SKKN Một số giải pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt môn Âm nhạc

Một số giải pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt môn Âm nhạc

I. Đặt vấn đề.
1. Lý do chọn sáng kiến kinh nghiệm.
Âm nhạc là vốn văn hóa lâu đời mang đậm đà bản sắc dân tộc, khi âm nhạc
tồn tại thì nhu cầu thưởng thức âm nhạc là động lực thúc đẩy khả năng sáng tạo
của mỗi con người. Yếu tố đó đã tạo điều kiện cho sự phát triển âm nhạc đa dạng
và phong phú. Âm nhạc còn là phương tiện giáo dục tích cực góp phần hình thành
ở học sinh một tâm hồn trong sáng, thị hiếu âm nhạc lành mạnh, tư duy sắc sảo,
lòng khát khao sáng tạo, giàu tình cảm luôn tự tin và có cái nhìn đẹp hơn, hoàn
thiện hơn nhằm giúp các em giảm bớt căng thẳng cho những tiết học sau.
Thông qua những phương tiện của nghệ thuật âm nhạc để bồi dưỡng khả năng
nhận thức, phát triển tư duy, óc sáng tạo góp phần cùng các môn học khác phát
triển năng lực trí tuệ cho học sinh, bồi dưỡng những năng khiếu nghệ thuật, đẩy
mạnh phong trào văn nghệ quần chúng làm cho không khí của nhà trường thêm
vui tươi lành mạnh. Từ mục tiêu giáo dục và những lí do chung của môn học Âm
nhạc nói trên, bản thân tôi nhận thấy đó là một hướng đi và là một phương pháp
giáo dục đúng đắn mang tính đặc thù của việc giáo dục cái hay cái đẹp, giáo dục
tình cảm, thẩm mĩ âm nhạc góp phần quan trọng vào việc hình thành nhân cách
toàn diện của con người mới: Đức - Trí - Thể - Mĩ.
Âm nhạc rất quan trọng như vậy nhưng “Tôi lại từng nghe rất nhiều người
trong đó có cả những người làm việc trong môi trường giáo dục nói rằng: Môn âm
nhạc chỉ là môn học mang tính giải trí, môn học có cũng được mà không có cũng
chẳng ảnh hưởng gì đến sự phát triển của giáo dục, rằng dạy học âm nhạc chẳng
qua là cho các em hát mấy bài hát…khi nghe những lời nói như vậy các bạn
những người giáo viên âm nhạc cảm thấy ra sao? Có tức giận, buồn phiền hay tự ti
về việc mình là giáo viên dạy nhạc mà không phải dạy môn toán môn văn? Còn
với tôi, tôi không hề cảm thấy tức giận hay muộn phiền gì bởi tôi biết những lời
nói ấy họ nói vì họ chưa hiểu về vai trò ý nghĩa của âm nhạc đối với đời sống con
người nói chung và sự nghiệp giáo dục toàn diện cho học sinh nói riêng và chính
điều ấy cũng thôi thúc tôi làm thế nào để tất cả các em học sinh nói chung và học

sinh khối lớp 5 nói riêng đều yêu thích môn học này.
Âm nhạc bao gồm kiến thức kĩ năng, cơ sở kĩ năng, phương pháp dạy học. Điều
đặc biệt hơn cả là những kiến thức kĩ năng phương tiện của bộ môn âm nhạc
Phan Thị Yến – Tiểu học Lãng Sơn

