Một số giải pháp nâng cao hiệu quả các giờ đọc hiểu văn học nước ngoài ở trường trung học phổ thông

MỤC LỤC
Trang
1. MỞ ĐẦU...........................................................................................................1
1.1. Lí do chọn đề tài.............................................................................................1
1.2. Mục đích nghiên cứu......................................................................................2
1.3. Đối tƣợng nghiên cứu.....................................................................................2
1.4. Phƣơng pháp nghiên cứu................................................................................2
1.5. Những điểm mới của sáng kiến kinh nghiệm.................................................2
2. NỘI DUNG.......................................................................................................3
2.1. Cơ sở lí luận....................................................................................................3
2.2. Thực trạng vấn đề...........................................................................................3
2.2.1. Thực trạng các giờ đọc hiểu văn học nƣớc ngoài tại trƣờng THPT............3
2.2.1.1. Về phía giáo viên......................................................................................4
2.2.1.2. Về phía cấu trúc chƣơng trình và kiểm tra đánh giá................................4
2.2.1.3. Về phía học sinh.......................................................................................4
2.2.2. Thực trạng các giờ đọc hiểu văn học nƣớc ngoài tại trƣờng THPT Nhƣ
Xuân......................................................................................................................5
2.2.2.1. Thuận lợi..................................................................................................5
2.2.2.2. Khó khăn..................................................................................................5
2.3. Các giải pháp..................................................................................................5
2.3.1. Tạo điều kiện để cho giáo viên đƣợc học các chuyên đề bồi dƣỡng về văn
học nƣớc ngoài......................................................................................................5
2.3.2. Đổi mới phƣơng pháp dạy học bằng ứng dụng công nghệ thông tin.........6
2.3.3. Về kiểm tra đánh giá...................................................................................7
2.3.4. Tìm phƣơng pháp phù hợp để học sinh thuộc thơ hoặc tóm tắt các tác
phẩm, đoạn trích truyện một cách dễ dàng...........................................................7
2.4. Hiệu quả của sáng kiến.................................................................................12
2.4.1. Với bản thân và đồng nghiệp.....................................................................12
2.4.2. Kiểm nghiệm.............................................................................................12
3. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ............................................................................13
3.1. Kết luận........................................................................................................13

3.2. Kiến nghị......................................................................................................13
TÀI LIỆU THAM KHẢO.................................................................................14

0


1. MỞ ĐẦU
1.1. Lí do chọn đề tài:
Trong thời đại ngày nay, không một dân tộc nào có thể đứng vững ở vị trí
tiên phong mà thiếu đi sự học tập tích cực. Sự phồn thịnh của một quốc gia phụ
thuộc vào khả năng học tập của mọi ngƣời trong đó thế hệ trẻ là lực lƣợng tiên
phong. Do vậy, hiện nay trên thế giới trong đó có Việt Nam đã đặt giáo dục vào
vị trí “quốc sách hàng đầu”, giáo dục đƣợc coi là nhân tố quan trọng nhất, vừa là
mục tiêu, vừa là động lực của sự phát triển xã hội. “Ở nƣớc ta, mục tiêu giáo dục
phổ thông đã đƣợc xác định rõ: Đó là đào tạo con ngƣời Việt Nam phát triển
toàn diện, có đạo đức, tri thức, sức khoẻ, thẩm mỹ và nghề nghiệp, trung thành
với lý tƣởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; hình thành và bồi dƣỡng nhân
cách, phẩm chất và năng lực của công dân, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây
dựng và bảo vệ Tổ quốc”[1]. Với mục tiêu đó, môn Ngữ văn trong nhà trƣờng,
trong đó có văn học nƣớc ngoài, có một vị trí đặc biệt quan trọng, góp phần
trang bị cho học sinh một tƣ duy năng động, sáng tạo, có khả năng liên kết và
giải quyết vấn đề, đề xuất các ý tƣởng độc đáo, giao tiếp và làm việc trong môi
trƣờng rộng lớn, đa quốc gia. Đặc biệt, theo tôi, đối với thời đại hội nhập toàn
cầu ngày hôm nay, văn học nƣớc ngoài phải có vai trò quan trọng. Nếu “văn học
là nhân học” (M. Gorki) thì văn học, nhất là văn học nƣớc ngoài có khả năng
giúp bồi dƣỡng những công dân toàn cầu khoan dung, hòa bình, hòa hợp trên cơ
sở hiểu biết con ngƣời, hiểu biết dân tộc mình và các dân tộc khác trên thế giới.
“ Các tác phẩm văn học nƣớc ngoài đƣợc đƣa vào giảng dạy trong chƣơng trình
THPT hầu hết toàn là những đỉnh cao nổi tiếng cổ, kim, đông, tây đã đƣợc thời
gian sàng lọc, với những áng văn thơ long lanh nhƣ châu ngọc -cả về hình thức

