dựng và tổ chức

thực hiện các kế hoạch giáo dục, đôn đốc, kiểm tra và đánh giá kết quả học tập
và tu dưỡng của học sinh trong lớp.
Giáo viên chủ nhiệm phải trả lời các câu hỏi về chất lượng học tập và
hạnh kiểm của học sinh trong lớp trước Hiệu trưởng, trước Hội đồng sư phạm
của nhà trường và trước phụ huynh học sinh của lớp khi tổng kết năm học.
- Người xây dựng tập thể học sinh thành một khối đoàn kết:
Giáo viên chủ nhiệm bằng các biện pháp tổ chức, giáo dục, bằng sự
gương mẫu và quan hệ tình cảm, giáo viên chủ nhiệm xây dựng khối đoàn kết
trong tập thể, dìu dắt các em như con em mình trưởng thành theo từng năm
tháng. Học sinh kính yêu giáo viên chủ nhiệm như cha mẹ mình, đoàn kết thân
ái với bạn bè như anh em ruột thịt, lớp học sẽ trở thành một tập thể vững mạnh.
Tình cảm của lớp càng bền chặt, tinh thần trách nhiệm và uy tín của giáo viên
chủ nhiệm càng cao thì chất lượng giáo dục càng tốt.
- Người tổ chức các hoạt động giáo dục học sinh trong lớp:
Vai trò tổ chức của giáo viên chủ nhiệm thể hiện trong việc thành lập bộ
máy tự quản của lớp, phân công trách nhiệm cho từng cá nhân, các tổ, nhóm,
đồng thời tổ chức thực hiện các mặt hoạt động theo kế hoạch giáo dục được xây
dựng hàng năm. Các phong trào thi đua học tập đi vào thực chất, các cuộc sinh
hoạt các đoàn thể có nội dung hấp dẫn, phong trào văn hóa, văn nghệ, thể thao
được tiến hành thường xuyên… Chất lượng học tập và tu dưỡng đạo đức của
5


học sinh phụ thuộc rất nhiều vào trật tự, tính kỉ luật, vào tinh thần đoàn kết và
truyền thống của tập thể lớp cũng như các hoạt động đa dạng của lớp.
- Cố vấn đắc lực cho các đoàn thể của học sinh trong lớp:
Giáo viên chủ nhiệm lớp cần phải nắm vững điều lệ, tôn chỉ mục đích,
nghi thức và nội dung hoạt động của các đoàn thể. Với tinh thần trách nhiệm,
với kinh nghiệm công tác của mình làm tham mưu cho chi Đoàn thanh niên của
lớp lập kế hoạch công tác, bầu ra ban lãnh đạo chi đoàn, tổ chức các nội dung

hoạt động và phối hợp với Ban cán sự lớp để xây dựng tập thể, đem lại hiệu quả
giáo dục tốt nhất.
- Giữ vai trò chủ đạo trong việc phối hợp với các lực lượng giáo dục:
Gia đình, nhà trường và xã hội là ba lực lượng giáo dục, trong đó nhà
trường là cơ quan giáo dục chuyên nghiệp, hoạt động có mục tiêu, nội dung,
chương trình và phương pháp giáo dục dựa trên cơ sở khoa học. Do vậy, giáo
viên chủ nhiệm phải là người chủ đạo trong điều phối các hoạt động giáo dục
cùng với các lực lượng giáo dục đó một cách có hiệu quả nhất. Năng lực, uy tín
chuyên môn, kinh nghiệm công tác của giáo viên chủ nhiệm lớp là điều kiện
quan trọng để tập hợp lực lượng, phối hợp thành công các hoạt động giáo dục
cho học sinh trong lớp.
2.1.2. Nhiệm vụ của giáo viên chủ nhiệm
Nhiệm vụ của giáo viên chủ nhiệm lớp được quy định tại điều 31, Điều lệ
trường THCS, THPT và trường phổ thông có nhiều cấp học ( Ban hành kèm
theo thông tư 12/2011/TT-BGDĐT ngày 28/03/2011 của Bộ GD&ĐT). Những
nhiệm cụ thể giáo viên chủ nhiệm trong thực tế phải làm gồm:
- Nghiên cứu, nắm vững tình hình học sinh của lớp.
- Xây dựng bộ máy tổ chức tự quản của lớp.
- Thiết lập tốt các mối quan hệ trong tập thể.
- Tổ chức các hoạt động đa dạng cho tập thể học sinh.
- Phối hợp với giáo viên bộ môn và các lực lượng giáo dục khác để giáo
dục học sinh.
2.1.3. Những yêu cầu đối với giáo viên chủ nhiệm lớp
Giáo viên chủ nhiệm lớp là người thay mặt hiệu trưởng tổ chức các hoạt
động, xây dựng lớp thành một tập thể vững mạnh để giáo dục học sinh theo mục
tiêu đã đề ra, do đó người giáo viên chủ nhiệm lớp phải phấn đấu để đạt được
các yêu cầu sau đây:
- Có năng lực chuyên môn tốt, có điều kiện gần gũi theo dõi, giúp đỡ học
sinh học tập, rèn luyện một cách thường xuyên.
- Nắm vững lí luận sư phạm, sử dụng các phương pháp giáo dục tập thể và

giáo dục cá biệt, có kinh nghiệm tổ chức các hoạt động phù hợp với tâm lí lứa
tuổi học sinh và với điều kiện thực tế của lớp, của nhà trường một cách linh hoạt.

6


- Có tư cách đạo đức tốt, gương mẫu trong cuộc sống, lao động và trong
quan hệ với đồng nghiệp và học sinh. Giáo viên chủ nhiệm phải là tấm gương
sáng về mọi phương diện cho học sinh noi theo.
- Có khả năng tổ chức và có năng lực hoạt động văn nghệ, thể dục, thể
thao… để có thể lôi cuốn học sinh cùng tham gia…
2.1.4. Phương pháp công tác giáo viên chủ nhiệm lớp
Phương pháp công tác của người giáo viên chủ nhiệm lớp là hệ thống đa
dạng, bao gồm:
- Phương pháp vận động quần chúng:
Xây dựng tập thể học sinh vững mạnh, thực chất là vận động, giáo dục
học sinh đưa vào các hoạt động có nền nếp, có kỉ luật chặt chẽ, tạo dư luận lành
mạnh, xây dựng truyền thống, viễn cảnh tương lai…nhằm biến tập thể học sinh
thành môi trường giáo dục.
- Phương pháp giáo dục cá biệt:
Điều tra nắm vững đặc điểm của các đối tượng giáo dục, nắm vững tình
hình kinh tế, văn hóa, giáo dục ở địa phương để phân loại và có các tác động thích
hợp. Sự phân loại học sinh được tiến hành theo các mặt: học lực, hạnh kiểm, sức
khỏe, hứng thú, sở trường, năng khiếu… Trên cơ sở phân loại học sinh, giáo viên
chủ nhiệm biết và có kế hoạch giáo dục học sinh yếu kém về mặt văn hóa, đạo
đức, học sinh có năng khiếu, có thành tích cao trong học tập và tu dưỡng.
- Phương pháp tổ chức sinh hoạt tập thể:
Đưa học sinh vào các tập thể đoàn, có kỉ luật chặt chẽ, có nội quy, điều lệ.
Sống trong một tổ chức mỗi học sinh tự xác định cho mình quyền lợi và nghĩa
vụ và tu dưỡng, phấn đấu vì mục tiêu, lí tưởng chung.

