Giáo dục ý thức chấp hành pháp luật và bảo vệ sức khỏe của bản thân cho học sinh thông qua giảng dạy bài 40 ancol, hóa học 11 cơ bản

Sở Giáo dục – Đào tạo Thanh Hóa
Trường THPT Lý Thường Kiệt – TP Thanh Hóa

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
GIÁO DỤC Ý THỨC CHẤP HÀNH PHÁP LUẬT VÀ BẢO VỆ
SỨC KHỎE BẢN THÂN CHO HỌC SINH THÔNG QUA GIẢNG
DẠY BÀI 40 ANCOL ( TIẾT 57) HÓA HỌC 11 CƠ BẢN.

Người thực hiện:
Chức vụ:
Chuyên môn :

Lê Thị Ngọc Hoa
Giáo viên
Hóa học

Thanh Hóa, năm 2017


MỤC LỤC

PHẦN I. Lý do chọn đề tài.......................................................................... 2
PHẦN II.

3

A. Mục tiêu :

3

1.Kiến thức......................................................................................... 3

2.Về kỹ năng…………………………………………………….... 3
3.Về thái độ tình cảm……………………………………...............

3

4.THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU……………………........... 3
B.HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC VÀ TIẾN TRÌNH DẠY HỌC....................... 3
I.Hoạt động dạy học bài ancol...........................................................

4

II.Giáo dục ý thức chấp hành pháp luật và bảo vệ sức khỏe 8
III.Khảo sát kết quả học tập của học sinh........................................... 12

2


PHẦN I. Lý do chọn đề tài:
1) Bài Ancol là một bài học có vị trí quan trọng trong chương trình hóa học
lớp 11 vừa mang kiến thức hóa học cơ bản vừa có ứng dụng rất rộng rãi trong
đời sống.
2) Việc sử dụng rượu bia trong xã hội, nhất là trong thanh niên học sinh còn
rất tùy tiện nên gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng về người và của do hiểu biết
về tác hại của rượu bia còn rất nông cạn. Rượu bia là con dao hai lưỡi nếu sử
dụng đúng thì có lợi cho sức khỏe nhưng nếu lạm dụng thì lại gây tổn hại đến
sức khỏe bản thân và sẽ kéo theo nhiều hệ lụy nguy hiểm khác như: những vụ
ngộ độc rượu tập thể gây chết người, những vụ án hình sự thương tâm, các vụ tai
nạn giao thông, gây rối trật tự công cộng, bạo lực gia đình. Theo báo cáo của Sở
Y tế Hà Nội, mới có mấy ngày đầu năm 2017 từ 22/2-14/3, nhưng riêng Hà Nội
đã ghi nhận 25 trường hợp ngộ độc rượu metanol trong đó có 3 người tử

vong.Hay ở tỉnh Vĩnh Phúc, ngày 22/3 vừa qua bệnh viện tiếp nhận 7 trường
hợp nhập viện nghi do ngộ độc rượu. Trước đó đã có nhiều vụ ngộ độc rượu tập
thể xảy ra, kết quả xét nghiệm cho thấy hàm lượng metanol vượt ngưỡng cho
phép nhiều lần.
3) Việc đổi mới phương pháp giảng dạy đòi hỏi phải tích hợp nhiều chủ đề
kết hợp với thực tiễn cuộc sống nhằm giúp học sinh có kỹ năng giải quyết các
vấn đề nóng hổi của cuộc sống trong đó môn Hóa học cần được coi trọng đúng
mức hơn.
Chính vì thế mà tôi muốn : " GIÁO DỤC Ý THỨC CHẤP HÀNH

PHÁP LUẬT VÀ BẢO VỆ SỨC KHỎE BẢN THÂN CHO HỌC SINH
THÔNG QUA GIẢNG DẠY BÀI 40 ANCOL( TIẾT 57) HÓA HỌC
11CƠ BẢN."