nghệ thuật lẫn nội dung tƣ tƣởng không chỉ mang lại cho các em những rung
cảm thẩm mỹ trƣớc những áng thơ, văn bất hủ mà còn trang bị cho các em
những tri thức văn hoá về các nƣớc trên thế giới”[2]. Mặt khác, việc đƣợc học
các hiện tƣợng văn học nƣớc ngoài bên cạnh văn học Việt Nam sẽ giúp các em
nhận thức đƣợc những tƣơng đồng, khác biệt giữa văn học Việt Nam và văn học
thế giới. Từ đó, các em có thêm lòng tự tôn và tự cƣờng dân tộc. Tuy nhiên hiện
nay, đã có nhiều ý kiến về sự sa sút đến mức đáng báo động của chất lƣợng, hiệu
quả giảng dạy văn học trong nhà trƣờng phổ thông. Trên mặt bằng chung thấp
ấy, chất lƣợng, hiệu quả các giờ đọc hiểu văn học nƣớc ngoài ở nhà trƣờng
THPT ngày càng thấp kém hơn nữa. Với tƣ cách là một giáo viên, sau nhiều
năm đứng lớp tôi rất mong muốn tìm ra đƣợc một số biện pháp để “cải thiện”
chất lƣợng các giờ đọc hiểu văn học nƣớc ngoài, giúp các em học sinh say mê và
hứng thú đối với những tiết học tìm hiểu về những tác phẩm, đoạn trích của các
tác giả nổi tiếng trên thế giới. Vì vậy tôi chọn đề tài:

1


“ Một số giải pháp nâng cao hiệu quả các giờ đọc hiểu văn học nước ngoài
ở trường trung học phổ thông ”.
1.2. Mục đích nghiên cứu:
Để giúp cho bản thân mình cũng nhƣ anh, chị em đồng nghiệp có thêm
nguồn tài liệu bổ ích trong quá trình giảng dạy các tác phẩm, đoạn trích văn học
nƣớc ngoài, từ đó nâng cao hiệu quả giảng dạy đối với phân môn này.
1.3. Đối tượng nghiên cứu:
“Một số giải pháp nâng cao hiệu quả các giờ đọc hiểu văn học nƣớc ngoài ở
trƣờng trung học phổ thông ”.
1.4. Phương pháp nghiên cứu:
-Phương pháp nghiên cứu lý thuyết: Sử dụng trong việc sƣu tầm một số công
trình nghiên cứu, giáo trình, tài liệu, sách báo….có liên quan đến đề tài

-Phương pháp thống kê: Chọn lựa và thống kê các ngữ liệu, dẫn chứng tiêu
biểu để phục vụ cho mục đích nghiên cứu.
-Phương pháp điều tra khảo sát thực tế,thu thập thông tin: Lấy thông tin từ
học sinh và giáo viên để đƣa ra đƣợc những biện pháp tối ƣu nhất.
1.5. Những điểm mới của sáng kiến kinh nghiệm:
- So với sáng kiến kinh nghiệm cùng đề tài năm ngoái, sáng kiến kinh nghiệm
năm nay, cũng đề tài: “ Một số giải pháp nâng cao hiệu quả các giờ đọc hiểu văn
học nƣớc ngoài ở trƣờng trung học phổ thông ”, trong phần nội dung, mục các
giải pháp sử dụng để giải quyết vấn đề ( mục 2.3) với giải pháp: Tìm phương
pháp phù hợp để học sinh thuộc thơ hoặc tóm tắt các tác phẩm, đoạn trích
truyện một cách dễ dàng.( 2.3.4), tôi bổ sung thêm phƣơng pháp tóm tắt các
tác phẩm văn học nƣớc ngoài bằng hình ảnh- đây là một phƣơng pháp tôi thấy
rất hiệu quả qua thực tế giảng dạy.

2


2. NỘI DUNG
2.1. Cơ sở lý luận:
Báo cáo năm 1996 của Uỷ ban quốc tế về Giáo dục cho thế kỷ XXI do
Jaccque Delor làm Chủ tịch đã nêu bật tầm nhìn về 4 mục tiêu của giáo dục hiện
đại bao gồm: (1) Học để biết; (2) Học để làm; (3) Học để tự khẳng định mình;
(4) Học để cùng chung sống. Trong 4 mục tiêu, “Học để cùng chung sống” đƣợc
coi là một trụ cột quan trọng, then chốt, giúp các dân tộc có thái độ hoà bình,
khoan dung, hiểu biết, tôn trọng lịch sử, truyền thống và những giá trị văn hoá,
tinh thần của nhau. Để mục tiêu trên hoàn thành các tác phẩm văn học nƣớc
ngoài đóng góp không nhỏ bởi văn học nƣớc ngoài có khả năng giúp bồi dƣỡng
những công dân toàn cầu khoan dung, hòa bình, hòa hợp trên cơ sở hiểu biết con
ngƣời, hiểu biết dân tộc mình và các dân tộc khác trên thế giới[3].
Tuy nhiên, kể từ ngày đất nƣớc bƣớc vào thời kỳ đổi mới, cùng với sự

