Giải pháp giúp học sinh lớp 11 trường THPT cẩm thủy 1 nắm vững kiến thức chương II tin học 11

Đề tài: “Giải pháp giúp học sinh lớp 11 trường THPT Cẩm Thủy 1 nắm vững kiến thức chương II - Tin học
11”

PHẦN 1. PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Đứng trước yêu cầu đổi mới căn bản và toàn diện GD&ĐT, hướng đến đào
tạo nguồn nhân lực trí thức đáp ứng yêu cầu của xã hội hiện đại. Việc đổi mới
phương pháp dạy học, đổi mới kiểm tra, đánh giá trong giáo dục phổ thông là vô
cùng quan trọng và cần thiết. Mục tiêu giáo dục xã hội đang đặt ra những yêu
cầu cấp thiết đòi hỏi bản thân mỗi giáo viên phải không ngừng học hỏi và sáng
tạo để nâng cao chất lượng dạy học.
Qua quá trình công tác và thực tiễn giảng dạy bộ môn tin học tại trường
THPT Cẩm Thủy 1, tôi nhận thấy đa số học sinh khối 11 hằng năm có điểm tổng
kết môn tin học rất thấp, thậm chí ngay ở cả các lớp mũi nhọn. Nhiều em rất
lúng túng khi giáo viên yêu cầu viết một chương trình hoàn chỉnh bằng ngôn
ngữ Pascal (mặc dù rất đơn giản).
Một trong những lý do dẫn đến hiện tượng này là do các em không nắm
vững kiến thức về chương trình. Vì khi viết chương trình các em cần phải tuân
thủ nghiêm ngặt quy tắc viết câu lệnh, chính xác đến từng dấu chấm, dấu phẩy
nên càng không thể học vẹt, học thuộc lòng để kiểm tra và để thi. Do đó nếu các
em hiểu một cách mơ hồ, không chắc chắn kiến thức chương II thì càng về sau
các em sẽ càng học càng cảm thấy rối rắm, dẫn đến hiện tượng chán học, học
đối phó, kết quả học tập không cao, ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng giáo
dục của nhà trường.
Thiết nghĩ: “Làm thế nào để giúp các em dễ dàng nắm vững và tự tin trước
yêu cầu viết một chương trình đơn giản bằng ngôn ngữ lập trình Pascal? Cần
phải làm sao để các em thấy được sự kỳ diệu của tin học 11, để từ chỗ “sợ” lập
trình chuyển thành ham thích lập trình”. Điều đó đã thôi thúc tôi quyết tâm đi
sâu và nghiên cứu đề tài: “Giải pháp giúp học sinh lớp 11 trường THPT
Cẩm Thủy 1 nắm vững kiến thức chương II - Tin học 11”
Hy vọng đề tài này của tôi sẽ là một tài liệu tham kh ảo giúp các b ạn

đồng nghiệp có thể áp dụng không chỉ cho HS của riêng trường THPT Cẩm
Thủy 1 mà còn có thể áp dụng rộng rãi cho nhiểu trường THPT khác có
cùng điều kiện về cơ sở vật chất và con người.
Tác giả: Phạm Thị Hường _ THPT Cẩm Thủy 1

Page


Đề tài: “Giải pháp giúp học sinh lớp 11 trường THPT Cẩm Thủy 1 nắm vững kiến thức chương II - Tin học
11”

1. Mục đích nghiên cứu
- Nâng cao nghiệp vụ công tác của bản thân, trao đổi kinh nghiệm với
đồng nghiệp.
- Góp phần nâng cao chất lượng dạy và học.
- Làm nền tảng vững chắc để HS tự tin viết các chương trình đơn giản,
từ đó các em cảm thấy thích thú và kích thích các em tìm tòi để viết
các chương trình phức tạp hơn.
1.1.

Đối tượng nghiên cứu
- Chương trình Tin học 11
- Học sinh lớp 11 trường THPT Cẩm Thủy 1
- Phương pháp dạy học môn tin 11

1.2.

Phương pháp nghiên cứu
a) Phương pháp điều tra khảo sát thực tế, thu thập thông tin.
- Tìm hiểu chất lượng học tập môn tin học khối 11 qua các năm gần đây.

- Khảo sát chất lượng đầu năm học để có kế hoạch dạy học phù hợp nhất
với từng nhóm lớp.
- Trao đổi, tâm sự với HS để tìm nguyên nhân tại sao các em có tâm lý
sợ viết chương trình, động viên và tìm cách để các em dễ dàng đón
nhận kiến thức một cách tôt nhất.
b) Phương pháp nghiên cứu xây dựng cơ sở lý thuyết
- Nghiên cứu kỹ chuẩn kiến thức và kỹ năng của mỗi bài dạy, cũng như
của mỗi chương kiến thức.
- Căn cứ vào phân phối chương trình và nội dung kiến thức trên mỗi
chương để lên kế hoạch dạy học phù hợp, xây dựng thiết kế nội dung
bài dạy đảm bảo tiết kiệm thời gian và công sức nhưng vẫn cho hiệu
quả cao.
c) Tổng hợp, thống kê, đối chiếu
-

Tổng hợp và thống kê chất lượng bộ môn trước và sau khi áp dụng đề
tài. Đối chiếu kết quả để thấy được hiệu quả và dự đoán mức độ lan
tỏa của đề tài.

