Kinh Điển Về Khởi Nghiệp

Nhữnglờikhendànhcho
KINHÐIỂNVỀKHỞINGHIỆP
“Khởisựkinhdoanhkhôngchỉlàmộtcáchtưduymàcònlàmộtbộkĩ
năng.24bướckhởisựkinhdoanhtrongcuốnsáchnàygiớithiệucác
bướccụthểvàthựctếgiúpnhữngtinhthầnsángtạocóthểtốiđahóakhả
năngthànhcôngvàtạoraảnhhưởngmạnhmẽ.”
—MitchKapor,NhàsánglậptậpđoànLotusDevelopment
“Tôikhôngphảilàngườiđềcaobảnkếhoạchkinhdoanhmàcoitrọng
quátrìnhlậpkếhoạchkinhdoanhhơn.Cuốnsáchnàycungcấpmộtquy
trìnhtổngthểcựckỳhữuíchchoviệclậpkếhoạchkinhdoanhcủanhững
ngườimuốnkhởisựdoanhnghiệptrêncơsởsángtạođộtphá.”
—BradFeld,GiámđốcĐiềuhànhtậpđoànFoundry,Đồngsánglập
TechStars,vàtácgiảcủaloạtsáchStartupRevolution
“Với24bướctrongcuốnsáchnày,Billđãlàmviệccùngvớinhữngngười
khởinghiệpởScotlandtrong3năm,vàkếtquảrấtkhảquan.Khôngchỉ
hướngdẫnnhữngbướcđivàkhuônmẫucựckỳhữuích,cuốnsáchcòn
giúpnhữngngườikhởinghiệptựtintrênconđườngkinhdoanhvàphát
triểndoanhnghiệplênmộttầmcaomới.Đâythựcsựlàmộtcáchtiếpcận
cựckỳhiệuquảvàvượtngoàibiêngiớiquốcgia.”
—AlexPaterson,Giámđốcđiềuhành,DoanhnghiệpHighlandsvà
IslandsScotland
“Tôiướclàđãđọccuốnsáchnàytừnhữngngàyđầukhởinghiệp–chuẩn
xác,vídụtuyệtvời,nộidungdễhiểu,kếthợpgiữalýthuyếttruyềnthống
vềkhởisựkinhdoanhvớithựctếhiệntạicủacộngđồngkhởinghiệptrên
thếgiới.Nếubạnthựcsựmuốnkhởinghiệpkinhdoanh,hãyđọckỹcuốn
sáchnàyvàluôngiữnóbêncạnhtrongsuốthànhtrìnhcủamình”.
—FredericKerrest,ĐồngsánglậpOktavàGiảithưởngchodoanhnhân
khởinghiệp“MITPatrickJ.McGovern,Jr.”

“Nhiềungườinghĩkhảnăngkinhdoanhlàbẩmsinh.Nhưngsựthậtkinh
doanhlàkỹnăngcóthểhọchỏivàrènluyện.Cuốnsáchcungcấpnhững
hướngdẫncụthểgiúpngườikhởinghiệptừngbướcbắtđầuvàtiếntới
thànhcôngtrongcôngviệckinhdoanh.Tôimuốngiớithiệuquyểnsách
nàytớitấtcảnhữngngườikhởinghiệpđầythamvọng.”
—DougLeone,GiámđốcĐiềuhànhSequoiaCapital
“Cựckỳhữuích!CuốnsáchtổngkếtxuấtsắcnhữngbàihọctrongHọc
việnCôngnghệMassachusett(MIT).Tôiướcgìmìnhđãđọccuốnsách
nàysáunămtrướckhitôibắtđầuxâydựngHubSpot”.
—BrianHalligan,đồngsánglập&CEOHubspot,tácgiảcuốnsách
InboundMarketing
“Billvàtôiđãtraođổivớinhaurấtnhiềuvềtinhthầndoanhnhânvà
khởisựdoanhnghiệp,tôiđánhgiácaocáchnhìnnhậncủaanhvềchủđề
này.Nhiềungườivẫnnghĩkhởinghiệpthànhcônglàdomayrủinhưng
thựctếkhôngphảivậy.Cuốnsáchnàymangđếnchobạnmộthệthống
tiếpcậngiúpbạntăng“vậnmay”thànhcôngtrongviệcquátrìnhdựng
doanhnghiệpbềnvữngvàcókhảnăngthayđổithếgiới.Tôiyêuthíchnội
dungvàsựgiảndịcủacuốnsáchnày.”
—JoiIto,GiámđốcMITMediaLab
“Ýtưởngkinhdoanhcórấtnhiềunhưngdoanhnhânvĩđạilànhững
ngườitạoragiátrịtừnhữngýtưởngđó.Họphảilànhữngngườicónhiều
đammêvàkỹnăng.Khócóthểdạyđượcđammênhưngkỹnăngthìcó
thểgiảngdạyđược.Vàcuốnsáchnàyhoànthànhxuấtsắcnhiệmvụ
hướngdẫntừngbướcrõràngvàthôngtháigiúpnhữngngườikhởinghiệp
tiếntớithànhcông.Tôikhuyênbạnrấtnênđọccuốnsáchnày.”
—PaulMaeder,ĐồngsánglậpHighlandCapital,ChủtịchHiệphộiQuỹ
đầutưmạohiểmquốcgianăm2012
“QuanđiểmcủaBillvềđộingũkhởinghiệpkhiếnngườitaphảisuynghĩ
nhưngnócũngđãđượckiểmchứngquanghiêncứuvàtrảinghiệmthực
tế.Danhsáchcácbướcrènluyệnkỹnăngkhởinghiệpkhôngchỉgiúp

ngườikhởinghiệpthànhcônghơnmàcònnhậndiệnnhữngkỹnăngvà
conngườicầnthiếtchođộinhómtrongnhữnggiaiđoạnđầuquyếtđịnh


sựsốngcòncủadoanhnghiệp,tạoramộtngônngữchungcùngchiasẻ
khilàmviệcnhóm.TôiđịnhbảoBillđặttêncuốnsáchlà‘Tổngthểvề
doanhnhânkhởinghiệp’(TheHolisticEntrepreneur).”
—ThomasA.McDonnell,ChủtịchkiêmCEO,TổchứcEwingMarion
Kauffman
“Doanhnghiệpxãhộicầnphảipháttriểnmôhìnhkinhdoanhmàcóthể
cânbằnggiữalợiíchxãhộivàkinhdoanhbềnvững.Sokotậptrungvào
xâydựngmôhìnhkinhdoanhthànhcôngvàcóthểnhânrộng,quađó
mởrộngảnhhưởngtrongcộngđồng.Quytrình24BướcmàBillAulet
nêurathựcsựhữuíchchobấtkỳloạihìnhdoanhnghiệpnàođểđitừý
tưởngđếnthựctế.”
—EllaPeinovichvàGwenFloyd,NhàsánglậpShopSoko.com,Chợlưu
độngđầutiêncủachâuPhi
“TôirấthânhạnhđượclàmviệcvớiBillđểthấycáchanhấychianhỏ
nhữngvấnđềphứctạpthànhcácvấnđềcơbảnvàgiảiquyếttừngvấnđề
mộtcáchlogicđểxâydựngnênmộtcôngtylớn.Cuốnsáchnàyrấthữu
íchchodoanhnhânkhởisựtoàncầu,càngcầnthiếthơnkhithếgiớicần
nhiềuhơnnhữngdoanhnhânnhưBill.”
—ThomasMassie,ThànhviênHộiđồnghiệnthờivànhàsánglập
SensAbleDevicesandSensAbleTechnologies
“Tinhthầnkhởinghiệpngàycàngtrởnêncótínhkhoahọchơnnhờsự
pháttriểncủacáclýluậnvànghiêncứuvềvấnđềnày.Cuốnsáchnàybổ
sungthêmvàogiátrịđó,cungcấphướngdẫncụthểvềquytrình
marketingsảnphẩmcủanhiềungànhnghềkhácnhau.Đâychínhlàđiều
tôitrôngđợiởMIT.”
—DavidSkok,ĐốitáctạiMatrixPartners

