Giáo án vật lý 10 chuẩn chương 2

Đào Thị Xuân

Giáo án Vật lý 10 chuẩn Nm hc 2008 - 2009

Chơng II
động lực học chất điểm
TIếT 16
Tổng hợp và phân tích lực
Điều kiện cân bằng của chất điểm
i.mục

tiêu

Ngày soạn: 20/9
1.Kiến thức: Phát biểu đợc:Định nghĩa lực, định nghĩa của phép tổng hợp
lực và phép phân tích lực. Nắm đợc quy tắc hình bình hành. Hiểu đợc điều
kiện cân bằng của một chất điểm.
2.Kĩ năng: Vận dụng đợc quy tắc hình bình hành để tìm hợp lực của hai
lực đồng quy hoặc để phân tích một lực thành hai lực đồng quy.
ii.chuẩn bị
1.Giáo viên:

Thí nghiệm hình 9.4 SGK.

2.Học sinh : Ôn tập những kiến thức lợng giác có liên quan
3.ứng dụng CNTT: Biểu diễn các lực tác dụng và mô phỏng các thao tác của
phép tổng hợp và phân tích lực.
iii.tổ CHứC CáC HOạT ĐộNG dạy - học
Hoạt động 1: Ôn tập khái niệm lực và cân bằng lực.
Hoạt động 2: Lực. Cân bằng lực
Nội dung

(Sách giáo khoa)
I. Lực. Cân bằng lực

Phơng pháp
(Hoạt động của thầy và trò)
-Nêu và phân tích định nghĩa lực và
cách biểu diễn một lực ?
-Nêu và phân tích điều kiện cân

bằng của hai lực và đơn vị của lực ?
Hoạt động 3:Tổng hợp lực. .Điều kiện cân bằng của chất điểm. Phân tích lực
II. Tổng hợp lực

-Hớng dẫn HS làm thí nghiệm

1.Thí nghiệm

-Nêu phơng pháp tổng hợp lực ?

2.Định nghĩa

-Trả lời câu hỏi C3 ?

3.Quy tắc hình bình hành

-Điều kiện cân bằng của chất điểm ?

III.Điều kiện cân bằng của chất điểm
IV. Phân tích lực

-Nêu phơng pháp phân tích lực ? Đọc
chú ý sgk

Trờng THPT chuyên lơng Văn Chánh

Thành phố Tuy Hòa Phú Yên


Đào Thị Xuân

Giáo án Vật lý 10 chuẩn Nm hc 2008 - 2009

Hoạt động 4 : Hớng dẫn tự học
-Bài mới học: Câu hỏi và bài tập trang 58 SGK
-Bài sắp học : Ba định luật Niutơn

TIếT 17 18

Ba định luật niu-tơn

i.mục tiêu

Ngày

soạn: 21/9
1.Kiến thức: Phát biểu đợc: Định nghĩa quán tính., ba định luật Niu-tơn,
định nghĩa của khối lợng và nêu đợc tính chất của khối lợng. Viết đợc công thức
của định luật II, định luật III Niu-tơn và của trọng lực. Nêu đợc những đặc
điểm của cặp "lực và phản lực"
2.Kĩ năng: Vận dụng đợc định luật I Niu-tơn và khái niệm quán tính để giải

thích một số hiện tợng vật lí đơn giản và để giải các bài tập trong bài. Chỉ ra
đợc điểm đặt của cặp "lực và phản lực". Phân biệt cặp lực này với cặp lực
cân bằng. Vận dụng phối hợp định luật II và III Niu-tơn để giải các bài tập ở
trong bài.
ii.chuẩn bị
1.Giáo viên: Chuẩn bị thêm một số ví dụ minh hoạ ba định luật.
2.Học sinh: Ôn lại kiến thức đã học về lực và quán tính. Ôn lại quy tắc tổng
hợp hai lực đồng quy.
3.ứng dụng CNTT: Mô phỏng thí nghiệm của Ga-li-lê và sự tơng tác giữa hai
vật (ví dụ:tơng tác của hai hòn bi)
iii.tổ CHứC CáC HOạT ĐộNG dạy - học
Hoạt động 1 :Tìm hiểu thí nghiệm của Ga-li-lê. Tìm hiểu định luật I Niu-tơn
và khái niệm quán tính
Nội dung
Phơng pháp
(Sách giáo khoa)
I.Định luật I Niu-tơn
1.Thí nghiệm lịch sử của Ga-li-lê
2.Định luật I Niu-tơn
3.Quán tính

(Hoạt động của thầy và trò)
-Mô tả thí nghiệm của Ga-li-lê ?
-Kết quả rút ra từ thí nghiệm ?
-Phát biểu định luật I Niu tơn ?
-Quán tính là gì ?
-Trả lời câu hỏi C1 ?