Tác giả: Phạm Thị Hường _ THPT Cẩm Thủy 1

Page


Đề tài: “Giải pháp giúp học sinh lớp 11 trường THPT Cẩm Thủy 1 nắm vững kiến thức chương II - Tin học
11”

PHẦN 2. NỘI DUNG
2.1. Cơ sở lí luận
2.1.1 Một số khái niệm cơ bản

Như ta đã biết, mọi bài toán có thuật toán đều có thể giải được trên máy
tính điện tử.
- Thuật toán là một dãy hữu hạn các thao tác, được sắp xếp theo một
trình tự xác định sao cho sau khi thực hiện dãy thao tác ấy từ các
thông tin ban đầu ta có thể thu được kết quả cần tìm (KN thuật toán,
SGK tin 10). Khi giải bài toán trên máy tính điện tử, sau bước xác định
bài toán và xây dựng hoặc lựa chọn thuật tóan khả thi chính là bước
viết chương trình (lập trình).
- Lập trình là sử dụng cấu trúc dữ liệu và các câu lệnh của ngôn ngữ
lập trình cụ thể để mô tả dữ liệu và diễn đạt các thao tác của thuật
toán. (SGK 11, trang 4)
Khi được phân công dạy chương trình 11 thì ngôn ngữ lập trình được tôi
và các đồng nghiệp lựa chọn là ngôn ngữ pascal. Sở dĩ như vậy vì Pascal giúp
cho HS- những người mới lập trình có thể dễ dàng nắm bắt được việc viết
một chương trình có cấu trúc sáng sủa, rõ ràng và dễ học. (Học nhanh Pascal
trong 15h, Cao Bá Thành, trang 6)
Ngôn ngữ Pascal được xây dựng trên cơ sở một bộ các chữ cái trong bảng
chữ cái tiếng Anh, một bộ các chữ số thập phân Ả Rập (0, 1,2,3,4,5,6,7,8,9) và
bộ các kí hiệu đặc biệt:
+
;

-

*

/

#

^

$

=
@

&

Dấu cách (Mã ASCII 32)

<

>

[

]

.

,

(

)

{

}

:

’

Dấu gạch dưới _

Ngoài ra khi học lập trình chúng ta còn phải quan tâm đến bộ quy tắc để
viết chương trình hay còn gọi là cú pháp; quan tâm đến ngữ nghĩa (xác định ý
nghĩa thao tác cần phải thực hiện);

Tác giả: Phạm Thị Hường _ THPT Cẩm Thủy 1

Page


Đề tài: “Giải pháp giúp học sinh lớp 11 trường THPT Cẩm Thủy 1 nắm vững kiến thức chương II - Tin học
11”

2.1.2 Một số quy ước
- Khi diễn giải cú pháp của ngôn ngữ lập trình người ta diễn giải bằng
ngôn ngữ tự nhiên.
- Các diễn giải bằng ngôn ngữ tự nhiên được đặt giữa cặp dấu < và >;
- Các thành phần của chương trình có thể có hoặc không được đặt trong
cặp dấu ngoặc [ và ]
- Với các từ được đặt trong cặp dấu nháy đơn ’ và’ là những từ tự do ta
không cần thiết phải theo quy luật, có thể viết theo ý mình.
2.1.3 Chuẩn kiến thức, kỹ năng của chương II – chương trình đơn giản.
a) Về kiến thức:
-

HS nhớ được cấu trúc chung, các thành phần của một chương trình viết
trên ngôn ngữ Pascal.

- Nắm được cách khai báo hằng, biến và cách tạo ra biểu thức.
- Biết cách sử dụng câu lệnh gán và các lệnh vào/ra cơ bản.
- Nhớ một số kiểu dữ liệu chuẩn (gồm tên, phạm vi giá trị và kích thước
trong bộ nhớ)
b) Về kỹ năng:
- Biết khai báo biến đơn; biết viết đúng các biểu thức đơn giản
- Biết soạn thảo, dịch và thực hiện một số chương trình mẫu trong SGK
c) Về tư tưởng, tình cảm:
- Xác định thái độ nghiêm túc trong học tập khi làm quen với nhiều quy
định nghiêm ngặt trong lập trình.
- Có ý thức cố gắng trong học tập, khắc phục các khó khăn, lúng túng trong
giai đoạn bắt đầu lập trình.
- Tạo sự say mê giải các bài toán bằng cách lập trình. Thấy được lợi ích của
lập trình trước hết là để tính toán và để giải được các bài toán đã nêu trong
nội dung của chương.

