Quản lý hoạt động của tổ chuyên môn trong các trường trung học cơ sở trên địa bàn huyện thanh trì, thành phố hà nội

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

NGUYỄN ĐÌNH KHANG

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CỦA TỔ CHUYÊN MÔN
TRONG CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ TRÊN
ĐỊA BÀN HUYỆN THANH TRÌ, THÀNH PHỐ HÀ NỘI

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

HÀ NỘI - 2017


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

NGUYỄN ĐÌNH KHANG

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CỦA TỔ CHUYÊN MÔN
TRONG CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ TRÊN
ĐỊA BÀN HUYỆN THANH TRÌ, THÀNH PHỐ HÀ NỘI

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC
CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Mã số: 60.14.01.14

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. ĐỖ THỊ THÚY HẰNG

HÀ NỘI - 2017

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận văn là kết quả nghiên cứu của bản thân tôi,
không trùng lặp với bất kỳ kết quả nghiên cứu nào đã có. Số liệu và kết
quả nghiên cứu trong luận văn này là trung thực. Các kết quả trích dẫn
trong luận văn được chỉ rõ trong tài liệu.
Tác giả luận văn

Nguyễn Đình Khang

i


LỜI CẢM ƠN
Với tình cảm chân thành, tôi xin được bày tỏ lòng biết ơn tới Hội đồng
Khoa học chuyên ngành Quản lý Giáo dục trường Đại học Giáo dục - Đại học
Quốc gia Hà Nội, Phòng Đào tạo và công tác sinh viên, Ban Chủ nhiệm khoa
quản lý giáo dục cùng toàn thể các thầy cô giáo nhà trường đã tận tình giảng
dạy, tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên
cứu và hoàn thành luận văn.
Tôi xin chân thành cảm ơn các đồng chí Trưởng, phó phòng, chuyên
viên Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Thanh Trì; cảm ơn các đồng chí cán
bộ quản lý và giáo viên các trường trung học cơ sở trên địa bàn Huyện Thanh
Trì đã tham gia đóng góp ý kiến, cung cấp thông tin cho tôi trong suốt thời
gian nghiên cứu.
Xin chân thành cảm ơn gia đình, đồng nghiệp và bạn bè đã động viên
giúp đỡ tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn.
Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc tới
PGS.TS Đỗ Thị Thúy Hằng - người cô đã tận tâm hướng dẫn, giúp đỡ
tôi trong quá trình nghiên cứu, hoàn thành luận văn.

Do thời gian và khả năng có hạn, luận văn khó có thể tránh khỏi những
hạn chế. Kính mong được sự đóng góp, chỉ bảo của các thầy cô trong hội đồng
khoa học, bạn bè và đồng nghiệp.
Tôi xin chân thành cảm ơn !
Hà Nôi, ngày 31 tháng 5 năm 2017
Tác giả luận văn

Nguyễn Đình Khang

ii


DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
BGH

Ban giám hiệu

CBQL

Cán bộ quản lý

CSVC

Cơ sở vật chất

GD&ĐT

Giáo dục và Đào tạo

GV

Giáo viên

HS

Học sinh

KTDH

Kỹ thuật dạy học

KTĐG

Kiểm tra đánh giá

PPDH

Phương pháp dạy học

QLGD

Quản lý giáo dục

SHCM

Sinh hoạt chuyên môn

TCM

Tổ chuyên môn

THCS

Trung học cơ sở

THPT

Trung học phổ thông

TTCM

Tổ trưởng chuyên môn

iii


MỤC LỤC

Trang
Lời cam đoan ............................................................................................................... i
Lời cảm ơn ................................................................................................................. ii
Danh mục chữ viết tắt ............................................................................................... iii

Danh mục các bảng, biểu đồ ........................................................................... vii
MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1
CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CỦA TỔ
CHUYÊN MÔN TRONG TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ ................................5
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ............................................................................5
1.2. Các khái niệm cơ bản .........................................................................................7
1.2.1. Quản lý ......................................................................................................7

1.2.2. Quản lý giáo dục .......................................................................................8
1.2.3. Trường học ................................................................................................9
1.2.4. Quản lý nhà trường...................................................................................9
1.2.5. Tổ chuyên môn (TCM) ..............................................................................9
1.2.6. Quản lý hoạt động của tổ chuyên môn trong trường Trung học cơ sở ..........10
1.2.7. Hiệu trưởng trường Trung học cơ sở ......................................................10
1.2.8. Tổ trưởng chuyên môn ............................................................................10
1.3. Hoạt động của tổ chuyên môn trong trƣờng trung học cơ sở ........................11
1.3.1. Đặc điểm của tổ chuyên môn.................................................................11
1.3.2. Hoạt động của tổ chuyên môn ở trường trung học cơ sở ........................12
1.3.3. Tiêu chuẩn đánh giá hoạt động của TCM trong trường THCS ...............12
1.4. Nội dung quản lý hoạt động của tổ chuyên môn trong trƣờng THCS ..........13
1.4.1. Xây dựng kế hoạch hoạt động của tổ chuyên môn...................................14
1.4.2. Tổ chức thực hiện kế hoạch hoạt động của tổ chuyên môn .....................18
1.4.3. Chỉ đạo thực hiện kế hoạch hoạt động của tổ chuyên môn .....................20
1.4.4. Kiểm tra đánh giá thực hiện kế hoạch hoạt động của tổ chuyên môn .....21
1.5. Những yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý hoạt động của tổ chuyên môn
trong trƣờng Trung học sơ sở .................................................................................23
1.5.1. Yếu tố khách quan ...................................................................................23
1.5.2. Yếu tố chủ quan .......................................................................................24
Kết luận chƣơng 1 ....................................................................................................26

iv


CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CỦA TỔ
CHUYÊN MÔN TRONG CÁC TRƢỜNG THCS TRÊN ĐỊA BÀN
HUYỆN THANH TRÌ, THÀNH PHỐ HÀ NỘI...................................................27
2.1. Khái quát về điều kiện kinh tế - văn hóa - xã hội và giáo dục của
Huyện Thanh Trì .....................................................................................................27

2.1.1. Tình hình kinh tế - văn hóa - xã hội .........................................................27
2.1.2. Tình hình giáo dục huyện Thanh Trì .......................................................28
2.1.3. Tình hình giáo dục trung học cơ sở .........................................................31
2.2. Khái quát khảo sát thực trạng .........................................................................35
2.2.1. Mục đích..................................................................................................35
2.2.2. Đối tượng ................................................................................................35
2.2.3. Nội dung khảo sát....................................................................................36
2.3. Thực trạng hoạt động của tổ chuyên môn trong các trƣờng THCS trên
địa bàn Huyện Thanh Trì, thành phố Hà Nội .......................................................36
2.3.1. Thực trạng đội ngũ CBQL tổ chuyên môn ...............................................36
2.3.2. Thực trạng hoạt động của tổ chuyên môn ...............................................37
2.3.3. Kết quả thực hiện hoạt động của TCM trong các trường THCS trên
địa bàn Huyện Thanh Trì năm học 2015 - 2016................................................40
2.4. Thực trạng quản lý hoạt động của tổ chuyên môn trong các trƣờng
THCS trên địa bàn Huyện Thanh Trì, Thành phố Hà Nội ..................................42
2.4.1. Thực trạng xây dựng kế hoạch hoạt động của tổ chuyên môn.................42
2.4.2. Thực trạng tổ chức thực hiện kế hoạch hoạt động của tổ chuyên môn ..........44
2.4.3. Thực trạng chỉ đạo thực hiện kế hoạch hoạt động của tổ chuyên môn ..........47
2.4.4. Thực trạng kiểm tra, đánh giá thực hiện kế hoạch hoạt động của TCM........51
2.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý hoạt động của tổ
chuyên môn .............................................................................................................54
2.6. Đánh giá chung về thực trạng quản lý hoạt động của tổ chuyên môn
trong các trƣờng THCS trên địa bàn Huyện Thanh Trì, thành phố Hà Nội ......57
2.6.1. Điểm mạnh ..............................................................................................57
2.6.2. Hạn chế ...................................................................................................58
2.6.3. Nguyên nhân ...........................................................................................59
Kết luận chƣơng 2 ....................................................................................................61
CHƢƠNG 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CỦA TỔ CHUYÊN
MÔN TRONG CÁC TRƢỜNG THCS TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN THANH
TRÌ, THÀNH PHỐ HÀ NỘI ..................................................................................62