Hoạt động 2 : Tìm hiểu định luật II Niutơn.

Trờng THPT chuyên lơng Văn Chánh

Thành phố Tuy Hòa Phú Yên


Đào Thị Xuân

Giáo án Vật lý 10 chuẩn Nm hc 2008 - 2009

II.Định luật II Niutơn
1.Định luật II Niutơn
2.Khối lợng và mức quán tính
3.Trọng lực và trọng lợng

-Nội dung định luật II Niu tơn ? viết
biểu thức định luật ?
-Thảo luận nhóm : Khối lợng là gì ?
tính chất của khối lợng ?
-Trọng lực do đâu mà có ? Trọng lợng
là gì ? Đo trọng lợng bằng ? công thức
trọng lực ?

Hoạt động 3 : Tìm hiểu định luật III Niutơn.
-Nêu vài ví dụ về tơng tác giữa hai
vật ?
-Nhận xét kết quả của tơng tác ?
-Nội dung định luật III Niu tơn ?
-Nêu đặc điểm lực và phản lực ? cho
ví dụ minh họa ?

III.Định luật III Niutơn
1.Sự tơng tác giữa các vật
2.Định luật
3.Lực và phản lực
Hoạt động 4 : Hớng dẫn tự học

-Bài mới học: Câu hỏi và bài tập trang 64 SGK
-Bài sắp học : Bài tập

Tiết 19

Lực hấp dẫn . định luật vạn vật hấp dẫn

i.mục

tiêu

Ngày soạn: 29/9
1.Kiến thức:

Phát biểu đợc định luật vạn vật hấp dẫn và viết đợc công thức

của lực hấp dẫn. Nêu đợc định nghĩa trọng tâm của một vật.
2.Kĩ năng:

Giải thích đợc một cách định tính sự rơi tự do và chuyển động

của các hành tinh, vệ tinh bằng lực hấp dẫn. Vận dụng đợc công thức của lực hấp
dẫn để giải các bài tập đơn giản nh ở trong bài học.
ii.chuẩn bị

1.Giáo viên: Hình 11.1 sgk
2.Học sinh:

Ôn lại kiến thức về sự rơi tự do và trọng lực.

3.ng dụng CNTT: Mô phỏng chuyển động của Trái Đất Quanh Mặt Trời và
của Mặt Trăng xung quanh Trái Đất.
iii.tổ CHứC CáC HOạT ĐộNG dạy học
Hoạt động 1: Tìm hiểu về lực hấp dẫn và định luật vạn vật hấp dẫn.

Trờng THPT chuyên lơng Văn Chánh

Thành phố Tuy Hòa Phú Yên


Đào Thị Xuân

Giáo án Vật lý 10 chuẩn Nm hc 2008 - 2009
Nội dung

Phơng pháp

(Sách giáo khoa)

(Hoạt động của thầy và trò)
-Quan sát mô phỏng chuyển động của

I. Lực hấp dẫn

Trái Đất quanh Mặt Trời để rút ra lực

hấp dẫn là lực tác dụng từ xa và nhận
xét về đặc điểm của lực hấp dẫn ?

II. Định luật vạn vật hấp dẫn
1. Định luật
2.Hệ thức

-Nêu và phân tích định luật vạn vật
hấp dẫn ?

-Biểu diễn lực hấp dẫn giữa hai chất
điểm ?
-Biểu diễn lực hấp dẫn giữa hai 2
hình cầu đồng chất.
Hoạt động 2 :Trọng lực là trờng hợp riêng của lực hấp dẫn.
-Nhắc lại về trọng lực ?
III. Trọng lực là trờng hợp riêng của lực -Viết biểu thức tính trọng lực tác dụng
hấp dẫn

lên vật nh một trờng hợp riêng của lực
hấp dẫn ?
-Chứng minh biểu thức 11.2 và 11.3 ?