“Đàotạocáckỹsưtrẻtrởthànhdoanhnhânlàrấtcầnthiếtchotươnglai
vàcuốnsáchnàygiúpthựchiệnmụctiêuđó.Cuốnsáchcungcấpquá
trìnhtạoranhữngsảnphẩm‘phùhợp’vớinhucầuthịtrường.Córất
nhiềuvấnđềcầncânnhắctrongquátrìnhđó,cuốnsáchnàyđãnắmbắt
đượcvàchỉranhữngbướcthiếtthựcđểgiảiquyếttừngvấnđề.”
—TomByers,GiáosưcaocấpvềĐàotạokhởinghiệp,TrườngKỹthuật


Stanford,GiámđốcChươngtrìnhStanfordTechnologyVentures
“Đâylàhướngdẫncựckỳthựctếgiúpngườikhởinghiệpnhìnnhậnmột
cáchtổngthểvàđầyđủcácbướcquantrọngnàođểđưasảnphẩmđếnvới
thịtrường.Vượtrangoàinhữngkinhnghiệmgiảngdạysinhviêntrường
MIT,cuốnsáchbổsungnhữnglýthuyếtmớiđượcpháttriểnvềlĩnhvực
nàyvàlàtínhiệutốtchosựpháttriểnbềnvữngcủacácdoanhnhântrẻ.”
—JoeLassiter,ChủtịchHarvardInnovationLab,vàGiáosưHeinzcủa
KhoaQuảnlýkinhdoanh,TrườngHarvardBusinessSchool.
“Tôirấtphấnkhíchkhiđượcthấyngườikhởinghiệpởkhắpnơisẽcó
đượcnhữngkiếnthứctôihọcđượcởMITđểhoànthiệnkỹnăngkinh
doanhcủamình.Cuốnsáchlàđúckếtcủanhiềunămkinhnghiệmvà
kiếnthứcmàmỗingườikhởinghiệp,kểcảnhữngngườiđãkinhdoanh
lâunămđềunênthamkhảo”
—SalLupoli,NhàsánglậpcôngtySal’sPizzavàcôngtyLupoli
“Làmộtdoanhnhânkhởinghiệpkhácảmtính,tôiưutiênviệctinhgiản
cáckhuônmẫucứngnhắc.Nhưngsaukhiđihếtcácbướctrongcuốnsách
nàyđểkhaisinhraLark,tôinhậnracấutrúclàthựcsựcógiátrị.Cuốn
sáchnàyhướngdẫnbạnđitớithànhcôngnhưngcũngkhônglàmcảntrở
sựsángtạo.Đâylàmộtcuốnsách“phảiđọc”đốivớinhữngngườikhởi
nghiệplầnđầuvàcảnhữngngườiđangkinhdoanh.”
—JuliaHu,Sánglập&CEOcủaLarkTechnologies
KinhđiểnvềKhởinghiệplàcuốnsáchtôithườngxuyêngiớithiệutrong

danhsáchphảiđọccủacácsinhviênhọckinhdoanhvànhữngngười
khởinghiệp.Cuốnsáchdẫnngườiđọcquatừngbướcthựctế,khôngbỏ
sótbướcđiquantrọngnàotrongquátrìnhkhởisựdoanhnghiệpsáng
tạođộtphá.”
—GiáosưGregoryB.Vit,GiámđốcTrungtâmDobsonNghiêncứucác
vấnđềvềkhởinghiệpkinhdoanh,ĐạihọcMcGill


DỰAVỮNGCHẮCVỚISỰỦNGHỘVÀTÌNHYÊUVÔÐIỀUKIỆNDÀNHCHOTÔI.
TÔIXINDÀNHTẶNGCUỐNSÁCHNÀYCHOGIAÐÌNHMÌNH.HƠNHẾT,TÔIÐÃ
CÓBECKYVÀHERBAULET,NGƯỜICHAVÀNGƯỜIMẸTUYỆTVỜINHẤT,CHO
DÙGIỜÐÂYHỌÐÃKHUẤT.TÔITHẬTSỰÐƯỢCBANPHƯỚCVỚIBỐNNGƯỜI
CONTRAITUYỆTVỜI,KENNY,TOMMY,KYLEVÀCHRIS.BỌNTRẺVẪNLUÔN
YÊUTÔIVÀTRƯỞNGTHÀNHXUẤTSẮCDÙLUÔNNGHĨTẠISAOCHAMÌNH
KHÔNGÐƯỢCNHƯMỘTSỐNGƯỜIKHÁC…
VÀHƠNTẤTCẢ,TÔIDÀNHTẶNGCUỐNSÁCHNÀYCHOLISA,NGƯỜIVỢ
TUYỆTVỜIVÀVÔCÙNGNHẪNNẠITRONGSUỐT30NĂMQUACỦATÔI.EMÐÃ
KẾTHÔNVỚIMỘTANHLÍNHTRẺLÀMVĂNPHÒNGNHIỀUNĂMVỀTRƯỚCVÀ
GIỜLẠIMẮCKẸTVỚIMỘTDOANHNHÂNGIÀẨMƯƠNG.CUỐNSÁCHNÀYTÔI
DÀNHTẶNGEM!


LỜIGIỚITHIỆU
ViệtNamlàquốcgiacótiềmnăngkhởinghiệptolớn,vớivôsốngườicó
tinhthầnkinhdoanh,độclậptựchủ,khảnănglãnhđạo,trítuệsángtạo,
ýchímạnhmẽ...nhưnglạirấtthiếukiếnthứccơsởvềkhởinghiệpvà
quảntrịkinhdoanh.Kếtquảlàmộttỉlệkhởinghiệpthànhcôngchưa
xứngvớinhữnggìchúngtađángcó.
Nếukiếnthứcvềquảntrịkinhdoanhchủyếudànhchocácdoanh
nghiệpđãđivàopháttriểnổnđịnh,thìkiếnthứcvềkhởinghiệplạihết

sứcthiếtyếuchoquátrìnhhìnhthànhcácdoanhnghiệpmớiđầythách
thứcvàrủiro.Doanhnhânkhởinghiệpcầnđượctrangbịnhữngkiến
thứcvềquảntrịkinhdoanhdànhriêngchoquátrìnhkhởisựdoanh
nghiệp,từbướcnghiêncứuthịtrường,pháttriểnsảnphẩm,quanhệ
kháchhàng,phântíchtàichính,tiếpthị,bánhàngchotớikêugọiđầutư
đểpháttriểnquymô.
Hiệnnay,dùđãcónhiềutàiliệuvàchươngtrìnhđàotạodựatrênlý
thuyếtcănbảnnhưnglạirấtkhóđểápdụngvàomôitrườngthựctếởViệt
Nam.Trongquátrìnhtìmkiếmcácsáchchuyênngànhvàgiáotrìnhcho
họcviêntạiChươngtrìnhđàotạoDoanhnhânkhởinghiệpMITFive,
chúngtôinhậnthấycuốnsáchKinhđiểnvềKhởinghiệp-24bướckhởi
sựkinhdoanhthànhcông(têngốc:DisciplinedEntrepreneurship-24
StepstoaSuccessfulStartup)củatácgiảBillAulet,làcuốnsáchlýtưởng
bởisựphùhợpvàkhảnăngápdụngtạiViệtNam.
KinhđiểnvềKhởinghiệprađờitừchínhkinhnghiệmkinhdoanhvà
nhữngbàigiảngcủatácgiảBillAuletởHọcviệnCôngnghệ
Massachusetts(MIT)vàcáchộithảoởkhắpnơitrênthếgiới.Tổnghợp
cácvấnđềcủakhởinghiệpthành24bước,nộidungchínhcủacuốnsách
cóthểchiathành6chủđềdễhiểuvàdễápdụngvớimôitrườngkinh
doanhởViệtNam,đólà:
1. Xácđịnhrõkháchhàngcủabạnlàai?Họởđâu?
2. Giátrịbạnmanglạichokháchhàngcủamìnhlàgì?