phát triển mạnh mẽ của kinh tế, văn hoá xã hội, nhiều chuẩn mực giá trị đã thay
đổi. Con ngƣời sống mạnh mẽ, năng động và cũng gấp gáp, thực dụng hơn. Lối
sống coi trọng giá trị vật chất, xem nhẹ đời sống tinh thần vốn xa lạ với truyền
thống phƣơng Đông, giờ đây có nguy cơ lan rộng, phổ biến trong xã hội, nhất là
giới trẻ học sinh, sinh viên. Sự phát triển mạnh mẽ của khoa học kỹ thuật tạo ra
những thay đổi nhanh chóng, đáp ứng nhiều nhu cầu trƣớc mắt cho con ngƣời.
Trong bối cảnh đó, khoa học xã hội nhân văn không đƣợc coi trọng trong đời
sống xã hội. Hậu quả của nó là môn Ngữ văn trong nhà trƣờng ngày càng mất
dần vị thế[4]. Số lƣợng học sinh say mê học văn ngày một giảm, mặc dầu tình
yêu văn chƣơng, khả năng văn chƣơng ở các em là rất lớn. Áp lực công việc khi
vào đời, lối sống thực dụng, tâm lý đám đông đã lấn lƣớt niềm hứng thú văn
chƣơng. Thực trạng này với văn học nƣớc ngoài còn tồi tệ hơn, mặc dù vẫn còn
đó nhiều em học sinh yêu thích văn học nƣớc ngoài, nhận ra sự sâu sắc, mới lạ
của văn học nƣớc ngoài. Với văn học Việt Nam, dù không muốn, các em cũng
phải học, cho dù chỉ là đối phó. Học để làm bài kiểm tra, để vƣợt qua các kỳ thi.
Văn học nƣớc ngoài không có đƣợc cái "may mắn" đó. Học sinh không cần học
văn học nƣớc ngoài vẫn có thể ra trƣờng, vào đại học. Sự xem nhẹ môn Ngữ
văn, không quan tâm đến văn học nƣớc ngoài có nguyên nhân ở đó. Không thi
thì không học. Đó là lối hành xử phổ biến trong tuyệt đại bộ phần học sinh
THPT hiện nay. Bên cạnh đó, sự giảm sút tình cảm nghề nghiệp, ý thức trách
nhiệm của một số cán bộ giáo viên cũng là một nguyên nhân không nhỏ dẫn tới
tình trạng dạy, học văn nhƣ hiện nay. Những giáo viên say nghề, tâm huyết với
nghề dạy văn dƣờng nhƣ càng ngày càng hiếm. Đó là một thực trạng đáng báo
động cho nền giáo dục, và xa hơn, cho xã hội bởi quay lƣng với văn học là quay
lƣng với các giá trị làm ngƣời.
2.2. Thực trạng vấn đề:
3


2.2.1. Thực trạng các giờ đọc hiểu văn học nước ngoài tại trường THPT

Văn học nƣớc ngoài có một vai trò vô cùng quan trọng giúp các em hiểu
về nhiều vùng đất mới, nhiều nền văn hóa khác nhau trên thế giới, biết đƣợc về
các nƣớc trên thế giới ở những thời điểm lịch sử trƣớc đó, chẳng hạn học
“Thuốc” (Lỗ Tấn) nhà văn cho ngƣời đọc thấy đƣợc hình ảnh dân tộc Trung Hoa
thế kỉ XIX: “Nhân dân thì ngủ say trong cái nhà hộp bằng sắt”, còn ngƣời cách
mạng thì “bôn ba trong chốn quạnh hiu” … nhƣng thực tế hiện nay các giờ đọc
hiểu văn học nƣớc ngoài không đƣợc coi trọng, thậm chí là xem nhẹ, không có
hiệu quả.
2.2.1.1. Về phía giáo viên:
Văn học nƣớc ngoài đƣợc đƣa vào giảng dạy ở cấp THPT gồm của rất
nhiều các nƣớc trên thế giới từ Trung Quốc, Ấn Độ, Nga, Mĩ,…nghĩa là để có
một bài giảng văn học nƣớc ngoài hay ngƣời giáo viên phải có một tri thức cực
kì sâu rộng về văn hóa, lịch sử các nƣớc và các kiến thức về tác giả bởi có nhiều
những tác phẩm thể hiện nét đẹp văn hóa và thời kì lịch sử của đất nƣớc họ. Tuy
nhiên, thế hệ giáo viên ngữ văn trong các nhà trƣờng THPT hiện nay về tuổi đời
có nhiều sự chênh lệch về tuổi tác, có những ngƣời thuộc thế hệ 6X, 7X qua
nhiều lần thay đổi và cải cách chƣơng trình giáo dục, nhiều tác phẩm, đoạn trích
mới với các tác giả mới đƣợc đƣa vào chƣơng trình nên rất nhiều giáo viên phải
dạy những điều mình chƣa đƣợc học ở chƣơng trình giáo dục đại học, thậm chí
là chƣa từng biết mặc dù họ vẵn có phƣơng pháp giảng dạy tốt. Họ chỉ còn biết
dựa vào hƣớng dẫn giảng dạy hoặc các tài liệu tham khảo, bản thân họ cũng
thiếu hụt những tri thức cơ bản về văn hóa văn học nƣớc ngoài.
2.2.1.2. Về phía cấu trúc chương trình và kiểm tra đánh giá:
Một thực tế là hầu hết các bài học văn học nƣớc ngoài đều đƣợc bố trí vào
cuối mỗi học kỳ, khi mà việc kiểm tra đánh giá kết quả học tập môn học của các
em về cơ bản đã hoàn tất. Điều đó cũng có nghĩa là, phần văn học nƣớc ngoài
mặc nhiên đã bị loại ra khỏi nội dung kiểm tra đánh giá. Thêm vào đó, trong các
bài làm văn (bao gồm cả trên lớp và ở nhà) không có một bài nào dành cho văn
học nƣớc ngoài. Những năm trƣớc đang còn có sự riêng rẽ giữa kì thi tốt nghiệp
THPT và kì thi đại học, cao đẳng thì đề thi tốt nghiệp chỉ có một câu 2 điểm