PHẦN II.
A. Mục tiêu :
1.Kiến thức
- Biết được phương pháp điều chế ancol và ứng dụng của ancol etylic.
- Hiểu được tính chất hóa học của ancol etylic.
2.Kĩ năng:
- Biết quan sát, phân tích và giải thích các hiện tượng thí nghiệm.
- Viết các PTHH dạng công thức phân tử và CTCT thu gọn

3


- Rèn luyện kỹ năng thực hành.
- Vận dụng tính chất hóa học của ancol để giải đúng bài tập liên quan.
3.Thái độ tình cảm:
- Hiểu biết cơ bản về các tác hại của của rượu đối với cơ thể để biết cách phòng

tránh, tuyên truyền cho người thân và cộng đồng biết không nên sử dụng rượu
bia quá nhiều vì nó gây ra những thiệt hại về kinh tế và tiềm ẩn nguy cơ gây tử
vong.
- Giáo dục học sinh ý thức chấp hành pháp luật và tránh bạo lực gia đình do
uống rượu bia gây ra.
4. Thiết bị dạy học, học liệu
a. Thiết bị, đồ dùng dạy học:
- Dụng cụ: + Các ống nghiệm, giá để ống nghiệm, giá thí nghiệm, kẹp gỗ.
+ Tranh vẽ những ứng dụng quan trọng của rượu etylic
- Hóa chất: Ancol etylic khan, Natri kim loại, axit sunfuric đặc, dung dịch natri
hidroxit và dung dịch đồng (II) sunfat, dây Cu, glixerol.

b. Học liệu sử dụng trong dạy học
- Hóa học 11, nhà xuất bản giáo dục
- Sinh học 10 và 11 , Nhà xuất bản Giáo dục
- GDCD 12, Nhà xuất bản Giáo dục
- Tài liệu hướng dẫn GV dạy an toàn giao thông cho nụ cười ngày mai dành cho
HS THPT

4


B. Hoạt động dạy học và tiến trình dạy học:
I.

Hoạt động dạy học:

Hoạt động của GV và HS

Nội dung cần đạt được

Hoạt động 1:
GV cho HS quan sát một số hình
ảnh.

Đã uống rượu bia không lái xe

Uống nhiều rượu bia có hại cho sức khỏe
GV: Từ các hình ảnh mà các em
vừa quan sát được, hãy cho biết
những tai họa trên là do đâu?
- HS: do uống nhiều rượu bia.
GV: Để hiểu được vì sao rượu bia
thường gây tai họa cho con người,
chúng ta sẽ nghiên cứu kỹ bài 40
tiết 57: Ancol.
Hoạt động 2: tìm hiểu tính chất IV. Tính chất hóa học
hóa học của ancol etylic:

1.Phản ứng thế H của nhóm OH:

5


- Hs vận dụng đặc điểm cấu tạo của a) Tính chất chung của ancol: chỉ t/d
phân tử ancol đã học ở tiết trước và được với Na, K giải phóng khí H2:
trên cơ sở các tính chất của ancol
etylic ( đã học ở lớp 9) suy ra tính
chất chung của ancol.
- GV tiến hành thí nghiệm Na tác

dụng với etanol dư.
+ Cả lớp theo dõi và nhận xét hiện
tượng quan sát được: Có bọt khí
thoát ra, mẩu Na tan dần.

VD:

+ HS tự viết ptp.ư xảy ra

2 C2H5OH + 2 Na  2C2H5ONa + H2

- GV lưu ý: C2H5OH có 6 nguyên

(Natri etylat)

tử H nhưng chỉ có nguyên tử H
trong nhóm −OH (H linh động) mới
có khả năng được thay thế bởi Na
- GV hd HS viết PTTQ

PTTQ:
ROH + Na → RONa + H2 ↑
R(OH)n +n Na → R(ONa)n+

n
H2 ↑
2

Hoạt động 3.

b. Tính chất đặc trưng của glixerol.