- Phương pháp tổ chức giữa các hoạt động:
Tổ chức cho học sinh hoạt động với nhiều hình thức và nội dung phong
phú, trước hết là hoạt động học tập, sau đó là các hoạt động văn hóa văn nghệ,
thể dục thể thao, tham quan du lịch, vui chơi giải trí… nội dung và hình thức
hoạt động càng phong phú thì càng hấp dẫn đối với học sinh và càng đem lại giá
trị giáo dục cao.
2.2. Thực trạng của công tác chủ nhiệm ở trường THPT Lê Lai
2.2.1. Đặc điểm tình hình nhà trường
Trường trung học phổ thông Lê Lai được thành lập từ năm 1999, trường
đóng tại địa bàn xã Kiên Thọ, huyện Ngọc Lặc. Đây là địa phương đang còn gặp
nhiều khó khăn về mọi mặt: kinh tế chậm phát triển; giao thông đi lại không
thuận tiện; trình độ dân trí chưa được nâng cao; đối tượng học sinh chủyếu là
con nông dân điều kiện học tập còn hạn chế, khoảng cách từ nhà đến trường khá
xa vì thế việc thực hiện các hoạt động giáo dục gặp không ít khó khăn. Mặt
khác, do trình độ dân trí còn thấp nên mức hiểu biết còn hạn chế, mọi vấn đề
liên quan đến học tập đều trông chờ và giao phó cho nhà trường, cho giáo viên

7


chủ nhiệm. Ngoài ra, chất lượng đầu vào của học sinh rất thấp, những năm gần
đây số lượng học sinh không đủ chỉ tiêu. Việc giáo dục hạnh kiểm học sinh gặp
nhiều khó khăn do thiếu sự quan tâm, phối hợp của gia đình học sinh, mặt khác
công tác này cũng chịu nhiều ảnh hưởng từ bên ngoài xã hội. Chính vì vậy, trách
nhiệm của giáo viên bộ môn nói chung và giáo viên chủ nhiệm nói riêng rất vất
vả và nặng nề.
Thực hiện mục tiêu giáo dục toàn diện cho học sinh, trong những năm gần
đây nhà trường hết sức chú trọng công tác giáo dục, chú trọng nâng cao vai trò,
vị trí của giáo viên chủ nhiệm lớp. Đội ngũ giáo viên trong trường gồm: 61 giáo
viên trực tiếp đứng lớp trong đó có 02 giáo viên giỏi cấp tỉnh; Có 51 giáo viên

đạt trình độ chuẩn; 13 giáo viên trên chuẩn. Số lượng cán bộ quản lý 03 người
(có 01 người có trình độ trên chuẩn). Nhà trường có đội ngũ giáo viên trẻ cả tuổi
đời, tuổi nghề, có ý thức nghề nghiệp, ham học hỏi, cầu tiến bộ; Môi trường giáo
dục lành mạnh, an toàn, thân thiện; Tập thể sư phạm đoàn kết, nhất trí, yêu
thương giúp đỡ nhau, đây là một sức mạnh tổng hợp giúp tập thể giáo viên trong
trường yên tâm công tác và bám trường bám lớp.
2.2.2. Thực trạng về công tác chủ nhiệm ở trường THPT Lê Lai
Qua thực tế ở trường THPT Lê Lai cho thấy: Nhận thức của một số giáo
viên về chức năng, nhiệm vụ, tầm quan trọng của công tác chủ nhiệm lớp có lúc
còn chưa toàn diện. Trong nhà trường công tác chủ nhiệm lớp được coi là công
tác kiêm nhiệm nên việc quản lý chỉ đạo giáo viên chủ nhiệm lớp còn chưa được
coi trọng nhiều và quan tâm đúng mức. Một bộ phận giáo viên được phân công
làm công tác giáo viên chủ nhiệm lớp còn hạn chế về năng lực tổ chức, quản lý,
điều hành tập thể lớp. Họ làm việc chủ yếu dựa vào kinh nghiệm sẵn có và mang
nặng tính áp đặt, tính chủ quan đối với học sinh. Sự phối hợp giữa các lực lượng
giáo dục trong và ngoài nhà trường còn lỏng lẻo, chưa chặt chẽ và thường xuyên
do đó chưa hỗ trợ tích cực cho công tác của giáo viên chủ nhiệm. Mặt khác, do
đội ngũ giáo viên hầu hết là giáo viên trẻ, thiếu kiến thức thực tế, kinh nghiệm
làm công tác giáo dục còn hạn chế đặc biệt là phương pháp giáo dục học sinh,
phương pháp giáo dục giá trị sống, kỹ năng sống cho học sinh....
Điều bất cập trong công tác này là các giáo viên chủ nhiệm chưa được đào
tạo quản lý bài bản nên quá trình chỉ đạo thực tiễn nảy sinh hình thức “trăm hoa
đua nở” chưa có sự thống nhất, quy tụ; thiếu tiêu chí đánh giá khoa học, kết quả
đánh giá mang tính chất chủ quan dựa vào kinh nghiệm của người đánh giá và
có phần cảm tính, đây là nguyên nhân chính tạo ra sự bất cập trong đánh giá xếp
loại thi đua của học sinh trong lớp và học sinh giữa các lớp với nhau; Để nâng
cao chất lượng công tác chủ nhiệm lớp của giáo viên cần có những kế hoạch,
mẫu biểu phù hợp, có các tiêu chí đánh giá cụ thể, khoa học công bố công khai
để mọi thành viên trong lớp cùng thực hiện và giám sát lẫn nhau. Đây chính là
chìa khóa để tạo nên động lực giúp đội ngũ cán bộ lớp cùng giáo viên chủ nhiệm

hoàn thành nhiệm vụ quản lý lớp của mình trong năm học một cách tốt nhất,
hiệu quả cao nhất, tránh tình trạng mất công bằng trong đánh giá xếp loại thi đua
8


các cá nhân trong tập thể lớp. Qua đó xây dựng được tập thể lớp đoàn kết thống
nhất, vững mạnh về mọi mặt.
2.3. Giải pháp và tổ chức thực hiện
2.3.1. Sử dụng hệ thống biểu mẫu trong việc thực hiện nhiệm vụ của giáo
viên chủ nhiệm lớp
Với vai trò là giáo viên chủ nhiệm, trong những năm học vừa qua Tôi đã
thiết kế các kế hoạch và các loại mẫu biểu cũng như các tiêu chí đánh giá xếp
loại các cá nhân trong tập thể lớp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của lớp chủ
nhiệm, qua đó nâng cao dần chất lượng giáo dục toàn diện và xây dựng được tập
thể lớp đoàn kết vững mạnh về mọi mặt bằng các giải pháp và tổ chức thực hiện
theo trình tự cụ thể các bước như sau:
Các biểu mẫu công tác chủ nhiệm lớp 12C4
(được trình bày tại phần phụ lục hoặc đính kèm)
TT
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

Các loại biểu mẫu

Ghi chú

Phiếu điều tra lý lịch học sinh.
Sổ theo dõi học sinh chưa ngoan.
Quy định nhiệm vụ Ban cán sự lớp.
Quy định chỗ ngồi của học sinh.
Xây dựng kế hoạch chủ nhiệm.
Hướng dẫn thu nạp các loại hồ sơ hưởng các chế độ học sinh.
Quy định cho điểm và xếp loại thi đua trong lớp.
Sổ theo dõi của lớp
Biên bản sinh hoạt lớp.
Bản cam kết không vi phạm nội quy trường lớp.