(nhiều năm thuộc phần tự chọn) về văn học nƣớc ngoài dƣới hình thức kiểm tra
kiến thức cơ bản (đúng hơn là sơ đẳng) về tác giả, tác phẩm. Học sinh không cần
học văn học nƣớc ngoài cũng hoàn thành tốt bài thi. Còn các đề thi đại học, cao
đẳng hầu nhƣ không có sự xuất hiện của văn học nƣớc ngoài. Năm qua, các em
học sinh chỉ còn một kì thi quan trọng là kì thi THPT quốc gia nhƣng văn học
nƣớc ngoài cũng vắng bóng trong đề thi. Là một phần khó học, khó nhớ, lại
không phải kiểm tra, thi cử suốt trong ba năm THPT, học sinh không học cũng
là điều dễ hiểu.
2.2.1.3. Về phía học sinh:
Khi học sinh nhận thấy không ảnh hƣởng đến kết quả thi cử, đánh giá
cuối cùng của học sinh thì học sinh đều xem văn học nƣớc ngoài là cái bên lề,
cái “hạng hai”, cái “dƣ thừa”, vô ích, các em sẽ không học hoặc học cho xong vì
4


tâm lý của học sinh THPT nƣớc ta hiện nay nhƣ trên đã nói, đa số là ứng phó,
“không thi không học”, “bỏ đƣợc phần nào hay phần đó”- đây là một thực trạng
phổ biến mà chúng ta có thể bắt gặp ở bất cứ một trƣờng THPT nào.
2.2.2. Thực trạng các giờ đọc hiểu văn học nước ngoài ở trường THPT Như
Xuân
Gắn bó với ngôi trƣờng THPT Nhƣ Xuân đã gần đƣợc mƣời năm, trong
những năm tháng đứng trên bục giảng với tƣ cách là giáo viên bộ môn ngữ văn,
tôi nhận thấy một số thuận lợi và khó khăn khi giảng dạy bộ môn văn nói chung
và phân môn văn học nƣớc ngoài nói riêng.
2.2.2.1. Thuận lợi:
Đa số các em học sinh chăm ngoan, biết nghe lời thầy cô giáo, nhiều em
học sinh tỏ ra rất yêu thích môn văn. Đội ngũ giáo viên giảng dạy môn văn đang
còn rất trẻ, đƣợc đào tạo tại các trƣờng đại học có bề dày truyền thống, các thầy
cô rất tâm huyết nhiệt tình trong giảng dạy, luôn có những buổi phụ đạo để các
em nắm chắc kiến thức và nâng cao kiến thức về các bài học. Đội ngũ lãnh đạo

