Bài 30. Dấu gạch ngang

Trường THCS

NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG QUÝ
THẦY CÔ VỀ DỰ TIẾT HỌC

Môn: Ngữ văn
LỚP 7

Giáo viên thực hiện:


Kể tên các dấu câu mà em đã được học trong những tiết
học trước?
Dấu câu

Dấu
chấm

Dấu
chấm
hỏi

Dấu
chấm
than

Dấu
phẩy

Dấu
chấm

lửng

Dấu
chấm
phẩy

Lính đâu? Sao bay dám để cho nó chạy xồng xộc vào đây
như vậy? Không còn phép tắc gì nữa à?
– Dạ, bẩm…
– Đuổi cổ nó ra!
( Phạm Duy Tốn)
–


Tiết 120 – Tiếng Việt


DẤU GẠCH NGANG
I. CÔNG DỤNG CỦA DẤU GẠCH NGANG
1. Ví dụ: SGK/129 – 130
a, Đẹp quá đi, mùa xuân ơi – mùa xuân của Hà Nội thân yêu […]
(Vũ Bằng)
b, Có người khẽ nói :
– Bẩm, dễ có khi đê vỡ!
Ngài cau mặt, gắt rằng:
– Mặc kệ!
(Phạm Duy Tốn)
c, Dấu chấm lửng được dùng để:
– Tỏ ý còn nhiều sự vật hiện tượng tương tự chưa liệt kê hết ;
– Thể hiện chỗ lời nói bỏ dở hay ngập ngừng, ngắt quãng;

– Làm giãn nhịp điệu câu văn, chuẩn bị cho sự xuất hiện của một từ ngữ
biểu thị nội dung bất ngờ hay hài hước, châm biếm.
( Ngữ văn 7, tập hai)
d, Một nhân chứng thứ hai của cuộc hội kiến Va-ren – Phan Bội Châu (xin
chẳng dám nêu tên nhân chứng này) lại quả quyết rằng (Phan) Bội Châu đã
nhổ vào mặt Va-ren; cái đó thì cũng có thể.
(Nguyễn Ái Quốc)


DẤU GẠCH NGANG
I. CÔNG DỤNG CỦA DẤU GẠCH NGANG
1. Ví dụ: SGK/129 – 130
c,a,Dấu
chấm
lửng
được
dùng
để:
Đẹp
quá
đi,
mùa
xuân
ơi
–
mùa
2. Nhận xét:
b,
Có
người

khẽ
nói
:
– Tỏ ý còn nhiều sự vật hiện tượng
a. Đặt ở giữa câu để đánh
d, Một
nhân
chứng
thứ
hai của cuộc
–
Bẩm,
dễ
có
khi
đê
vỡ!
xuân của
Hà Nội
yêu
tương
tự chưa
liệtthân
kê hết
; […]
dấu bộ phận giải thích.
hộiNgài
kiếncau
Va-ren
–

Phan
Bội
Châu (xin
mặt,
gắt
rằng:
Thể hiện chỗ lời nói bỏ dở hay ngập
b. Đặt ở đầu dòng để đánh –chẳng
dám
nêu tên nhân
chứng
này)
(Vũ
Bằng)
–
Mặc
kệ!
ngắt quãng;
dấu lời nói trực tiếp của hai ngừng,
lại quả quyết rằng
(Phan)
BộiTốn)
Châu đã
(Phạm
Duy
–
Làm
giãn
nhịp
điệu

câu
văn,
chuẩn
nhân vật.
nhổ vào mặt Va-ren; cái đó thì cũng có
bị cho sự xuất hiện của một từ ngữ
c. Đặt ở đầu dòng để liệt kê thể.
biểu thị nội dung bất ngờ hay hài
(Nguyễn Ái Quốc)
công dụng của dấu chấm
hước, châm biếm.
lửng.
( Ngữ văn 7, tập hai)
d. Đặt giữa hai tên nhân vật để
nối các bộ phận trong một liên
danh .
Dấu gạch ngang có 3
công dụng.


DẤU GẠCH NGANG
I. CÔNG DỤNG CỦA DẤU GẠCH NGANG
1. Ví dụ: SGK/129 – 130
2. Nhận xét:
3. Ghi nhớ 1: SGK/130

Dấu gạch ngang có những công dụng sau:
– Đặt ở giữa câu để đánh dấu bộ phận chú thích, giải
thích trong câu;
– Đặt ở đầu dòng để đánh dấu lời nói trực tiếp của

nhân vật hoặc để liệt kê;
– Nối các từ nằm trong một liên danh


DẤU GẠCH NGANG

Bài tập nhanh

? Em hãy xác định tác dụng của dấu gạch ngang trong các
câu sau:

a. – Quan có cái mũ hai sừng trên chóp sọ! – Một chú bé con thì thầm.
– Ồ ! Cái áo dài đẹp chửa! – Một chị con gái thốt ra.
(Nguyễn Ái Quốc)
 Đánh dấu lời nói trực tiếp của nhân vật
 Đánh dấu bộ phận chú thích, giải thích trong câu
b. Tàu Hà Nội – Vinh khởi hành lúc 21 giờ.
 Để nối các bộ phận trong một liên danh
c. Anh trai tôi – anh An – là lớp trưởng lớp 9.
 Đánh dấu bộ phận chú thích, giải thích.
* Anh trai tôi (anh An) là lớp trưởng lớp 9.  Dấu ngoặc đơn.
* Anh trai tôi, anh An, là lớp trưởng lớp 9.  Dấu phẩy