3. Làmthếnàođưađượcsảnphẩmtớitaykháchhàng?
4. Cáchthứctạoradoanhthutừsảnphẩmcủamình?
5. Kếhoạchthiếtkếvàpháttriểnsảnphẩmrasao?
6. Làmsaođểgọivốnvàtăngquymôcủadoanhnghiệp?
Cuốnsáchsẽgiúpbạnxóabỏnhữnglầmtưởngvềkhởinghiệpvàhiểu
rõhơnconđườngkhởinghiệpđểthànhcông.Hơnnữa,quanhữngvídụ

cụthểvàthựctếtrongcuốnsách,tácgiảđãkểlạinhữngcâuchuyệnthất
bạivàthànhcôngtrongcộngđồngkhởinghiệpởMITvàtrênkhắpthế
giới.Quađó,bạnsẽcảmnhậnvàthấymìnhhòanhậpvàotinhthầnkhởi
nghiệptoàncầu.
Xintrântrọnggửitớicácbạn,nhữngdoanhnhânkhởinghiệphiệntại
vàtươnglaicủaViệtNammộttácphẩmgiátrịtừMIT:KinhđiểnvềKhởi
nghiệp-24bướckhởisựkinhdoanhthànhcông.
Cảmơncácbạnđãlựachọncuốnsáchnàychoconđườngkhởinghiệp
củamình.Chúccácbạnkhởisựkinhdoanhthànhcôngvàýnghĩa,góp
phầnchosựpháttriểnbềnvữngcủamộtViệtNamkhởinghiệp.
Tháng10năm2016
NhómMITFive


LỜIDỊCHGIẢ
Vớimongmuốncungcấpmộtkhuônkhổtổngthể,khoahọc,chỉratừng
bướcđitrênconđườngkhởisựkinhdoanhchonhữngngườikhởinghiệp
ViệtNam,nhómMITFiveđãlựachọncuốnsáchKinhđiểnvềKhởi
nghiệp-24bướckhởisựkinhdoanhthànhcôngcủatácgiảBillAuletđể
giớithiệuvớicộngđộngkhởinghiệpViệtNam.
Docómốiquanhệcánhânthânthiếtvớitácgiả,anhGiangLâm,một
trongnămthànhviênnhómMITFive,đồngthờilàcựusinhviêntrường
MIT,đãtrởlạiMITđểgặpgỡvàtraođổitrựctiếpvớitácgiảBillAuletvề
ýtưởnggiớithiệucuốnsáchnàytạiViệtNam.KhingheanhGiangnóivề
ýtưởngdịchcuốnsáchcủamìnhsangtiếngViệt,tácgiảBillAuletđãrất
hàohứng,nhiệttìnhủnghộ,vàcònnhậnlờitớiViệtNamđểgiaolưu,
chiasẻcùngcộngđồngkhởinghiệpnhândịpramắtsách.
KinhđiểnvềKhởinghiệpcũnglàmónquàtặngtâmhuyếttớicộng
đồngkhởinghiệptừnhómdịchgiảvàcáchọcviêncủaKhóa1,Chương
trìnhđàotạoMITFive.Họchínhlànhữngngườinhậnthứcđượcgiátrị

đặcbiệtcủacuốnsáchnàyvàđónggópnhiệttìnhtrongviệcnhanhchóng
đưanótớicácdoanhnhânkhởinghiệpViệtNam.Cùngvớisựhỗtrợhết
mìnhcủacácbạnbiêntậpviênTháiHàBooks,trongmộtthờigianngắn,
chúngtôiđãcóthểramắtcácbạnmộtcuốnsáchcógiátrịtoàncầu.
GiớithiệucuốnsáchnàyvớiđộcgiảViệtNam,chúngtôimongmuốn
đónggópchosựthànhcôngcủanhữngngườikhởinghiệp,vìcácbạn
chínhlàniềmhivọngcủatươnglai.
Nhómdịchgiả
GiangLâm-HoàngAnh


LỜINÓIÐẦU
Cuốnsáchnàylàmộtbộcôngcụtổnghợpdànhchocảngườilầnđầukhởi
nghiệplẫnngườiđãkhởinghiệpnhiềulầnđểhọcóthểxâydựngnên
nhữngdoanhnghiệpvĩđạidựatrênnhữngsảnphẩmsángtạođộtphá.
Ngaycảnhữngngườikhởinghiệphàngloạtvớibềdàykinhnghiệmtrong
mộtlĩnhvựchoặcngànhcụthểcũngsẽthấy24bướcnàyhữuíchvàgiúp
họmangsảnphẩmđếnvớithịtrườnghiệuquảhơn.
Làmộtdoanhnhân,tôicóthểtìmkiếmthôngtintừnhiềunguồnnhư
sáchvở,nhữngngườicốvấnvàhơnhết,từchínhkinhnghiệmcủabản
thân.Tuynhiên,tôivẫnchưatìmđượcmộtnguồnthamkhảonàocótất
cảmọithứtôicần.
TôiđãđọcnhiềucuốnsáchrấttuyệtvờinhưBímậtMarketingtrong
thịtrườnghigh-tech(CrossingtheChasm)củaGeoffreyMoore,Chiến
lượcđạidươngxanh(BlueOceanStrategy)củaW.ChanKimvàRenée
Mauborgne,InboundMarketing(tạmdịch:Marketingdựatrêngiátrị)
củaBrianHalliganvàDharmeshShah,FourStepstotheEpiphany(tạm
dịch:Chiếnlượckhởinghiệpquabốnbước)củaSteveBlank,Khởinghiệp
tinhgọn(TheLeanStartup)củaEricRies,RunningLean(tạmdịch:Hoạt
độngtinhgọn)củaAshMaurya,vàTạolậpmôhìnhkinhdoanh

(BusinessModelGeneration)củaAlexOsterwaldervàYvesPigneur.Đây
đềulànhữngcuốnsáchgiátrịmàtôithamkhảorấtnhiềutrongquá
trìnhviếtcuốnsáchnày.Nhưngmỗicuốnchỉtậptrungđisâuvàomột
vàikhíacạnhchứchưađưaramộtlộtrìnhtổngthểcầnthiếtđểgiảngdạy
chosinhviênởHọcviệnCôngnghệMassachusetts(MIT)vàđểgiảng
trongcáchộithảo,đàotạo.Mỗikhíacạnhđóđềuquantrọngởmộtthời
điểmnhấtđịnhtrongquátrìnhxâydựngkháiniệm,pháttriểnvàramắt
sảnphẩmnhưngvẫncầncómộtlộtrìnhtổngquát,baogồmtấtcảkhía
cạnhtrênvàhơnthếnữa.
Giốngnhưkhibạndùngmộthộpcôngcụ,cáivítcóthểphùhợptrong
mộtsốtrườnghợpnhưnglạikhôngthểdùngthaychứcnăngcáibúa
trongcáctrườnghợpkhác.Tươngtự,nhữngýtưởngvàkỹthuậttrong
InboundMarketingrấtđánggiánhưngchúngsẽcònhữuíchhơnkhi
đượckếthợpvớicáckỹthuậtkhácvàsửdụngđúngthờiđiểm.