nhà trƣờng luôn quan tâm đến chất lƣợng dạy và học, luôn có những biện pháp
và cách thức để chất lƣợng dạy và học đạt hiệu quả cao nhất.
2.2.2.2. Khó khăn:
Trƣờng THPT Nhƣ Xuân là một trƣờng đóng trên địa bàn của một huyện
miền núi nghèo tỉnh Thanh Hóa, điều kiện kinh tế xã hội còn nhiều khó khăn,
giao thông đi lại gặp nhiều cản trở, điều kiện cơ sở vật chất và các trang thiết bị
phục vụ cho quá trình dạy học nói chung và môn Ngữ văn nói riêng còn nhiều
hạn chế nhƣ thƣ viện của nhà trƣờng phạm vi hoạt động chủ yếu dành cho giáo
viên, chƣa có nhiều tài liệu tham khảo đặc biệt ở phân môn văn học nƣớc ngoài;
hệ thống các máy chiếu đa năng phục vụ cho các bài dạy giáo án điện tử còn
ít… Các em học sinh phần lớn là con em của các dân tộc thiểu số: Thái, Thổ,
Mƣờng, có nhiều em nói tiếng Kinh còn chƣa sõi, chất lƣợng đầu vào trƣờng của
các em rất thấp, có những năm chỉ cần chống điểm liệt, các em đi học hầu hết
chỉ có độc mỗi cuốn sách giáo khoa cùng vở ghi thậm chí không có, tài liệu
tham khảo dƣờng nhƣ các em không hề biết đến vì thế, khi học đến các văn bản
văn học nƣớc ngoài-tƣơng đối khó học với các em nên năng lực học tập có nhiều
hạn chế. Phần lớn các em chỉ đặt ra mục tiêu là đỗ tốt nghiệp THPT nên chỉ học
những kiến thức trong phạm vi thi, những đơn vị kiến thức văn học nƣớc ngoài
không thi nên các em không quan tâm.
Làm thế nào để kéo các em trở lại với phần văn học nƣớc ngoài trong
chƣơng trình, tạo hứng thú và áp lực cho giáo viên. Đây là một câu hỏi lớn cũng
là một thách thức đối với nhiều nhà trƣờng hiện nay. Sau nhiều năm đứng lớp,
tôi mạnh dạn đƣa ra một số biện pháp, trƣớc hết để giúp cho bản thân mình và
sau đó là các đồng nghiệp trong các tiết dạy đọc hiểu văn học nƣớc ngoài đạt
hiệu quả cao.
2.3. Các giải pháp:
2.3.1. Tạo điều kiện để cho giáo viên được học các chuyên đề bồi dưỡng về
văn học nước ngoài.
5

Hằng năm, Sở giáo dục đào tạo có tổ chức các lớp bồi dƣỡng chuyên đề
cho giáo viên THPT nhƣng các chuyên đề ấy chủ yếu là phần văn học Việt Nam,
các chuyên đề bồi dƣỡng học sinh giỏi rồi đổi mới phƣơng pháp dạy học tích
cực lấy học sinh là đối tƣợng trung tâm, giáo viên chỉ là ngƣời định hƣớng, gợi
mở, dẫn dắt vấn đề…..Thế nhƣng vắng bóng các chuyên đề dành cho văn học
nƣớc ngoài. Qua khảo sát một số đồng nghiệp tại trƣờng THPT Nhƣ Xuân ở tổ
Ngữ Văn, anh, chị em đều cho rằng:
Thứ nhất: Hiện nay, giáo viên THPT phải đảm đƣơng cả văn học Việt
Nam lẫn văn học nƣớc ngoài, từ châu Á qua châu Âu, châu Mỹ, từ những bản
anh hùng ca ra đời nhiều thế kỉ trƣớc công nguyên đến những tác phẩm văn học
hiện đại.Đành rằng ngƣời giáo viên cũng đã có lúc đƣợc nghe giảng và nghiên
cứu trên đại học nhƣng cũng không khỏi lúng túng khi giảng dạy cho học sinh
những điều mà do điều kiện thời gian, mình chƣa nhận thức cặn kẽ, đến nơi, đến
chốn.
Thứ hai: Qua nhiều lần cải cách SGK, nhiều tác phẩm mới, tác giả mới
đƣợc đƣa vào chƣơng trình SGK để giảng dạy, họ chƣa đƣợc tiếp cận ở đại học
nên cần có nhiều tài liệu tham khảo, đặc biệt đƣợc đi học các chuyên đề bồi
dƣỡng về văn học nƣớc ngoài dƣới sự hƣớng dẫn của các giáo sƣ, nhà giáo có
chuyên môn sâu để các giáo viên nâng cao trình độ kiến thức.
2.3.2. Đổi mới phương pháp dạy học bằng ứng dụng công nghệ thông tin.
Trong những năm gần đây, vấn đề đổi mới phƣơng pháp giảng dạy đã
đƣợc đặt ra một cách cấp thiết cùng với việc đổi mới nội dung chƣơng trình
SGK nhằm phát huy tối đa tiềm năng sáng tạo của các em học sinh. Một trong
những yếu tố quan trọng để đổi mới phƣơng pháp dạy học là phƣơng tiện dạy
học trong đó công nghệ thông tin là một trong những phƣơng tiện tiện ích.
Ngữ văn là một môn học có vai trò qua trọng trong việc trau dồi tƣ tƣởng,
tình cảm cho học sinh.Thông qua bộ môn cùng với sự truyền thụ của ngƣời thầy,
các em sẽ lĩnh hội đƣợc cái hay, cái đẹp ở mỗi tác phẩm văn văn học.Để học
sinh cảm nhận đƣợc cái hay, cái đẹp thì ngƣời giáo viên phải lựa chọn cho mình