v


3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp ...................................................................62
3.1.1. Đảm bảo tính đồng bộ .............................................................................62
3.1.2. Đảm bảo tính khoa học ...........................................................................62
3.1.3. Đảm bảo tính kế thừa và phát triển .........................................................62
3.1.4. Đảm bảo tính cấp thiết và khả thi............................................................63
3.2. Một số biện pháp quản lý hoạt động của tổ chuyên môn trong các
trƣờng Trung học cơ sở trên địa bàn huyện Thanh Trì, thành phố Hà Nội .......63
3.2.1. Bồi dưỡng năng lực của tổ trưởng chuyên môn trong quản lý hoạt
động dạy học ở trường Trung học cơ sở ...........................................................63
3.2.2. Đổi mới công tác xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch hoạt
động của Tổ chuyên môn ..................................................................................66
3.2.3. Sinh hoạt chuyên môn theo định hướng phát triển năng lực học sinh .....70
3.2.4. Tăng cường hoạt động bồi dưỡng tổ trưởng chuyên môn theo các
cụm trường .......................................................................................................76
3.2.5. Kiểm tra, đánh giá giáo viên thông qua hoạt động dự giờ của các tổ
chuyên môn .......................................................................................................78
3.2.6. Đổi mới công tác thi đua khen thưởng giáo viên dựa vào kết quả
đánh giá định kỳ thông qua sinh hoạt tổ chuyên môn .......................................84
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ......................................................................87
3.4. Khảo nghiệm mức độ cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp................88
3.4.1. Mục đích..................................................................................................88
3.4.2. Các bước khảo nghiệm ............................................................................88
3.4.3. Kết quả khảo nghiệm về tính cấp thiết của các biện pháp đề xuất ..........89
3.4.4. Kết quả khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp đề xuất..................91
3.5. Mối tƣơng quan giữa tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp. .......93
Kết luận chƣơng 3 ....................................................................................................95
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ..........................................................................96

TÀI LIỆU THAM KHẢO .....................................................................................100
PHỤ LỤC ...............................................................................................................103

vi


DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ
Bảng 2.1.

Quy mô trường lớp, học sinh trên địa bàn huyện Thanh Trì. ............. 28

Bảng 2.2.

Quy mô trường lớp, học sinh các trường THCS trên địa bàn huyện
Thanh Trì từ năm học 2014- 2015 đến năm học 2016-2017 ................. 31

Bảng 2.3.

Bảng đội ngũ cán bộ quản lý các trường THCS trên địa bàn
Huyện Thanh Trì, Thành phố Hà Nội năm học 2016 -2017............... 33

Bảng 2.4.

Đội ngũ giáo viên THCS huyện Thanh Trì năm học 2016 – 2017 ................. 34

Bảng 2.5.

Đội ngũ cán bộ quản lý tổ chuyên môn ở 9 trường THCS năm
học 2016-2017 ................................................................................... 36

Bảng 2.6.

Kết quả khảo sát thực trạng thực hiện các hoạt động của tổ
chuyên môn ở các trường THCS trên địa bàn Huyện Thanh Trì .............. 38

Bảng 2.7.

Kết quả thực hiện hoạt động của tổ chuyên môn trong các trường
THCS trên địa bàn Huyện Thanh Trì năm 2015 -2016 ............................ 40

Bảng 2.8.

Kết quả đánh giá thực trạng xây dựng kế hoạch hoạt động TCM ............. 43

Bảng 2.9.

Kết quả đánh giá thực trạng tổ chức thực hiện kế hoạch hoạt
động của tổ chuyên môn .................................................................... 45

Bảng 2.10.

Kết quả đánh giá thực trạng chỉ đạo thực hiện kế hoạch hoạt
động của tổ chuyên môn .................................................................... 48

Bảng 2.11.

Kết quả khảo sát thực trạng kiểm tra, đánh giá việc thực hiện kế
hoạch hoạt động của tổ chuyên môn .................................................. 51

Bảng 2.12.

Kết quả khảo sát thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý
hoạt động của TCM trong các trường THCS trên địa bàn Huyện
Thanh Trì ........................................................................................... 55

Bảng 3.1.

Kết quả khảo nghiệm tính cấp thiết của các biện pháp đề xuất ........ 89

Bảng 3.2.

Kết quả khảo nghiệm về tính khả thi của các biện pháp đề xuất ...... 91

Biểu đồ 3.1.

Kết quả khảo nghiệm tính cấp thiết của các biện pháp đề xuất ..........90

Biểu đồ 3.2.

Kết quả khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp đề xuất.............92

vii


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong xu thế hội nhập, cuộc cách mạng khoa học công nghệ, công nghệ thông
tin và truyền thông, kinh tế tri thức ngày càng phát triển mạnh mẽ, tác động trực tiếp
đến sự phát triển của các nền giáo dục trên thế giới. Toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế
về giáo dục đã trở thành xu thế tất yếu. Nghị quyết Hội nghị lần thứ 2 khóa VIII của

Ban chấp hành Trung ương Đảng nêu rõ: “Giáo dục- Đào tạo hiện nay phải có một
bước chuyển nhanh và hiệu quả về số lượng và quy mô đào tạo, nhất là chất lượng
dạy học trong các nhà trường nhằm nhanh chóng đưa Giáo dục- Đào tạo đáp ứng
yêu cầu đổi mới của đất nước”... Nghị quyết 29 –NQ/TW về “Đổi mới căn bản, toàn
diê ̣n giáo dục và đào tạo , đáp ứng yêu cầ u công nghiê ̣p hóa, hiê ̣n đại hóa trong điề u
kiê ̣n kinh tế thi ̣ trường đi ̣nh hướng xã hội chủ nghiã và hội nhập quố c tế ” đã chỉ rõ
các giải pháp phát triển giáo dục, trong đó : Giải pháp đổi mới quản lý giáo dục
(QLGD) là khâu đột phá; giải pháp mang tính then chốt thực hiện thành công đổi mới
giáo dục là đổi mới đội ngũ giáo viên (GV) và cán bộ quản lý (CBQL) trong các nhà
trường nói chung và tổ chuyên môn (TCM) nói riêng.
Trong nhà trường, đội ngũ GV chính là chủ thể của quá trình dạy học - giáo
dục. Để thực hiện quản lý hoạt động dạy học, Hiệu trưởng đã tổ chức các TCM theo
từng môn học hay theo nhóm môn học. TCM là mắt xích quan trọng trong cơ cấu tổ
chức của nhà trường. Hoạt động của các TCM quyết định trực tiếp đến sự phát triển
của nhà trường và chất lượng dạy học của GV và học sinh (HS). TCM là đơn vị trực
tiếp nhất với các hoạt động của GV. Thông qua TCM, Hiệu trưởng chỉ đạo hoạt động
và nắm bắt được hoạt động của GV. Bởi vậy quá trình quản lý hoạt động dạy học của
Hiệu trưởng gắn liền với quản lý hoạt động của TCM. Chất lượng chuyên môn của
trường Trung học cơ sở (THCS) phụ thuộc rất nhiều vào trình độ quản lý của Hiệu
trưởng đối với các TCM, đối với GV và HS. Do vậy muốn hoạt động dạy và học ổn
định, đảm bảo chất lượng cần làm tốt công tác quản lý, chỉ đạo đội ngũ giáo viên
trong TCM; thực hiện hiệu quả hoạt động dạy học do TCM phụ trách. Để các TCM
hoạt động có chất lượng hiệu quả thì Hiệu trưởng phải có năng lực quản lý, điều
hành. Vì vậy, đổi mới quản lý hoạt động của TCM đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục

1


nói chung và giáo dục THCS nói riêng là yếu tố hàng đầu quyết định sự thành công
của nhà trường góp phần thực hiện mục tiêu giáo dục đã đề ra.

Trong những năm qua, hoạt động quản lý TCM của Hiệu trưởng các trường
THCS ở Huyện Thanh Trì, Hà Nội đã có những kết quả đáng kể: kết quả dạy học sinh
giỏi cấp huyện, cấp thành phố các môn học đều tăng cao, chất lượng học sinh đại trà có
chuyển biến tích cực. Hàng năm, tỉ lệ học sinh đỗ vào cấp 3 tăng so với năm học
trước…đặc biệt là công tác bồi dưỡng GV giỏi, giúp đỡ GV hạn chế về phương pháp
dạy học (PPDH)...; Tuy đã có nhiều thành tích và đang trên đà phát triển song theo
đánh giá của phòng Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) huyện, hoạt động TCM các nhà
trường vẫn gặp nhiều khó khăn, thách thức và chưa mang tính ổn định về công tác quản
lý đổi mới PPDH; về công tác bồi dưỡng đội ngũ GV hay công tác sinh hoa ̣t TCM....
Đã có những căn cứ cu ̣ thể quy đinh
̣ hoạt động của TCM như: Luật Giáo dục và Điều
lệ Trường Trung học; Tài liệu Tập huấn tổ trưởng chuyên môn (TTCM) trong trường
THCS… Thực tế ở một số trường, việc quản lý hoạt động TCM của Hiệu trưởng chủ
yế u dựa theo kinh nghiệm, chưa có hệ thống, chưa khoa học, chưa phát huy được vai
trò của TCM trong việc thực hiện nhiệm vụ nâng cao chất lượng dạy học trong nhà
trường. Xuất phát từ cơ sở lý luận và thực tiễn trên, tác giả lựa chọn đề tài “Quản lý
hoạt động của tổ chuyên môn trong các trường Trung học cơ sở trên địa bàn Huyện
Thanh Trì, thành phố Hà Nội” làm đề tài luận văn tốt nghiệp chuyên ngành thạc sĩ
quản lý giáo dục đồ ng thời nhằm góp phần nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động của
TCM đáp ứng yêu cầu đổi mới của giáo dục Thanh Trì trong bối cảnh hiện nay.
2. Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu lý luận và thực trạng quản lý hoạt động của TCM trong các trường
THCS trên địa bàn Huyện Thanh Trì, thành phố Hà Nội. Từ đó, đề xuất một số biện
pháp quản lý nhằm nâng cao hoạt động và phát huy hơn nữa vai trò của TCM trong
hoạt động dạy học ở các trường THCS ở Huyện Thanh Trì, Hà Nội và các trường
THCS trong cả nước nói chung.
3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Hoạt động của tổ chuyên môn trong các trường THCS.
3.2. Đối tượng nghiên cứu

Quản lý hoạt động của TCM trong các trường THCS trên địa bàn Huyện
Thanh Trì, thành phố Hà Nội.
2


4. Câu hỏi nghiên cứu
TCM ở trường THCS đang hoạt động như thế nào?
Công tác quản lý hoạt động của TCM trong các trường THCS trên địa bàn
Huyện Thanh Trì, thành phố Hà Nội có những điểm mạnh và hạn chế gì? Nguyên
nhân của thực trạng đó?
Trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay, người Hiệu trưởng cần tiến hành
những biện pháp quản lý như thế nào để nâng cao hiệu quả hoạt động của TCM ở
trường THCS nơi công tác?
5. Giả thuyết khoa học
Theo các đánh giá, thực trạng công tác quản lý hoạt động của TCM trong nhà
trường đang gặp phải những bất cập về: năng lực quản lý của TTCM; chiến lược và
chính sách của các cấp quản lý lãnh đạo cao hơn; văn hóa nhà trường, các điều kiện
hỗ trợ và năng lực của GV. Nếu xác định rõ các nguyên nhân và có những biện pháp
quản lý khoa học, khả thi và vận dụng một cách linh hoạt, sáng tạo, đồng bộ các
biện pháp đó thì hiệu quả quản lý hoạt động của TCM ở các trường THCS trên địa
bàn huyện Thanh Trì sẽ được cải thiện, góp phần nâng cao chất lượng dạy học của
các trường nói riêng và chất lượng giáo dục đào tạo của toàn huyện. Đồng thời tác
động để người Hiệu trưởng trao thêm quyền cho TTCM.
6. Nhiệm vụ nghiên cứu
6.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận của quản lý hoạt động của TCM trong trường THCS
.
6.2. Nghiên cứu thực trạng hoạt động của TCM và quản lý hoạt động của
TCM trong các trường THCS trên địa bàn Huyện Thanh Trì, thành phố Hà Nội.
6.3. Đề xuất các biện pháp nhằm nâng cao hiê ̣u quả quản lý hoạt động của
TCM trong các trường THCS trên địa bàn Huyện Thanh Trì, thành phố Hà Nội.

7. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu
7.1. Giới hạn nghiên cứu
Đề tài này tập trung nghiên cứu hoạt động của TCM và quản lý hoạt động
của TCM trong các trường THCS trên địa bàn Huyện Thanh Trì, thành phố Hà Nội
7.2. Phạm vi nghiên cứu
Nghiên cứu tập trung vào hoạt động của TCM trong các trường THCS trên
địa bàn Huyện Thanh Trì, thành phố Hà Nội.
Đề tài sử dụng các số liệu thống kê từ năm học 2014 - 2015 đến năm học 2016
- 2017 để phân tích và nghiên cứu.
3


8. Phƣơng pháp nghiên cứu
8.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
Thu thập các tài liệu liên quan đến lĩnh vực nghiên cứu, đặc biệt về quản lý
hoạt động chuyên môn của TCM; phân tích, phân loại, xác định các khái niệm cơ bản
để hình thành cơ sở lý luận cho đề tài.
8.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi: là phương pháp chủ yếu để khảo sát
thực trạng và trưng cầu ý kiến về các giải pháp để tăng cường quản lý hoạt động của
tổ chuyên môn.