Mụcđíchcủacuốnsáchnàylàhướngdẫnchobạntrongquátrìnhkhởi
nghiệpnhiềulộnxộnvàđôikhimơhồđểkiếntạonênnhữngđiềuchưa
từngcó.Đâythựcsựlànhiệmvụkhókhănnhưngcũngcựckỳquan
trọng.Cuốnsáchnàyrađờitừnhữnghộithảocủatôitrênkhắpthếgiới
vànhữngbàigiảngởMITđãđượcchọnlọcvàchỉnhsửatrongnhiềunăm
cùngvớihàngtrămdoanhnhânkhởinghiệptêntuổikhác.
Nhấtđịnhlàcònnhiềuyếutốkháccầnxétđếnđểxâydựngđượcmột
doanhnghiệpkhởinghiệpthànhcông,từvănhóavàđộinhómđếnbán
hàng,tàichínhvàlãnhđạo.Nhưngnềntảngcủadoanhnghiệpdựatrên
sángtạođộtphálàsảnphẩm,vàđâycũngchínhlànộidungchủyếucủa
cuốnsách.
Trongthựctế,quytrìnhnàykhôngnhấtthiếtphảitheothứtựnhư
đượcnêutrongsách.Tôitạoramộtquytrìnhlogicgồm24bướcđểcác
bạnbắtđầunhưngcácbạnsẽnhậnthấyrằngkhihiểuvềmộtbước,bạnsẽ

muốnnhìnnhậnvàđánhgiálạinộidungcủabướcđitrướcđó,thậmchí
làlàmlạiphầnviệctrướcđó.Quátrìnhlặpđilặplạitheohìnhxoắnốc
nàyđểtiếntớimộtphươngántốiưulàvôcùngquantrọngbởibạnkhông
cóthờigianvôhạnđểlàmhoànhảonộidungcủatừngbước.Bạnsẽphải
điquamỗibướcbằngsựđánhgiádựatrênnghiêncứuvàrồisauđóđiều
chỉnhlại.
Mỗibướcđềuđánhgiáchitiếtvàcẩntrọngviệckháchhàngcóđược
lợiíchgìtừsảnphẩmcủabạn,ngaycảkhingườiphântích,nhàđầutư
tiềmnănghayngườimôtảkỹthuậtsảnphẩmchorằngsảnphẩmcủabạn
làcógiátrị.Nhưngườitavẫnthườngnói:“Vềlýthuyết,thìlýthuyếtvà
thựctiễnlànhưnhau,nhưngtrongthựctế,lýthuyếtvàthựctiễnlại
khônghềgiốngnhau”.
Cuốnsáchcũngcungcấpmộtngônngữchungđểthảoluậncácvấnđề
trọngtâmcủaviệcxâydựngdoanhnghiệpmới.Nhờđó,bạncóthểthảo
luậnhiệuquảhơnvềviệckhởisựkinhdoanhcủamìnhvớinhữngngười
cốvấnvàcáccộngsựkhởinghiệpkhác.Tôiđãđịnhnghĩamỗibướcthật
cẩnthậnđểđềcậpđếntừngphầnriêngbiệtcủaquátrình[khởinghiệp].
Tôinhớlạirằngbốtôiđãrấtthấtvọngkhiôngmuốnmộtcáikìmmàtôi
lạiđưachoôngcáicờlê.Vàgiờđâytôicũngtrảinghiệmcảmgiácđókhi
tôihỏisinhviênvề“môhìnhkinhdoanh”củahọmàhọlạinóivềquymô
thịtrườngcóthểchiếmlĩnhđượchayđịnhgiásảnphẩm.


Kếtquảcủacôngcụtíchhợpvớimộtngônngữchungnàylàđiềumàở
MITchúngtôigọilà“Kinhđiểnvềkhởinghiệp”(Disciplined
Entrepreunership).Khởinghiệpkhócóthểđượctrìnhbàythànhmột
khuônkhổmàthậmchílàsựlộnxộnvàkhôngđoántrướcđược.Điềuđó
làđúng.Nhưngđócũngchínhlàlýdotạisaomộtkhuônmẫuđểgiải
quyếtcácvấnđềkhikhởinghiệpmộtcáchcóhệthốnglạicựckỳgiátrị.
Bạnđãcóđủrủirovớinhữngvấnđềngoàitầmkiểmsoátnênkhuônmẫu

chodoanhnhânkhởinghiệpsẽgiúpbạnthànhcôngbằngviệcgiảmthiểu
rủiroởnhữngvấnđềbạncóthểkiểmsoátđược.Quytrìnhnàycóthể
giúpbạnthànhcônghoặcthấtbạinhanhchóngnếuconđườngbạnđitất
yếudẫnđếnthấtbại.Dùthếnào,cuốnsáchnàycũngđềugiúpđượcbạn.
Đâychínhlàcuốnsáchtôiướcmìnhđọcđược20nămtrướckhitôi
lầnđầutiênbắttayvàocôngviệckinhdoanh.
Lưuýchonhữngvídụtrongsáchnày:Trongcuốnsách,tôicólấymột
sốvídụtừcácnhómsinhviênMITtrongquátrìnhhọtheohọckhoáhọc
Doanhnghiệpkhởinghiệp.Nhữngvídụnàynhiềukhikhôngđượctrình
bàyđầyđủvìgiớihạnvềthờigiancủasinhviên.Nhữngvídụtrongcuốn
sáchnàylàđểminhhọachokháiniệmcơbảncủacácbước.Tôicóchỉnh
sửamộtsốdựánđểminhhọatốthơnthựctếvànhữngcạmbẫyởnhiều
bướcnhưngvẫngiữnguyênbảnchấtcủatừngvídụ.Cácvídụđềuthống
nhấtvớikinhnghiệmcủatôitrongquátrìnhsánglậpdoanhnghiệp.Các
dựántrongvídụminhhọacóthểkhôngtrởthànhdoanhnghiệptrong
thựctế,vìđiềuđóphụthuộcvàoquyếtđịnhcủasinhviênkhikếtthúc
khóahọc,nhưngchúngvẫncógiátrịđểcácbạnhọchỏi.


LỜICẢMƠN
TôidànhlờicảmơnsâusắcđếnTổngbiêntậpChrisSnydervàcốvấn
biêntậpNancyNichols,khôngcóhaibạnthìcuốnsáchvẫnchỉtồntại
trongđầutôihoặctrongmáytính.Tôicũngmuốndànhlờicảmơnđặc
biệttớidoanhnhânkhởinghiệpvàlàngườibạnRumanicủatôi,Marius
Ursache,ngườiđãthiếtkếminhhọachocuốnsáchđẹpđếnnỗimỗilần
nhậnemailcủaanhvớicácbảnvẽmới,tôinhưđứatrẻvàobuổisáng
Giángsinh,háohứcxemhìnhvàchưabaogiờbịthấtvọng.Vàxincảm
ơnnhómlàmviệccủaJohnWiley&Sons,vớitrưởngnhómShannon
Vargođãxuấtbảncuốnsáchtrongthờigianngắnkỉlụcmàvẫnvôcùng
chuyênnghiệp.