một cách truyền thụ sao cho hiệu quả nhất. Trong xu thế dạy học ngữ văn theo
phƣơng pháp hiện đại, ngƣời ta nghĩ ngay đến ứng dụng công nghệ thông tin
trong bài giảng.Vận dụng công nghệ thông tin vào bài giảng có nhiều hình thức,
tùy vào sự sáng tạo của mỗi giáo viên, một trong những cách là hiệu quả nhất là
xây dựng những bài giảng bằng giáo án điện tử sinh động, với hình ảnh, âm
thanh, bản đồ đất nƣớc, phong cảnh núi sông, tƣ liệu lịch sử, văn hóa, xã hội…
Thực tế giảng dạy cho thấy, biện pháp này có hiệu quả rõ rệt: Cùng đối
tƣợng khảo sát là 2 lớp 11B10 và lớp 11B7, khi tôi dạy văn bản “Ngƣời cầm
quyền khôi phục uy quyền” (Trích:Những ngƣời khốn khổ-V.Huy Gô)-Lớp
11B10 dạy bằng giáo án điện tử, tôi cho học sinh xem những hình ảnh về nƣớc
Pháp, về những địa danh nổi tiếng ở Pháp, đặc biệt cho các em xem những chân
dung minh họa của các nhân vật nhƣ Giăng-văn-Giăng; Gia-ve… đến khi học
đoạn trích các em rất hứng thú, khái quát tính cách nhân vật rất nhanh còn lớp
11B7 dạy bằng giáo án thƣờng không tạo đƣợc nhiều hứng thú cho học sinh.
6


2.3.3. Về kiểm tra đánh giá:
Trong phần kiểm tra đánh giá thƣờng xuyên nên có quy định bắt buộc
phải có nội dung kiểm tra thuộc phần văn học nƣớc ngoài. Thi kiểm tra cuối kỳ
bắt buộc phải có nội dung văn học nƣớc ngoài theo một tỷ lệ tƣơng ứng với các
nội dung khác trong chƣơng trình môn học. Ðiều này là hợp lý. Để đảm bảo tính
khách quan và tránh học trò học tủ, giáo viên dạy đối phó, các trƣờng nên xây
dựng ngân hàng đề thi cho môn học. Điều này là phù hợp với lý luận và thực
tiễn, góp phần vào quá trình hội nhập đang diễn ra ngày càng mạnh mẽ. Hơn
nữa, có thi, có lấy điểm mới tạo nên hứng thú và say mê cho các em học sinh
trong các tiết học văn học nƣớc ngoài bởi hiện nay học sinh THPT phải học một
lƣợng kiến thức vô cùng “khổng lồ” để chuẩn bị cho kì thi cuối cấp, do vậy với
tâm lý bỏ đƣợc phần nào không liên quan đến thi thi hay phần đó nên phần lớn
các giờ dạy văn học nƣớc ngoài thƣờng uể oải, không khí lớp học buồn tẻ, nhạt

nhẽo.
2.3.4. Tìm phương pháp phù hợp để học sinh thuộc thơ hoặc tóm tắt các tác
phẩm, đoạn trích truyện một cách dễ dàng.
Trong bộ môn Ngữ văn nói chung và phân môn văn học nƣớc ngoài nói
riêng, thuộc thơ và biết tóm tắt các tác phẩm truyện, đoạn trích nói riêng rất
quan trọng, mang tính cấp thiết. Thuộc thơ học sinh sẽ biết đƣợc mạch cảm xúc
của tác giả, cách sử dụng từ ngữ, nhịp điệu thơ, nghệ thuật đặc sắc của bài thơ…
Các em sẽ chiếm lĩnh đƣợc tác phẩm một cách sâu sắc. Đặc biệt đối với đoạn
trích trong một tác phẩm nào đó hoặc một tác phẩm văn học nƣớc ngoài dài thì
công việc tóm tắt sẽ giúp các em nắm đƣợc cốt truyện, những nội dung chính,
nghệ thuật tiêu biểu… Nhiều học sinh khi học truyện nƣớc ngoài, thầy cô yêu
cầu chỉ ra những tình tiết liên quan đến nhân vật hoặc trong các bài kiểm tra
đánh giá định kì khi phân tích một nhân vật nào đó các em cứ diễn nôm hoặc nói
chung chung mà không có dẫn chứng cụ thể khiến bài viết cứ chung chung, sơ
sài, không rõ ràng. Đó là hậu quả của việc không đọc, không nắm đƣợc cốt
truyện, các tình tiết đặc sắc. Để khắc phục tình trạng này, trong quá trình giảng
dạy truyện nƣớc ngoài thì các thầy, cô giáo nên:
Thứ nhất: Tóm tắt bằng sơ đồ cả tác phẩm cho học sinh nắm toàn bộ tác
phẩm. Việc tóm tắt bằng sơ đồ sẽ giúp các em không ghi nhớ một cách máy móc
mà rèn luyện cách tƣ duy của học sinh. Từ đó giúp các em hiểu đoạn trích, tác
phẩm một cách cặn kẽ.
Trong quá trình giảng dạy, tôi luôn chú trọng tóm tắt bằng sơ đồ cho các
em những đoạn trích, tác phẩm. Ví dụ:
+ Khi dạy đoạn trích “Hồi trống cổ thành” (Trích:Tam quốc diễn nghĩaLa Quán Trung), tôi đã có 2 sơ đồ tóm tắt giúp học sinh dễ dàng nắm bắt đoạn
trích, hiểu về “Tam quốc diễn nghĩa”, tránh hiện tƣợng học sinh “ thấy cây mà
không thấy rừng”.
Cụ thể:
Sơ đồ 1: Tóm tắt tác phẩm: “ Tam quốc diễn nghĩa” ( La Quán Trung)
7