Tác giả: Phạm Thị Hường _ THPT Cẩm Thủy 1

Page


Đề tài: “Giải pháp giúp học sinh lớp 11 trường THPT Cẩm Thủy 1 nắm vững kiến thức chương II - Tin học
11”

2.2. Thực trạng vấn đề trước khi thực hiện đề tài nghiên cứu
2.2.1. Vài nét về nhà trường, học sinh và bộ môn Tin học

Trường THPT Cẩm Thủy 1 là một ngôi trường thuộc khu vực miền núi
của tỉnh Thanh Hóa. Năm 2016-2017 nhà trường có 36 lớp với 1482 học sinh,
đa số các em là người dân tộc thiểu số, hầu hết các em đều chăm ngoan. Tuy
nhiên điều kiện gia đình còn nhiều khó khăn, nên việc đầu tư cho con em học
tập còn phụ thuộc nhiều yếu tố, chất lượng đầu vào chưa cao.
Được sự quan tâm của Nhà nước cũng như của ngành giáo dục, nhà
trường cũng đã được đầu tư xây dựng nhiều phòng học khang trang, trong đó có
hai phòng máy dành cho việc thực hành của bộ môn tin học (mỗi phòng có 24
máy, không có máy chiếu để lắp riêng cho phòng tin, muốn dạy máy chiếu GV
phải đăng ký trước 1tuần để được dạy tại phòng đa năng- phòng dùng chung cho
các môn).
Tuy nhiên do các năm trước nguồn điện không ổn định, theo thời gian quá
trình hao mòn máy móc đã làm cho nhiều máy bị hỏng, mặc dù đã hết sức khắc
phục nhưng nhiều khi vẫn có tới 6-7 máy không thể hoạt động được, số lượng
học sinh trên lớp đông vì vậy việc đảm bảo cho 2 HS ngồi thực hành chung một
máy nhiều khi cũng chưa đáp ứng đủ.
Thêm vào đó là tâm lý coi trọng các môn thi THPTQG và học đối phó với
các môn còn lại của đại bộ phận học sinh. Điều đó đã ảnh hưởng không nhỏ tới
chất lượng dạy và học môn tin học.
2.2.2.Thực trạng vấn đề trước khi thực hiện đề tài
Với số lớp đông, giáo viên tin học lại chỉ có 3 người nên số giờ dạy trên
tuần nhiều (khoảng 20 tiết/ tuần, chưa kể dạy nghề), quỹ thời gian đầu tư cho
nghiên cứu tài liệu ít. Cộng thêm tuổi nghề còn trẻ, kinh nghiệm chưa nhiều, là
nguyên nhân dẫn đến những hạn chế trong công tác giảng dạy, trong trao đổi
kinh nghiệm và nghiên cứu khoa học.
Khi được phân công giảng dạy chương trình tin học 11 qua các năm tôi
nhận thấy các em đều có tâm lý “sợ” lập trình. Thậm chí không chỉ mình các HS
tốp dưới mà ngay cả các học sinh lớp mũi nhọn nhiều em cũng lúng túng không
biết phải bắt đầu từ đâu trước yêu cầu lập trình một bài toán đơn giản (ví dụ như
Tác giả: Phạm Thị Hường _ THPT Cẩm Thủy 1

Page


Đề tài: “Giải pháp giúp học sinh lớp 11 trường THPT Cẩm Thủy 1 nắm vững kiến thức chương II - Tin học
11”

nhập 2 cạnh của hình chữ nhật và tính chu vi, diện tích hình chữ nhật đó). Việc
không nắm vững được phần cấu trúc chương trình tựa như các em làm một bài
văn mà không có “dàn ý”. Lập tức các em sẽ sắp xếp ý lộn xộn, hoặc triển khai
không hết ý.
Một trong các lý do các em lúng túng trước yêu cầu viết một chương trình
đó chính là các em nắm kiến thức về chương trình (mà cốt lõi là cấu trúc của nó)
một cách mơ hồ, không chắc chắn. Thể hiện ở việc:
 Tồn tại một mâu thuẫn: Khi học lý thuyết từng câu lệnh riêng lẻ
thì các em có thể tiếp thu được nhưng khi yêu cầu viết một
chương trình hoàn chỉnh thì các em lại không làm nổi.
 Sau khi học xong chương II rất ít trong số các em làm chính xác
một bài tập dạng sắp xếp lại các câu lệnh đã cho để được một
chương trình hoàn chỉnh;


Khi các em viết một chương trình có thể có câu lệnh kiểm tra
điều kiện, có câu lệnh gán giá trị… nhưng lại bỏ qua mất câu
lệnh nhập dữ liệu cho biến;