CảmơncácbạnLaurenAbda,YevgeniyAlexeyev,GregBackstrom,
ChristinaBirch,MichaelBishop,AdamBlake,YoungJoonCha,Vishal
Chaturvedi,RyanChoi,KevinClough,YazanDamiri,Charles
Deguire,DeepakDugar,MaxFaingezicht,DanielFisberg,PatrickFlynn,
TimFu,PierreFuller,MeganGlendon,DavidGordon,MelindaHale,
KatyHartman,KendallHerbst,NickHolda,JuliaHu,MaxHurd,Ricardo
Jasinski,MaxKanter,MustafaKhalifeh,ZachLaBry,JakeLevine,
MichaelLo,DulcieMadden,VascoMendesdeCampos,AdityaNag,
MadelineNg,InigoDePascualBasterra,EllaPeinovich,Giorgi
Razmadze,AdamRein,IzakvanRensburg,MiriamReyes,SophiaScipio,
ColinSidoti,SamTelleen,JocelynTrigg,PedroValencia,Eduard
Viladesau,vàLeoWeitzenhoffvìnhữngcốnghiếnvàđánhgiáchotừng
phầncủacuốnsách.TôicũngcảmơnHệthống3DvàCâulạcbộDollar
Shaveđãchophéptôisửdụngmộtsốhìnhảnh.
TôicóđượccuốnsáchnàylànhờsáunămlàmviệcởMITvàtương
tácvớinhữngngườicộngsựtuyệtvờinhấtthếgiớicủaKhoaTinhthần
khởinghiệpmàtôivinhdựđượclàmcùng.Trongsốrấtnhiềungườicống
hiếntrítuệchocuốnsáchnày,tôixinchânthànhcảmơnFionaMurray,
ngườicùngbiênsoạnnghiêncứuvềdoanhnghiệpsángtạođộtphámà
tôiđãtríchdẫntrongphầnmởđầu,ngườiđãdànhnhiềugiờnghiêncứu
vàcónhữngphảnhồigiátrịvềquyểnsáchnày,EdRoberts,ScottStern,
CharlieCooney,MattMarx,CatherineTucker,EricvonHippel,Jim


Dougherty,KatieRae,ReedSturtevant,ElaineChen,PeterLevine,Brian
Halligan,vàtấtnhiênlàcảhuyềnthoạiHowardAnderson,ngườicộngsự
đãgiảngdạytàiliệunàytrongnhiềunăm.Tôicũnggửilờicảmơntới
DavidSkok,ThomasMassie,TomEllery,AndrewHally,BernardBailey,
MarcDulude,JimBaum,BillWarner,DanSchwinn,BobColeman,Ken
Morse,JonHirshtick,ChuckKane,BradFeld,MartyTrust,SalLupoli,

JoiIto,SanjaySarmmvàrấtnhiềucốvấn,cộngtácviênmàtôimaymắn
đượclàmviệccùngtrongnhữngnămqua.Tấtcảđềucốnghiếnnhững
hiểubiếtgiátrịchonộidungcuốnsách.Mặcdùvậy,tôixinnhậntrách
nhiệmvềviệcdiễngiảivàtổnghợpnhữnghiểubiếtđóvàovậndụngthực
tếthểhiệntrongcuốnsách.Bấtkỳsaisótnàovềnộidunglàdotôichứ
khôngphảibấtkỳaitrongsốhọ.
QuỹdànhchongườikhởinghiệpKauffman,vàđặcbiệtlàWendy
Torrance,LesaMitchellvàDaneStanglerđãgiúpđỡtôirấtnhiềutrong
quátrìnhbiênsoạncuốnsáchvàhọchínhlàngườiđãcổvũtôiviếtnên
cuốnsáchnày.Cuốicùng,tôicũngđãnghetheohọvàhoànthànhcuốn
sách.Cảmơncácbạnđãluônkhíchlệtôi.
Nhữngngườiquantrọnggópphầnlàmnêncuốnsáchlànhữngngười
tuyệtvờiởTrungtâmMartinTrustdànhchodoanhnhânMITbaogồm:
ColinKennedy,ChristinaChase,BenIsraelite,AdamCragg,Vanessa
Marcoux,AllisonMunichiello,PatFuligni,JustinAdelsonvàLiz
DeWolf.Họlànhữngngườiluônởcạnhđộngviên,mangđếnnhữngtriển
vọngtốtđẹpvàgiúptôiphấnchấnmỗingàyđếnTrungtâm.
Cuốicùng,tôimuốncảmơnhàngngànsinhviênvàdoanhnhân,
ngườikhởinghiệpmàtôicóvinhdựđượclàmviệccùng,nhữngngườiđã
mangđếnnănglượngvàhivọng.Chúngtôithựcsựmuốnđồnghành
cùngcácbạnvìcácbạnchínhlàhivọngcủatươnglai.


GIỚITHIỆU
Chúngtôibiếtgendoanhnhânkhởinghiệpcóởđó,chỉlàchưathểtìmra

PHÁTHIỆNMỚI–KHỞISỰKINHDOANHLÀKỸNĂNGCÓTHỂDẠYÐƯỢC!
Mộttrongnhữngcâuhỏiđầutiêntôithườnghỏisinhviênkhibắtđầuhội
thảohaylớphọclà:“Cácbạncónghĩkhởinghiệplàkỹnăngcóthểtruyền
đạtđượckhông?”.Đáplạitôithườnglàsựimlặng.Cóvàibạnthìlắcđầu

vẻkhôngthoảimáiởdướilớp.Cólúctôilạinhậnđượccâutrảlờikhẳng
địnhrằngđólàlýdocácbạnđếnđây.Saumộthồiimlặnglịchsựsẽluôn
cómộtngườinóilênýnghĩcủaphầnđôngtronglớp,đólà:“Không,hoặc
bạnsinhrađãcókỹnăngkhởinghiệp,hoặclàkhông”.Ngườiphátbiểu
đókhiđượckhuyếnkhíchsẽrấtnhiệttìnhtranhluậnvềquanđiểmnày.
Thậtlòngmànói,tôithườngthíchngườiphátbiểunhưthếvìđócũng
chínhlàsuynghĩcủatôi10nămtrước.Nhưnggiờthìtôibiếtrằngkhởisự


kinhdoanhlàkỹnăngcóthểtruyềnđạtđược.Chínhtôiđãtrảinghiệm
điềunàyhàngtuầntrongcáckhóahọctôigiảngdạyởViệnCôngnghệ
Massachusetts(MIT)vàởkhắpnơitrênthếgiới.
KhitôinhìnlạiRichardBranson,SteveJobs,BillGates,LarryEllison
vàtấtcảnhữngdoanhnhânthànhđạtkhác,họcóvẻkhácchúngta.Họ
đặcbiệthơnnhữngngườikhác.Nhưngmỗingườihọthànhcôngđềunhờ
vàonhữngsảnphẩmxuấtsắc,chứkhôngphảilàdohọcógenvượttrội.
Đểkhởinghiệpthànhcông,bạnphảicómộtsảnphẩmxuấtsắcvàmới
mẻ.Sảnphẩmcủabạncóthểlàhànghóa,cũngcóthểlàdịchvụhoặclà
cáchtraođổithôngtin.Tấtcảyếutốảnhhưởngđếnthànhcôngsẽkhông
làgìnếubạnkhôngcómộtsảnphẩmgiátrị.Vàquátrìnhtạorasản
phẩmgiátrịthìcóthểtruyềnđạtđược.Cuốnsáchnàysẽchỉchobạnmột
cáchcóhệthốngđểtạorasảnphẩmtuyệtvời.
Cuốnsáchmôtảtừngbướctiếpcậnvàthựchànhđểtạoramộtdoanh
nghiệpmới.Khuônmẫunàycóthểđượcứngdụngchocảmôitrườngsư
phạmlẫnnhữngngườimuốnlậpcôngtyvàkiếntạothịtrườnghoàntoàn
mới.Trướckhibắtđầu,cóbalầmtưởngvềkhởinghiệpkinhdoanhcần
phảiđượclàmrõvìnhữngđiềunàythườngcảntrởnhữngngườikhởi
nghiệphoặclànhữngngườimuốndạysinhviênvềkhởinghiệp.