1


Một số giải pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt môn Âm nhạc

không phải là kho học tự nhiên hay xã hội đơn thuần mà nó là môn nghệ thuật âm
nhạc. Vì vậy tiến trình dạy học phải tuân theo những quy luật, những nguyên tắc
sư phạm vừa phải, đảm bảo tính vừa sức về truyền thụ kiến thức và sự phát triển
của nghệ thuật âm nhạc. Song thực tế việc giảng dạy bộ môn âm nhạc trong nhà
trường tiểu học hiện nay chưa có sự quan tâm đúng mức với quan nhiệm dạy cho
đủ số tiết, đủ số giờ theo quy định của chương trình, chưa chú trọng đến chất
lượng và hiệu quả giờ dạy, chưa kết hợp các phương pháp dạy học cho trẻ ở từng
độ tuổi với các dạng hoạt động của từng môn học đề giờ dạy phong phú, đạt hiệu
quả để đáp ứng với yêu cầu cải cách giáo dục và đổi mới phương pháp dạy học
môn âm nhạc đã được ưu tiên và chú ý hơn về thời gian, chương trình bộ môn đã
được đem thảo luận ở nhiều tổ bộ môn âm nhạc, ở nhiều hội thảo khoa học với
mục đích nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy và giáo dục trong nhà trường.
Là giáo viên dạy môn Âm nhạc hơn chục năm tại trường tiểu học, qua thực tế
dự giờ ở một số trường, qua trao đổi tiếp xúc với đồng nghiệp, qua khảo sát chất
lượng học nhạc của học sinh, tôi đã rút ra một số phương pháp giảng dạy với yêu
cầu nhằm nâng cao chất lượng dạy và học cho thầy và trò trong chương trình
giảng dạy bộ môn âm nhạc lớp 5.
2. Nhiệm vụ của sáng kiến kinh nghiệm.
Sáng kiến này mang lại hiệu quả, đáp ứng được nhu cầu học tập của học sinh
khi học môn âm nhạc ở trường tiểu học, nên tôi tập trung vào tìm hiểu đặc điểm

tâm sinh lý của trẻ ở độ tuổi học sinh tiểu học và tiến hành điều tra kết quả học tập
của học sinh, giúp cho các em có kĩ năng học tốt hơn môn âm nhạc. Nhằm phát
huy tính tích cực của học sinh góp phần đem lại cho các em niềm vui, sự hứng thú
trong học tập.
Nghiên cứu một số giải pháp giúp học sinh lớp 5 học môn âm nhạc và vận
dụng vào việc dạy học nhằm gây hứng thú trong học tập cho HS, góp phần nâng
cao chất lượng môn Âm nhạc ở trường Tiểu học Lãng Sơn nói riêng và trường
Tiểu học nói chung.
3. Phương pháp nghiên cứu.
Khảo sát tình hình thực trạng việc dạy và học môn Âm nhạc cúa học snh khối
5 . Những đề xuất giải pháp giúp cho học sinh lớp 5 học tốt hơn môn Âm nhạc

Phan Thị Yến – Tiểu học Lãng Sơn

2


Một số giải pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt môn Âm nhạc

Giáo viên phải biết phối hợp các phương pháp trong giờ dạy nhằm phát huy
được tính tích cực của học sinh trong học tập để giờ dạy đạt hiệu quả cao.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.
§èi tưîng nghiªn cøu: Häc sinh khôi lớp 5 Trường Tiểu học Lãng Sơn.
Ph¹m vi nghiªn cøu: Năm học 2015 - 2016.
II. Giải quyết vấn đề.
1. Cơ sở lý luận.
Với bộ môn âm nhạc lớp 5 ở trường Tiểu học, có nội dung ý nghĩa lớn trong
việc học và cảm nhận âm nhạc. Đây là một trong những hoạt động quan trọng nhất
để phát triển năng lực âm nhạc của học sinh, bởi nó đòi hỏi các em phải có tai
nghe nắm vững tên nốt nhạc, hát đúng được giai điệu các bài hát có khả năng tự

khám phá về giai điệu có cảm nhận về âm thanh và biết thể hiện đúng cao độ,
trường độ, tốc độ. Với tư cách là giáo viên dạy môn âm nhạc tôi thấy mình cần
nghiên cứu kỹ cơ sở lý luận, kiến thức chuyên môn và phương pháp giảng dạy các
phân môn trong chương trình âm nhạc lớp 5 giúp học sinh học tốt môn Âm nhạc.
2. Cơ sở thực tiễn.
Trường Tiểu học Lãng Sơn là một trường có phong trào văn hoá văn nghệ khá
tốt. Các hoạt động văn hoá văn nghệ diễn ra rất sôi nổi trong suốt những năm học
qua. Các hoạt động đó được tác động nhiều bởi bộ môn Âm nhạc, trong đó góp
phần thành công không nhỏ là sự đóng góp của các em học sinh khối lướp 5. Vì
vậy để các em học tốt và có hứng thú học tập môn Âm nhạc đòi hỏi người thầy
phải có một phương pháp truyền đạt, phương pháp thu hút, tạo sự hứng thú cho
các em, đây là một quá trình cần phải rèn luyện lâu dài, bền vững, mang tính căn
bản và hệ thống cho nên giáo viên phải từng bước giúp các em có được sự tự tin,
nắm được các kiến thức, các kỹ năng cơ bản từ đó giúp các em phát triển tai nghe
và khả năng thể hiện tốt các bài hát và tập đọc nhạc.
3. Đánh giá thực trạng.

