DSpace at VNU: Phát triển thương mại điện tử ở Việt Nam trong nền kinh tế thị trường

Phát triển thương mại điện tử ở Việt Nam trong
nền kinh tế thị trường
Nguyễn Thị Hương
Trường Đại học KHXH&NV
Luận văn ThS. Chuyên ngành: Kinh tế chính trị; Mã số: 60 31 01
Người hướng dẫn: GS.TS. Đỗ Thế Tùng
Năm bảo vệ: 2010

Abstract: Nghiên cứu những vấn đề lý luận chung về Thương mại điện tử (TMĐT) và vai
trò của nó trong nền kinh tế thị trường hiện đại. Khảo sát hiện trạng phát triển TMĐT ở
Việt Nam. Đề xuất những giải pháp nhằm thúc đẩy TMĐT ở Việt Nam phát triển
Keywords: Thương mại điện tử; Kinh tế thị trường; Kinh tế chính trị; Việt Nam

Content


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ................................................................................................................. 1

Chƣơng 1. THƢƠNG MẠI ĐIỆN TỬ VÀ VAI TRÒ CỦA NÓ TRONG NỀN
KINH TẾ THỊ TRƢỜNG............................................................................. 11

1.1. Khái niệm và đặc điểm thương mại điện tử ................................................. 11
1.1.1. Khái niệm .................................................................................................. 11
1.1.2. Đặc điểm và phân loại Thương mại điện tử .............................................. 13
1.1.3. Những điều kiện để phát triển thương mại điện tử ................................... 15
1.2. Vai trò của thương mại điện tử đối với sự phát triển kinh tế - xã hội.......... 20
1.2.1. Góp phần mở rộng thị trường, rút ngắn khoảng cách giữa các doanh
nghiệp, các quốc gia.................................................................................. 20
1.2.2. Thương mại điện tử góp phần làm giảm chi phí, tăng hiệu quả lao
động xã hội ................................................................................................ 21

1.2.3. Tạo ra phương thức giao dịch mới, góp phần tăng cường quan hệ
thương mại ................................................................................................ 22
1.2.4. Góp phần nâng cao vai trò và hiệu quả quản lý nhà nước về kinh tế xã hội ......................................................................................................... 23
1.3. Kinh nghiệm phát triển thương mại điện tử ở một số nước ......................... 24
1.3.1. Chính phủ đóng vai trò đầu tầu trong việc tuyên truyền và tạo điều
kiện phát triển thương mại điện tử, nhất là đào tạo nguồn nhân lực ........ 24
1.3.2. Xây dựng hệ thống chính sách, pháp luật và cơ chế điều chỉnh thương
mại điện tử ................................................................................................ 26
1.3.3. Xây dựng kết cấu hạ tầng cho thương mại điện tử ................................... 26
1.3.4. Bảo đảm an toàn cho các giao dịch thương mại điện tử ........................... 28
1.3.5. Hỗ trợ các doanh nghiệp phát triển thương mại điện tử ........................... 30
Chƣơng 2. THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN THƢƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TẠI VIỆT
NAM .......................................................................................................... 32

2.1. Tình hình xây dựng và thực thi chính sách, pháp luật về thương mại
điện tử ....................................................................................................... 32
2.1.1. Hệ thống chính sách, pháp luật về thương mại điện tử............................. 32


2.1.2. Tình hình thực thi thương mại điện tử ở Việt Nam .................................. 38
2.2. Một số nhược điểm trong thực thi pháp luật về thương mại điện tử ........... 45
2.2.1. Công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về thương mại điện tử chưa
được chú trọng đúng mức ......................................................................... 45
2.2.2. Cơ chế giám sát, chế tài chưa đủ mạnh ..................................................... 46
2.2.3. Thiếu cơ chế giải quyết tranh chấp ........................................................... 46
2.3. Tình hình ứng dụng thương mại điện tử trong doanh nghiệp ...................... 46
2.3.1. Mức độ sẵn sàng cho thương mại điện tử ................................................. 46
2.3.2. Tình hình ứng dụng thương mại điện tử ................................................... 54
2.3.3. Đánh giá của doanh nghiệp về ứng dụng thương mại điện tử .................. 65
2.3.4. Một số lĩnh vực ứng dụng thương mại điện tử nổi bật ............................. 69

Chƣơng 3. PHƢƠNG HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP THÚC ĐẨY SỰ PHÁT TRIỂN
THƢƠNG MẠI ĐIỆN TỬ Ở VIỆT NAM ...................................................... 76