- Phỏng vấn: Kỹ thuật nghiên cứu này nhằm thu thập những thông tin sâu về
vấn đề cốt lõi của đề tài. Nhóm đối tượng phỏng vấn sẽ tập trung vào giáo viên và cán
bộ quản lý.
- Phương pháp phân tích, tổng kết và xử lý số liệu thu thập được: Dựa trên các
số liệu thống kê đưa ra những nhận định, phân tích, đánh giá thực trạng hoạt động
TCM và quản lý hoạt động của TCM trong các trường THCS đồng thời đưa ra giải
pháp nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động của TCM trong các nhà trường.
8.3. Nhóm các phương pháp xử lý thông tin, dữ liệu nghiên cứu

- Phương pháp thống kê toán học
- Phương pháp thử nghiệm, kiểm chứng: dùng để kiểm chứng tính cấp thiết và
khả thi của các giải pháp được đưa ra.
9. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị và tài liệu tham khảo, luận văn
được trình bày trong 3 chương:
Chƣơng 1. Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động của tổ chuyên môn trong
trường Trung học cơ sở
Chƣơng 2. Thực trạng quản lý hoạt động của tổ chuyên môn trong các trường
Trung học cơ sở trên địa bàn Huyện Thanh Trì, thành phố Hà Nội.
Chƣơng 3. Biện pháp quản lý hoạt động của tổ chuyên môn trong các trường
Trung học cơ sở trên địa bàn Huyện Thanh Trì, thành phố Hà Nội.

4


CHƢƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CỦA
TỔ CHUYÊN MÔN TRONG TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
Công tác chuyên môn là hoạt động quan trọng, chủ yếu, quyết định sự tồn tại
và phát triển của nhà trường. Tổ chuyên môn là một bộ phận cấu thành, nơi thực thi
nhiệm vụ dạy học và giáo dục học sinh. Một nhà trường chỉ có thể thay đổi bằng
chính nội lực của mình. Động lực quan trọng để giúp nhà trường phát triển chính là
mối quan hệ, sự tương tác, giúp đỡ lẫn nhau trong khối đoàn kết và sự nỗ lực vươn
lên của mỗi cá nhân. Sinh hoạt chuyên môn là một hoạt động nhằm bồi dưỡng
chuyên môn, nghiệp vụ, năng lực sư phạm cho giáo viên, góp phần tháo gỡ những
khó khăn trong quá trình giảng dạy và thực hiện nhiệm vụ. Hoạt động tổ chuyên
môn là những vấn đề về thực hiện nhiệm vụ giảng dạy và giáo dục HS, thực hiện
các văn bản chỉ đạo, thực thi nhiệm vụ năm học và các yêu cầu mang tính thức tiễn

được mang ra thảo luận, phân tích dưới nhiều góc độ và rút ra những kết luận sư
phạm, những biện pháp khả thi có thể vận dụng vào thực tiễn, từ đó nâng cao trình
độ chuyên môn nghiệp vụ của GV.
Quản lý hoạt động TCM của người Hiệu trưởng là vấn đề đã được nghiên cứu
có cơ sở pháp lý và cơ sở lý luận từ quan điểm chỉ đạo của Đảng và Nhà nước về
công tác tổ chức cán bộ, công tác xây dựng phát triển đội ngũ. Quyết định số
305/BGD ngày 26/3/1996 của Bộ GD&ĐT trong chương VIII, về quản lý nhà trường
trung học, TCM có chức năng: “Giúp hiệu trưởng điều hành và thực hiện các hoạt
động nghiệp vụ sư phạm. Trực tiếp quản lý lao động của giáo viên trong tổ”. Quyết
định số 1955/QĐ-BGDĐT ngày 30/5/2014 của Bộ GD-ĐT đã chỉ rõ nhiệm vụ trọng
tâm của giáo dục trung học là: “Tập trung phát triển đội ngũ giáo viên và cán bộ
quản lý giáo dục về năng lực chuyên môn, kỹ năng xây dựng và thực hiện kế hoạch
giáo dục theo định hướng phát triển năng lực học sinh; năng lực đổi mới phương
pháp dạy học, kiểm tra đánh giá; quan tâm phát triển đội ngũ TTCM; chú trọng đổi
mới sinh hoạt chuyên môn…”.
Vấn đề quản lý hoạt động của TCM trong nhà trường đã có nhiều công trình

5


nghiên cứu. Luận văn thạc sĩ chuyên ngành quản lý giáo dục của một số tác giả đã
viết về đề tài này như:
Đề tài “Quản lý hoạt động tổ chuyên môn theo hướng nghiên cứu bài học ở
trường THCS Tây Tựu, Quận Bắ c Từ Liêm, Thành phố Hà Nội” của tác giả Nguyễn
Thị Thúy Hằng, năm 2015. Qua đề tài nghiên cứu, tác giả đã chỉ rõ người TTCM giữ
vai trò quản lý trực tiếp trong việc chỉ đạo, quản lý hoạt động dạy học nhằm nâng cao
chất lượng dạy và học trong nhà trường THCS. Quản lý sinh hoa ̣t TCM theo hướng
nghiên cứu bài học chính là quá trình nhà quản lý thực hiện các chức năng quản lý để
điều hành sinh hoạt tổ chuyên môn theo định hướng; tập trung phân tích nhiều hơn
các vấn đề liên quan đến người học, nhằm khuyến khích GV tìm ra nguyên nhân tại

sao HS chưa đạt kết quả như mong muốn và tìm biện pháp để nâng cao chất lượng
dạy học, tạo cơ hội cho HS được tham gia vào quá trình học tập.
Đề tài “Quản lý hoạt động của tổ chuyên môn tại trường trung học cơ sở Liên
Trung, huyện Đan Phượng, thành phố Hà Nội trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện
nay” của tác giả Đỗ Thị Nguyệt, năm 2015. Tác giả đã khẳng định yếu tố then chốt
quyết định đến hướng đi và hiệu quả dạy học của nhà trường chính là người quản lý
và chủ thể quản lý đó chính là TTCM. Qua đó, tôi nhâ ̣n thấ y rằ ng: Thông qua TCM,
Hiệu trưởng thực hiện quản lý về công tác quy hoạch và bồi dưỡng TTCM, công tác
xây dựng và thực hiện kế hoạch của TCM, hoạt động dạy học, đổi mới phương pháp
dạy học, sinh hoạt tổ chuyên môn.. Chất lượng hoạt động của các TCM có ảnh hưởng
rất lớn đến chất lượng dạy và học của nhà trường. Để quản lý tố t hoa ̣t đô ̣ng TCM thì
cầ n chú ý các vấ n đề : công tác bổ nhiệm tổ trưởng, nhóm trưởng có năng lực và tâm
huyết là rất cần thiết; triển khai xây dựng kế hoạch năm học, hướng dẫn TCM xây
dựng kế hoạch của tổ, nhóm chuyên môn; quản lý hồ sơ chuyên môn của tổ và của
GV; chỉ đạo xây dựng và thực hiện đầy đủ chương trình, kế hoạch dạy học, kế hoạch
giáo dục, công tác kiểm tra đánh giá (KTĐG); quản lý dự giờ, thao giảng được TCM
thực hiện có hiệu quả và có chất lượng. Tuy nhiên, quá trình quản lý hoạt động TCM
trong trường cũng bộc lộ những điểm hạn chế... Đó là năng lực quản lý của đội ngũ tổ
trưởng, tổ phó chuyên môn; công tác xây dựng, thực hiện kế hoạch; quản lý hoạt
động dạy học; quản lý hoạt động sinh hoạt của TCM cũng còn hạn chế.
Bài viết “Thực trạng hoạt động tổ chuyên môn ở trường THCS quận Hai Bà