Tam quốc diễn nghĩa

Nhà Hán (Hán Linh Đế) 184
Khởi nghĩa nông dân Khăn Vàng (184-190)
Các tập đoàn quân phiệt
Phía Bắc

Phía Tây

Phía Đông Nam

(Liêu Biểu, Viên
Thiệu, Viên Thuật,
Tào Tháo

(Lƣu Bị, Quan
Công, Trƣơng Phi…

(Tôn Sách, Tôn
Quyền)

Trận Xích
Bích
Ngụy

Thục

Ngô

(Tào Tháo)

(Lƣu Bị)

(Tôn Quyền)

Tƣ Mã Viêm (Nhà Tấn-280)

Sơ đồ 2: Tóm tắt đoạn trích “ Hồi trống Cổ Thành”
( Trích hồi 28- Tam quốc diễn nghĩa)

8


Quan
Công
đến Cổ
Thành

Trƣơng
Phi kết
tội Quan
Công

Sái
Dƣơng
xuất
hiện

Em đánh

trống,
anh chém
đầu
tƣớng
giặc

Anh em
đoàn tụ

+ Khi dạy tác phẩm “ Ngƣời trong bao” (Sê-Khốp)-Ngữ văn 11, tập 2,
NXBGD, tôi cũng có sơ đồ tóm tắt sau:
Câu chuyện của I-van-I-va-nứt và Bu-rơkin sau chuyến đi săn về muộn
Bê-li-cốp ( Thầy giáo dạy tiếng Hy Lạp)

Chân dung,
lối sống,
tính cách

Câu chuyện
tình yêu với
Va-ren-ca

Cuộc nói
chuyện với
Cô-va-len-cô

Cái chết
của Bê-licốp

I-van-I-va-nứt đƣa ra kết luận: “ Không thể sống mãi

nhƣ thế đƣợc”

Thứ hai: Tóm tắt bằng hình ảnh minh họa: Ví dụ: Khi dạy văn bản “ Ông
già và biển cả” ( Trích Ông già và biển cả của Ơ- nít- Hê- minh- uê), để học sinh
dễ dàng tiếp cận và nắm sâu và kĩ về vị trí của văn bản trong toàn bộ tác phẩm,
hình dung rõ về văn bản, tôi tóm tắt bằng hình ảnh nhƣ sau:

9


Tóm tắt tác phẩm: “ Ông già và biển cả” ( Hê- minh- uê)

2-Tác phẩm : “Ông già và biển cả” (1952)

- Ông lão Xan-ti-a-gô 74 tuổi, thƣờng đánh cá ở vùng nhiệt
lƣu, bờ biển Nam Mĩ. Suốt tám mƣơi tƣ ngày liền không bắt
đƣợc con cá nào…
-Thế rồi, một mình ra khơi, ông đi thật xa….

BUÔNG CÂU

…Ngày thứ tám mƣơi lăm, có một con cá kiếm đã cắn câu .

10


ÔNG LÃO THẢ 4 DÂY CÂU

Ông lão đã đƣơng đầu với con cá kiếm suốt ba ngày hai
đêm

-Đàn cá mập kéo đến, rỉa thịt cá
kiếm, lão phải tiếp tục đương đầu
với đàn cá dữ.

Cuối cùng, ông lão đã giết được con cá và buộc
nó vào chiếc thuyền của mình

…Nhưng khi đưa được con cá vào bờ, nó chỉ còn lại một
bộ xương khổng lồ .

11


2.4. Hiệu quả của sáng kiến :
2.4.1. Với bản thân và đồng nghiệp:
Trong số những giải pháp mà bản thân tôi đƣa ra, tôi và đồng nghiệp
trong tổ Ngữ văn đặc biệt quan tâm đến giải pháp ứng dụng công nghệ thông tin
trong giảng dạy các tiết đọc hiểu văn học nƣớc ngoài. Sau một thời gian chúng
tôi nhận thấy, các tiết học không còn đơn điệu, nhàm chán, các em học sinh đã
say mê hứng thú, các em hào hứng thảo luận về bài học, chủ động khám phá tác
phẩm từ đó các em nắm chắc và sâu hơn nội dung cũng nhƣ nghệ thuật của tác
phẩm.
2.4.2. Kiểm nghiệm:
Trong tiết dạy:
Khi tôi dạy văn bản “Ngƣời cầm quyền khôi phục uy quyền”
(Trích:Những ngƣời khốn khổ-V.Huy Gô)- Lớp 11B10 dạy bằng giáo án điện
tử, tôi cho học sinh xem những hình ảnh về nƣớc Pháp, về những địa danh nổi
tiếng ở Pháp, đặc biệt cho các em xem những chân dung minh họa của các nhân
vật nhƣ Giăng-văn-Giăng; Gia-ve…đến khi học đoạn trích các em rất hứng thú,