 Nhiều học sinh học kém môn toán và tiếng Anh tự cho là mình
không thể tiếp thu được ngay từ bài đầu tiên của chương II và tạo
ra một tâm lý “sợ” học lập trình.
Do vậy nếu không sớm tìm cách giải quyết, khắc phục sẽ làm các em cảm

thấy chán vì không thể làm được bài tập, không có cảm hứng để chinh phục và
khám phá các phần kiến thức tiếp theo. Dẫn tới kết quả học tập bộ môn ngày
càng đi xuống.
2.3 Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề .
Để giải quyết thực trạng nêu trên tôi đã xây dựng 4 giải pháp sau đây:
a) Nghiên cứu tài liệu
- Đây là bước hết sức quan trọng vì nếu nghiên cứu kỹ hoặc chịu khó
tham khảo các tài liệu liên quan đến nội dung của mảng kiến thức mà giáo viên
cần trình bày sẽ giúp giáo viên định hướng và sáng tạo ra cách thức để trình bày
vấn đề đó một cách tốt nhất.

Tác giả: Phạm Thị Hường _ THPT Cẩm Thủy 1

Page


Đề tài: “Giải pháp giúp học sinh lớp 11 trường THPT Cẩm Thủy 1 nắm vững kiến thức chương II - Tin học
11”

Ví dụ: Trước một bài dạy nào đó nếu giáo viên đầu tư thời gian để nghiên
cứu chuẩn kiến thức, kỹ năng cần đạt; tham khảo các bài giảng của đồng nghiệp
sẽ giúp giáo viên định hình và xây dựng giáo án lên lớp một cách hợp lí nhất,
đảm bảo đủ kiến thức, tiết kiệm thời gian, tránh lan man, dài dòng.
b) Thực hiện dự giờ và thao giảng
- Dự giờ sẽ giúp giáo viên rút ra được nhiều kinh nghiệm từ bài giảng của
đồng nghiệp, học hỏi những cách làm hay và mới.
- Thao giảng sẽ giúp giáo viên và học sinh chuẩn bị bài chu đáo. Hạn chế
được tình trạng dạy chay hoặc đọc – chép.
c) Luôn quan tâm, sát sao đến từng học sinh, đặc biệt là công tác tư tưởng,
nêu gương, động viên, khích lệ học trò.

- Theo tôi đây là những việc làm rất quan trọng, nó có tác dụng định
hướng về mục đích học tập, tránh những hiểu biết sai lệch của học sinh về các
nội dung kiến thức mà giáo viên đã truyền đạt, tháo gỡ kịp thời các vướng mắc
mà các em gặp phải.
- Nêu gương, khích lệ, động viên sẽ là các hình thức giúp các em ý thức
được mình cần phải làm gì để vượt qua khó khăn để đạt được mục đích cuối
cùng và xa hơn là định hướng ngành nghề tương lai cho học sinh.
Ví dụ 1:
Vào thời điểm kết thúc chương trình lớp 10 hoặc ngay từ bài đầu tiên của
chương trình lớp 11 tôi luôn dành ra một khoảng thời gian để trao đổi, thông báo
trước với học trò về độ khó của chương trình lớp 11 so với chương trình lớp10,
về sự logic các kiến thức của bài học trước và bài học sau, về sự chính xác đến
từng dấu chấm, dấu phẩy… các em phải chuẩn bị tâm thế học tập thật nghiêm
túc, ghi bài và trình bày kiến thức một cách thật cẩn thận mới có thể hiểu bài và
làm được các bài tập trong sách giáo khoa.
Thêm vào đó trong quá trình dạy học tôi thường xuyên kiểm tra và theo
dõi việc ghi chép bài của học sinh.
Cách làm này tránh được hiện tượng học sinh ghi chép bài không cẩn thận
dẫn đến sai lệch nội dung kiến thức mà giáo viên cần truyền đạt, rèn luyện tính
kiên trì, cẩn thận của người lập trình.
Tác giả: Phạm Thị Hường _ THPT Cẩm Thủy 1

Page


Đề tài: “Giải pháp giúp học sinh lớp 11 trường THPT Cẩm Thủy 1 nắm vững kiến thức chương II - Tin học
11”