- GV: Làm thí nghiệm Glixerol

Glixerol + Cu(OH)2 → phức chất tan màu

hòa tan Cu(OH)2, và thí nghiệm xanh da trời.
Etanol không hòa tan Cu(OH)2 . GV 2C3H5(OH)3+ Cu(OH)2 → [C3H5(OH)2
hd HS cách viết ptpu xảy ra.

O]2Cu + 2 H2O

Từ đó GV nêu ứng dụng của phản ⇒ Phản ứng trên:
ứng này

+) chứng minh ntử H trong nhóm -OH
của ancol đa chức có 2 nhóm – OH kề
nhau linh động hơn ancol đơn chức.
+) Để nhận biết ancol đa chức có 2
nhóm – OH kề nhau như: glixerol,
etylen glicol, …

Hoạt động 4.

2. Phản ứng thế nhóm OH.

- GV thông báo: ancol tác dụng với a. Phản ứng với axit vô cơ.

6

R-OH+HA → RA+H2O

axit vô cơ . Viết ptpư tổng quát.

PTTQ:

- Yêu cầu HS lấy VD cụ thể.

VD: C2H5OH + HBr → C2H5Br + H2O.

- GV thông báo: Đun nóng ancol b. Phản ứng với ancol → ete .
với H2SO4, ở nhiệt độ 1400C, cứ 2
phân tử ancol, tách 1 phân tử nước,

H2SO4

ROH + R’OH →o ROR’ + H2O
140

để tạo thành phân tử ete.Viết ptpư VD:
tổng quát
- Yêu cầu HS viết VD cụ thể.
Hoạt động 5.

H2SO4

C2H5OH +C2H5OH →o C2H5OC2H5 + H2O
140

3. Phản ứng tách nước → anken .

- GV thông báo: khi đun ancol với
H2SO4 đặc, ở nhiệt độ 1700C, mỗi
phân tử ancol tách 1 phân tử nước,
tạo thành 1 anken. Viết ptpư tổng TQ:
quát.

CnH2n+1OH → CnH2n + H2O

VD:

- Yêu cầu HS viết VD cụ thể.
- GV giải thích và rút ra nhận xét:
Hướng của phản ứng tách nước tuân
theo quy tắc Zaixep.
- Nêu quy tắc Zaixep.

Hoạt động 6.

Quy tắc Zaixep: Nhóm OH ưu tiên tách
ra cùng với H ở nguyên tử C bậc cao
hơn bên cạnh để tạo liên kết đôi C=C.
4. Phản ứng oxi hóa.

- GV thông báo: Khi OXH không a. Phản ứng OXH không hoàn toàn.
hoàn toàn, ancol bậc I bị OXH nhẹ - Ancol bậc I + CuO →

anđehit

t
thành anđehit RCHO, acol bậc II bị R − CH 2 OH + CuO →
R − CHO + Cu + H 2 O
o

OXH thành xeton, ancol bậc III
không bị oxi hóa.

- Ancol bậc II + CuO → xeton
t
R-CH(OH)-R+CuO →
R-CO-R+ H2O
o

- Ancol bậc III không bị oxi hóa.
- GV: nhấn mạnh để HS nhớ

⇒ phản ứng dùng để nhận biết bậc

ancol
- Yêu cầu HS viết và cân bằng ptpu

b. Phản ứng OXH hoàn toàn.
CnH2n+1OH+3n/2O2nCO2+(n+1)H2O

7


cháy của ancol?

⇒ phản ứng tỏa nhiều nhiệt, dùng sát trùng

- HS nêu ứng dụng của phản ứng?
Hoạt động 7.

dụng cụ y tế và làm nhiên liệu
V. Điều chế.

GV:

1. Phương pháp tổng hợp:

- Liên hệ tính chất của anken đã -Từ anken:
học để dẫn dắt qua cách điều chế.