Phan Thị Yến – Tiểu học Lãng Sơn

3


Một số giải pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt môn Âm nhạc

* Trong quá trình giảng dậy tại trường tôi thấy có những thuận lợi và khó khăn
sau:
a. Thuận lợi:
- Là trường Tiểu học đạt chuẩn Quốc gia mức độ 2, trường lớp khang trang có
đầy đủ đồ dùng dạy học các bộ môn nói chung và Âm nhạc nói riêng.
- Được sự quan tâm của Ban giám hiệu nhà trường luôn tạo điều kiện thuận lợi

cho việc dạy và học bộ môn Âm nhạc.
- Giáo viên luôn tham khảo chương trình Âm nhạc trước khi lên lớp, điều chỉnh
chương trình cho phù hợp từng đối tượng học sinh các lớp áp dụng phương pháp
dạy học tích cực gây được hứng thú cho học sinh.
- Bản thân là giáo viên được đào tạo cơ bản về chuyên môn, bồi dưỡng về
chuyên ngành âm nhạc và được trực tiếp tham gia giảng dạy âm nhạc tại Trường
Tiểu học Lãng Sơn.
- Học sinh rất yêu thích bộ môn Âm nhạc thích hát thích được biểu diễn.
b. Khó khăn:
- Bằng việc quan sát thực tế các giờ học âm nhạc của học sinh lớp 5 tôi nhận
thấy việc tiếp thu các kiến thức âm nhạc của học các em còn chưa đồng đều.
-.Các em còn lúng túng trong việc hát kết hợp gõ đệm, chưa phân biệt được
từng cách gõ đệm theo tiết tấu, theo nhịp, theo phách khác nhau như thế nào trong
một bài hát. Vì thế, các em hát còn tuỳ tiện lúc nhanh, lúc chậm dẫn đến việc hát
sai giai điệu của bài hát. Khi đọc nhạc thường hay đọc vẹt chưa nắm chắc vị trí
các nốt nhạc
- Đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi của học sinh lớp Tiểu học rất năng động, khi
học hát chưa biết kiềm chế được âm thanh gây ồn ào cho cả lớp
4. Biện pháp tiến hành.

Phan Thị Yến – Tiểu học Lãng Sơn

4


Một số giải pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt môn Âm nhạc

Để có một tiết dạy và học môn Âm nhạc lớp 5 có hiệu quả, gây được hứng thú
cho học sinh học tâp thì giáo viên phải xác định rõ mục tiêu yêu cầu của việc dạy
và học.

* Xác định mục tiêu yêu cầu khi dạy hát, tập đọc nhạc:
Đây là hai phân môn chiếm thời lượng nhiều nhất. Cho nên, giáo viên phải
xác định rõ mục tiêu trong kế hoạch bài học vừa đảm bảo theo chuẩn KTKN vừa
đảm bảo phát huy theo năng lực HS giáo viên xác định các mục tiêu cần đạt trong
dạy hát như sau:
a) Yêu cầu về kiến thức:
Dạy hát và tập đọc nhạc nhằm phát triển năng lực nhận thức của HS, học mỗi
bài giúp các em biết thêm về một vấn đề, về tác giả hoặc đặc điểm riêng của bài
hát. Sự phong phú về mặt nội dung trong các bài học giúp các em có thêm hiểu
biết về cuộc sống. Các hình tượng âm nhạc cũng giúp nâng cao khả năng nhận
thức và hiểu biết của HS. Bên cạnh đó, dạy hát còn phát triển năng lực ngôn ngữ,
lời ca của bài hát làm vốn từ của HS trở nên phong phú và sinh động hơn. Tùy vào
từng bài hát cụ thể, dựa vào yêu cầu của chuẩn KTKN, GV chọn lọc và truyền đạt
theo từng điều kiện và đối tượng cụ thể.
b) Yêu cầu về kĩ năng:
Đây là mục tiêu trọng tâm của việc học hát, tập đọ nhạc nhằm phát triển năng
lực âm nhạc của HS, giúp các em hát đúng giai điệu và lời ca, đọc nhạc đúng cao
độ, biết lấy hơi và thể hiện tình cảm của bài hát. Không nên đòi hỏi quá cao đối
với HS, cần bám sát chuẩn KTKN và chú ý phát triển các HS có năng khiếu, tạo
điều kiện cho các em được bộc lộ năng khiếu của mình.
c) Yêu cầu về tình cảm và thái độ:
Dạy hát và tập đọc nhạc nhằm giáo dục HS những tình cảm tốt đẹp, giúp các
em thêm yêu âm nhạc (yêu quê hương đất nước, con người…), có khả năng tham
gia ca hát trong và ngoài nhà trường.