khái quát tính cách nhân vật rất nhanh còn lớp 11B7 dạy bằng giáo án thƣờng
không tạo đƣợc nhiều hứng thú cho học sinh.
Trong bài kiểm tra:
Cùng đề bài: Cảm nhận của anh(chị) về hình tƣợng nhân vật Giăng-vănGiăng trong đoạn trích “Ngƣời cầm quyền khôi phục uy quyền” (Trích: Những
ngƣời khốn khổ-V.Huy-Gô)
Kết quả so sánh giữa lớp 11B10 là lớp thực nghiệm và lớp 11B7 là lớp
đối chứng cho thấy kết quả làm bài của lớp 11B10 cao hơn hẳn (Chỉ đối chiếu
qua những bài có kết quả từ trung bình trở lên).
Bài kiểm tra
Lớp – Sĩ số
11B10- 39
11B7- 39

Điểm giỏi

Điểm khá

Điểm trung bình

1
0

18
10

17
26

12

3. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
3.1. Kết luận:
Văn học nƣớc ngoài có một vai trò to lớn trong thời buổi hội nhập, các tác
phẩm văn học nƣớc ngoài đƣợc đƣa vào giảng dạy ở trƣờng THPT rất giàu giá
trị nhân bản, tinh thần dân tộc có tác dụng lớn trong việc bồi dƣỡng tâm hồn và
hoàn thiện nhân cách. Việc tiếp cận những giá trị văn hóa lớn sẽ tạo điểm tựa tốt
cho chúng ta xây dựng một con ngƣời Việt Nam hiện đại, là cơ sở cho vấn đề
hội nhập văn hóa thế giới.
Tìm hiểu, khám phá cảm nhận tác phẩm văn học nƣớc ngoài là một vấn
đề khá quan trọng của các em học sinh, đồng thời còn đánh dấu quá trình giảng
dạy của giáo viên. Chính vì vậy, làm thế nào để nâng cao chất lƣợng, hiệu quả
của các giờ đọc hiểu văn học nƣớc ngoài là một vấn đề cần đƣợc chú trọng và
quan tâm.
Những giải pháp mà tôi đƣa ra đều là những giải pháp không viễn vông,
mơ hồ mà có tính khả thi khi đã đƣợc bản thân cũng nhƣ đồng nghiệp áp dụng
trong các tiết dạy và thu lại đƣợc những hiệu quả đáng khích lệ.
3.2. Kiến nghị:
Để cho đề tài thực sự có hiệu quả thì thƣ viện nhà trƣờng cần có nhiều
tranh ảnh về các tác giả nƣớc ngoài, có nhiều tài liệu tham khảo. Nhà trƣờng cần
đầu tƣ nhiều thiết bị dạy học đặc biệt là máy chiếu, nên trang bị hệ thống máy
chiếu ở tất cả các phòng học để tiện cho ngƣời giáo viên khi sử dụng. Thƣ viện
nhà trƣờng cần bổ sung nhiều tài liệu tham khảo về văn học nƣớc ngoài cho cả
giáo viên và học sinh tham khảo.
Mỗi giáo viên cần không ngừng rèn luyện để nâng cao tri thức và hiểu biết,
tâm huyết với nghề, với bài học giúp cho bài học trở nên phong phú, sinh động
hơn tránh sự nhàm chán, đơn điệu.
Trên đây là một số biện pháp mà tôi tự rút ra trong quá trình giảng dạy
các tiết giảng văn văn học nƣớc ngoài, chắc chắn không tránh khỏi những thiếu
sót trong quá trình viết, rất mong nhận đƣợc sự đồng tình và góp ý của đồng

nghiệp để đề tài đƣợc hoàn thiện hơn.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Thanh Hóa, ngày 25 tháng 04 năm 2017
XÁC NHẬN CỦA THỦ
TRƢỞNG ĐƠN VỊ

Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình viết,
không sao chép nội dung của ngƣời khác.
Ngƣời viết sáng kiến

Nguyễn Thị Ngọc
13


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. [1], [2], [3], [4]: Văn học nƣớc ngoài ở trƣờng THPT trƣớc yêu cầu đổi mới
của giáo dục Việt Nam, PGS, TS Nguyễn Văn Hạnh.
2. Cảm thụ và giảng dạy văn học nƣớc ngoài, Phùng Văn Tửu, NXB Giáo Dục,
năm 2003.
3. Sách giáo khoa Ngữ văn 11, tập 2, NXB Giáo dục, năm 2007
4. Sách giáo khoa Ngữ văn 12, tập 2, NXB Giáo dục, năm 2007

14


15