6


Trưng- Thành phố Hà Nội” của Thạc sĩ Ngô Thị Phương Thảo trên tạp chí thiết bị
giáo dục- số 94 –6/2013. Tác giả đã khẳng đị nh TCM là nơi trực tiếp thực hiện mọi
quá trình chỉ đạo đổi mới phương pháp để nâng cao chấ t lươ ̣ng da ̣y ho ̣c trong nhà
trường. Qua đó , nhằ m nâng cao chấ t lươ ̣ng sinh hoa ̣t TCM cần thực hiện các biện
pháp: quản lí kế hoạch hoạt động; chỉ đạo thực hiện đổi mới SHCM; tăng cường quản

lí hoạt động KTĐG học sinh của TCM; quản lí công tác tự học và tự bồi dưỡng của
GV; quản lí công tác sử dụng thiết bị dạy học… thực hiê ̣n đồ ng bô ̣ các giải pháp trên
sẽ nâng cao chấ t lươ ̣ng hoa ̣t đô ̣ng của TCM.
Nhiều nhà sư phạm đi sâu nghiên cứu một cách toàn diện về vai trò, vị trí,
nhiệm vụ, tổ chức quá trình dạy học của người giáo viên nói riêng và vấn đề quản lý
hoạt động của TCM trong nhà trường nhằm nâng cao chất lượng giáo dục. Tuy
nghiên cứu ở nhiều góc độ khác nhau, các cấp học khác nhau nhưng các tác giả đều
đi đến một kết luận chung nhất đó là khẳng định được vị trí, vai trò của TTCM trong
nhà trường, chỉ rõ quản lý hoạt động của TCM trong nhà trường là một yếu tố không
thể thiếu và quyết định đến chất lượng giáo dục; đề xuất các biện pháp quản lý hoạt
động TCM nhằm mang lại hiệu quả thiết thực cho đơn vị mình. Kết quả mà các tác
giả đã chỉ ra sẽ là những tri thức làm tiền đề cho tác giả tiếp tục thực hiện nghiên cứu
và hoàn thành luận văn này.
1.2. Các khái niệm cơ bản
1.2.1. Quản lý
Khái niệm quản lý (management) là khái niệm rất chung, tổng quát, có rất
nhiều định nghĩa khác nhau về quản lý:
Theo tác giả Đặng Quốc Bảo: “ Quản lý là một quá trình tác động gây ảnh
hưởng của chủ thể quản lý lên khách thể quản lý nhằm đạt mục tiêu chung”[1]
Theo các tác giả Nguyễn Thị Mỹ Lộc và Nguyễn Quốc Chí, khái niệm về quản lý
được định nghĩa như sau: “Quản lý là tác động có định hướng, có chủ đích của chủ thể
quản lý (người quản lý) đến khách thể quản lý (người bị quản lý) trong một tổ chức
nhằm làm cho tổ chức vận hành và đạt được mục đích của tổ chức” [17; Tr.16]
Tác giả Hà Sĩ Hồ quan niệm rằng: “Quản lý là một hoạt động có định hướng, có
tổ chức, lựa chọn trong các đối tượng có thể dựa trên các thông tin về tình trạng của đối
tượng được ổn định và làm cho nó phát triển tới mục đích đã định” [26, Tr.34]

7

Từ những quan niệm khác nhau về khái niệm quản lý, tác giả nhận thấy: tuy
mỗi khái niệm có những cách tiếp cận khác nhau, song có thể hiểu rằng: Quản lý là
sự tác động liên tục có tổ chức, có định hướng của chủ thể quản lý (người quản lý)
lên khách thể quản lý (người bị quản lý) bằng việc thực hiện các chức năng quản lý
nhằm làm cho tổ chức vận hành đạt tới mục tiêu quản lý. Quản lý là quá trình đi đến
mục tiêu trên cơ sở thực hiện đúng, đủ và có sáng ta ̣o các chức năng quản lý. Có bốn
chức năng quản lý cơ bản: kế hoạch hoá (planning), tổ chức (organizing), chỉ đạo
(leading) và kiểm tra (controlling).
Quản lý vừa là một khoa học, vừa là một nghệ thuật: Quản lý là khoa học vì
nó là lĩnh vực tri thức được hệ thống hóa và là đối tượng nghiên cứu đặc biệt, là khoa
học phân loại kiến thức, giải thích các mối quan hệ nhất là mối quan hệ giữa chủ thể
quản lý và khách thể quản lý. Quản lý là một nghệ thuật vì nó hoạt động đặc biệt đòi
hỏi sự khôn khéo, tinh tế, linh hoạt, tính toán, ứng xử, giao lưu để đạt được mục đích.
1.2.2. Quản lý giáo dục
Giáo dục hình thành và tồn tại trong xã hội loài người, là một hoạt động thực
tiễn tồn tại khách quan. Giáo dục là một quá trình hoạt động, để quá trình Giáo dục
đạt hiệu quả cao nhất thiết cần có sự quản lý. Có nhiều tác giả đã khái quát về quản lý
giáo dục như:
Theo tác giả Trần Kiểm: “Quản lý giáo dục là hệ thống tác động có mục đích,
có kế hoạch, hợp qui luật của chủ thể quản lý (hệ giáo dục) nhằm làm cho hệ vận
hành theo đường lối và nguyên lý giáo dục của Đảng, thực hiện được các tính chất
của nhà trường xã hội chủ nghĩa Việt Nam, mà tiêu điểm hội tụ là quá trình dạy học
– giáo dục thế hệ trẻ, đưa hệ thống giáo dục tới mục tiêu dự kiến lên trạng thái mới
về chất”. [27,Tr.34]
Theo tác giả Nguyễn Ngọc Quang: “Quản lý giáo dục là hệ thống những tác
động có mục đích, có kế hoạch, hợp quy luật của chủ thể quản lý nhằm làm cho hệ
thống vận hành theo đường lối và nguyên lý giáo dục của Đảng, thực hiện được các
tính chất của nhà trường xã hội chủ nghĩa Việt Nam, mà tiêu điểm hội tụ là quá trình
dạy học – giáo dục thế hệ trẻ, đưa hệ giáo dục tới mục tiêu dự kiến, tiến tới trạng thái
mới về vật chất” [30, Tr.39].