Phan Thị Yến – Tiểu học Lãng Sơn

5

Một số giải pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt môn Âm nhạc

Những mục tiêu trên chỉ đạt được khi HS trải qua quá trình học tập lâu dài và
đúng hướng, nếu chỉ học 1-2 bài hát thì không thể đạt được những điều đó. Vì vậy
khi dạy một bài hát cụ thể, GV phải lựa chọn cách diễn đạt mục tiêu ngắn gọn và
rõ ràng trong kế hoạch bài dạy để từ đó áp dụng có hiệu quả khi lên lớp. Đối với
cả cấp học, điều này được thực hiện rất thuận lợi vì nội dung được truyền tải đến
HS được liên tục và có hệ thống. Càng thuận lợi hơn đối với những GV đảm
nhiệm tất cả các khối lớp trong bậc học vì GV có sự tiếp cận và nắm bắt được đa
số các đối tượng HS trong quá trình dạy học từ lớp 1 đến lớp 5, từ đó GV có thể
dễ dàng đặt ra nội dụng và yêu cầu phù hợp cho từng đối tượng học sinh.
** Khi dậy một bài hát cụ thể tôi vận dụng các phương pháp sau:
d) Phương pháp sử dụng nhạc cụ (đàn)
Đây là yêu cầu tối thiểu của một tiết dạy hát đòi hỏi giáo viên chuyên nhạc
phải biết đánh đàn và sử dụng đàn thành thạo. Nhạc cụ dùng trong tiết học đạt
hiệu quả nhất vì nó là phương tiện để thu hút sự hứng thú học nhạc của học sinh,
đồng thời còn phải sử dụng cả trong khi dạy hát và dạy tập đọc nhạc.
Vào đầu tiết dạy hát giáo viên có thể hát và biểu diễn theo đàn có âm nhạc
điệu kèm theo giúp cho bài hát thêm sinh động, thu hút sự chú ý của học sinh
muốn được học hát bài đó (với yêu cầu giai điệu ở nhà giáo viên phải ghi trước
vào đàn) vào dạy bài hát. Ngoài giáo viên hát mẫu ra có thể học sinh nghe giai
điệu bài hát (giúp giáo viên đỡ phải hát mẫu nhièu lại làm cho tai nghe của học
sinh phát triển thêm). Dạy từng câu giáo viên chỉ cần hát mẫu một lần, sau đó
đánh giai điệu trên đàn cho học sinh nghe, nó không những có tác dụng trong khi
dạy hát mà còn có tác dụng sửa sai những câu khó hát.
VD: Trong bài “ Tre ngà bên lăng Bác” đây là câu hát khó đòi hỏi giáo viên phải
có phương pháp dạy nhanh và đúng. Vậy giáo viên đánh giá giai điệu trên đàn
nhiều lần và cho học sinh đọc theo nốt nhạc sau theo đàn đọc:

Rất

trong là

tiếng

chim, tiếng chim

Phan Thị Yến – Tiểu học Lãng Sơn

chuyền ngây thơ

6


Một số giải pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt môn Âm nhạc

Cứ sửa sai như vậy thì học sinh chắc chắn hát sẽ đúng và chuẩn xác. Cách
sửa sai trên đàn, bảng phụ có thể sử dụng tất cả những bài hát trong tiểu học. Sửa
sai về cao độ, trường độ, dấu luyến đều có thể dạy được, giáo viên sẽ lĩnh hội kiến
thức nhanh hơn, tạo tiền đề cho sự phát triển âm nhạc của các em sau này.
* Phương pháp sử dụng bản đồ.
Phương pháp này áp dụng khi dạy hát những bài dân ca, đây không những
sử dụng cho chương trình dạy hát lớp 5 mà còn sử dụng đối với tất cả các lớp có
bài hát thể loại dân ca. Phương pháp sử dụng bản đồ giáo viên có thẻ sử dụng ở
phần giới thiệu bài hát dân ca giúp học sinh hiểu sâu hơn về xuất xứ bài hát, nó là
dân ca của vùng nào, vùng dân ca đó ở phái nào trên bản đồ. Trên cơ sở đó các em
không được đi thăm quan nhưng cũng có thể hiểu biết sơ lược về vị trí của dân tộc
đó. Trong phần giới thiệu bài, giáo viên treo bản đồ giới thiệu về các dân tộc có
liên quan đến bài, sau đó gọi 1 – 2 học sinh lên chỉ để nhận biết. Mỗi dân tộc có
một nền văn hoá riêng, các vùng dân ca nằm khắp đất nước nhưng mỗi một bài

dân ca có những nét đẹp hay riêng, việc sử dụng bản đồ nhằm thu hút sự chú ý tò
mò ham hiểu biết của học sinh. Không những thế nó còn tạo cho giờ dạy thêm
phong phú và sử dụng đồ dùng đạt hiệu quả.
VD: Dạy bài 19 học bài hát “ H” dân ca Hrê (Tây Nguyên).
Trong phần xuất xứ bài hát, giáo viên treo bản đồ và giải thích qua về các
dân tộc.
Hỏi: Thế nào là thể loại dân ca?

Dân ca là sự lưu giữ các bài hát từ đời này
Gọi 2 học sinh lên bảng chỉ vùng qua đời khác bằng cách “truyền miệng”
xác định vị trí của vùng Hrê chỉ trên bản
dân ca Hrê (Tây Nguyên)
đồ. “Dân ca có tác giả, do nhièu người dân
Hỏi: Dân ca có tác giả hay không?
lao động sáng tác.
Vì sao?

*Phương pháp luyện thanh (khởi động giọng)
- Luyện thanh ở đầu tiết học hát có tác dụng khởi động, làm mềm mại cơ
quan cảm âm và phát âm của trẻ. Học sinh sẽ nhạy cảm với việc nghe đúng, hát
đúng cao độ, phát âm và nhả chữ. Luyện thanh đơn giản chỉ tiến hành 2 – 3 phút
Phan Thị Yến – Tiểu học Lãng Sơn

7


Một số giải pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt môn Âm nhạc

với một thang 5 âm hoặc một vài quãng giai điệu đặc trưng của bài hát, sử dụng
vài nguyên âm đáng chú ý của bài.

VD: Trước khi vào học hát giáo viên cho học sinh khởi động giọng qua 2
mẫu luyện thanh đơn giản dưới đây:

Giáo viên đánh đàn cho học sinh luyện thanh, mẫu một giáo viên đánh ở giọng
C dur (trưởng) sau đó tưng lên giọng D (dur) trưởng: R M F M R cứ thế khi thấy
học sinh đọc cao độ vừa phải giáo viên lại đánh thấp giọng xuống. Mẫu luyện thành
2 thực hiện tương tực, nếu tiết học hát nào cũng được luyện giọng như vậy thì học
sinh hát sẽ không bị mệt, thoáng giọng trong sáng hơn, giáo viên cần nhắc học sinh
không được gào thét, không được hát to quá và phát ra âm lượng lớn. Các em chỉ
nên hát với âm lượng từ nhỏ, hơi nhỏ tới mạnh vừa (từ p, mp tới mf) vì đặc điểm cơ
thể trẻ nói riêng là cơ quan phát âm còn rất non nót, các em rất chóng mệt. Trong
khi hát giáo viên nên cho học sinh nghỉ, hát luân phiên hoặc chuyện trò của thầy và
trò làm được như vậy giáo viên sẽ bảo vệ được sức khoẻ và giọng hát cho trẻ.
Phương pháp luyện thanh giúp học sinh cả về đọc và nghe nhạc, phát triển
âm vang, tròn ấm. Nếu làm được như vậy ở tất cả các tiết học thì sẽ phát triển
giọng hát của học sinh sau này.
* Phương pháp uốn nắn những sai sót.
Trong quá trình học hát, học sinh tập hát có sai sót là điều thường thấy, nhất
là trẻ ít tham gia ca hát, hát bài khó cũng làm các em bối rối. Bởi vậy thầy giáo
không nên nôn nóng, hoang mang, sửa chữa có nhiều thủ pháp những quy tụ ở chỗ
không làm cho người hát luống cuống và mặc cảm, cần nâng đỡ các em vui vẻ để
vượt qua khó khăn, nhất là đối với những học sinh yếu.
Sửa hát sai là việc càng cá biệt hoá càng tốt, giáo viên cần tập năng lực phát
hiện, sau đó có thể kết hợp việc hát mẫu cho rõ ràng hơn với sự nỗ hỗ trợ của các
hình dấu trên bảng gợi ra cảm giác âm thanh cho các em.
VD: Thấp xuống, trầm xuống: Hình mũi tên xuống 
Cao hơn: Hình mũi tên lên 
Phan Thị Yến – Tiểu học Lãng Sơn

8

Một số giải pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt môn Âm nhạc

Luyến một nét cong lên hoặc cong xuống ∪; ∩
Dài hơn nữa (ngân) một nét ngang: 
Cũng có thể dùng bàn tay để ra dấu “chú ý”, “cao lên”, “trầm một chút”,
“ngân dài”, “luyến”, “ngắt”.
Bên cạnh đó ta còn sửa cho học sinh tập lấy hơi và dùng hơi hợp lý, lấy hơn
trong khi hát học sinh thường thở hổn hển, mệt mỏi, lấy hơi là hít hơi qua mũi,
miệng, trữ ở phổi rồi đưa dần qua thanh quản để hát hết một chặng hơi (câu hoặc
phân câu). Khi đó điều kiện thời gian lại lấy hơi tiếp, hát tiết.
VD: Câu hát sau đây phải lấy hơi 3 lần theo dấu ghi ở đây: “Chẳng nhìn
thấy ve đâu chỉ râm ran tiếng hát, bè trầm bè hoà cao trong màn xanh lá đây”
*Phương pháp luyện thanh (khởi động giọng)
- Luyện thanh ở đầu tiết học hát có tác dụng khởi động, làm mềm mại cơ
quan cảm âm và phát âm của trẻ. Học sinh sẽ nhạy cảm với việc nghe đúng, hát
đúng cao độ, phát âm và nhả chữ. Luyện thanh đơn giản chỉ tiến hành 2 – 3 phút
với một thang 5 âm hoặc một vài quãng giai điệu đặc trưng của bài hát, sử dụng
vài nguyên âm đáng chú ý của bài.
VD: Trước khi vào học hát giáo viên cho học sinh khởi động giọng qua 2
mẫu luyện thanh đơn giản dưới đây:

Giáo viên đánh đàn cho học sinh luyện thanh, mẫu một giáo viên đánh ở giọng
C dur (trưởng) sau đó tưng lên giọng D (dur) trưởng: R M F M R cứ thế khi thấy
học sinh đọc cao độ vừa phải giáo viên lại đánh thấp giọng xuống. Mẫu luyện thành
2 thực hiện tương tực, nếu tiết học hát nào cũng được luyện giọng như vậy thì học
sinh hát sẽ không bị mệt, thoáng giọng trong sáng hơn, giáo viên cần nhắc học sinh
không được gào thét, không được hát to quá và phát ra âm lượng lớn. Các em chỉ
nên hát với âm lượng từ nhỏ, hơi nhỏ tới mạnh vừa (từ p, mp tới mf) vì đặc điểm cơ

thể trẻ nói riêng là cơ quan phát âm còn rất non nót, các em rất chóng mệt. Trong
khi hát giáo viên nên cho học sinh nghỉ, hát luân phiên hoặc chuyện trò của thầy và
trò làm được như vậy giáo viên sẽ bảo vệ được sức khoẻ và giọng hát cho trẻ.
Phan Thị Yến – Tiểu học Lãng Sơn