Hoạt động3: hớng dẫn tự học
-Bài mới học : Câu hỏi và bài tập trang 69, 70 sgk
-Bài sắp học: Lực đàn hồi của lò xo.định luật húc

Tiết 20

Lực đàn hồi của lò xo

định luật húc

i.mục tiêu

Ngày

soạn:5/10
1.Kiến thức: Nêu đợc những đặc điểm về điểm đặt và hớng của lực đàn
hồi của lò xo. Phát biểu đợc định luật Húc và viết công thức tính độ lớn lực đàn
hồi của lò xo. Nêu đợc các đặc điểm của lực căng dây và áp lực giữa hai bề
mặt tiếp xúc

Trờng THPT chuyên lơng Văn Chánh

Thành phố Tuy Hòa Phú Yên


Đào Thị Xuân

Giáo án Vật lý 10 chuẩn Nm hc 2008 - 2009

2.Kĩ năng: Biểu diễn đợc lực đàn hồi của lò xo khi bị giãn hoặc bị nén. Sử
dụng đợc lực kế để đo lực, biết xem xét giới hạn đo của dụng cụ trớc khi sử
dụng. Vận dụng đợc định luật Húc để giải các bài tập trong bài.
ii.chuẩn bị
1.Giáo viên: Một vài lò xo, các quả cân có trọng lợng nh nhau, thớc đo. Một vài
loại lực kế
2.Học sinh: Ôn lại kiến thức về lực đàn hồi của lò xo ở THCS.
iii.tổ CHứC CáC HOạT ĐộNG dạy - học
Hoạt động 1 :Xác định hớng và điểm đặt của lực đàn hồi của lò xo.

Nội dung

Phơng pháp

(Sách giáo khoa)

(Hoạt động của thầy và trò)
-Làm thí nghiệm biến dạng một số loại

I. Hớng và điểm đặt của lực đàn hồi
lò xo để học sinh quan sát.
của lò xo
-Chỉ rõ lực tác dụng lên lò xo gây ra
biến dạng, lực đàn hồi của lò xo có xu
hớng chống lại sự biến dạng đó ?
-Biểu diễn lực đàn hồi của lò xo khi lò
xo bị nén và dãn ? Trả lời

câu hỏi

C1 ?
Hoạt động 2 :Tìm hiểu định luật Húc
II.Độ lớn của lực đàn hồi của lò xo. Định -Thảo luận và xây dựng phơng án thí
luật Húc

nghiệm để khảo sát quan hệ trên.

1.Thí nghiệm

-Làm thí nghiệm theo nhóm, ghi kết

2.Giới hạn đàn hồi của lò xo

quả vào bảng

3. Định luật Húc

-Tìm hiểu giới hạn đàn hồi của lò xo .

4. Chú ý

Định luật Húc . Thảo luận chú ý trang
73 sgk

Hoạt động3: hớng dẫn tự học
-Bài mới học : Câu hỏi và bài tập trang 74 sgk
-Bài sắp học: Lực ma sát

Trờng THPT chuyên lơng Văn Chánh

Thành phố Tuy Hòa Phú Yên


Đào Thị Xuân

Giáo án Vật lý 10 chuẩn Nm hc 2008 - 2009

Tiết 21

Lực ma sát

i.mục

tiêu

Ngày soạn: 10/10
1.Kiến thức: Nêu đợc những đặc điểm của lực ma sát trợt, ma sát nghỉ, ma
sát lăn. Viết đợc công thức của lực ma sát trợt. Nêu đợc một số cách làm giảm
hoặc tăng lực ma sát.
2.Kĩ năng: Vận dụng đợc công thức của lực ma sát trợt để giải thích các bài
tập tơng tự nh ở bài học. Giải thích đợc vai trò phát động của lực ma sát ngỉ
đối với việc đi lại của ngời, động vật và xe cộ. Bớc đầu đề xuất giả thuyết hợp lí
và đa ra đợc phơng án thí nghiệm để kiểm tra giả thuyết.
ii.chuẩn bị
1.Giáo viên: Chuẩn bị dụng cụ thí nghiệm:khối hình hộp chữ nhật (bằng gỗ,
nhựa...), có một mặt khoét các lỗ để đựng quả cân, một số quả cân, một lực
kế và một máng trợt.
2.Học sinh: Ôn lại những kiến thức về lực ma sát đã học ở lớp 8.
iii.tổ CHứC CáC HOạT ĐộNG dạy - học
Hoạt động 1 : Tìm hiểu lực ma sát trợt.
Nội dung

Phơng pháp

(Sách giáo khoa)
I. Lực ma sát trợt
1.Đo độ lớn của lực ma sát trợt nh thế nào
?
2.Độ lớn của lực ma sát trợt phụ thuộc
những yếu tố nào ?