Bước 1: Điều tra thông tin học sinh (Biểu mẫu 01)
Sau khi nhận lớp, công việc đầu tiên cần phải làm là lấy thông tin cá nhân
học sinh thông qua phiếu sơ yếu lí lịch học sinh, qua đó sơ bộ nắm bắt tình hình
học sinh trong lớp. Bước tiếp theo là giáo viên chủ nhiệm tổng hợp vào bảng
tính trong Excel bảng thống kê khảo sát đầu năm vào theo các cột ứng với từng
nội dung thông tin để theo dõi và sử dụng làm các báo cáo khác trong năm học
9


khi nhà trường yêu cầu. Đây chính là cơ sở tìm ra các giải pháp giáo dục từng
học sinh có hiệu quả tốt nhất, từ đó có kế hoạch xây dựng được tập thể học sinh
đoàn kết vững mạnh.
Điều quan trọng khi lấy thông tin, giáo viên cần khéo léo và sử dụng các
thủ thuật phù hợp để học sinh tin tưởng và điền các thông tin cá nhân vào bản sơ
yếu lí lịch một cách chính xác, trung thực. Muốn vậy người giáo viên chủ nhiệm

lớp phải gần gũi các em, phải có tấm lòng yêu thương chia sẻ cùng các em.
Đồng thời là chỗ dựa vững chắc để học sinh trao đổi tâm sự cùng hướng những
niềm vui và cùng tháo gỡ những vướng mắc trong học tập và sinh hoạt, tạo niềm
tin cho các em có ý chí vươn lên và coi tập thể lớp là tổ ấm thứ hai của mình.
Sau khi nắm được những thông tin của học sinh, công việc tiếp theo của tôi là sẽ
phải phân luồng đối tượng, quan sát xem những học sinh nào hay vi phạm nội
quy của lớp, của nhà trường có thể dẫn đến sa sút về học tập và sẽ trở thành học
sinh chưa ngoan sau đó lập sổ để theo dõi dành riêng cho những đối tượng học
sinh này (Biểu mẫu 02) đồng thời tìm các biện pháp giáo dục phù hợp.
Bước 2: Ổn định tổ chức lớp
Thực chất của việc xây dựng tập thể lớp vững mạnh là quá trình từng
bước chuyển hoá tâm huyết, nhiệt tình của thầy cô thành ý thức tự quản tự giác
đầy trách nhiệm và thích thú của học sinh, cũng có nghĩa là biến lớp học của
những cá nhân học sinh thành một tập thể học sinh biết tự quản dưới sự quản lý,
chỉ đạo của giáo viên chủ nhiệm. Mỗi học sinh trong lớp là một chủ thể có tính
tự giác cao. Ban cán sự lớp triển khai và tổng kết các hoạt động trong tuần,
tháng, giáo viên chủ nhiệm đóng vai trò tham mưu khi cần thiết. Để làm tốt, giáo
viên chủ nhiệm cần tiến hành các khâu then chốt sau:
- Lựa chọn bầu Ban cán sự của lớp và giao trách nhiệm (Biểu mẫu 03).
Muốn làm tốt việc này các giáo viên chủ nhiệm cần căn cứ vào thông tin
học sinh, học bạ, sự tín nhiệm của học sinh trong lớp, quan sát thực tế của giáo
viên. Sau khi lựa chọn (hoặc bầu) ra Ban cán sự lớp đủ thành phần thì giáo viên
chủ nhiệm cần phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng thành viên gắn với trách
nhiệm quản lý lớp.
Xây dựng dựng đội ngũ tự quản là nền tảng cho công tác chủ nhiệm và
cũng là một việc làm quan trọng và khó khăn đối với giáo viên chủ nhiệm để có
thể xây dựng được tập thể lớp vững mạnh. Hình thành đội ngũ cán bộ tự quản
trên cơ sở cơ cấu tổ chức lớp đã được thiết lập (các tổ chức có thể là cố định, có
thể là tạm thời nhưng cần thiết) để đạt được kết quả hoạt động chung, mục tiêu
của tập thể. Khi lựa chọn đội ngũ cán bộ tự quản (do học sinh trong lớp bầu ra)

người giáo viên chủ nhiệm lớp cần tuân thủ theo các yêu cầu sau:
Có ý thức tổ chức kỷ luật tốt, có khả năng gương mẫu.
Tính tình thẳng thắn, dám đấu tranh, dám phê bình.
Năng nổ hoạt động và sẵn sàng hoạt động.

10


Có khả năng học tập tốt: Từ khá trở lên.
Được tập thể lớp tín nhiệm.
Có hoàn cảnh gia đình thuận lợi.
Chọn đúng người, giao đúng việc dựa trên sự lựa chọn dân chủ, bình
đẳng, khuyến khích sự ứng cử với những cương lĩnh, kế hoạch hành động phù
hợp với từng vị trí.
Đảm bảo có sự phân công trách nhiệm rõ ràng, cụ thể cho từng vị trí.
Đảm bảo mỗi em nhận thức được vị trí, trách nhiệm (nội dung công việc
phải thực hiện) của mình trong cả vai trò độc lập và vai trò phối hợp theo quan
hệ dọc, ngang với những vị trí khác trong tập thể lớp trên cơ sở thực hiện các
nhiệm vụ có mối quan hệ phụ thuộc tích cực.
Đảm bảo mỗi em được bồi dưỡng phương pháp lập kế hoạch, tổ chức
công việc, ghi chép,… Bồi dưỡng cho các em có phương pháp quản lý lớp, có ý
thức trách nhiệm cao đối với lớp, biết phê bình và tự phê bình. Thông qua hướng
dẫn của giáo viên chủ nhiệm, phát huy tối đa sự chủ động, sáng tạo của từng em
và thường xuyên rút kinh nghiệm qua thực tiễn công việc.
Mỗi tháng họp một lần để tổng kết rút kinh nghiệm, giao kế hoạch nhiệm
vụ tháng tới, in sổ theo dõi. Mỗi tuần giao ban một lần vào 15 phút sinh
hoạt đầu giờ thứ 6 để thứ 7 có số liệu sinh hoạt và khen, chê kịp thời.
Trong việc xây dựng đội ngũ cán bộ lớp, giáo viên chủ nhiệm cũng cần
chú ý chọn đúng nguồn, hạn chế việc thay cán bộ lớp giữa chừng, không
phó mặc mọi việc của lớp cho đội ngũ cán bộ lớp. Trong 3 năm học qua

nhờ việc chọn được đội ngũ cán bộ lớp, cán bộ chi đoàn tốt, tôi đã rất dễ
dàng trong công tác chủ nhiệm, nhiều khi do một số lý do nào đó tôi
không trực tiếp quản lý đôn đốc các em nhưng các em vẫn hoàn thành
tốt công việc học tập và rèn luyện và tổ chức tổ tiết sinh hoạt lớp cuối
tuần.
Bước 3: Lập sơ đồ lớp học (Biểu mẫu 04)
Để lập được sơ đồ lớp học (sơ đồ chỗ ngồi học sinh) một cách hợp lý, Tôi
căn cứ vào học lực của học sinh, giới tính, chiều cao và sức khỏe của học sinh
và nhiệm vụ của Ban cán sự lớp để xếp chỗ ngồi cho học sinh. Tuy nhiên, tùy
theo đặc thù của từng lớp, giáo viên chủ nhiệm quy định chỗ ngồi của học sinh
sao cho phù hợp nhất và có thể thay đổi nếu cần thiết. Khi lập xong cần in và
dán công khai trên bàn giáo viên để tất cả giáo viên bộ môn có thể dễ dàng kiểm
tra mức độ chuyên cần trong học tập của từng học sinh trong lớp dễ dàng.
Bước 4: Xây dựng kế hoạch chủ nhiệm ( Biểu mẫu 05)
Giáo viên phải có nghiệp vụ làm công tác chủ nhiệm vững vàng thể hiện
ngay từ khi lập kế hoạch. Kế hoạch giáo dục cần nêu rõ mục tiêu từng tuần, từng
tháng, học kỳ và kết thúc năm học, nội dung trọng tâm của kế hoạch, phương
pháp tiến hành, phương tiện hỗ trợ, địa điểm thực hiện kế hoạch. Nhiều giáo
viên xem nhẹ việc lập kế hoạch làm công tác chủ nhiệm, kế hoạch xây dựng
11


chiếu lệ, sơ sài dẫn tới mục tiêu không rõ, hiệu quả hoạt động của giáo viên chủ
nhiệm chưa cao. Mặt khác, khi lập kế hoạch hoạt động của lớp giáo viên chưa
bám sát mục tiêu giáo dục toàn diện nhà trường đặt ra, hầu hết là việc giải quyết
sự vụ chưa có kế hoạch tổng thể xuyên suốt năm học. Đây là điểm yếu trong
công tác xây dựng kế hoạch công tác chủ nhiệm của giáo viên của nhà trường.
Do vậy, qua thực tế nhà trường trong những năm qua Tôi đã xây dựng kế
hoạch và tổ chức thực hiện theo trình tự các yêu cầu sau:
- Những căn cứ xây dựng kế hoạch chủ nhiệm lớp:

+ Các văn bản chỉ đạo nhiệm vụ năm học của ngành.
+ Kế hoạch năm học của Nhà trường.
+ Kế hoạch công tác của Đoàn thanh niên.
+ Đặc điểm tình hình thực tế của lớp (số lượng, chất lượng, hoàn cảnh…
cá nhân học sinh)
+ Tình hình thực tế của địa phương.
- Những yêu cầu khi xây dựng kế hoạch chủ nhiệm:
+ Đảm bảo tính mục đích; Đảm bảo tính khoa học; Đảm bảo tính cụ thể;
+ Đảm bảo tính thực tiễn, khả thi; Đảm bảo tính linh hoạt;
+ Đảm bảo tính dân chủ; Đảm bảo tính hệ thống, nhất quán.
- Qui trình xây dựng kế hoạch chủ nhiệm:
+ Lập dự thảo kế hoạch chủ nhiệm thông qua các hoạt động cụ thể theo
trình tự thời gian;
+ Thông qua, lấy ý kiến đóng góp của tập thể lớp; cán bộ chi đoàn; Đoàn
trường; hoặc đồng nghiệp.
+ Điều chỉnh, chỉnh lý, hoàn thiện dự thảo kế hoạch;
+ Công bố và thực hiện kế hoạch.
- Cấu trúc kế hoạch chủ nhiệm:
+ Thuận lợi, khó khăn;
+ Phương hướng, nhiệm vụ, mục tiêu và giải pháp;
+ Chỉ tiêu và các danh hiệu phấn đấu;
+ Các kiến nghị và đề xuất (nếu có).
Đối với kế hoạch tháng, giáo viên chủ nhiệm cần căn cứ vào:
- Nguồn thông tin lập kế hoạch tháng: Công tác chủ điểm trong từng
tháng; Các công việc tháng trước còn tồn lại; Các công việc mới phát sinh do
trường giao thêm cho Lớp, Chi đoàn…
- Nội dung kế hoạch tháng: Phần các công việc cụ thể gồm: nội dung công
việc, thời gian thực hiện, người thực hiện. Các công việc chưa xác định được cụ
thể nhưng phải làm trong tháng.

12


Bước 5: Thu nạp các loại hồ sơ học sinh hưởng các chế độ trong năm học
(Biểu mẫu 06)
Khi ổn định công tác tổ chức lớp học, Tôi thông báo đến toàn thể học sinh
trong lớp biết về kế hoạch và thời gian thu nạp số lượng các loại giấy tờ liên
quan đến việc làm chế độ ưu đãi trong năm học của học sinh để học sinh (phụ
huynh) có kế hoạch chuẩn bị. Nhằm tránh tình trạng mất thời gian và tiền bạc
cho học sinh và gia đình đi lại nhiều lần trong quá trình photo các loại giấy tờ và
đi xin dấu xác nhận các chế độ chính sách được hưởng trong năm học của
UBND xã do đặc điểm địa hình miền núi và phân bố dân cư, thuận tiện cho giáo
viên chủ nhiệm và bộ phận tài vụ của nhà trường trong việc lập hồ sơ học sinh
hưởng các loại chế độ và các loại học bổng trong năm học. Đồng thời có thể ổn
định nề nếp lớp học, ổn định về mặt tâm lý cho học sinh, tạo điều kiện thuận lợi
cho các em học tập tốt hơn.
Bước 6: Xây dựng quy định cho điểm, xếp loại (Biểu mẫu 7) và lập sổ theo
dõi (Biểu mẫu 8)
Sau khi tổ chức cho học sinh học nội quy trường học, trên cơ sở thực tế
lớp học của mình, Tôi chủ động cùng với ban cán sự lớp soạn thảo ra nội quy
lớp học, các quy định cho điểm, xếp loại, thưởng - phạt… trong lớp; sau đó đưa
ra thảo luận công khai trong tiết sinh hoạt cuối tuần. Khi tổ chức lấy ý kiến
người giáo viên chủ nhiệm cần khéo léo để tất cả mọi thành viên trong lớp đều
có ý kiến góp ý nhất là những học sinh thường hay vi phạm nội quy (có thư ký
ghi biên bản sinh hoạt lớp). Cuối cùng giáo viên chủ nhiệm cùng ban cán sự tiếp
tục thảo luận chỉnh sửa lại trên cơ sở các ý kiến đã góp ý, thống nhất ban hành
và yêu cầu mọi thành viên trong lớp phải chấp hành và giám sát lẫn nhau trong
quá trình thực hiện. Sau đó cử một học sinh trong lớp viết lại bảng nội quy lớp
học, quy định cho điểm xếp loại bằng chữ in hoa, trang trí đẹp mắt và treo chỗ
dễ nhìn. Với cách làm như vậy, học sinh sẽ thấy được tôn trọng, được tham gia

thảo luận ý kiến và thể hiện vai trò trách nhiệm của mình trong việc xây dựng
tập thể lớp... Từ đó các em có ý thức trách nhiệm hơn trong các hoạt động học
tập và hoạt động phong trào của tập thể lớp, tạo dựng được tinh thần đoàn kết,
giúp đỡ nhau trong mọi hoàn cảnh để cùng nhau tiến bộ, góp phần xây dựng tập
thể học sinh vững mạnh về mọi mặt.
Để thực hiện tốt những nội dung trên, Tôi đã tổ chức cho các tổ và các em
tự đăng ký danh hiệu thi đua cho từng tổ, từng cá nhân. Tôi cho các em thực
hiện việc chấm thi đua và xếp loại hạnh kiểm thông qua việc thi đua bằng cách
tính điểm, như vậy sẽ tạo cho các em tính tự giác trong việc thi đua, rèn luyện
các mặt trong học tập, nhất là phong trào thi đua dành nhiều điểm tốt.
Mặt khác, với sự ghi chép theo dõi các nội dung trong hoạt động học tập,
rèn luyện của các thành viên trong lớp cùng lúc của các tổ trưởng và lớp trưởng
hàng tuần một cách chính xác thì việc tổng hợp cho điểm xếp loại theo từng tuần
và từng tháng của các tổ trưởng và lớp trưởng rất rõ ràng, minh bạch thuận lợi

13


cho việc đánh giá, nhận xét cuối tuần hoặc báo cáo giáo viên chủ nhiệm lớp
trước giờ sinh hoạt lớp.
Bước 7: Chỉ đạo tập thể học sinh thực hiện kế hoạch: giáo viên chủ nhiệm
luôn có sự chỉ đạo thật tốt để đạt hiệu quả cao nhất, nên cần phải:
+ Phổ biến rõ công tác cho cho tập thể lớp, thống nhất quyết tâm thực
hiện tốt kế hoạch, biến kế hoạch thành chương trình hành động cụ thể.
- Chuẩn bị các điều kiện vật chất và kỹ thuật để thực hiện các hoạt động.
- Phối hợp với đội ngũ cán bộ tự quản thực hiện và điều hành công việc.
- Theo dõi kiểm tra liên tục và điều chỉnh hoạt động để các hoạt động luôn
đi đúng hướng.
- Kết thúc một nội dung hoạt động hay công việc cần tổng kết đánh giá
phân tích ưu điểm và hạn chế rút kinh nghiệm.