CnH2n+ H2O → CnH2n+1OH

- Hidrat hóa etylen với xúc tác acid. -Thủy phân đẫn xuất halogen:
- Hướng dẫn học sinh phương pháp
điều chế glyxerol từ propylen.
CH3Cl+ NaOH → CH3OH+NaCl
- Liên hệ cách nấu rượu trong dân
gian để dẫn dắt qua cách điều chế
lên men tinh bột.

2. Phương pháp sinh hóa: từ tinh bột
(C6H10O5) + nH2O

n C6H12O6

Gạo Nấu chín  để nguội  rắc
men rượu  lên men  chưng cất
 rượu etylic.

Hoạt động 8: tìm hiểu ứng dụng của ancol etylic
VI. Ứng dụng
Quan sát hình ảnh và nêu một số ứng dụng quan trọng của ancol etylic?( bia
rượu, nhiên liệu, dung môi, nguyên liệu, ........)

8


II.Giáo dục ý thức chấp hành pháp luật và bảo vệ sức khỏe:
Bên cạnh các lợi ích thì ancol etylic( etanol) C2H5OH, metanol CH3OH
cũng có những độc hại đối với con người và môi trường. Cho nên tôi tập trung
nhấn mạnh tác hại của rượu bia để qua đó giáo dục ý thức chấp hành pháp luật
và bảo vệ sức khỏe con người.
1. Bảo vệ sức khỏe:
a. Tác hại trước mắt của rượu, bia đối với sức khỏe:
- Việc sử dụng và lạm dụng rượu, bia thông thường là etanol C2H5OH là thuốc
độc đã để lại nhiều hậu quả nghiêm trọng tới sức khỏe như: ảnh hưởng tới
hormone tăng trưởng, hàm lượng testosterone, tới sự phục hồi, tới sự tổng hợp
glycogen… những yếu tố này cần thiết cho cơ. Đặc biệt khi sử dụng rượu mà
tham gia hoạt động thể dục thể thao thì làm tăng nhanh hàm lượng acid lactid
trong cơ gây mỏi cơ. Người ta có cảm giác ấm khi uống các loại thức uống có
cồn, khi đó việc điều chỉnh nhiệt lượng tự nhiên của cơ thể không còn hiệu lực
nữa. Đồng thời cồn lại có tác dụng gây mê vì thế mà giá lạnh không còn cảm
nhận được. Do đó uống cồn trong mùa đông có thể dẩn đến lạnh cóng cho đến
chết.
- Ngay khi chỉ uống một lượng vừa phải (0,2 phần ngàn (0,2 ‰) cồn trong máu,

tương đương với 0,3 l bia hoặc 100 ml rượu vang), tùy theo cân nặng và cấu tạo
của cơ thể, cồn đã có tác động đến hệ thống thần kinh và đặc biệt là lên não: góc
nhìn bị thu hẹp lại và thời gian phản ứng chậm đi. Các nhà nghiên cứu của Đại
học Stockholm đã tìm thấy rằng uống 50 g cồn hằng ngày sẽ để lại tác hại vĩnh

9


viễn. Ước lượng vào khoảng 100.000 tế bào não sẽ bị giết chết khi uống một ly
bia. Trong một cơn say rượu con số tế bào não chết đi có thể lên đến 10.000.000.
- Người mẹ uống rượu trong thời gian mang thai dễ sinh ra các đứa trẻ có khuyết
tật về trí tuệ.
- Tác động lớn nhất của các thức uống có cồn là các tác động lên hệ thần kinh.
Với khối lượng từ trên 250 đến 500 ml thức uống có cồn, tùy theo tỷ lệ độ cồn
có trong thức uống, có thể gây các trạng thái như sau:
+ Mức độ nhẹ (dưới 20% alcol với khối lượng tùy theo trọng lượng và trạng thái
cơ thể): Chất cồn trong thức uống có thể gây trạng thái bay bổng. Khi đó, người
có trạng thái này không thể xác định được nhu cầu của chính mình, không thể
biết mình cần gì và không cần gì. Thông thường, người ta vẫn gọi đây là trạng
thái "ngà ngà say".
+ Mức độ trung bình (từ 20% đến dưới 45% alcol với khối lượng tùy theo trọng
lượng và trạng thái cơ thể): Chất cồn tác động đến các vùng sâu của hệ thần
kinh, gây trạng thái trì trệ ở toàn bộ các thùy quan trọng điều khiển các giác
quan của não. Ở trạng thái "ngất ngây" này, con người mất khả năng điều khiển
lý trí và tình cảm; chỉ còn lại khả năng tự vận động theo bản năng. Đây là trạng
thái "say".
+Mức độ nặng (trên 45% alcol với khối lượng tùy theo trọng lượng và trạng thái
cơ thể): Cơ thể hoàn toàn mất điều khiển tại tất cả các tuyến thần kinh ngoại
biên, mất cảm giác không gian và thời gian, mất ý thức; thậm chí rơi vào hôn
mê. Đây là trạng thái "quá say" khi uống rượu.