Như vậy, QLGD là những tác đô ̣ng có hê ̣ thố ng, có kế hoạch, có ý thức và có

8


đinh
̣ hướng của chủ thể quản lý ở các cấ p khác nhau đế n tấ t cả các mắ t xích của
toàn bộ hệ thống giáo dục nhằ m mu ̣c tiêu hin
̀ h thành nhân cách cho thế hê ̣ trẻ . Nhà
quản lý giáo dục cùng với đội ngũ GV, HS và các lực lươ ̣ng xã hô ̣i …. bằng hành
đô ̣ng của miǹ h biế n mu ̣c tiêu đó thành hiê ̣n thực . QLGD cũng thực hiện đủ 04 chức
năng quản lý: Kế hoạch hóa, tổ chức, lãnh đạo, kiểm tra nhằm đưa hệ thống giáo đạt
mục tiêu đề ra.
1.2.3. Trường học
Tác giả Đặng Quốc Bảo định nghĩa: “ Trường học là một thiết chế xã hội
trong đó diễn ra quá trình đào tạo giáo dục với hoạt động tương tác của hai nhân tố
Thầy – Trò”. [1, Tr36]
Trường trung học là cơ sở giáo dục phổ thông của hệ thống giáo dục quốc dân.
Trường có tư cách pháp nhân, có tài khoản và con dấu riêng.
1.2.4. Quản lý nhà trường
Theo tác giả Phạm Minh Hạc: “Quản lý nhà trường là thực hiện đường lối của
Đảng trong phạm vi trách nhiệm của mình, tức là đưa nhà trường vận hành theo
nguyên lý giáo dục để tiến tới mục tiêu giáo dục, mục tiêu đào tạo đối với ngành giáo
dục với thế hệ trẻ và từng học sinh” [22, Tr22].
Theo tác giả Nguyễn Ngọc Quang: "Quản lý nhà trường là tập hợp những tác
động tối ưu (cộng tác, tham gia, hỗ trợ, phối hợp, huy động..….) của chủ thể quản lý
đến tập thể giáo viên, học sinh và các cán bộ khác nhằm tận dụng các nguồn dự trữ
do Nhà nước đầu tư, lực lượng xã hội đóng góp, do lao động xây dựng và vốn lao
động tự có hướng vào việc đẩy mạnh mọi hoạt động của nhà trường mà điểm hội tụ
là quá trình đào tạo thế hệ trẻ. Thực hiện có chất lượng mục tiêu và kế hoạch đào

tạo, đưa nhà trường tiến lên trạng thái mới"[30, Tr42].
Quản lý trường học về bản chất là quản lý con người (tập thể GV, HS….)
trong nhà trường. Đó là việc tổ chức một cách hợp lý lao động của GV và HS sao cho
hành vi, hoạt động của HS đáp ứng được yêu cầu đào tạo con người, thực hiện có
chất lượng mục tiêu và kế hoạch đào tạo của nhà trường và của Ngành Giáo dục.
1.2.5. Tổ chuyên môn (TCM)
“ Hiệu trưởng, các Phó Hiệu trưởng, giáo viên, viên chức làm công tác thư
viện, thiết bị giáo dục, cán bộ làm công tác tư vấn cho học sinh của trường trung học

9


được tổ chức thành tổ chuyên môn theo môn học, nhóm môn học hoặc nhóm các hoạt
động ở từng cấp học THCS, THPT. Mỗi tổ chuyên môn có tổ trưởng, từ 1 đến 2 tổ
phó chịu sự quản lý chỉ đạo của Hiệu trưởng, do Hiệu trưởng bổ nhiệm và giao
nhiệm vụ vào đầu năm học”[4].
TCM là mô ̣t b ộ phận cấu thành trong bộ máy tổ chức và quản lý của trường
THCS, THPT, là đơn vị trực tiếp triển khai các hoạt động chuyên môn. Trong trường,
các TCM có mối quan hệ hợp tác với nhau, phố i hơ ̣p với các bô ̣ phâ ̣n nghiê ̣p vu ̣ khác
và chịu sự lãnh đạo của Đảng

nhằ m thực hiê ̣n chiế n lươ ̣c phát triể n nhà trường

,

chương triǹ h giáo du ̣c và các hoa ̣t đô ̣ng giáo du ̣ckhác.
1.2.6. Quản lý hoạt động của tổ chuyên môn trong trường Trung học cơ sở
Quản lý hoạt động của TCM trong trường THCS là quản lý việc thực hiện
mục tiêu của giáo dục THCS, quản lý việc thực hiện quy chế chuyên môn, quản lý
sinh hoạt khoa học, đổi mới phương pháp giáo dục và dạy học, cũng như các giải

pháp hỗ trợ khác nhằm góp phần nâng cao chất lượng giáo dục.
Ban giám hiệu, đặc biệt hiệu trưởng trong nhà trường THCS có vai trò to lớn
trong quản lý, chỉ đạo hoạt động của các TCM, thông qua tổ trưởng và tập thể giáo viên
để thúc đẩy các hoạt động nâng cao chất lượng giáo dục và dạy học trong nhà trường.
1.2.7. Hiệu trưởng trường Trung học cơ sở
Hiệu trưởng là người chịu trách nhiệm quản lý các hoạt động của trường, do
cơ quan Nhà nước có thẩm quyền bổ nhiệm, công nhận với nhiệm kỳ 5 năm.
Hiệu trưởng là người chịu trách nhiệm cao nhất trước pháp luật, trước cấp
trên, trước xã hội và trước toàn thể GV, nhân viên, HS và cha mẹ học sinh về tất cả
những gì sai trái, yếu kém, tổn thất, tai nạn xảy ra trong trường học.
1.2.8. Tổ trưởng chuyên môn
Tổ trưởng chuyên môn là người đứng đầu TCM, do hiệu trưởng bổ nhiệm
vào đầu mỗi năm học. TTCM chịu trách nhiệm trước hiệu trưởng về phân phối
nguồn lực của tổ, hướng dẫn, điều hành việc thực hiện các nhiệm vụ của TCM theo
quy định, góp phần đưa nhà trường đến các mục tiêu đã đề ra theo kế hoạch.
TTCM là người có khả năng tâ ̣p hơ ̣p GV trong tổ , tạo sự đoàn kế t trong tổ ,
gương mẫu, công bằ ng, kiên trì, khéo léo trong giao tiế p, ứng xử. Người TTCM được
ví như “cánh tay nối dài của Lãnh đạo nhà trường”, trực tiếp điều hành các công việc

10


cụ thể trong hoạt động dạy và học. Người TTCM vừa là đối tượng quản lý, vừa là chủ
thể quản lý trong tổ chức nhà trường.
1.3. Hoạt động của tổ chuyên môn trong trƣờng trung học cơ sở
1.3.1. Đặc điểm của tổ chuyên môn
Cơ cấu TCM tốt nhất là gồm những GV cùng chuyên môn. Nhưng do đặc thù
của cấp THCS nên TCM thường là tổ ghép: Giáo viên trường THCS đươ ̣c tổ chức
thành TCM theo môn ho ̣c hoă ̣c nhóm môn ho ̣c . Trường THCS có 2 loại TCM phổ
biến: Tổ đơn môn (tổ Toán, tổ Văn…) và tổ liên môn (tổ tự nhiên, tổ xã hội, …). Đối