Ví dụ 2:
Khi một học sinh nào đó đã viết được một chương trình hoàn chỉnh ở mức

độ vận dụng thấp, ta nên động viên học sinh đó tiếp tục viết một chương trình ở
mức độ cao hơn và đừng quên chuẩn bị một món quà nhỏ để khen ngợi, động
viên em và khích lệ các học sinh khác cố gắng để làm được như bạn.. Nếu học
sinh đó vẫn tiếp tục giải quyết được thì tự bản thân học sinh sẽ cảm thấy hào
hứng, có nhu cầu để tìm tòi, khai thác tiếp các nội dung kiến thức khó hơn.
Ví dụ 3:
Để làm cho các em thêm yêu thích lập trình, hướng các em đang
nuôi dưỡng ước mơ muốn trở thành những người lập trình viên chuyên nghiệp,
có thu nhập cao, tôi đã dành chút thời gian để kể cho các em nghe về tấm gương
của hai học sinh vừa tốt nghiệp cách đây không lâu là Hoàng Vũ, Nguyễn Hồng
Sơn. Hai em đã từng cố gắng học tốt môn này, sau đó được chọn vào đội tuyển
tin học để dự thi cấp tỉnh, mặc dù chưa đạt giải nhưng vẫn quyết tâm khi thi đỗ
vào trường học viện công nghệ bưu chính viễn thông, cả hai anh đã giành được
giải khuyến khích và giải tiềm năng khi tham dự cuộc thi lập trình viên quốc tế
ACM năm 2017.
Đây cũng là một hình thức tuy đơn giản nhưng lại có tác dụng nuôi dưỡng
ước mơ của các học sinh, thổi niềm đam mê lập trình vào các em để các em noi
gương và quyết tâm học tập tốt để khẳng định bản thân và biến ước mơ thành
hiện thực.
Ví dụ 4.
Khi phát hiện ra một vài học sinh có tố chất, thông minh, nhanh nhẹn ta
nên chọn các em vào đội tuyển, bồi dưỡng thêm để các em có cơ hội phát triển.
Khi đó chính các em sẽ là những người có khả năng thay chúng ta giúp đỡ các
học sinh khác học kém hơn trong lớp. Mặt khác bản thân các em có một nền
tẳng vững chắc về các thuật toán, về sử dụng một ngôn ngữ lập trình để diễn tả
thuật toán, nếu sau này các em có thi đỗ vào một ngành nghề nào đó thuộc lĩnh
vực Công nghệ thông tin thì đấy chính là một lợi thế.

Tác giả: Phạm Thị Hường _ THPT Cẩm Thủy 1

Page


Đề tài: “Giải pháp giúp học sinh lớp 11 trường THPT Cẩm Thủy 1 nắm vững kiến thức chương II - Tin học
11”

d) Mạnh dạn trình bày và sắp xếp lại các nội dung kiến thức của SGK theo
một hình thức khác (trình bày dưới dạng bảng biểu tổng hợp nhưng ngắn
gọn, dễ nhớ).
* Mục đích: Làm cho học sinh tiếp cận cùng một nội dung kiến thức
nhưng theo một hình thức trình bày dễ hiểu và dễ nhớ hơn, gọn gàng hơn nhưng
vẫn đảm bảo đủ nội dung theo chuẩn kiến thức kỹ năng.
Ví dụ 1:
Khi dạy Bài 3: “Cấu trúc chương trình” thay vì trình bày theo các mục
như SGK thì ngay từ đầu tôi đã xây dựng các kiến thức đó dưới dạng bảng biểu,
(chưa yêu cầu HS hiểu ngay mà chỉ yêu cầu HS nhớ), bảng này sẽ được tôi sử
dụng liên tục trong các bài dạy của chương II dùng làm dàn ý để dựa vào đó các
em triển khai các kiến thức liên quan tiếp theo, sau vài lần các em sẽ thuộc và
giải quyết tốt các bài tập dạng sắp xếp lại các câu lệnh đã cho để được một
chương trình hoàn chỉnh.
Cụ thể bảng biểu mà tôi xây dựng như sau:
Thành phần
Khai báo tên CT;
Khai báo thư viện;
Phần
Khai báo hằng;
khai
Khai báo biến;
báo
Khai báo chương

trình con;

Cú pháp tương ứng
Program Tên_CT;
Uses Tên thư viện;
Const Tên hằng = giá trị hằng;
Var Danh sách biến: Kiểu dữ liệu;
(sẽ học cụ thể hơn ở bài sau)
(sẽ học sau)

-Bắt đầu bằng từ
Begin
khóa BEGIN
Lệnh 1;
-Kết thúc bằng từ
Lệnh 2;
Phần khóa END.
……
thân -Ở giữa là dãy các
lệnh được phân cách End.
nhau bởi 1 dấu ;

Tác giả: Phạm Thị Hường _ THPT Cẩm Thủy 1

Chú ý
- Khi viết
chương trình
phải tuân thủ
thứ tự của
các

thành
phần.
Trong
trường hợp
viết chương
trình không
cần dùng đến
phần nào ta
mới
được
phép bỏ qua
phần đấy để
chuyển
tới
phần tiếp theo.