- Có sự khuyến khích tập thể hay cá nhân tốt, phê bình các cá nhân thiếu
tích cực, thiếu cố gắng (lưu ý là cần khen nhiều hơn chê).
- Triển khai các hoạt động tiếp theo.
Trong kế hoạch chủ nhiệm cần đặt ra các yêu cầu ngày càng cao nhưng
phải vừa sức với học sinh để kích thích sự tiến bộ không ngừng của từng cá
nhân và của cả tập thể lớp.
Bước 8: Bồi dưỡng tinh thần xây dựng tập thể lớp đoàn kết, vững mạnh, giúp
đỡ nhau học tập và trong cuộc sống
Để đạt được tập thể lớp tiên tiến và tiên tiến xuất sắc thì yếu tố không thể
thiếu được đó là sự đoàn kết, thống nhất, công tác nhiệt tình, trách nhiệm của
đội ngũ cán bộ lớp, các em phải là những người gương mẫu, là học sinh chăm
ngoan có khả năng học tập tốt năng động trong mọi công việc.
Muốn có được một tập thể lớp đoàn kết, vững mạnh thì việc nhắc nhở,
phê bình, kỷ luật là việc làm thường xuyên không thể thiếu được. Khi được
khuyên bảo động viên của thầy cô sẽ giúp các em có nghị lực hơn trong cuộc
sống, tự tin hơn trong học tập và luôn tin tưởng vào khả năng, năng lực của bản
thân. Cho nên với những vi phạm, thiếu sót của các em Tôi thường bình tĩnh tìm
biện pháp giải quyết thích hợp nhất có thể là gặp riêng nhắc nhở hay khuyên
bảo, cũng có thể phê bình trước lớp hay kết hợp với gia đình để giáo dục (thông
báo điện thoại, gửi giấy thông báo có xin chữ ký và ý kiến phụ huynh) cũng có
thể kiến nghị với Đoàn trường hoặc Nhà trường để có hình thức giáo dục, xử lý
phù hợp nhất.
Ngoài đội ngũ cán bộ lớp, cán bộ đoàn là nhân tố tích cực, có ý thức trách
nhiệm cao, có tinh thần tự giác trong mọi hoạt động, từ đó thúc đẩy các phong
trào của các tổ, của lớp. Nó được thể hiện rõ nét ở phong trào “Đôi bạn cùng
tiến”: Mỗi bạn khá, giỏi có trách nhiệm kèm cặp một bạn có học lực chưa đạt
yêu cầu hoặc chưa chuyên cần trong học tập.... Những đôi bạn này đặc biệt quan
trọng trong giờ luyện tập, giờ thảo luận…cùng nhau trao đổi về một bài toán,
một câu hỏi văn học, một bài anh văn…dần dần đưa những học sinh lười, học
14

yếu phải chăm chỉ, tiến bộ hơn. Đối với phong trào “Sao sáng”: Có thể tạo nên
hiệu ứng tích cực, kích thích sự cố gắng nỗ lực vươn lên của từng học sinh trong
từng tuần, từng tháng và cả năm học; hiệu ứng tích cực của phong trào đã được
thể hiện rõ ở cả hai mặt số lượng và chất lượng. Đây là điều không dễ dàng ở
một trường miền núi. Các thành viên trong lớp còn lại cũng có vai trò quan trọng
trong việc xây dựng lớp học tự quản tốt, tập thể đoàn kết và phong trào thi đua
trong học tập rèn luyện. Do đó, đối với học sinh, nhất là những học sinh chưa
có ý thức tự giác thực hiện tốt nội quy trường lớp, còn vi phạm nhiều thì ban cán
sự lớp kết hợp với giáo viên chủ nhiệm đôn đốc nhắc nhở kịp thời, phối kết hợp
cùng gia đình và các đoàn thể trong nhà trường để giáo dục học sinh một cách
có hiệu quả.
Sự trưởng thành của mỗi tập thể học sinh gắn liền với năng lực tự quản
của tập thể đó. Một tập thể học sinh chỉ trở nên vững mạnh trước hết chọn ra
được lực lượng cốt cán (gồm đội ngũ cán bộ lớp, ban chấp hành chi đoàn, tổ
trưởng…). Do đó, Tôi luôn luôn có kế hoạch bồi dưỡng đội ngũ cán bộ tự quản
thông qua thực hiện các nhiệm vụ, các hoạt động. Trong giai đoạn đầu hình
thành tập thể học sinh đoàn kết giáo viên chủ nhiệm cần thường xuyên đối thoại
với đội ngũ cốt cán. Cứ cuối mỗi tuần, giáo viên chủ nhiệm lại tổ chức một cuộc
“đối thoại nóng” với cán bộ lớp, vừa để nắm được một cách cụ thể chi tiết hơn
tình hình của từng học sinh trên lớp, đánh giá và rút kinh nghiệm để điều chỉnh
kịp thời, vừa tạo cơ hội để các cán bộ lớp thể hiện tâm tư nguyện vọng, những
điều mà các em muốn trao đổi …
Giáo viên chủ nhiệm cũng là người cố vấn và bồi dưỡng hỗ trợ đội ngũ tự
quản, giúp các em phân tích, đánh giá, khái quát hóa kinh nghiệm hoạt động tự
quản, khắc phục khó khăn, xây dựng và giữ gìn uy tín. Mặt khác, giáo viên chủ
nhiệm không được khoán trắng cho đội ngũ tự quản, hoặc biến đội ngũ cán bộ tự
quản thành công cụ quản lý lớp, tạo ra sự đối lập giữa đội ngũ tự quản với các
thành viên khác trong tập thể lớp. Ngoài ra, Tôi phải luôn nhắn nhở các thành

viên trong lớp đảm bảo việc ghi chép nhật kí học tập vào sổ tay cá nhân và tổng
hợp lại một cách chính xác, trung thực. Trên cơ sở đó giáo viên chủ nhiệm bổ
sung thêm những ghi chép theo dõi của mình và kí gửi cho phụ huynh học sinh
cập nhật về thông tin của con em mình hàng tháng và sau đó nhận được ý kiến
phản hồi kịp thời và chữ kí xác nhận từ phía phụ huynh học sinh. Bằng cách đó
giáo viên chủ nhiệm đã đào tạo được kĩ năng quản lý, ý thức tự giác cho học
sinh ngay từ khi các em đang học phổ thông và sẽ là hành trang rất hữu ích cho
các em bước vào đời sau này.
Bước 9: Tổ chức buổi sinh hoạt lớp (Biểu mẫu 9)
Để làm tốt công tác chủ nhiệm lớp, đưa phong trào học tập và nề nếp của
tập thể lớp ngày càng tiến bộ. Tiết sinh hoạt lớp là tiết học rất quan trọng trong
việc chỉnh đốn nề nếp, nâng cao chất lượng học tập và các hoạt khác của lớp.
Với các thầy cô giáo trẻ, và ngay cả các giáo viên đã có thâm niên trong nghề

15


dạy học cũng vẫn còn gặp phải những vướng mắc trong điều hành tiết sinh hoạt
hàng tuần sao cho có hiệu quả.
Muốn vậy, người giáo viên chủ nhiệm nhất thiết phải dự giờ sinh hoạt lớp
và xem trước kế hoạch sinh hoạt lớp của lớp trưởng và các tổ, giáo viên chủ
nhiệm lên một kế hoạch sinh hoạt riêng cho mình. Khi dự sinh hoạt lớp dưới sự
điều khiển riêng của lớp trưởng, giáo viên chủ nhiệm cần so sánh các số liệu với
tuần trước, khen chê phải hợp lý, nhẹ nhàng và khuyến khích để cho các em
chấp nhận, không được chỉ trích học sinh mắc lỗi mà cần tuân thủ theo phương
châm “Khen nhiều hơn chê”. Mặt khác, giáo viên chủ nhiệm cần phải luôn
gần gũi yêu thương trao đổi với học sinh để nắm bắt tâm tư, nguyện vọng,
xu hướng, sở thích của học sinh giúp các em nêu ra "Điều muốn nói", tạo
ra môi trường thân thiện để các em thấy "Mỗi ngày đến trường là một
niềm vui". Từ đó khơi gợi từng bước và phát huy tinh thần làm chủ tập thể