với tổ liên môn, trong SHCM đôi khi lại được tách thành các nhóm chuyên môn để
sinh hoạt theo điều kiện thực tế và yêu cầu triển khai nhiệm vụ. Mỗi nhóm có một
nhóm trưởng do Hiệu trưởng chỉ định, chịu trách nhiệm trước Hiệu trưởng về công
việc được giao, có trách nhiệm chuẩn bị nội dung, chương trình và duy trì SHCM
định kỳ theo lịch công tác và hướng dẫn của Nhà trường.Vì thế cần nâng cao vai trò
của TTCM, làm sao cho TTCM cũng thực hiện công tác quản lý TCM với đầy đủ các
chức năng quản lý.
Tuy nhiên, ở cấp THCS mỗi GV thường được đào tạo 2 môn ghép như Hóa –
Sinh, Toán – Lý, Toán – Công nghệ, Văn – Sử, Văn – GDCD… nên trong nhóm
chuyên môn này GV đó có thể ở vị trí TTCM hoặc nhóm trưởng, nhưng trong nhóm
khác thì chỉ là thành viên của nhóm. Nhưng cũng chính điều đó làm cho các GV
trong TCM thường xuyên có mối quan hệ hợp tác, gắn bó thân thiết với nhau. Họ có
thể chia sẻ kinh nghiệm chuyên môn, trao đổi về phương pháp giảng dạy…..Như vậy,
TCM chính là nơi để giáo viên trao đổi chuyên môn, học hỏi lẫn nhau, TCM là một
“Tổ chức học hỏi”.
Tính chất hoạt động chủ yếu của TCM là chuyên sâu về nghề nghiệp sư phạm,
quản lý trực tiếp lao động của GV nên nội dung hoạt động chuyên môn rất phong
phú. TCM có vai trò quan trọng trong việc xây dựng kế hoạch hoạt động của tổ, quản
lý kế hoạch và hoạt động của tổ viên; TCM là nơi chịu trách nhiệm trực tiếp về chất
lượng giảng dạy của các thành viên trong TCM và chất lượng học tập của HS; thông
qua các hoạt động của tổ, năng lực giảng dạy và chuyên môn, nghiệp vụ của GV từng
bước được nâng cao.

11


1.3.2. Hoạt động của tổ chuyên môn ở trường trung học cơ sở
Hoạt động của TCM làhoạt động giảng dạy trên phâ
n môn chin
́ h của tổ mà thành

viên ở TCM đã đươ ̣c đào ta ̣o theo chương trin
̀ h đào ta ̣o ở trường đa ̣i ho, ̣ccao đẳ ng theo
quy đinh
̣ hiê ̣n hành cuả Bô ̣ GD&ĐT, Sở GD&ĐT và nhà trường THCS. Hoạt động của
TCM hàng năm phải bám sát nội dung, chương trình dạy học theo quy định của Bộ
GD&ĐT, Sở GD&ĐT và của nhà trường. Đây là hoạt động quan trọng nhất trong các
nhà trường, có vai trò quyết định đến chất lượng giáo dục của nhà trường.
Hoạt động của TCM bao gồ m:
Hoạt động giảng dạy của GV theo khung phân phố i chương trin
̀ h của Bộ GD
& ĐT; Kế hoạch dạy học đã được BGH duyệt đầu năm học;
Hoạt động bồi dưỡng HS giỏi và phụ đa ̣o HS yế u kém, bồi dưỡng HS tham gia
các cuộc thi về năng khiếu khác liên quan đến chuyên môn của tổ;
Hoạt động đổi mới PPDH và KTĐG tiên tiến vào giảng dạy, đánh giá kết quả
học tập của học sinh để nâng cao chất lượng dạy và học trong nhà trường;
Sinh hoạt chuyên môn định kỳ 2 tuần 1 lần;
Tổ chức các hoạt động thao giảng, thi GV dạy giỏi;
Xây dựng và tổ chức triển khai thực hiện kế hoạch nghiên cứu khoa học sư
phạm ứng dụng; tổng kết, áp dụng sáng kiến kinh nghiệm, tự làm thiết bị dạy học của
GV và hoạt động nghiên cứu khoa học của học sinh;
Tổ chức hoạt động bồi dưỡng năng lực chuyên môn, nghiệp vụ của các thành
viên trong tổ.
Ngoài ra, các thành viên trong TCM còn tham gia các công tác khác như:
Đảng, Công đoàn, Đoàn thanh niên, công tác chủ nhiệm…
1.3.3. Tiêu chuẩ n đánh giá hoạt động của TCM trong trường THCS
Có kế hoạch công tác và hoàn thành các nhiệm vụ theo quy định tại Điều lệ
trường trung học. Minh chứng: Có kế hoạch hoạt động chung của tổ theo tuần tháng,
học kì và cả năm học nhằm thực hiện chương trình, kế hoạch dạy học và các hoạt
động khác; Kế hoạch cụ thể dạy chuyên đề, tự chọn, dạy ôn thi tốt nghiệp, bồi dưỡng
HS giỏi, phụ đạo HS yếu kém; Kế hoạch sử dụng đồ dùng dạy học, thiết bị dạy học

đúng, đủ theo các tiết trong chương trình; Văn bản của lãnh đạo nhà trường về việc

12


nhận xét thực hiện các nhiệm vụ năm học của TCM. Ở nội dung này cần so sánh
những hoạt động của TCM với các nhiệm vụ theo quy định của Điều lệ trường trung
học và các nhiệm vụ do lãnh đạo nhà trường giao.
Sinh hoạt ít nhất hai tuần một lần về hoạt động chuyên môn, nghiệp vụ và các
hoạt động giáo dục khác. Minh chứng là các biên bản sinh hoạt chuyên môn của tổ
hoặc nhóm chuyên môn; Sổ nhật ký hoặc biên bản đánh giá chất lượng về hiệu quả
hoạt động giáo dục của các thành viên trong tổ; Biên bản đánh giá, xếp loại GV; Các
thông tin, minh chứng khác liên quan đến chỉ số. Chú ý đánh giá chất lượng của các
buổi sinh hoạt chuyên môn.
Hàng tháng, rà soát, đánh giá việc thực hiện các nhiệm vụ được phân công.
Minh chứng là các biên bản rà soát, đánh giá để cải tiến các biện pháp thực
hiện nhiệm vụ được giao của TCM, biên bản chỉnh sửa, bổ sung các nội dung mới,
các biện pháp mới vào kế hoạch. Chú ý đánh giá hiệu quả các hoạt động cải tiến, điều
chỉnh tăng hiệu quả thực hiện nhiệm vụ của tổ.
1.4. Nội dung quản lý hoạt động của tổ chuyên môn trong trƣờng THCS
Quản lý hoạt động chuyên môn là quản lý toàn bộ hoạt động giảng dạy , giáo
dục của GV, hoạt động học tập và rèn luyện của HS theo nô ̣i dung giáo du ̣c toàn diê ̣n
nhằ m thực hiê ̣n mu ̣c tiêu và đường lố i giáo du ̣c của Đảng và Nhà nước . Trong quá
trình quản lý hoạt động TCM, Hiê ̣u trưởng cầ n phải có năng lực tổ chức, điề u hành để
chỉ đạo đội ngũ TTCM thực hiện tốt nhiê ̣m vu ̣, quyề n ha ̣n của TCM đã đươ ̣c quy đinh
̣
trong Điề u lê ̣ trường Trung học, xây dựng TCM thực sự là ha ̣t nhân cơ bản của hoa ̣t
đô ̣ng da ̣y ở trường THCS. Trong nhà trường, Hiệu trưởng không trực tiếp quản lý, chỉ
đạo hoạt động TCM mà thực hiện thông qua TTCM. Tất cả các nhiệm vụ chuyên
môn triển khai đến giáo viên đều thông qua TTCM. Có thể mô hình hóa quản lý hoạt

động Tổ chuyên môn ở trường THCS bằng sơ đồ sau:

13


HIỆU TRƯỞNG

Tổ trưởng
chuyên môn

Tổ trưởng chuyên
môn

Tổ trưởng
chuyên môn

Giáo viên

Nhiệm vụ
dạy học
Sơ đồ 1.1: Quản lý hoạt động của tổ chuyên môn
1.4.1. Xây dựng kế hoạch hoạt động của tổ chuyên môn
Xây dựng kế hoạch là giai đoạn quan trọng nhất trong quá trình quản lý hoạt
động của TCM. Hoạt động này nhằm xác định hệ thống mục tiêu, nội dung hoạt
động, các biện pháp cần thiết để thực hiện mục tiêu.
Kế hoạch hoạt động TCM là kế hoạch bộ phận trong kế hoạch của nhà trường,
trong đó gồm các mục tiêu có liên quan chặt chẽ với nhau, thống nhất với nhau bởi
mục tiêu chung và hệ thống các biện pháp được xây dựng trước một giai đoạn nhất
định nhằm thực hiện mục tiêu giáo dục.
TCM có hai loại kế hoạch: Kế hoạch năm học gồm toàn bộ công tác của tổ và

kế hoạch giảng dạy bộ môn (theo phân phối chương trình dạy học bộ môn ở các khối
lớp). Kế hoạch của tổ phải chính xác hóa và cụ thể hóa các nhiệm vụ và chỉ tiêu của
kế hoạch chuyên môn và kế hoạch năm học của nhà trường ở từng đơn vị tổ cho phù
hợp, đặc biệt phải xây dựng được một hệ thống biện pháp có hiệu lực, đồng thời phải
xây dựng được một chương trình hoạt động cụ thể.
Kế hoạch phải đảm bảo thể hiện các nội dung hoạt động của TCM, có đầy đủ
kế hoạch triển khai hoạt động dạy học, hoạt động bồi dưỡng GV, hoạt động đánh giá
14


xếp loại GV theo chuẩn nghề nghiệp GV trung học, hoạt động thi đua khen thưởng
của TCM…..
Qui trình xây dựng kế hoạch chuyên môn
Bước 1: Điều tra cơ bản , phân tích tình hình đầu năm và xác định mục t iêu
cho năm học mới.
 Tập hợp các tài liệu cần thiết
Tập hợp Nghị quyết của Đảng về giáo dục, văn bản của Bộ, Sở, Phòng
GD&ĐT (văn bản về chương trình, nhiệm vụ năm học…); tình hình thực tế của nhà
trường, của tổ; những yêu cầu của nhà trường đối với chất lượng dạy học giáo dục....
Tập hợp báo cáo thống kê trong năm trước: Rà soát những việc đã làm được,
chưa làm được của tổ trong năm học trước, xác định rõ nguyên nhân và chỉ ra cách
khắc phục trong năm học hiện tại.
Tập hợp thống kê các điều kiện về cơ sở vật chất dạy học.
 Phân tích tình hình: Trong quản lý giáo dục, người ta thường sử dụng phương
pháp phân tích SWOT để phân tích tình hình: S  Điểm mạnh (Strengths); W  Điểm
yếu (Weaknesses); O  Thời cơ (Opportunities); T  Nguy cơ (Threats).
TTCM thu thập và phân tích các thông tin về các yếu tố của môi trường bên
trong (Đội ngũ GV, HS, cơ sở vật chất (CSVC), tài chính….) và các yếu tố của môi
trường bên ngoài (cơ chế chính sách, các TCM và đoàn thể khác trong nhà trường,...).
Phương pháp phân tích SWOT chỉ ra các nguyên nhân gốc rễ, nguyên nhân trực tiếp,

nguyên nhân gián tiếp, nguyên nhân có thể can thiệp được và nguyên nhân không thể
can thiệp được. Các nguyên nhân này là căn cứ quan trọng để TTCM hoạch định kế
hoạch quản lý, đưa ra các biện pháp thích hợp.
 Xác định nguồn lực cần thiết cho việc thực hiện kế hoạch: Đây là điều kiện
bảo đảm cho kế hoạch khả thi. Nguồn lực giáo dục có 2 dạng: Nguồn lực bên trong
và nguồn lực bên ngoài. Nguồn lực bên trong: chất lượng đội ngũ giáo viên, cán bộ
quản lý giữ vai trò là yếu tố quyết định. Bởi vì, nguồn lực bên trong mạnh mới có khả
năng tiếp nhận và sử dụng có hiệu quả nguồn lực bên ngoài.
 Xác định mục tiêu, chỉ tiêu: Xác định hệ thống mục tiêu kế hoạch, thảo luận
trong tổ, nghiên cứu mục tiêu cần đạt của nhà trường theo kế hoạch năm học của nhà
trường, xác định rõ những mục tiêu mà TCM phải thực hiện để đạt được mục tiêu
chung trong kế hoạch tổng thể của trường.

15


Giao trách nhiệm từng GV đưa ra chỉ tiêu phấn đấu cho môn học mà mình
phụ trách. Từ chỉ tiêu phấn đấu của từng lớp, TTCM điều hành các thành viên
trong tổ thảo luận thống nhất chỉ tiêu phấn đấu chung của TCM. Chỉ tiêu phấn đấu
phải đưa ra số liệu cụ thể, trên căn cứ rà soát và phân tích số liệu, kết quả đạt được
từ những năm học trước.
 Dự thảo các biện pháp nhằm thực hiện mục tiêu: Xác định các biện pháp
là đưa ra những việc làm, những phương án hành động, các cách thức tác động cụ thể
nhằm thực hiện mục tiêu nhiệm vụ của năm học mới, khắc phục những hạn chế,
khiếm khuyết của năm học trước. Các biện pháp đề xuất cần đa dạng: biện pháp tâm
lý, biện pháp pháp lý, biện pháp hành chính…. hoặc có thể phối hợp nhiều biện pháp
với nhau để đảm bảo tác động toàn diện lên các mặt, các giai đoạn thực hiện nhiệm
vụ và đảm bảo tính khả thi.
Bước 2: Tổ trưởng chuyên môn viết dự thảo kế hoạch năm học của TCM
Thông thường một bản kế hoạch phải có cấu trúc như sau:

Đánh giá tình hình: Bao gồm thuận lợi, khó khăn, những tác động bên trong,
bên ngoài đến sự phát triển của giáo dục.
Đề xuất quan điểm chỉ đạo chung cho sự phát triển giáo dục
Xác định mục tiêu cần đạt: Bao gồm mục tiêu tổng quát, mục tiêu cụ thể.
Đề xuất các giải pháp phát triển giáo dục trong tương lai.
Đề xuất các biện pháp tổ chức thực hiện: Xây dựng chương trình hành động
theo từng giai đoạn, từng lĩnh vực cụ thể.
Bước 3: Tổ chức thảo luận, góp ý dự thảo kế hoạch.
TTCM điều hành thảo luận để thống nhất kế hoạch hoạt động. Đây là những
kế hoạch chi tiết, nêu rõ những việc làm cụ thể trong từng tuần, từng tháng.., chỉ rõ
thời gian và địa điểm thực hiện, phân công người thực hiện, người hỗ trợ, xác định rõ
cơ sở vật chất, trang thiết bị cần thiết đối với từng hoạt động.
Bước 4: Hoàn chỉnh kế hoạch, trình duyệt cấp trên
Tiếp thu ý kiến đóng góp, điều chỉnh kế hoạch
Trình Hiệu trưởng duyệt: Kế hoạch của TCM phải được Hiệu trưởng duyệt,
lưu vào hồ sơ quản lý năm học và trở thành văn bản pháp lý để Hiệu trưởng chỉ đạo
hoạt động của TCM.

16