- Bên cạnh đó ngộ độc rượu có chứa cồn công nghiệp (metanol CH3OH) vài năm
gần đây tăng rất nhiều và để lại nhiều hậu quả nghiêm trọng như: từ 22/2/2017 –
14/3/2017 Hà Nội ghi nhận 25 trường hợp trong đó có 3 người tử vong, Vĩnh
Phúc ngày 22/3/ 2017 có 7 trường hợp, rồi ở Lai Châu 9 người chết và 69 người
phải nhập viện,….
Theo TS Nguyễn Duy Thịnh, Viện Công nghệ sinh học và Công nghệ thực
phẩm, Metanol là một loại cồn công nghiệp có độc tính thấp, vào cơ thể người
chuyển hóa thành formaldehyde (nhờ men alchoholdehydrogenase và sau đó
thành formic acid nhờ men acetaldehyde dehydrogenase) – là chất gây độc cho
gan, thận gây suy thận cấp, viêm gan nhiễm độc, đặc biệt là gây toan hóa máu
nặng nề. Độc tính của Metanol tác động chủ yếu lên thần kinh, nhất là thần kinh
điều khiển thị giác, khiến bệnh nhân loạng choạng, hoa mắt (dễ nhầm là say
rượu). Để lâu bệnh nhân sẽ bị tím tái, hôn mê, co giật, rối loạn điện giải, tụt
huyết áp và có thể tử vong. Nếu có cứu sống cũng để lại nhiều di chứng thần

10


kinh. Triệu chứng nhiễm độc Metanol thường xuất hiện trong vòng 30 phút sau
uống rượu, với 2 giai đoạn: Giai đoạn kín đáo (vài giờ đến 30 giờ đầu); và giai
đoạn biểu hiện ngộ độc rõ. Nếu uống rượu trộn (ăn kèm thực phẩm) sẽ kéo dài
thời gian xuất hiện độc tính của Metanol. Vì triệu chứng ngộ độc Metanol lúc
đầu thường kín đáo và nhẹ (ức chế nhẹ thần kinh, an thần, vô cảm) nên thường
không được phát hiện. Có người sau vài ngày uống rượu mới xuất hiện rõ các
triệu chứng ngộ độc.
b. Tác hại lâu dài của rượu
Ngoài các tác hại đã kể ở trên, còn có các tác hại bất lợi khác do việc sử dụng
rượu kéo dài:
- Tăng các hoạt động trong gan, gây ra viêm gan nhiễm mỡ do rượu, làm hoại tử
tế bào gan và tạo mô sẹo, lâu ngày dẫn đến xơ gan, ung thư gan do rượu.

- Các tế bào não ở nhiều vùng bị chết, dẫn đến giảm khối lượng não.
- Loét dạ dày và ruột, do rượu thường xuyên kích thích và làm thoái hóa niêm
mạc của các cơ quan này.