DẤU GẠCH NGANG
I. CÔNG DỤNG CỦA DẤU GẠCH NGANG
II. PHÂN BIỆT DẤU GẠCH NGANG VỚI DẤU GẠCH NỐI
1. Ví dụ: Va-ren – Phan Bội Châu
2. Nhận xét:
DấuLUẬN:

gạch nối
CÂU HỎI THẢO

Dấu gạch ngang
Hình thức
Công dụng

- Viết dài hơn dấu gạch - Viết ngắn hơn dấu gạch
nối.
ngang. với dấu
So sánh dấu gạch ngang

gạch
nốicâu
về. nội
- Là
một dấu

dung
và phải
hìnhlà thức?
- Không
dấu câu.
- Dùng để nối các tiếng
trong những từ mượn của
ngôn ngữ Ấn – Âu.


DẤU GẠCH NGANG
I. CÔNG DỤNG CỦA DẤU GẠCH NGANG

1. Ví dụ:
2. Phân biệt dấu gạch ngang với dấu gạch nối:
3. Ghi nhớ 2: SGK/130

Cần phân biệt dấu gạch ngang với dấu gạch nối:
– Dấu gạch nối không phải là một dấu câu.
Nó chỉ dùng để nối các tiếng trong những từ mượn
gồm nhiều tiếng.
– Dấu gạch nối ngắn hơn dấu gạch ngang.


DẤU GẠCH NGANG

TRÒ CHƠI: Ai nhanh hơn nào?
CÂU HỎI
Tìm các từ mượn tiếng nước
ngoài gồm nhiều âm tiết có sử
dụng dấu gạch nối?

LUẬT CHƠI
Trong thời gian 30 giây ai
viết được nhiều hơn sẽ thắng
cuộc.


DẤU GẠCH NGANG
III. LUYÊN TẬP

Bài tập 1: Hãy nêu công dụng của dấu gạch ngang
trong những câu dưới đây :

a. Mùa xuân của tôi - mùa xuân Bắc Việt, mùa xuân của Hà Nội là mùa xuân có mưa riêu riêu, gió lành lạnh, có tiếng nhạn kêu
trong đêm xanh, có tiếng trống chèo vọng lại từ những thôn xóm
xa xa, có câu hát huê tình của cô gái đẹp như thơ mộng …
( Vũ Bằng)
 Đánh dấu bộ phận chú thích, chú giải


DẤU GẠCH NGANG
III. LUYÊN TẬP

Bài tập 1: Hãy nêu công dụng của dấu gạch ngang
trong những câu dưới đây :

e. Thừa Thiên – Huế là một tỉnh tiềm năng kinh doanh
du lịch.
Dùng để nối liên danh


DẤU GẠCH NGANG
Bài tập 3: Đặt câu có dùng dấu gạch ngang:
a. Nói về một nhân vật trong vở chèo Quan Âm Thị Kính.

1. Thị Mầu – con gái phú ông – vốn tính lẳng lơ, say mê Kính
Tâm.
2. Thiện Sĩ – chồng của Thị Kính – một kẻ nhu nhược.


DẤU GẠCH NGANG
BÀI TẬP CỦNG CỐ
1.Trong câu nào thể hiện bộ phận giải thích được

nhấn mạnh nhất?
A.Bình Dương (tên cũ là Sông Bé) ngày càng phát
triển mạnh mẽ hơn.
B. Bình Dương, tên cũ là Sông Bé, ngày càng phát
triển mạnh mẽ hơn.
C. Bình Dương – tên cũ là Sông Bé – ngày càng
phát triển mạnh mẽ hơn.


DẤU GẠCH NGANG
BÀI TẬP CỦNG CỐ

2.Đặt dấu gạch ngang và dấu gạch nối vào vị trí
thích hợp:
a. Sài Gòn hòn ngọc Viễn Đông đang từng ngày, từng giờ
thay da đổi thịt.
=> Sài Gòn – hòn ngọc Viễn Đông – đang từng ngày,
từng giờ thay da đổi thịt.
b. Nghe rađiô vẫn là một thói quen thú vị của những
người lớn tuổi.
=> Nghe ra-đi-ô vẫn là một thói quen thú vị của những
người lớn tuổi.


HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
- Nắm được công dụng của dấu gạch ngang,
phân biệt dấu gạch ngang với dấu gạch nối.
- Học thuộc các ghi nhớ SGK trang 130.
- Viết đoạn văn có sử dụng dấu gạch ngang.
- Chuẩn bị bài mới: “Ôn tập Tiếng Việt”

+ Các kiểu câu đơn đã học.
+ Các dấu câu đã học