3.Hệ số ma sát trợt
4.Công thức lực ma sát trợt

(Hoạt động của thầy và trò)
-Làm thí nghiệm để học sinh quan
sát.
-Đo độ lớn của lực ma sát trợt nh thế
nào ?
-Trả lời câu hỏi C1 ? - Hệ số ma sát trợt phụ thuộc những yếu tố nào? - Công
thức lực ma sát trợt ?-Lực ma sát trợt có

ích hay có hại ?
Hoạt động 2: Tìm hiểu về lực ma sát lăn
II. Lực ma sát lăn

-

Trả lời câu hỏi C2 ?

-

So sánh lực ma sát trợt và lực ma
sát lăn ?

Trờng THPT chuyên lơng Văn Chánh

Thành phố Tuy Hòa Phú Yên


Đào Thị Xuân

Giáo án Vật lý 10 chuẩn Nm hc 2008 - 2009

- Lực ma sát lăn có ích hay có hại ?
Hoạt động 3: Tìm hiểu về lực ma sát nghỉ
II. Lực ma sát nghỉ
1.Thế nào là lực ma sát nghỉ ?

-Làm thí nghiệm để học sinh quan
sát.

2.Những đặc điểm của lực ma sát - Lực ma sát nghỉ xuất hiện khi nào ?
nghỉ ?

- Những đặc điểm của lực ma sát

3.Vai trò của lực ma sát nghỉ ?

nghỉ ?
-Thảo luận theo nhóm : Vai trò của lực
ma sát nghỉ ? cho ví dụ minh họa ?

Hoạt động4: Hớng dẫn tự học
-Bài mới học: Câu hỏi và bài tập trang 778,79 sgk

- Bài sắp học: Lực hớng

tâm

Tiết 22

Lực hớng tâm

I.mục tiêu

Ngày

soạn: 15/10
1.Kiến thức: Phát biểu đợc định nghĩa và viết đợc công thức của lực hớng
tâm. Nêu đợc một vài ví dụ về chuyển động li tâm có lợi hoặc có hại
2.Kĩ năng: Giải thích đợc lực hớng tâm giữ cho một vật chuyển động tròn
đều. Xác định đợc lực hớng tâm giữ cho một vật chuyển động tròn đều trong
một số trờng hợp đơn giản. Giải thích đợc chuyển động li tâm.
ii.chuẩn bị
1.Giáo viên: Một số hình vẽ mô tả tác dụng của lực hớng tâm.
2.Học sinh: Ôn lại những kiến thức về chuyển động tròn đều và gia tốc hớng
tâm.
3. ứng dụng CNTT: Mô phỏng một số chuyển động li tâm.
iii.tổ CHứC CáC HOạT ĐộNG dạy học
Hoạt động 1 : Nhắc lại những kiến thức về gia tốc hớng tâm của vật chuyển
động tròn đều.
Hoạt động 2 :Tìm hiểu về lực hớng tâm.

Trờng THPT chuyên lơng Văn Chánh

Thành phố Tuy Hòa Phú Yên


Đào Thị Xuân

Giáo án Vật lý 10 chuẩn Nm hc 2008 - 2009
Nội dung

Phơng pháp

(Sách giáo khoa)
I. Lực hớng tâm
1.Định nghĩa
2.Công thức
3.Ví dụ

(Hoạt động của thầy và trò)
-Làm thí nghiệm để học sinh quan
sát : Quay vật bằng sợi dây. -Quan sát
phần mềm về chuyển động tròn
đều. Lực nào đã làm cho vật chuyển
động tròn ? Nêu định nghĩa lực hớng
tâm ?
-Cho một số ví dụ ? phân tích vai trò
của lực hớng tâm ?

