PHÂN BIỆT MỐI QUAN HỆ GIỮA CÁC LOÀI SV

Sinh học 9
HƯỚNG DẪN NHẬN BIẾT CÁC
MỐI QUAN HỆ GIỮA CÁC LOÀI SINH VẬT
I) MỐI QUAN HỆ GIỮA CÁC SINH VẬT CÙNG LOÀI:
SV cùng 1 loài thì có 2 mối quan hệ: Hỗ trợ và cạnh tranh với nhau.
Hỗ trợ
Các cá thể trong 1 loài ở gần nhau để bảo vệ nhau, chống lại điều kiện bất lợi
của môi trường sống
( Sống bầy đàn ; cây mọc thành rừng … )
Cạnh
tranh
Khi điều kiện thức ăn cạn kiệt hoặc chỗ ở chật chội thì chúng cạnh tranh lẫn
nhau dẫn đến 1 số tách thành nhóm mới
Ngoài ra chúng còn cạnh tranh về đực cái ( sinh sản )
II) MỐI QUAN HỆ GIỮA CÁC SINH VẬT KHÁC LOÀI:
SV khác loài cũng có 2 mối quan hệ: Hỗ trợ và đối địch với nhau.
Trong đó: - Hỗ trợ có 3 hình thức
- Đối địch có 4 hình thức
Mối
quan
hệ
Hình
thức
Đặc điểm – Tính chất Ví dụ
Hỗ
trợ
( 3
hình
thức)
Cộng
sinh

Khi sống chung thì cả 2 loài đều có lợi.
Khi sống riêng thì cả 2 loài đều bị hại.
Tảo sống chung với nấm
thành địa y;
Hải quì + tôm kí cư….
Hội
sinh
Khi sống chung thì chỉ 1 loài có lợi , còn 1 loài:
không lợi nhưng cũng không hại gì.
Cá ép sống bám theo rùa
biển để đi được xa.
Địa y sống trên thân cây…
Hợp
tác
Nếu sống chung thì cả 2 loài đều có lợi.
Còn nếu sống riêng thì cả 2 loài cũng không bị hại gì.
Cá trích và cá ngừ di
chuyển cùng nhau.
Sơn dương + ngựa vằn …
Đối
địch
( 4
hình
thức)
Cạnh
tranh
Sống chung thì cả 2 loài đều bị hại. Còn nếu sống
riêng thì cả 2 loài không bị hại ( Chỉ cạnh tranh về
thức ăn )
- Trâu và bò sống chung

trên 1 cánh đồng cỏ.
Kí sinh
Nửa KS
Sống chung thì 1 loài có lợi, còn 1 loài bị hại.
(Nếu sống riêng thì 1 loài có lợi còn loài kia bị hại )
( Không giết chết vật chủ )
- Giun đũa sống trong ruột
người.
- Đỉa hút máu trâu bò…
SV ăn
SV khác
Sống chung thì 1 loài bị hại còn loài kia có lợi.
( Giết chết vật sống chung)
- Cáo ăn thịt gà.
- Hổ ăn thịt dê …
Ức chế
cảm
nhiễm
Sống chung ( gần nhau) thì 2 loài đều bị hại
- 2 loài cây gần nhau đều
tiết chất độc để kìm hãm sự
phát triển của nhau…
GV : Trần Minh Quýnh - THCS Trần Hưng Đạo - Cam lộ 1
Sinh học 9
QUẦN THỂ SINH VẬT – QUẦN XÃ SINH VẬT
I) QUẦN THỂ SINH VẬT:
1 – Quần thể là gì?
Là tập hợp các cá thể cùng loài, cùng sinh sống trong 1 khu vực nhất định ( không gian) , vào 1 thời gian
nhất định, có khả năng (giao phối) sinh sản tạo ra thế hệ mới.

2 – Các đặc trưng của quần thể: ( 3 đặc trưng )
- Mật độ cá thể: là số lượng cá thể loài đó trong 1 đơn vị diện tích.
- Tỉ lệ giới tính:
- Thành phần nhóm tuổi: thể hiện qua tháp tuổi.

3 – Các mối quan hệ trong quần thể:
Là mối quan hệ giữa SV cùng loài ( Hỗ trợ và cạnh tranh )

4 – Các cách nhận biết về quần thể:
- Phải đủ các yếu tố theo định nghĩa trên ( chữ in nghiêng ) nếu thiếu 1 yếu tố thì chưa phải là quần thể.
- Tuy nhiên nếu 1 nhóm các thể vật nuôi đã đủ các yếu tố trên nhưng không được chăm sóc (cho ăn) thì
cũng không tồn tại được nên cũng không phải là quần thể.
II) QUẦN XÃ SINH VẬT:
1 – Quần xã là gì?
Là tập hợp các cá thể SV thuộc các loài khác nhau, cùng sống trong 1 không gian nhất định. Các SV trong
quần xã có mối quan hệ mật thiết gắn bó với nhau; do vậy quần xã có cấu trúc tương đối ổn định.
2 - Dấu hiệu điển hình của 1 quần xã: ( 2 dấu hiệu cơ bản )
+ Số lượng các loài SV.
+ Thành phần các loài SV:
- Có loài là ưu thế: là loài có số lượng lớn ( sinh khối lớn ), có vai trò quan trọng trong quần xã.
- Có loài đặc trưng: Chỉ có ở 1 quần xã, có độ nhiều cao hơn các loài khác.
3 – Mối quan hệ giữa các SV trong quần xã:
Là mối quan hệ giữa các SV cùng loài; Nhưng chủ yếu là mối quan hệ giữa các SV khác loài : 7 mối quan
hệ kể trên.
III) HỆ SINH THÁI:
1 – Định nghĩa:
Hệ sinh thái bao gồm: các quần xã SV và khu vực sống của quần xã ( sinh cảnh ).
Hệ sinh thái là 1 hệ thống hoàn chỉnh và tương đối ổn định
2 – Thành phần phải có trong 1 hệ sinh thái:
+ Thành phần vô sinh: Đất, nước, thảm mục, ánh sáng, nhiệt độ …

+ Thành phần hữu sinh: có mối quan hệ về mặt dinh dưỡng
- SV sản xuất : thực vật
- SV tiêu thụ ( bậc 1 ; bậc 2 … ) gốm ĐV ăn thực vật và động vật ăn thịt động vật.
- SV phân hủy : Vi khuẩn, nấm, vi sinh vật …
+ Mối quan hệ trong hệ sinh thái: Thể hiện qua chuỗi thức ăn và lưới thức ăn.
GV : Trần Minh Quýnh - THCS Trần Hưng Đạo - Cam lộ 2