của học sinh trong lớp.
Qua nhiều năm công tác, Tôi nhận thấy rằng việc giáo dục học sinh của
giáo viên chủ nhiệm còn nhiều bất cập, giáo dục học sinh không đúng chỗ,
không đến nơi đến chốn, không giám sát chặt chẽ dẫn đến học sinh quen nhờn,
vì vậy không thuyết phục được học sinh. Ngoài việc khéo léo của giáo viên thì
khi phê bình hay biểu dương học sinh cần được thể hiện trước tập thể lớp một
cách phù hợp. Một nguyên nhân khác là giáo viên đánh giá học sinh chưa chặt
chẽ, tổ chức tiết sinh hoạt cuối tuần chưa khoa học, vì vậy học sinh cảm thấy
nặng nề mỗi khi đến tiết sinh hoạt (không riêng gì những học sinh mắc lỗi vi
phạm), do đó hiệu quả tiết sinh hoạt chưa cao.
Nhằm tạo điều kiện cho Ban cán sự lớp phát huy năng lực của mình, tính
chủ động sáng tạo, rèn luyện tinh thần tự quản, chất lượng giáo dục học sinh
cũng như của tiết sinh hoạt được nâng cao, tạo không khí nhẹ nhàng, vui tươi,
thoải mái trong giờ sinh hoạt. Với mô hình lớp tự quản, đây là những cơ hội rất
có ý nghĩa để thử thách và rèn luyện ý thức và khả năng tự quản của các em.
Ngoài việc động viên tổ chức cả lớp tự giác tích cực tham gia sôi nổi các buổi
sinh hoạt của lớp, với tinh thần tự quản, nội dung sinh hoạt một giờ chủ nhiệm
thường thực hiện quy trình như sau:
- Phần học sinh:
+ Ổn định lớp (có thể hát tập thể, hát cá nhân,…)
+ Dẫn chương trình cùng lớp trưởng giới thiệu, điều khiển diễn biến của
tiết sinh hoạt lớp.
+ Các tổ trưởng nhận xét từng mặt hoạt động trong tuần qua về: đạo đức,
học tập, nề nếp tác phong, thể dục, vệ sinh, chấp hành nội quy…(các tổ trưởng
báo cáo bằng văn bản)
+ Các lớp phó (phó học tập, phó lao động, phó văn thể, thủ quỹ); Bí thư
chi đoàn: nhận xét từng mặt theo sự phân công.

16

+ Cờ đỏ theo dõi hoạt động của lớp và các Chi đoàn trong trường theo sự
phân công của Đoàn trường báo cáo tình hình thực hiện nội quy…
+ Lớp trưởng đánh giá chung:
+ Tuyên dương, khen ngợi (tập thể tổ, cá nhân), động viên nhắc nhở.
+ Tổ chức bình chọn học sinh xuất sắc, tổ xuất sắc.
+ Triển khai công tác tuần đến, tháng đến (nếu là tuần cuối tháng), phát
động thi đua theo chủ điểm, theo đợt thi đua.
- Cả lớp tham gia ý kiến.
- Phần của giáo viên: (Lớp trưởng mời giáo viên chủ nhiệm lớp)
+ Nhận xét chung qua phần đánh giá của lớp trưởng (Biểu dương khen
ngợi, động viên, nhắc nhở học sinh…).
+ Giải pháp thực hiện thi đua trong tuần tới, tháng tới:
Sau phần học sinh tự quản, có thể xen vào phần vui chơi, văn nghệ,...
Hoặc sinh hoạt theo chủ điểm, kết hợp giáo dục theo chủ điểm (nếu là cuối
tháng, cuối đợt thi đua)…
- Thư ký ghi biên bản: Giáo viên chủ nhiệm, lớp trưởng ký xác nhận
2.3.2. Giáo dục học sinh vi phạm nội quy, học sinh chưa ngoan
Đối với những học sinh hay vi phạm nội quy, học sinh chưa ngoan, giáo
viên chủ nhiệm trực tiếp theo dõi, quản lý học sinh, hoặc phân công Ban cán sự
lớp, Ban Chấp hành Chi đoàn theo dõi kết quả thực hiện nội quy trường lớp của
những học sinh trong tuần để tại buổi sinh hoạt cuối tuần tổng kết, đánh giá, nêu
tên những học sinh thường xuyên vi phạm nội quy trường lớp, có biểu hiện chưa
ngoan. Trên cơ sở số liệu học sinh chưa ngoan, giáo viên chủ nhiệm cho những
học sinh này tự kiểm điểm trước lớp, giáo viên chủ nhiệm nhắc nhở, uốn nắn các
hành vi sai lệch, các biểu hiện vi phạm nội quy trường lớp của các em. Nhắc
nhở, phê bình trước tập thể lớp để học sinh sửa chữa khắc phục trong thời gian
tiếp theo. Mặt khác, yêu cầu những em này viết bản cam kết không vi phạm nội
quy trường lớp, có chữ ký xác nhận của phụ huynh (Biểu mẫu 10).
Mặt khác, Tôi đã giao nhiệm vụ trong tuần hoặc trong tháng cho những

em này để cho các em có cơ hội và thấy được vai trò của mình trong tập thể,
đồng thời phát huy tính tự chủ và nhận thấy rằng mình không bị lạc lõng, không
bị xa lánh, không bị bỏ rơi như: Tham gia các hoạt động văn hóa văn nghệ, thể
dục thể thao nhân các ngày lễ của nhà trường tổ chức. Sau mỗi tuần, nếu thấy
những học sinh này có sự tiến bộ và hoàn thành nhiệm vụ, giáo viên chủ nhiệm
phải có hình thức tuyên dương kịp thời trước lớp để làm động lực cho các em
tiếp tục phấn đấu để hoàn thiện mình. Điều quan trọng hơn là sau khi phê bình
học sinh trước lớp giáo viên cần phải gần gũi động viên, tâm sự, giải thích… để
các em này hiểu ra lý do mình bị trách phạt và cô giáo chủ nhiệm rất quan tâm
đến mình chứ không ghét bỏ mình… Hàng tháng, những học sinh chưa ngoan đã
được nhắc nhở, giáo dục nhiều lần tại lớp và đã tìm nhiều cách khác nhau để
nhằm hạn chế việc vi phạm nội quy nhưng không có sự chuyển biến và có biểu
17


hiện ngày càng vi phạm nhiều hơn, giáo viên chủ nhiệm sẽ lập danh sách gửi về
Ban Chấp hành Đoàn trường, Ban giám hiệu để cùng phối hợp giáo dục.
2.3.3. Công tác phối hợp
Để xây dựng được tập thể lớp tự quản, đoàn kết vững mạnh thì song hành
cùng việc thực hiện các nhiệm vụ theo trình tự hệ thống biểu mẫu thì người giáo
viên chủ nhiệm lớp cần phải làm tốt công tác phối hợp. Vì đây là một giải pháp
quan trọng nhằm thu thập thông tin kịp thời, nhanh chóng và chính xác để từ đó
đưa ra các biện pháp giáo dục phù hợp với từng đối tượng học sinh. Đồng thời
thông qua công tác phối hợp để điều chỉnh kế hoạch chủ nhiệm của cá nhân đi
đúng hướng, nhằm xây dựng tập thể lớp vững mạnh về mọi mặt, luôn đi đầu
trong mọi hoạt động học tập và phong trào của nhà trường, đoàn trường.
Công tác phối hợp của Tôi được thể hiện ở các nội dung sau đây:
* Giáo viên chủ nhiệm thường xuyên trao đổi với giáo viên bộ môn:
- Phối hợp với các giáo bộ môn để theo dõi, kiểm tra và đôn đốc việc học
tập của tập thể và cá nhân, từ đó giáo viên dạy học có hiệu quả ở lớp chủ nhiệm.