11


- Tăng huyết áp do tim bù trừ lại hiện tượng tụt áp gây ra do rượu.
- Tế bào sinh dục nam giảm sản xuất tinh trùng (do hạ đồi tuyến yên bị rượu ức
chế làm giảm tiết hormone hướng sinh dục).
c. Học sinh cần phòng tránh, tuyên truyền cho người thân và cộng đồng biết
không nên sử dụng rượu bia quá nhiều vì nó gây ra những thiệt hại về kinh tế và
tiềm ẩn nguy cơ gây tử vong.
2. Chấp hành pháp luật về rượu:

12


Bên cạnh tác hại của rượu bia đối với sức khỏe thì say rượu bia còn ảnh
hưởng đến cuộc sống sinh hoạt gây bạo lực gia đình, lái xe mất an toàn giao
thông, gây rối trật tự công cộng, thậm chí gây án mạng. Chính vì vậy để đảm
bảo an toàn cho chính bản thân và tránh gây đau thương mất mát cho gia đình,
không nên uống rượu bia khi tham gia giao thông, tuyên truyền phổ biến cho
người dân nhận thức được việc sử dụng rượu bia đúng nơi, đúng chỗ và đúng
lúc.Không sản xuất và sử dụng rượu bia không rõ nguồn gốc, có pha cồn công
nghiệp.
III. Khảo sát kết quả học tập của học sinh:
Tôi đã khảo sát kết quả học tập trên 100 em học sinh theo mẫu khảo sát và
thu được kết quả như sau:

NỘI DUNG
1. Etanol là dược phẩm và thuốc
độc
2. Ngộ độc rượu là do trong rượu
có chứa metanol CH3OH (cồn
công nghiệp)
3. Uống rượu bia có lợi cho sức
khỏe
4. Uống rượu bia rất dễ vi phạm
pháp luật
5. Uống rượu bia mà lái xe là
phạm pháp
6. Say rượu bia rất nguy hiểm dễ
gây tai họa như: mất an toàn giao
thông, gây rối trật tự, bạo lực gia
đình, ....

ĐỒNG Ý

KHÔNG
ĐỒNG Ý

Ý kiến khác

100%
100%
60%

30%

95%

5%

98%

2%

85%

10%

10%

5%

Nhận xét: Sau khi khảo sát kết quả học tập của học sinh ở trên tôi thấy đa
số học sinh nắm được bài, nhận thức được tác hại của rượu bia. Nhưng bên cạnh
đó vẫn còn một số nhỏ học sinh chưa nắm vững bài học, nguyên nhân là do các
em đó lơ là, chủ quan không tập trung chú ý nghe giảng.
Từ kết quả học tập của các em tôi nhận thấy việc kết hợp truyền thụ kiến
thức cơ bản và giáo dục tư tưởng trong một môn học nào đó là một việc làm hết
sức cần thiết. Nó góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện trong nhà
trường theo tinh thần nghị quyết 29/NQ- TƯ về đổi mới căn bản và toàn diện
giáo duc Việt Nam.
Trên đây, tôi đã trình bày sáng kiến kinh nghiệm: " GIÁO DỤC Ý

THỨC CHẤP HÀNH PHÁP LUẬT VÀ BẢO VỆ SỨC KHỎE BẢN

13

THÂN CHO HỌC SINH THÔNG QUA GIẢNG DẠY BÀI 40
ANCOL( TIẾT 57) HÓA HỌC 11CƠ BẢN."
Do năng lực và thời gian có hạn, đề tài có thể chưa thực sự đầy đủ. Rất
mong sự đóng góp ý kiến bổ sung để đề tài thực sự góp phần vào việc giảng dạy
và học tập môn hoá học trong nhà trường phổ thông ngày càng tốt hơn.
Tôi xin cam đoan: “Đây là Sáng kiến kinh nghiệm của bản thân tôi
viết, không sao chép nội dung của người khác”.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Thanh Hóa, ngày 22 tháng 5 năm 2017
Xác nhận của nhà trường

Giáo viên thực hiện

LÊ THỊ NGỌC HOA

14