Page


Đề tài: “Giải pháp giúp học sinh lớp 11 trường THPT Cẩm Thủy 1 nắm vững kiến thức chương II - Tin học
11”

 Trong bảng biểu này tôi trình bày luôn cú pháp khai báo biến mà không
đợi đến khi dạy bài 5 mới trình bày như SGK. Vì theo tôi chỉ cần cho các
em biết cách khai báo biến theo kiểu trực tiếp là đủ, phần khai báo gián tiếp
để sang phần mảng một chiều dạy sau.
 Dễ nhận thấy rằng các diễn giải bằng ngôn ngữ tự nhiên được đặt giữa
cặp dấu < và >; Hoặc các thành phần của chương trình có thể có hoặc
không được đặt trong cặp dấu ngoặc [ và ] đều bị tôi cắt đi. Sở dĩ tôi cắt đi
vì theo tôi thấy học sinh sẽ có cảm giác rườm rà, khó nhớ hơn và khi lấy ví

dụ minh họa cho cú pháp các em không phải thắc mắc rằng : Tại sao trong
cú pháp thì có dấu < và > còn ví dụ minh họa lại bỏ đi không viết nữa.
Ví dụ 2:
Khi dạy nội dung của “Bài 4: Một số kiểu dữ liệu chuẩn” tôi cũng tiến
hành tương tự và kèm theo luôn các phép toán sử dụng trên từng kiểu dữ liệu
chuẩn. Sau đó mới lưu ý về độ ưu tiên của các phép toán.
Kiểu

Kiểu
nguyên

Tên kiểu

Phạm vi giá trị

Số
byte

Các phép toán trên
mỗi kiểu

Byte

0 đến 255

1

+, - , *, div, mod,

Word

0 đến 65 535

2

=, <, <=, < >, >, >=

-32 768 đến 32767

2

Integer

-2 147483648
Longint

Trong đó:
div: Chia lấy phần nguyên

đến 2 147483648

4

Real

0 hoặc có giá trị tuyệt
đối từ 2,9x 10-39 đến
2,9x 1038

6

Extende
d

0 hoặc có giá trị tuyệt
đối từ 10-4932 đến 104932

10

Kiểu kí tự

Char

True hoặc false

1

Dùng các hàm để xử lý
(học sau)

Kiểu logic

Boolean

1

Not, and, or,

Kiểu thực

256 kí tự bộ mã ASCII

Tác giả: Phạm Thị Hường _ THPT Cẩm Thủy 1

mod: Chia lấy phần dư

+, -, *, /
=, <, <=, < >, >, >=

Page 10


Đề tài: “Giải pháp giúp học sinh lớp 11 trường THPT Cẩm Thủy 1 nắm vững kiến thức chương II - Tin học
11”

e) Lấy ví dụ minh họa không nhất thiết phải giống SGK mà chỉ cần đảm
bảo đảm bảo phù hợp với trình độ nhận thức chung của lớp đó.
* Mục đích: Học tới đâu hiểu tới đó, đi từ mức độ nhận dạng đến mức độ
vận dụng, giúp học sinh ghi nhớ lý thuyết và biết vận dụng lý thuyết để làm bài
tập. Từ đó khắc sâu kiến thức đã học.
Ví dụ 1:
Sau khi dạy cấu trúc chương trình như bảng biểu tại ví dụ 1, tôi tiến hành
lấy ví dụ (có thể chiếu hoặc thiết kế trên bảng phụ) như sau:
Program Vi_du_CT;
Uses Crt;
Var a,b,t: Byte;
Begin
Clrscr;
Writeln(’Moi nhap hai so a va b ’) ;
Readln (a, b);

T:=a+b;
Write(’tong hai so la: ’);
Write(t);
End.
Yêu cầu học sinh trả lời các câu hỏi:
- Cho biết chương trình trên có đủ cả phần khai báo và phần thân
không? Nếu có thì khai báo những gì?
- Dấu hiệu nhận biết các phần?
- Trong phần thân chương trình có mấy câu lệnh?
HS hoàn toàn có thể dựa vào bảng biểu mà tôi đưa ra để trả lời:
- Chương trình trên có đủ cả 2 phần khai báo và phần thân.
-

Dấu hiệu nhận biết các phần như sau:
+ Phần khai báo: từ đầu đến trước từ begin.

Tác giả: Phạm Thị Hường _ THPT Cẩm Thủy 1

Page 11


Đề tài: “Giải pháp giúp học sinh lớp 11 trường THPT Cẩm Thủy 1 nắm vững kiến thức chương II - Tin học
11”

Cụ thể:
• khai báo tên chương trình là Vi_du_CT; (dấu hiệu có từ Program)
• khai báo thư viện có tên là CRT (dấu hiệu có từ Uses); không có

khai báo hằng.
• khai báo 3 biến a,b,t (dấu hiệu có từ Var)

+Phần thân từ từ begin đến hết
-

Trong phần thân chương trình có 5 câu lệnh.