Xóabỏbalầmtưởng

Córấtnhiềunhậnthứcsailầmvềkhởisựkinhdoanhlàgìvàmộtdoanh
nhânkhởinghiệpcầnphảicónhữngphẩmchất,kỹnănggì.Lầmtưởng
đầutiênlà“cánhânlàngườikhaisinhracôngty”.Mặcdùtưduy“doanh
nhânlàngườihùngcôđộc”rấtphổbiếnnhưngnghiêncứuđãđưađến
mộtkếtluậnrấtkhác.Độinhómmớilàngườikhaisinhracôngty.Quan
trọnghơn,độinhómđôngngườicùngkhởinghiệpcònlàmtăngcơhội
thànhcônghơn.Thêmsánglậpviênđồngnghĩavớithêmkhảnăng
thànhcông(1).
Lầmtưởngthứhailà“doanhnhânkhởinghiệpphảicósứchútcá
nhânđặcbiệt”vàchínhsứchútnàylàyếutốquyếtđịnhthànhcôngcủa
họ.Thựctế,sứchútcánhâncóthểhữudụngtrongmộtthờigianngắn,
nhưngrấtkhóđểcóảnhhưởngtronglâudài.Thayvàođó,nghiêncứuchỉ
rarằngdoanhnhânkhởinghiệpcầnnhữngyếutốkháccònquantrọng
hơnsứchútcánhân,đólàkhảnănggiaotiếphiệuquả,tuyểndụngngười


vàkỹnăngbánhàng.
Lầmtưởngthứbalàvềcáigọilà“genkinhdoanh”,nghĩalàcónhững
ngườisinhravớikhảnăngsẽthànhcôngtrongkhởisựkinhdoanh.Như
hìnhvẽởđầuphầnnày,thựctế,genđókhôngtồntại.Haycósuynghĩ
chorằngmộtsốnéttínhcáchnhưvẻtựtinbênngoàihayliềulĩnh,táo
bạocómốitươngquanvớithànhcôngcủadoanhnhânkhởinghiệp,
nhưngcáchsuynghĩđócũngkhôngđúng.Thayvàođó,nhữngkỹnăng
thựctếkhácsẽlàmtăngkhảnăngthànhcôngcủangườikhởinghiệpnhư
kỹnăngquảnlýnhânsự,kỹnăngbánhàngvàchủđềcủacuốnsáchnày,
quátrìnhthiếtkế,pháttriểnvàphânphốisảnphẩm.Nhữngkỹnăngnày
đềucóthểdạyvàhọcđượcchứkhôngphảilàcósẵntronggencủamộtsố
ngườimaymắn.Mọingườiđềucóthểhọcđượccáchứngxử,cáchnhìn
nhậnvấnđềvàkỹnăng,bởivậy,khởinghiệplàkỹnănghoàntoàncóthể
đượcphântáchthànhmộtquytrìnhđểdạyvàhọc.

Đểchứngminh,chúngtacầnnhìnsâuhơnvàoMIT.Sinhviêntốt
nghiệptừMITcótỉlệkhởinghiệpkinhdoanhcựckỳcao.Thựctế,đến
năm2006,đãcóhơn25.000côngtyđanghoạtđộngvà900côngtyđược
mởramỗinămtừcácsinhviêncủatrường.Nhữngcôngtynàytạoviệc
làmchohơnbatriệungườivớitổngdoanhthuhàngnămkhoảng2.000
tỉđôla.Đểdễhìnhdungthìtổngdoanhthutừcáccôngtycủacựusinh
viênMITcộnglạitươngđươngvớinềnkinhtếlớnthứ11củathếgiới(2).

ÐiềugìlàmnênthànhcôngcủacácsinhviênMITkhikhởinghiệp?
TạisaoMITlạirấtthànhcôngtrongviệcđàotạocácdoanhnhânkhởi
nghiệp?LýgiảiđầutiênmọingườithườngnghĩđếnlàdosinhviênMIT
cựckỳxuấtsắc.Thựcra,sinhviênMITcũngkhôngthôngminhhơnsinh
viêncủanhữngtrườnghàngđầukháctrênthếgiớinhưCaltech,
Harvard…nhưngkhôngmộttrườngnào,ngoạitrừStanford,cóđượcsố
lượngcựusinhviênlàdoanhnhânkhởinghiệpnhiềunhưMIT.Dođó,
thànhcôngcủaMIThẳnlàdoyếutốkhác.
LýdothứhaicũngthườngđượcnhắcđếnlàdosinhviênMITcócơ
hộitiếpcậnnhữngcôngnghệhàngđầutrongphòngthínghiệmnênviệc
khởisựkinhdoanhsẽdễdànghơn.Mộtlầnnữa,đâycũnglàgiảthiếtcó
thểlượnghóađược.QuaVănphòngChuyểngiaoCôngnghệ(Technology
LicensingOffice–TLO)củaMIT,chúngtacósốliệuvềsốlượngcôngty
rađờitừphòngthínghiệmmỗinămtrongngànhcôngnghệvìcáccông


tyđóđềuphảiđăngkýgiấyphépởvănphòngnày.Vàconsốđólà20đến
30côngtymỗinăm,rấtấntượngsovớisốliệuởcáctrườngđạihọckhác.
Tuyvậy,sốliệunàyvẫncònrấtnhỏnếusovới900côngtycủacáccựu
sinhviênMITrađờimỗinăm(3).Dùcáccôngtykhởinghiệpvớicông
nghệđượccấpphépởMITcótầmquantrọngchiếnlượcvàcóảnhhưởng
lớn(chẳnghạnnhưAkamai(4)),cáccôngtyđócũngchỉlàmộtphầnnhỏ

trongviệcgiảithíchlýdotạisaocựusinhviênMITrấtthànhcôngkhi
khởinghiệp.Thựctế,90%côngtykhởinghiệpcủacựusinhviênMIT
khôngliênquantớicôngnghệđượctạoratrongphòngthínghiệmcủa
MIT.
Điềuthựcsựlýgiảichothànhcôngtrongkhởinghiệpcủacáccựusinh
viênMITlàsựkếthợpgiữatinhthầnvàkỹnăng.ỞMITcóvănhóa
khuyếnkhíchmọingườikhởinghiệpmọilúc,mọinơi,cũnggiốngnhưở
ThunglũngSilicon,Israel,TechcitycủaLondonvàBerlinngàynay.Các
hìnhmẫuthànhcôngởkhắpmọinơi,đókhôngphảilànhữnghìnhảnh
trừutượngmàlànhữngconngườirấtthực,khôngcógìkhácbiệtsovới
bạn.KhảnăngthànhcôngvàtinhthầnhợptácởMITlantỏarộngkhắp
đếnnỗicácsinhviênđềucótưduyrằng:“Đúngrồi,tôicũngcóthểkhởi
nghiệp”.Họnhanhchóngbị“nhiễmviruskhởinghiệp”vàniềmtinvào
lợiíchcủaviệckhởisựkinhdoanh.
Môitrườngđầythamvọngvàhợptácnàylàmchocácsinhviênđều
rấtphấnkhích.Việcpháttriểncáckỹnăngkhởisựkinhdoanhđếntừlớp
học,từcáccuộcthi,sựkiệnngoạikhóavàcácchươngtrìnhpháttriển
mạnglưới.Vàsựgiảngdạyvànhữnggiátrịmanglạichosinhviênluôn
sẵncóởcảtrongvàngoàilớphọcnêntrongmôitrườngđó,sinhviêntiếp
cậncácmônhọcvớisựhứngkhởivàcamkếtcao.Tinhthầncũngđược
nhânlênbởitấtcảsinhviêntronglớpđềucamkếthoàntoàn.Mộtlớp
họcởtrongmôitrườngcamkếtcaosẽmanglạihiệuquảtíchcựchơncho
cảsinhviênvàgiảngviên.
Nhântốquantrọngcủavòngxoáytíchcựcnàychínhlàhiệuứngtâm
lýđámđông.Cácsinhviêncùnghọcvàlàmviệcvớitinhthầnkhởi
nghiệp,họcũngcộngtácvớinhau,nóichuyệnvềcôngviệc,vềnhữngdự
địnhkinhdoanhtrongcảcuộcsốnghàngngày.Vàmộtcáchtựnhiênhọ
thúcđẩylẫnnhau,cạnhtranhlẫnnhaucảtrựctiếplẫngiántiếp.Cácsinh
viênkhôngchỉhọchỏilẫnnhaumàhọchỏicòntrởthànhmộtbảnsắc
củacánhâncũngnhưđộinhóm.