Hoạt động 3: Tìm hiểu chuyển động li tâm.
-Quan sát phần mềm về chuyển động
II Chuyển động li tâm

tròn đều . Khi nào vật chuyển động
tròn đều ? khi nào vật bị văng ra ? vật
bị văng ra theo phơng nào ?

Hoạt động3: Hớng dẫn tự học

-Bài mới học : Câu hỏi và bài tập trang 80,81 sgk
-Bài sắp học: Bài toán về chuyển động ném ngang

Tiết 23
I.MụC TIÊU

bài tập
Ngày soạn: 22/9

1.Kiến thức: Nắm các kiến thức về tổng hợp và phân tích lực, ba định luật
của Niu tơn
2.Kỹ năng:Vận dụng kiến thức để giải toán thành thạo
ii.chuẩn bị
1.Giáo viên: Bộ đề trắc nghiệm về tổng hợp và phân tích lực, ba định luật
của Niu tơn
2.Học sinh: Ôn lại kiến thức về tổng hợp và phân tích lực, ba định luật của
Niu tơn
3.ng dụng CNTT: Phần mêm làm bài tập trắc nghiệm trên máy
iii.tổ CHứC CáC HOạT ĐộNG dạy học
Hớng dẫn học sinh giải các bài tập sau:

Trờng THPT chuyên lơng Văn Chánh

Thành phố Tuy Hòa Phú Yên


Đào Thị Xuân

Giáo án Vật lý 10 chuẩn Nm hc 2008 - 2009

Bài 5 (58sgk)
-Hợp lực có những giá trị nào ?
-Suy ra chọn phơng án nào ?

F1 F2 F F1 + F2 3 (N) F 21 (N)
Chọn C.
15 N

r
F1/

r
F

r
F

r
r
r
F1
F2 hoặc F1
Bài 6( 58sgk)
r
F2
- Vẽ hình theo quy tắc nào ?
- Góc giữa hai lực bằng bao nhiêu để hai lực và hợp lực của chúng hợp thành
tam giác đều ?
=> chọn B . 1200
r

F1

Bài 7 ( 58 sgk)
- Vẽ hình ?
- Xác định hai lực trên hình vẽ ?

r
F
r
F2

Bài 7 12 ( 65 sgk)
Cho HS tự làm trên vở , cho 1 HS lên làm trực tiếp trên máy ( Sử dụng phần mềm
violet )





Hớng
Hớng
Hớng
Hớng

dẫn
dẫn
dẫn
dẫn

làm

làm
làm
làm

bài
bài
bài
bài

tập
tập
tập
tập

8 ( 58 sgk)
13 ( 65 sgk)
14 ( 65 sgk)
15 ( 65 sgk)

Bài 8 (79 sgk)
-Các lực tác dụng lên vật ? Vẽ hình xác định các lực tác dụng lên vật ?
-Viết biểu thức định luật II Niu tơn ? Giải toán ?
Bài 6(83 sgk)
-Bán kính quỹ đạo chuyển động ? Công thức tính g ?
-Công thức lực hấp dẫn giữa trái đật và vật? Lực này đóng vai trò lực hớng tâm.
Viết biểu thức lực hớng tâm ? Suy ra v = ?
-Công thức tính chu kỳ ?
Bài 5 ( 88 sgk)
-Chọn hệ trục tọa độ ? công thức x và y ? Xác định t ?

Trờng THPT chuyên lơng Văn Chánh

Thành phố Tuy Hòa Phú Yên


Đào Thị Xuân

Giáo án Vật lý 10 chuẩn Nm hc 2008 - 2009

* Giải đáp thắc mắc của HS
* Cho HS làm bài trắc nghiệm theo phần mềm trắc nghiệm trên violet
IV. Hớng dẫn tự học
-Bài mới học: Câu hỏi và bài tập trong SBT phần tổng hợp và phân tích lực, ba
định luật của Niu tơn
-Bài sắp học : Lm ht BT phn ó hc