Ví dụ 2:
Sau khi dạy cú pháp khai báo biến và các kiểu dữ liệu chuẩn cho học sinh
nhận dạng các thành phần qua ví dụ sau đây:
Var

a,b,to,ti: integer;
x,y:real;

Yêu cầu học sinh trả lời các câu hỏi lần lượt theo cấp độ từ dễ đến khó:
1 - Cho biết ví dụ trên khai báo bao nhiêu biến? tên các biến là gì? Kiểu
dữ liệu của chúng ra sao?
- HS dễ dàng nhận ra ví dụ trên khai báo 6 biến có tên là a,b,to,ti,x,y
- Trong đó các biến: a,b,to, ti là các số nguyên trong phạm vi giá trị
của kiểu integer; các biến x,y là các số thực trong phạm vi giá trị
của kiểu real.
2 – Giả sử cần khai báo 2 biến m, n mỗi số là số nguyên dương không có
độ lớn không vượt quá 200 thì ta nên khai báo thế nào để tốn ít bộ nhớ
nhất? Viết khai báo cụ thể.
- HS dễ dàng nhận ra với độ lớn không vượt quá 200 thì m và n cần
khai báo kiểu byte là hợp lý nhất.
- HS viết được Var

m,n: byte;

3 – Nếu cần khai báo thêm 2 biến u (là tích của m và n) và v (là thương của m
cho n) thì ta cần khai báo thế nào? Tại sao?
- Câu hỏi này không phải HS nào cũng trả lời được bởi vì nó đang ở
mức độ vận dụng cao hơn. Các học sinh tư duy tốt hơn sẽ trả lời
được nhờ việc phân tích độ lớn của tích (không quá 40 000) và giá
Tác giả: Phạm Thị Hường _ THPT Cẩm Thủy 1

Page 12


Đề tài: “Giải pháp giúp học sinh lớp 11 trường THPT Cẩm Thủy 1 nắm vững kiến thức chương II - Tin học
11”

trị của thương (có thể là số thực, nên các em cũng có thể làm đúng
kết quả là:
Var m,n: byte;
U: word; v: real;
f) Tận dụng tối đa phòng thực hành để học sinh được kiểm định kết quả
của các chương trình mẫu.
* Mục đích: Nhằm để các em thấy được sự kỳ diệu của tin học 11, các
em được kiểm định kết quả chương trình mẫu, biết sửa lỗi và chạy một chương
trình. Từ đó thấy được việc viết chương trình để giải một bài toán tin học là hết
sức thú vị. Rèn luyện tính kiên trì, cẩn thận cho các em.
2.4 Hiệu quả của SKKN
Để thấy rõ hiệu quả của việc áp dụng các biện pháp mà mình đã xây dựng
so với cách dạy trước đấy, năm học 2016-2017 tôi mạnh dạn bắt đầu áp dụng
cho 4 trên 6 lớp khối 11 mà tôi được phân công giảng dạy tại trường THPT Cẩm
Thủy 1, trong đó 2 lớp thuộc ban KHTN và 2 lớp thuộc ban KHXH.
Kết quả thu được như sau:
- Với cách làm này không chỉ các học sinh thuộc ban KHTN mới dễ

dàng tiếp thu mà ngay cả với các học sinh thuộc ban KHXH, các
em tuy học toán kém hơn nhưng riêng việc nắm kiến thức cơ bản là
tương đương nhau. Điều đó thể hiện rất rõ trong chất lượng bài
kiểm tra (cùng 1 đề bài nhưng số điểm từ trung bình trở lên là tương
đương nhau, trong khi các năm trước có rất nhiều điểm yếu kém)
- HS có ý thức học tốt hơn thể hiện ở việc tự giác ghi bài và ghi bài
cẩn thận, thậm chí có em còn nhờ giáo viên kiểm ra xem em ghi bài
có bị sai chỗ nào không?
- Xóa bỏ được tâm lý “sợ” lập trình. Thể hiện ở việc khi học sinh
được gọi lên bảng làm bài tập các em tự tin hơn, không còn tình
trạng lên bảng và đứng im vì không biết viết cái gì, không biết bắt
đầu từ đâu.

Tác giả: Phạm Thị Hường _ THPT Cẩm Thủy 1

Page 13


Đề tài: “Giải pháp giúp học sinh lớp 11 trường THPT Cẩm Thủy 1 nắm vững kiến thức chương II - Tin học
11”

- Giáo viên hoàn toàn chủ động khi dạy lý thuyết mà không có sự trợ
giúp của máy chiếu (vì đã có thiết kế bảng phụ sử dụng lâu dài),
vừa tiết kiệm lại vẫn có hiệu quả.
- Bằng việc động viên và khích lệ, bồi dưỡng các nhân tố tôi đã chọn
ra được các học sinh trong đội tuyển thi học sinh giỏi cấp trường và
cấp tỉnh. Các em đã có 1 giải nhì, 1 giải ba (cấp trường) và 1 giải
khuyến khích (cấp tỉnh)
- Kết quả cuối năm học chất lượng được tăng lên rõ rệt so với các
năm học trước. Tỉ lệ học sinh đạt điểm TBM từ trung bình trở lên