- Giáo viên chủ nhiệm phải thường xuyên tập hợp ý kiến của các đồng
nghiệp về lớp mình và lớp bạn hoặc trao đổi trực tiếp với đồng nghiệp về những
vấn đề cụ thể của lớp để cùng đưa ra giải pháp giáo dục hợp lý nhất.
- Đề xuất các ý kiến của tập thể học sinh về công tác dạy và học với giáo
viên có liên quan.
Cụ thể, do thường xuyên kết hợp được với giáo viên bộ môn nắm được
toàn diện về học sinh. Từ đó đưa ra biện pháp giáo dục, giúp cho các học sinh từ
học lực yếu lên học lực trung bình và lên khá vào cuối năm, có ý thức rèn luyện
đạo đức tốt. Đối với tập thể lớp thì các em luôn chuẩn bị bài cũ ở nhà, làm bài
tập về nhà đầy đủ, hăng hái phát biểu ý kiến xây dựng bài. Cuối năm đã đạt
được kết quả cao về học tập và rèn luyện đạo đức.
* Giáo viên chủ nhiệm kết hợp với Chi hội cha mẹ và gia đình học sinh:
- Tổ chức và thực hiện tốt các kỳ họp phụ huynh học sinh do nhà trường đề ra.
- Đi thăm và trao đổi trực tiếp với gia đình học sinh khi cần thiết.
- Mời phụ huynh học sinh đến trường để trao đổi về việc giáo dục học
sinh khi có những hiện tượng bất thường và khẩn cấp.
- Liên hệ thường xuyên với Ban chấp hành Hội phụ huynh học sinh để tích
cực hoá các hoạt động của hội phụ huynh học sinh trong công tác giáo dục.
- Mỗi chủ điểm sinh hoạt trọng tâm mời Chi hội trưởng Hội phụ huynh
học sinh dự buổi sinh hoạt ngoại khóa (như hoạt động 20/11).
- Thiết lập mối quan hệ giữa nhà trường, giáo viên chủ nhiệm và gia đình
qua sổ liên lạc và qua trao đổi điện thoại thường xuyên khi học sinh có biểu hiện
vi phạm nội quy hoặc các biểu hiện khác.
* Giáo viên chủ nhiệm phối hợp với Đoàn trường:

18


- Phối hợp với Ban chấp hành Chi đoàn lựa chọn những “Thanh niên ưu tú”
giới thiệu xem xét học lớp “Cảm tình đoàn” và kết nạp vào hàng ngũ của Đoàn,

làm hạt nhân, nòng cốt thúc đẩy phong trào của lớp đi lên.
- Giúp cán bộ đoàn đôn đốc nề nếp và các khoản quỹ, các hoạt động đoàn.
- Phối hợp với Ban chấp hành Đoàn trường xử lý học sinh chưa ngoan hay vi
phạm nội qui nhà trường. Những học sinh này, tập thể lớp và giáo viên chủ nhiệm
đã nhắc nhở, xử lý tại lớp nhưng không có sự tiến bộ, đề nghị Ban chấp hành Đoàn
trường phối hợp quản lý, giáo dục để các em có sự tiến bộ trong thời gian tới.
Việc phối hợp chặt chẽ với Chi hội cha mẹ học sinh qua các kì họp, qua điện
thoại, qua trao đổi trực tiếp, việc phối hợp với đoàn thể, giáo viên bộ môn, … đã có
hiệu quả trong việc giáo dục đạo đức cho học sinh yếu kém, học sinh chưa ngoan,
loại bỏ được nguy cơ bỏ học giữa chừng và không có học sinh nào vi phạm pháp
luật. Không còn hiện tượng học sinh bỏ học vô lý do, đi học không đúng giờ…
2.4. Hiệu quả đạt được
Từ khi thực hiện việc lập kế hoạch hoạt động và các biểu mẫu thực hiện
trình tự công tác chủ nhiệm lớp cùng với công tác phối hợp giáo dục như vừa
trình bày ở trên, Tôi nhận thấy hoạt động của tập thể lớp và kết quả giáo dục có
sự chuyển biến tích cực, cụ thể:
- Nội dung công việc của chủ nhiệm rất nhiều, song nhờ có kế hoạch hoạt
động cụ thể và các loại biểu mẫu (như đã trình bày) nên khá thuận tiện, đơn giản
trong việc thống kê, lưu trữ các nội dung công tác chủ nhiệm quan trọng liên
quan đến tập thể lớp, cá nhân từng học sinh, giúp Tôi dễ theo dõi, nắm bắt kịp
thời, từ đó có kế hoạch điều chỉnh phù hợp trong tháng và trong học kỳ. Đồng
thời, thông qua đó Tôi có thể đánh giá chính xác sự tiến bộ của từng học sinh
trong cả quá trình học tập rèn luyện, làm cơ sở để xếp loại hạnh kiểm học sinh
trong từng học kỳ và cả năm học.
Với cách tổ chức lập các mẫu biểu và thiết kế tiến trình và thực hiện các
công việc của Tôi đối với công tác chủ nhiệm trong năm học như vậy, kết quả
hoạt động tập thể lớp chủ nhiệm 12C4 đã nâng lên và có hiệu quả rõ rệt.
Xin nêu một vài số liệu tổng hợp về thành tích của cá nhân, tập thể và kết
quả xếp loại giáo dục hai mặt của tập thể lớp 12C4 trong năm học 2015-2016
như sau:

- Cá nhân học sinh đạt danh hiệu học sinh giỏi cả năm là 1/48 và tỉ lệ học
sinh đạt danh hiệu tiên tiến cả năm là 41/48;
- Cá nhân Bí thư Chi đoàn được đề nghị Huyện đoàn tặng Giấy khen.
- Tập thể Chi đoàn lớp 12C4 xếp thứ Nhì trong phong trào thi đua lập
thành tích xuất sắc chào mừng ngày 08/3 và 26/3 năm học 2015-2016 do Đoàn
trường phát động;
- Tập thể lớp 12C4 là một tập thể đoàn kết, tự quản, có nền nếp, gắn bó
cùng nhau, sống có trách nhiệm với nhau, các thành viên trong lớp luôn chia sẻ,

19


giúp đỡ nhau trong học tập cũng như trong cuộc sống, phát huy được vai trò
nòng cốt, tính tiên phong của tổ chức Đoàn trong các hoạt động tập thể;
- Tập thể lớp 12C4, Bí thư Chi đoàn và Lớp trưởng được Ban chấp hành
Đoàn trường tặng giấy khen đã có thành tích xuất sắc trong công tác Đoàn và
phong trào thanh niên;
- Xếp loại tập thể lớp 12C4 học kỳ I và cả năm đều đạt danh hiệu Tập thể
tiên tiến xuất sắc.

Kết quả xếp loại hạnh kiểm, học lực học kỳ I
Tổng
số
Tốt
Lớp
học
%
sinh SL
12C
48 47 93.75

4

Hạnh kiểm
Khá
T.bình
SL

%

3

6.25

Yếu

Giỏi

Học lực
T.bình

Khá

SL % SL % SL

%

SL

%

SL

%

0

0

26

54.17

22

45.83

0

0

0

0

Yếu

Kém

SL % SL %
0

0 0 0

Kết quả xếp loại hạnh kiểm, học lực học cả năm
Tổng
số
Tốt
Lớp
học
%
sinh SL
12C
48 47 97.92
4