Đâylànhữngyếutốtạoramôitrườngdạykinhdoanhrấtthànhcông
tạiMIT.Đólàmộtvòngtrònthôngtinphảnhồitíchcực(xemHình1.1).

Phânbiệthailoạihìnhdoanhnghiệpkhởinghiệp
Doanhnhânkhởinghiệplànhữngngườitạolậpnênmộtngànhkinh
doanhmới,chưatừngcótrướcđó.Địnhnghĩanàycóvẻrõràngchođến
khigiáosưFionaMurray,ScottSternvàtôidànhthờigiannóichuyện
vớicáctổchứcvềviệclàmsaođểthúcđẩytinhthầnkhởisựkinhdoanhở
cácvùnglãnhthổkhácnhautrênthếgiới.Chúngtôiđãpháthiệnrarằng
khinóiđến“khởisựkinhdoanh”,mọingườiliêntưởngđếnítnhấtlàhai
loạihìnhdoanhnghiệprấtkhácnhau,mỗiloạidoanhnghiệpđềucó
nhữngmụctiêuvànhucầurấtkhácnhau(5).


Hình1.1:Vònglặpthôngtinphảnhồitíchcực

Khởinghiệpdoanhnghiệpvừavànhỏ(SME)
Loạihìnhđầutiênlàkhởisựkinhdoanhvớidoanhnghiệpvừavànhỏ
(SME).Loạihìnhdoanhnghiệpnàythườngdomộtngườisánglậpđể
phụcvụthịtrườngđịaphươngvàsẽtrởthànhmộtdoanhnghiệpvừavà
nhỏhoạtđộngtrongphạmviđịaphươngđó.Doanhnghiệpthườngđược
tổchứctrongmộtnhómnhỏ,cóquanhệmậtthiếtvớinhau,cóthểlà
mộtdoanhnghiệpgiađình,nơiviệckiểmsoátchặtchẽdoanhnghiệplà
rấtquantrọng.“Phầnthưởng”chocácthànhviênsánglậpdoanhnghiệp


loạinàylàsựtựdocánhânvàdòngtiềntừviệckinhdoanh.
Vềcơbản,loạihìnhdoanhnghiệpnàykhôngcầnkêugọinhiềutiền.

Khibơmthêmtiềnvàodoanhnghiệpthìnhanhchóngcóđượckếtquảlà
tăngthêmdoanhthuvàtạoracôngănviệclàm.Nhưvậydoanhnghiệp
cóthểđượcpháttriểnvềmặtđịalývàcôngviệcmàhọtạorahầuhếtlà
cácviệckhôngthuêngoàiđược.DoanhnghiệpSMEthườnglàcácdoanh
nghiệpdịchvụhoặcnhàbánlẻcácsảnphẩmcủacôngtykhác.Yếutố
chínhđểphânbiệtlàhọtậptrungvàocácthịtrườngđịaphương.

Khởinghiệpdoanhnghiệpsángchếđộtphá(IDE)
Nhữngdoanhnghiệpkhởinghiệpdựatrênsángchếđộtphá(InnovationDrivenEnterprise–IDE)cónhiềurủirohơnvàcũngthamvọnghơn.
NgườikhởinghiệpvớiIDEkhaokhátvươnxahơnthịtrườngđịaphương
tớithịtrườngtoàncầuhoặcítnhấtlàtrongkhuvực.
Nhữngdoanhnhânnàythườnglàmviệctheonhómđểxâydựng
doanhnghiệpdựatrêncôngnghệ,quytrình,môhìnhkinhdoanh,hoặc
sángkiếnmớitạorachohọmộtlợithếcạnhtranhđángkểsovớicác
côngtyhiệncó.Họquantâmđếnviệctạoracủacảivàgiátrịhơnlàviệc
kiểmsoátcôngtyvàthườngbáncổphầncôngtyđểtheođuổikếhoạch
pháttriểnđầythamvọngcủamình.
MặcdùdoanhnghiệpIDEpháttriểntronggiaiđoạnđầuchậmhơn
doanhnghiệpSMEnhưnghọsẽđạtđượctăngtrưởngtheocấpsốnhân
mộtkhihọthuhútđượckháchhàng(XemBảng1.1).Dosẵnsàngđánh
đổiquyềnkiểmsoátcôngtyđểtìmkiếmsựtăngtrưởngnêndoanh
nghiệpIDEthườngcónhiềungườiđồngsởhữu.Trongkhidoanhnghiệp
SMEtăngtrưởngvàvẫngiữquymônhỏ(dùkhôngphảilúcnàocũng
vậy),doanhnghiệpIDEtậptrunghơnvàoviệc“độtpháhoặclàđóng
cửa”.Đểđạtđượcthamvọngcủamình,họphảilớnmạnhvàtrưởngthành
nhanhchóngđểphụcvụthịtrườngtoàncầu.
Bảng1.1:SosánhdoanhnghiệpSMEvàdoanhnghiệpIDE
KhởinghiệpdoanhnghiệpSME

KhởinghiệpdoanhnghiệpIDE

Tậptrungvàothịtrườngđịaphương
vàkhuvực.

Tậptrungvàothịtrườngkhuvực/thếgiới.

Đểthànhlậpvàpháttriểndoanh
nghiệpSMEkhôngcầnthiếtphảiứng

Doanhnghiệpdựatrênsựsángtạođộtphá(công
nghệ,quytrìnhkinhdoanh,môhìnhkinhdoanh)và


dụngsángtạođộtphá,lợithếcạnh
tranhcủadoanhnghiệpSMEcũng
khôngdựavàođiềunày.

lợithếcạnhtranhcũngphụthuộcvàođiềunày.

“Côngviệckhôngthaythếđược”,tức
làcáccôngviệcthườngđượcthực
hiệnởđịaphương(nhưnhàhàng,
tiệmgiặtkhôhayngànhcôngnghiệp
dịchvụ).

“Côngviệccóthểthaythế”,tứclàcáccôngviệckhông
cầnphảithựchiệntạiđịaphương.

Thườnglàdoanhnghiệpgiađình
hoặcdoanhnghiệpvớirấtítvốnđầu

tưtừbênngoài.

Chủsởhữuđadạnghơnbaogồmcảcácnhàcungcấp
vốnbênngoài.

Doanhnghiệptăngtrưởngtheo
đườngthẳng.Khiđượcbơmthêm
vốn,hệthống(doanhthu,dòngtiền,
việclàm…)sẽphảnhồinhanhchóng
vàtíchcực.

Doanhnghiệpthườngbịthualỗtrongthờigianđầu
nhưngnếuthànhcôngthìsẽđạtđượctăngtrưởng
theocấpsốnhân.Đòihỏinhiềuvốnđầutư.Khiđược
bơmthêmvốn,doanhthu/dòngtiền/việclàmkhông
phảnhồilạinhanhchóng.