chiếm 98,57%, trong đó khá 55.71% giỏi là 7.96%.
3. Kết luận, kiến nghị
Để đạt được kết quả tốt trong giảng dạy người thầy phải có niềm say mê,
tình yêu thương đối với mọi học trò, tính kiên nhẫn, có niềm tin và không ngại
khó để tìm ra hướng giải quyết tốt nhất giúp học trò học tập tiến bộ, đạt kết quả
cao. Là giáo viên đứng lớp, được tiếp xúc với các em hàng ngày, hiểu được tâm
lí của lứa tuổi học trò, luôn tạo cho các em niềm tin: “ Mỗi ngày đến trường là
một ngày vui”.
Khi giáo viên tìm cách để các em đã nắm vững nội dung cốt lõi (cấu trúc
chương trình, các kiểu dữ liệu chuẩn, cách khai báo hằng , khai báo biến, các
lệnh nhập và in dữ liệu) thì việc các em viết một chương trình đơn giản không
còn trở nên quá khó khăn nữa. Và việc phát triển các kiến thức khác dựa trên
nền tảng đã có là hoàn toàn khả quan, khi xóa bỏ được tâm lý “sợ” lập trình
nghĩa là làm các em yêu thích môn học rồi thì việc hạn chế được tỉ lệ học sinh
yếu kém là không khó.
Với những biện pháp mà tôi đã thực hiện ở trên sẽ không quá khó để áp
dụng, nếu áp dụng sẽ cho kết quả khả quan, tiết kiệm thời gian và chi phí tài
chính. Phù hợp với điều kiện cơ sở vật chất còn chưa đầy đủ của các trường
miền núi nói chung và phù hợp với trình độ của học sinh người dân tộc Vì ta
hoàn toàn có thể thiết kế dưới dạng bảng phụ, nếu trường hợp không có máy
chiếu để sử dụng ta cũng có thể dạy tốt.

Tác giả: Phạm Thị Hường _ THPT Cẩm Thủy 1

Page 14


Đề tài: “Giải pháp giúp học sinh lớp 11 trường THPT Cẩm Thủy 1 nắm vững kiến thức chương II - Tin học
11”

Hy vọng cách làm này của tôi có thể áp dụng rộng rãi cho các trường có
cùng điều kiện: còn thiếu thốn về cơ sở vật chất, chất lượng đầu vào của học
sinh còn thấp…
Mặc dù đã hết sức cố gắng nhưng không thể tránh được những thiếu sót
do đây là ý kiến và cách làm chủ quan của riêng cá nhân tôi. Rất mong nhận
được nhiều ý kiến đóng góp của các đồng nghiệp để tài liệu này ngày càng được
hoàn thiện hơn.

Tác giả: Phạm Thị Hường _ THPT Cẩm Thủy 1

Page 15


Đề tài: “Giải pháp giúp học sinh lớp 11 trường THPT Cẩm Thủy 1 nắm vững kiến thức chương II - Tin học
11”

4. Tài liệu tham khảo
1. Dạy học theo chuẩn kiến thức, kỹ năng môn tin học_ Hồ Cẩm Hà (Chủ
biên)_NXB Đại học sư phạm
2. Học nhanh Pascal bằng ví dụ trong 15h_Cao Bá Thành_ NXB Thanh
Niên.
3. Sách giáo khoa tin học 10.
4. Sách giáo khoa tin học 11.

Tác giả: Phạm Thị Hường _ THPT Cẩm Thủy 1

Page 16


Đề tài: “Giải pháp giúp học sinh lớp 11 trường THPT Cẩm Thủy 1 nắm vững kiến thức chương II - Tin học

11”

DANH MỤC
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐÃ ĐƯỢC HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN KINH
NGHIỆM NGÀNH GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HUYỆN, TỈNH VÀ CÁC
CẤP CAO HƠN XẾP LOẠI TỪ C TRỞ LÊN

Họ và tên tác giả: Phạm Thị Hường
Chức vụ và đơn vị công tác: Giáo viên – THPT Cẩm Thủy 1

TT

1.

Tên đề tài SKKN

"Tạo hứng thú học môn Tin học

Cấp đánh giá xếp
loại
(Ngành GD cấp
huyện/tỉnh; Tỉnh...)
Ngành GD cấp tỉnh

Kết quả
đánh giá
xếp loại
(A, B, hoặc C)

C

Năm học
đánh giá
xếp loại

2012-2013

cho HS lớp 11 trường THPT
Cẩm Thủy 1 trong các giờ giảng
trên lớp"

Tác giả: Phạm Thị Hường _ THPT Cẩm Thủy 1

Page 17


Đề tài: “Giải pháp giúp học sinh lớp 11 trường THPT Cẩm Thủy 1 nắm vững kiến thức chương II - Tin học
11”

XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG
ĐƠN VỊ

Thanh Hóa, ngày 14 tháng 5 năm 2017
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình
viết, không sao chép bất kỳ nội dung nào
của người khác.

Phạm Thị Hường

Tác giả: Phạm Thị Hường _ THPT Cẩm Thủy 1

Page 18