3.1. Phương hướng thúc đây sự phát triển thương mại điện tử ở Việt Nam ...... 76
3.1.1. Coi thương mại điện tử là một biện pháp quan trọng để triển khai
thương mại ở Việt Nam trong giai đoạn mới............................................ 76
3.1.2. Xã hội hóa việc ứng dụng thương mại điện tử.......................................... 77
3.1.3. Tạo môi trường pháp lý thuận lợi cho phát triển thương mại điện tử ...... 79
3.1.4. Coi trọng xây dựng kết cấu hạ tầng đồng bộ và hiện đại cho thương
mại điện tử ................................................................................................ 81
3.2. Những giải pháp để thúc đẩy sự phát triển thương mại điện tử ở Việt
Nam ........................................................................................................... 81
3.2.1. Phổ cập kiến thức và mở rộng việc đào tạo nhân lực cho thương mại
điện tử ....................................................................................................... 81
3.2.2. Hoàn thiện các dịch vụ công và hành lang pháp lý để điều chỉnh các
hoạt động thương mại điện tử ................................................................... 85


3.2.3. Đẩy mạnh hoạt động thanh toán điện tử và nâng cấp kết cấu hạ tầng
công nghệ cho thương mại điện tử ........................................................... 88
3.2.4. Đẩy mạnh hợp tác khu vực và quốc tế để phát triển thương mại điện tử . 91
KẾT LUẬN ............................................................................................................................. 93
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................. 95
PHỤ LỤC................................................................................................................................. 99


DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
I. Tiếng Việt:
1.

Lan Anh (2005),“Cởi trói cho Thương mại điện tử”, Tạp chí Thương
mại, (18).

2.

Mai Anh (2001), Thương mại điện tử, việc triển khai ở Việt Nam và sự
tham gia của Hội tin học Việt Nam, Kỷ yếu tuần lễ tin học X diễn ra tại
Hà Nội tháng 09/2001.

3.

Ban Thương mại điện tử - Bộ Thương mại (2001), Báo cáo dự án quốc
gia, Kỹ thuật Thương mại điện tử.

4.

Bộ Công thương (2008), Thông tư số 09/2008/TT-BCT ngày 21/07/2008
của Bộ Công thương hướng dẫn việc cung cấp thông tin và giao kết hợp
đồng trên website TMĐT.

5.

Bộ Công thương (2005), Báo cáo Thương mại điện tử Việt Nam từ năm
2003 đến 2005

6.

Bộ Công thương (2006), Báo cáo Thương mại điện tử Việt Nam 2006.

7.

Bộ Công thương (2007), Báo cáo Thương mại điện tử Việt Nam 2007.

8.

Bộ Công thương (2008), Báo cáo Thương mại điện tử Việt Nam 2008.

9.

Bộ Công thương (2009), Báo cáo Thương mại điện tử Việt Nam 2009.

10. Bộ Thông tin và Truyền thông (2007), Quyết định số 05/2007/QĐBTTTT ngày 26/10/2007 của Bộ thông tin và truyền thông phê duyệt
Quy hoạch phát triển nguồn nhân lực CNTT Việt Nam đến năm 2020.
11. Bộ Thương mại (2006), Chỉ thị số 14/2006/CT-BMT ngày 06/12/2006
của Bộ thương mại về việc triển khai kế hoạch tổng thể phát triển
TMĐT giai đoạn 2006 - 2010.
12. Bí quyết Thương mại điện tử hướng dẫn xuất khẩu cho các doanh
nghiệp vừa và nhỏ (2002), Nxb. Thế giới, Hà Nội.
13. “Các nguyên tắc chỉ đạo về Thương mại điện tử ở các nước ASEAN”
(6/2004), Tạp chí thương mại.

95


14. Đỗ Thị Hạnh Dung (2006), Tìm hiểu về kỹ thuật đàm phán quốc tế trong
Thương mại điện tử và khả năng áp dụng cho doanh nghiệp Việt Nam,
Luận văn thạc sỹ Trường Đại học Ngoại thương.
15. “Đầu ra của giải pháp” (11/2007), Tạp chí Thế giới vi tính Series B.
16. Phạm Trung Đà (2005), Mô hình phát triển Thương mại điện tử ở một
số nước Châu Á và một số giải pháp cho mô hình phát triển thương mại