Tiết 24

Bài toán về chuyển động ném ngang

i.mục tiêu
Ngày soạn:
20/10
1.Kiến thức: Diễn đạt đợc các khái niệm: phân tích chuyển động, chuyển
động thành phần, chuyển động tổng hợp. Viết đợc các phơng trình của hai
chuyển động thành phần của chuyển động ném ngang.
2.Kĩ năng: Chọn hệ toạ dộ thích hợp nhất cho việc phân tích chuyển động
ném ngang thành hai chuyển động thành phần. áp dụng định luật II Niu-tơn
để lập các phơng trình cho hai chuyển động thành phần của chuyển động
ném ngang. Tổng hợp hai chuyển động thành phần để đợc chuyển động tổng

hợp (chuyển động thực). Viết dợc (một cách định tính) quỹ đạo parabol của
một vật bị ném ngang.
ii.chuẩn bị
1.Giáo viên: Thí nghiệm kiểm chứng Hình 15.2 SGK
2.Học sinh: Các công thức của chuyển động thẳng biến đổi đều và của sự
rơi tự do.
3.ứng dụng CNTT: Mô phỏng chuyển động ném ngang.
iii.tổ CHứC CáC HOạT ĐộNG dạy học
Hoạt động 1: Khảo sát chuyển động ném ngang
Nội dung
(Sách giáo khoa)
I. Khảo sát chuyển động ném ngang
1.Chọn hệ tọa độ

Phơng pháp

(Hoạt động của thầy và trò)
-Làm thí nghiệm để học sinh quan
sát : Ném 1 vật theo phơng ngang
-Quan sát phần mềm về chuyển

2.Phân tích chuyển động ném ngang

động ném ngang
- Phân tích

chuyển động ném

3. Xác định các chuyển động thành
ngang ?

phần
-Trả lời câu hỏi C1 ?
-Hớng dẫn HS: Xác định các chuyển
động thành phần ?

Trờng THPT chuyên lơng Văn Chánh

Thành phố Tuy Hòa Phú Yên


Đào Thị Xuân

Giáo án Vật lý 10 chuẩn Nm hc 2008 - 2009

Hoạt động 2 : Xác định chuyển động của vật
II. Xác định chuyển động của vật
-Lập phơng trình quỹ đạo ?
1.Dạng quỹ đạo
- Dạng quỹ đạo chuyển động của vật ?
2.Thời gian chuyển động
-Lập công thức tính thời gian chuyển
3.Tầm ném xa
động và tầm ném xa ?
-Trả lời câu hỏi C2 ?
Hoạt động 3: Thí nghiệm kiểm chứng
III. Thí nghiệm kiểm chứng

-Làm thí nghiệm
-Trả lời câu hỏi C3 ?

Hoạt động4: Hớng dẫn tự học
-Bài mới học : Câu hỏi và bài tập trang 80,81 sgk
-Bài sắp học: Bài tập

Tiết 25 - 26
Thực hành
Đo hệ số ma sát
i.mục tiêu
1.Kiến thức: Chứng minh đợc các công thức trong SGK, từ đó nêu đợc phơng
án thực nghiệm đo hệ số ma sát trợt theo phơng pháp động lực học (gián tiếp
qua gia tốc a và góc nghiêng ).
2.Kĩ năng: Lắp ráp đợc thí nghiệm theo phơng án đã chọn, biết cách sử dụng
đồng hồ đo thời gian hiện số điều khiển bằng nam châm điện có công tắc và
cổng quang điện để đo chính xác khoảng thời gian chuyển động của vật.
Tính và viết đúng kết quả phép đo, với số các chữ số có nghĩa cần thiết.
ii.chuẩn bị
1.Giáo viên: Cho mỗi nhóm học sinh:Mặt phẳng nghiêng có thớc đo góc và quả
dọi. Nam châm điện có hộp công tắc đóng ngắt. Thớc kẻ vuông để xác định
vị trí ban đầu của vật. Trụ kim loại đờng kính 3 cm, cao 3 cm. Đồng hồ đo thời
gian hiện số, chính xác 0,001 s. Cổng quang điện E. Thớc thẳng 1000 mm.
2.Học sinh: Ôn tập lại bài cũ . Giấy kẻ ô, báo cáo thí nghiệm...
iii.tổ CHứC CáC HOạT ĐộNG dạy học (Có giáo viên hớng dẫn trên phòng thí
nghiệm)

Trờng THPT chuyên lơng Văn Chánh

Thành phố Tuy Hòa Phú Yên