Nguồn:Câuchuyệncủahaidoanhnhân:Tìmhiểusựkhácbiệttrongcácloạihìnhkhởinghiệp
trongkinhtế(ATaleofTwoEntrepreneurs:UnderstandingDifferencesintheTypesof
EntrepreneurshipintheEconomy)củaBillAuletvàFionaMurray,QuỹEwingMarion
Kauffman,tháng5năm2013,www.kauffman.org/uploadedfiles/downloadableresources/
a-tale-of-twoentrepreneurs.pdf.

DoanhnhânthànhlậpdoanhnghiệpIDEthườngcó“côngviệcthay
thếđược”tứclàcóthểđượcthuêngoàinếuđiềuđókhiếnviệckinhdoanh
trởnêncạnhtranhhơn.Nhữngdoanhnghiệpnàyítcóxuhướngphânbổ
trênnhiềukhuvựcđịalýmàthayvàođó,họtậptrungvàoviệcứngdụng
sángtạođộtphá.Vàthườngthìsaukhibơmthêmtiềnđòihỏiphảicó
thờigiandàimớithấyđượckếtquảvềdoanhthuvàcôngănviệclàm.

Trongngắnhạn,môhìnhdoanhnghiệpSMEsẽthuđượckếtquảsớm
hơnnhưngnếukiêntrì,doanhnghiệpIDEsẽcókhảnăngtăngtrưởng
mạnhmẽhơnnhưtrườnghợpcủaApple,Google,Hewlett-Packardvà
nhữngcôngtyđạichúngkhác.

Mụctiêuthảoluậncủachúngtalàcácdoanhnghiệpđộtphá
Mộtnềnkinhtếpháttriểnbaogồmcảhailoạihìnhdoanhnghiệpkể
trên.Hailoạihìnhnàyđềucóđiểmmạnhvàđiểmyếuriêng,khôngloại
nàohơnloạinào.Tuyvậyhailoạihìnhnàycósựkhácbiệtcơbản,cho
nênđểxâydựngthànhcôngmỗiloạihìnhcầnnhữngcáchtưduyvàkỹ
năngkhácnhau.Bởivậy,trongcuốnsáchnàytôikhôngchỉnóivề
“doanhnghiệp”nóichungmàcụthểlàtậptrungvàodoanhnghiệpsáng
tạođộtphá(doanhnghiệpIDE).Đólàđiềutôihiểurõnhấtbởitôiđồng
sánglậphaidoanhnghiệpIDEthànhcônglàCambridgeDecision
DynamicsvàSensAbleTechnologies.

Thếnàolàsángtạođộtphá(Innovation)?
Sángtạođãtrởthànhmộtthuậtngữngàycàngsáorỗng,nhưngcómột
địnhnghĩarấtđơngiảnmàtôitiếpnhậntừgiáosưEdRoberts(6)của
trườngMIT,đólà:
Sángtạođộtphá=Sángchế×Thươngmạihóa
TôiđãđiềuchỉnhcôngthứccủagiáosưRobert,từphépcộngthành
phépnhânvìsángtạođộtphákhôngchỉlàphépcộngcủasángchếvà
thươngmạihóa.Nếuchỉcóthươngmạihóamàkhôngcósángchế(sáng
chế=0)hoặcchỉcósángchếmàkhôngcóthươngmạihóa(thươngmại
hóa=0)thìcũngsẽkhôngcóđượcứngdụngsángtạođộtphá.
Sángtạođộtphá(ýtưởng,côngnghệhoặcquyềnsởhữutrítuệ)làrất
quantrọngnhưngngườikhởinghiệpkhôngcầnthiếtphảilàngườitạora
điềuđó.Trênthựctế,sángchếgiúptạonêndoanhnghiệpsángtạođột

phálạithườngđếntừbênngoài.ChẳnghạnnhưSteveJobs,ngườiđã
pháthiệnratiềmnăngtrongsángchếcủacôngtykhác(chuộtmáytính
củaXeroxPARClàvídụnổitiếngnhất)vàthươngmạihóanómộtcách
hiệuquảthôngquaApple.TươngtựvớitrườnghợpcủaGoogle,vớidoanh
thuchủyếuđếntừAdwords,nhữngquảngcáodựatrêntừkhóavàvăn
bảncủacáctrangkếtquảtìmkiếm.Mộtcôngtykhác,Overture,cũng


sángtạoracáchquảngcáotươngtựnhưngphảichờđếnGoogle,sángchế
đómớiđượcthươngmạihóathànhcông.
Nhữngvídụtrênchỉrarằngkhảnăngthươngmạihóasángchếlàrất
quantrọng,nênmộtdoanhnhânkhởinghiệpvềcơbảnlàngườithương
mạihóasángchế.
Tôiđãchủýkhôngsửdụngthuậtngữkhởinghiệp“theođịnhhướng
côngnghệ”vìcácsángkiếnởđâykhôngchỉgiớihạntronglĩnhvựccông
nghệ.Sángtạođộtphácóthểlàvềkỹthuật,quytrình,môhìnhkinh
doanh,địnhvịthịtrườngvànhiềulĩnhvựckhácnữa.
MộtsốsángtạođộtpháthúvịnhấtcủathờiđạihiệnnaylàGoogle,
iTunes,Salesforce.com,Netflix,Zipcar…Cốtlõicủahọlàsángtạovềmô
hìnhkinhdoanh.Cáccôngtyđócóthểthànhcônglànhờcôngnghệ,
nhưZipcarsẽkhôngthểduytrìđượcmạnglướilớnxeôtônhưvậynếu
khôngcócôngnghệvàoxemàkhôngcầnchìakhóa.Nhưngcốtlõicủa
thànhcônglànhờsángkiếncủaZipcarcoiviệcđithuêxethaythếchosở
hữuxechứkhôngchỉlàphươngtiệndichuyểntạmthờichochủxehay
doanhnhânđicôngtácđếncácvùngxaxôi.Zipcarkhôngcầnhiểuvề
côngnghệphứctạpđểthànhcôngnhưnghọhiểurõgiátrịcủa“hợptác
tiêudùng”đốivớikháchhàng.
Khicôngnghệngàycàngtrởthànhmộtdạnghànghóa,bạnsẽthấy
ngàycàngcónhiềucácsángtạođộtphávềmôhìnhkinhdoanhlấycông
nghệlàmđònbẩy.Vẫncònnhiềucơhộichocácsángchếđịnhhướng

côngnghệtrongcáclĩnhvựcnhưdựtrữnănglượng,nănglượngđiện,
truyềnthôngkhôngdâyvànhiềuhơnnữanhưngđâykhôngphảilàđịnh
nghĩaduynhấtvềsángtạođộtphá.

Sáuchủđềcủa24bướckhởinghiệp
24bướckhởinghiệpđượcchianhỏthànhtừngbướcvàcũngcóthểđược
nhómlạithànhsáuchủđề.Cácbạnnênđilầnlượttừngbướctheothứtự
vìmỗibướcchỉrachobạnmộtvấnđềriêngvàgiúpbạnxemxétlạicác
bướcđãđitrướcđó.Cácchủđềnàyđưaracácýchính,tổngquanvềviệc
làmthếnào24bướcnàygiúpbạntạonênmộtdoanhnghiệpbềnvững,
dựatrêncácsángtạođộtphá.


KHÁCHHÀNGCỦABẠNLÀAI?
1.Phânđoạnthịtrường
2.Lựachọn“thịtrườngtiềntiêu”(Beachhead)
3.Xâydựngchândung”kháchhàngđiểnhình”(Persona)củasản
phẩm.
4.Tínhtoánquymôgiátrịcóthểchiếmlĩnhđượcởthịtrườngtiền
tiêu