điện tử ở Việt Nam, Luận văn thạc sỹ Trường Đại học Ngoại thương.
17. Cao Anh Đức (2005), “Những gã khổng lồ trong Thương mại điện tử
nhắm đến Trung Quốc”, Tạp chí Thương mại, (11).
18. Hoàng Mai Hạnh (2002), Cơ sở pháp lý của Thương mại điện tử - Thực
trạng và khả năng thực hiện ở Việt Nam, Luận văn thạc sỹ Trường Đại
học Ngoại thương, Hà Nội.
19. Xuân Hiền (2002), “Hệ thống thanh toán điện tử”, Internet và Thương
mại điện tử, (20).
20. Xuân Hiền (2002), “Hệ thống thanh toán điện tử”, Internet và Thương
mại điện tử, (21).
21. Xuân Hiền (2002), “Hệ thống thanh toán điện tử”, Internet và Thương
mại điện tử, (22).
22. Xuân Hiền (2002), “Hệ thống thanh toán điện tử”, Internet và Thương
mại điện tử, (23).
23. Vũ Thị Minh Hiền (2003), “Giải pháp ứng dụng Thương mại điện tử
cho các doanh nghiệp thủ công mỹ nghệ ở Hà Nội”, Luận văn thạc sỹ
trường Đại học Kinh tế quốc dân.
24. Hỏi đáp về Thương mại điện tử (2001), Nxb. Thống kê, Hà Nội.
25. Nguyễn Việt Hồng (12/2002),“Mức độ sẵn sàng ứng dụng Thương mại
điện tử ở các nước”, Tạp chí Internet và Thương mại điện tử, (09).
26. Phan Mỹ Linh (11/2001), “Thương mại điện tử B2C: Các vấn đề tổng
quan”, Tạp chí Internet và Thương mại điện tử, (03).

96


27. Nguyễn Văn Minh - Trần Hoài Nam (2002), Giao dịch thương mại điện
tử - một số vấn đề cơ bản, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội.
28. Đinh Thị Nga (2004), “Tạo lập đồng bộ các yếu tố thị trường mua bán
theo phương thức Thương mại điện tử ở Việt Nam”, Tạp chí Thương

mại, (14).
29. Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (1999), Pháp lệnh
quy định chất lượng hàng hóa đã được Ủy ban thường vụ Quốc hội
thông qua ngày 24/12/1999, Chủ tịch nước Trần Đức Lương đã ký sắc
lệnh số 04 CTN, ngày 04/01/2000.
30. Hồ Đức Thắng (2001), Hạ tầng internet trong việc phát triển Thương
mại điện tử, Kỷ yếu tuần lễ tin học X diễn ra tại Hà Nội tháng 09/2001.
31. Thủ tướng Chính phủ (2005), Quyết định số 222/2005/QĐ-TTg ngày
15/09/2005 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt kế hoạch tổng thể phát
triển TMĐT giai đoạn 2006 - 2010.
32. Thủ tướng Chính phủ (2006), Quyết định số 32/2006/QĐ-TTg ngày
07/02/2006 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Quy hoạch phát triển
Viễn thông và Internet Việt Nam đến năm 2010.
33. Thủ tướng Chính phủ (2006), Quyết định số 291/2006/QĐ-TTg ngày
29/12/2006 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án thanh toán không
dùng tiền mặt giai đoạn 2006 - 2010 và định hướng đến năm 2020 tại
Việt Nam.
34. Thủ tướng Chính phủ (2007), Quyết định số 51/2007/QĐ-TTg ngày
12/04/2007 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt chương trình
phát triển công nghiệp phần mềm Việt Nam đến năm 2010.
35. Thủ tướng Chính phủ (2007), Nghị định số 63/2007/NĐ-CP quy định
xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực CNTT.
36. Thủ tướng Chính phủ (2008), Quyết định số 43/2008/QĐ-TTg ngày
24/03/2008 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt kế hoạch ứng dụng
CNTT trong hoạt động của các cơ quan Nhà nước.

97


37. Thủ tướng Chính phủ (2008), Nghị định số 06/2008/NĐ-CP quy định về

xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động thương mại.
38. Trung tâm Thông tin Bưu điện - Tổng công ty Bưu chính viễn thông
Việt Nam (2002), Thương mại điện tử, Nxb. Bưu điện Hà Nội.
39. Nguyễn Đình Toàn (2003), Những giải pháp Marketting nhằm phát
triển quảng cáo trên mạng trong hoạt động thương mại điện tử ở Việt
Nam, Luận văn thạc sỹ Trường Đại học Kinh tế quốc dân.
40. Nguyễn Văn Thụ (2004), Phát triển Thương mại điện tử ở Việt Nam
trong thời gian tới, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội.
41. Phạm Văn Vũ (2006), Giải pháp đẩy mạnh thương mại điện tử trong
doanh nghiệp xuất khẩu tại Việt Nam, Luận văn Trường Đại học Ngoại
thương.
42. Vụ Thương mại - Bộ Thương mại (2003), Báo cáo: Hiện trạng ứng
dụng Thương mại điện tử ở Việt Nam và Kiến nghị về thực trạng ứng
dụng thương mại điện tử ở một số tổ chức, đơn vị.
II. Tiếng Anh
43. WTO, Committee on Trade and Development (1999), Summary report
of

seminar

on

Electronic

commerce

and

development,

44. International Trade Center UNCTAD/WTO (2001), Secrets of
Electronic Commerce: A guide for small and medium - sized exporters,
Geneva.
45. Markus Stern (2002), “E-Commerce: the enabler of the global village?
Survey, potential and visions”, E-Trade Bridge, Hanoi 21/22-01-2002,
Hochiminh city 24/25-01-2002.

98