Hạnh kiểm
Khá
T.bình

Yếu

Giỏi

Học lực
T.bình

Khá

SL

%

SL % SL % SL

%

SL

%

SL

%

1

2.0
8

0

2.0
8

41

85.4
2

6

12.5
0

0

0

0

1

Yếu

Kém

SL % SL %
0

0 0 0

Biểu đồ biểu diễn kết quả học lực học kỳ I và cả năm học

20


Theo số liệu thống kê cho thấy cho thấy: Tỉ lệ giáo dục các mặt của học
sinh lớp 12C4 được nâng lên rõ rệt; điều này cho thấy rõ tính khả thi khi áp
dụng thực hiện các giải pháp trên trong công tác chủ nhiệm lớp. Qua đó, tôi
cũng mong rằng tất cả những thầy cô giáo chủ nhiệm hãy phát huy hết chức

năng, nhiệm vụ của mình cùng nhau đưa tập thể lớp mình quản lý ngày càng
vững mạnh về mọi mặt, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục chung của nhà
trường.
3. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
- Kết luận
Công tác chủ nhiệm lớp là một nghệ thuật, không có cái chuẩn, giải pháp
tối ưu tuyệt đối để giáo dục mọi đối tượng học sinh, mọi tập thể lớp. Vì vậy,
người giáo viên chủ nhiệm cần linh hoạt sử dụng nhiều phương pháp. Song,
trong mọi phương pháp không thể thiếu tâm huyết, tình thương và bản thân phải
luôn gương mẫu, gần gũi, thân thiện. Thực tế cho thấy năng lực công tác, kinh
nghiệm sư phạm và ý thức trách nhiệm của người giáo viên chủ nhiệm lớp cùng
với hệ thống trình tự các kế hoạch mẫu biểu hợp lý sẽ ảnh hưởng rất lớn đến
chất lượng học tập và tu dưỡng đạo đức của học sinh trong một lớp học nói riêng
và cả toàn trường nói chung.
Để xây dựng kế hoạch hoạt động và các biểu mẫu theo trình tự công việc
của giáo viên chủ nhiệm và thực hiện khả thi, đòi hỏi người giáo viên chủ nhiệm
cần nắm vững kế hoạch tổng thể cả năm học của Nhà trường, Ban chuyên môn,
Đoàn trường. Biết rõ năng lực học tập, năng lực lãnh đạo tập thể của ban cán sự
21


lớp, mặt mạnh và hạn chế của từng cá nhân học sinh, trên cơ sở đó đưa ra các
giải pháp phân công giao trách nhiệm phù hợp với từng học sinh. Có như vậy
mới huy động, khai thác tiềm năng của mỗi thành viên trong tập thể lớp góp
phần nâng cao chất lượng quản lý lớp học của giáo viên chủ nhiệm, tổ chức thực
hiện tốt các hoạt động giáo dục toàn diện trong Nhà trường.
Để đạt được điều này, Tôi thiết nghĩ cần có sự quan tâm sâu sát của Ban
giám hiệu, Ban chuyên môn, sự nỗ lực bản thân của người giáo viên chủ nhiệm
lớp cùng với sự đoàn kết cao và tinh thần trách nhiệm, có tâm với nghề của tập
thể giáo viên trong nhà trường. Tất cả các yếu tố trên kết hợp chặt chẽ với nhau,

tạo động lực cho công tác chủ nhiệm lớp luôn được duy trì tốt, mang lại chất
lượng, hiệu quả cao, góp phần tích cực vào việc nâng cao dần chất lượng giáo
dục của Nhà trường.
- Kiến nghị
- Xây dựng các tập thể học sinh vững mạnh, đoàn kết là mục tiêu hướng
tới của các Nhà trường. Muốn vậy, Hiệu trưởng cần phải chỉ đạo Ban chuyên
môn, Đoàn thanh niên làm việc phải có kế hoạch tổng thể, khoa học, kịp thời,
sát với thực tế, từ đó mới tạo điều kiện thuận lợi để các giáo viên chủ nhiệm xây
dựng kế hoạch hoạt động và triển khai một cách khả thi, tránh chồng chéo. Cần
thống nhất soạn thảo sẵn các loại hồ sơ, mẫu biểu một cách khoa học để thuận
lợi cho giáo viên chủ nhiệm và Hiệu trưởng sử dụng cũng như thuận lợi cho việc
kiểm tra đánh giá của Ban giám hiệu đối với công tác chủ nhiệm trong bất kỳ
thời gian nào trong năm học.
- Hàng năm, Hiệu trưởng nhà trường nên tổ chức những Hội thảo chuyên
đề, những lớp tập huấn kỹ năng riêng cho công tác chủ nhiệm để nâng cao chất
lượng công tác này trong nhà trường; tổ chức Hội thi Giáo viên chủ nhiệm giỏi
cấp trường… Để các giáo viên trong trường có cơ hội học hỏi, trao đổi kinh
nghiệm lẫn nhau về mọi mặt trong công tác chủ nhiệm lớp.
Trên đây chỉ là một số kinh nghiệm bước đầu mà tôi đã đúc rút, thực hiện
trong quá trình chủ nhiệm lớp 12C4 mà cá nhân phụ trách có thể còn mang màu
sắc chủ quan, chưa hoàn thiện, còn hạn chế về trình độ lý luận và kinh nghiệm
thực tiễn. Tôi rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến quí báu của các thầy giáo,
cô giáo và các bạn đồng nghiệp để ngày càng hoàn thiện hơn.

22


XÁC NHẬN CỦA HIỆU TRƯỞNG

Thanh Hóa, ngày 20 tháng 05 năm 2016

Tôi xin cam đoan đây là SKKN của
mình viết, không sao chép nội dung của
người khác.
(Ký và ghi rõ họ tên)

Trịnh Thị Hà

23


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Phương pháp dạy học tích cực – Nguyễn Kỳ, NXB Giáo dục 1995

2. Nghiên cứu khoa học sư phạm ứng dụng, NXB Đại học quốc gia Hà Nội
2011.
3. Nghiên cứu khoa học sư phạm ứng dụng, NXB Đại học sư phạm 2010.
4. Thông tư 58/TT-BGDĐT, ngày 12/12/2011 về việc ban hành quy chế đánh
giá, xếp loại học sinh THCS và THPT.
5. Sách “Tư vấn tâm lí tuổi vị thành niên” của tác giả Nguyễn Công Khanh. Nhà
xuất bản Đại học sư phạm phát hành.
6. Một số bài viết tham luận trên internet về công tác chủ nhiệm.

24


PHỤ LỤC
(Mẫu biểu 01)
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
THANH HÓA

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập – Tự do – Hạnh phúc

TRƯỜNG THPT LÊ LAI
SƠ YẾU LÝ LỊCH HỌC SINH
Họ tên học sinh:..............................Ngày sinh: ………………; Nam (Nữ).................
Quê quán: (ghi rõ xóm, thôn, xã.....)…………..……
Hộ khẩu thường trú: (ghi rõ xóm, thôn, xã.....)………
Chỗ ở hiện nay: (ghi rõ xóm, thôn, xã.....)…………..
Sức khỏe: ……………………………………………; có tiền sử bệnh:……………...
Họ tên cha:................................nghề nghiệp:......................; Tuổi: ………; ĐT: …….
Họ tên mẹ:................................nghề nghiệp:.......................; Tuổi: ………; ĐT: …….
Họ tên người đỡ đầu (giám hộ):..............................................................
Gia đình có mấy anh, chị, em:................................................................
Nghề nghiệp của các anh chị:
……………………………………………………………………………………………
Có mấy anh, chị học tại trường THPT Lê Lai.........; lớp nào...............
Xếp loại năm học trước: Học lực : ..................; hạnh kiểm: .........................
(Điểm thi tuyển vào lớp 10: Toán.....điểm; Văn.....điểm; Môn thứ 3:.....điểm
Chức vụ cán sự lớp ở lớp 9:.................; Đoàn viên: Có (không)............) - Đối với lớp 10
Con thương bệnh binh hạng:........................................
Gia đình thuộc diện (hộ nghèo, cận nghèo, vùng đặc biệt khó khăn).................................
Năng khiếu môn học: TDTT:............; Văn nghệ:........, Các môn văn hóa:.........................
Các bạn thân nhất của em: ………………..………; Hiện nay đang học ở đâu:……….…
Trong lớp em muốn được ngồi vị trí: …………… ……..... …; cạnh bạn: …………..…..
Thời gian rỗi em thường làm gì…………………………………………………...………

Dự định em sẽ học theo khối: …………………………………………………………...
Mơ ước sau này của em: …………………………………………………………………
Khoảng cách từ nhà đến trường: …………Km; Thời gian đi đến trường: ………phút

Em xin cam đoan những thông tin cá nhân trên là hoàn toàn chính xác!
Người khai

25