9


Một số giải pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt môn Âm nhạc

Phương pháp luyện thanh giúp học sinh cả về đọc và nghe nhạc, phát triển
âm vang, tròn ấm. Nếu làm được như vậy ở tất cả các tiết học thì sẽ phát triển
giọng hát của học sinh sau này.
* Phương pháp uốn nắn những sai sót.
Trong quá trình học hát, học sinh tập hát có sai sót là điều thường thấy, nhất
là trẻ ít tham gia ca hát, hát bài khó cũng làm các em bối rối. Bởi vậy thầy giáo
không nên nôn nóng, hoang mang, sửa chữa có nhiều thủ pháp những quy tụ ở chỗ
không làm cho người hát luống cuống và mặc cảm, cần nâng đỡ các em vui vẻ để
vượt qua khó khăn, nhất là đối với những học sinh yếu.
Sửa hát sai là việc càng cá biệt hoá càng tốt, giáo viên cần tập năng lực phát
hiện, sau đó có thể kết hợp việc hát mẫu cho rõ ràng hơn với sự nỗ hỗ trợ của các
hình dấu trên bảng gợi ra cảm giác âm thanh cho các em.
VD: Thấp xuống, trầm xuống: Hình mũi tên xuống 
Cao hơn: Hình mũi tên lên 
Luyến một nét cong lên hoặc cong xuống ∪; ∩
Dài hơn nữa (ngân) một nét ngang: 
Cũng có thể dùng bàn tay để ra dấu “chú ý”, “cao lên”, “trầm một chút”,
“ngân dài”, “luyến”, “ngắt”.
Bên cạnh đó ta còn sửa cho học sinh tập lấy hơi và dùng hơi hợp lý, lấy hơn
trong khi hát học sinh thường thở hổn hển, mệt mỏi, lấy hơi là hít hơi qua mũi,

miệng, trữ ở phổi rồi đưa dần qua thanh quản để hát hết một chặng hơi (câu hoặc
phân câu). Khi đó điều kiện thời gian lại lấy hơi tiếp, hát tiết.
VD: Câu hát sau đây phải lấy hơi 3 lần theo dấu ghi ở đây: “Chẳng nhìn
thấy ve đâu chỉ râm ran tiếng hát, bè trầm bè hoà cao trong màn xanh lá đây”
(Dàn đồng ca mùa hạ - Nguyễn Minh
Châu)
Lấy hơi qua mũi, nhưng thực tế nhiều khi phải lấy hơi qua cả miệng mới đủ
thời gian cho phép. Lấy hơi nhẹ là cố gắng để ít phát ra tiếng gió. Khi lấy hơi
không so vai ưỡn ngực, ngòi hát thoả mái không gò ép lấy hơi nhanh là lấy hơi
trong thời gian cho phép (phần nhiều rất ngắn ngủi: một dấu lặng ngắn hoặc thời
Phan Thị Yến – Tiểu học Lãng Sơn

10


Một số giải pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt môn Âm nhạc

gian ăn bớt của nốt nhạc đã hát) không được lỡ nhịp của chặng hát sau. Trong khi
dạy hát cần có dấu lấy hơi ghi trên lời ca và ra hiệu cho học sinh lấy hơi thống
nhất theo phương án hợp lý đã định.
Về phía phát âm thì với học sinh ta hiện nay phát âm vẫn còn sai nhiều
Trong khi hát tiếng hát lè nhè hay bị gắt giọng. Do vậy đòi hỏi ở giáo viên phải
sửa sai cho học sinh về cách phát âm trong khi hát. Nhưng điều trước tiên là người
thầy phải phát âm chuẩn mới uốn nắn và sửa sai cho các em được.
Vì vậy, việc uốn nắn những sai sót trong khi hát là một điều rất cần thiết để
rèn cho các em về dùng hơi, lấy hơi, tư thế ngồi, đứng hát phát âm chuẩn. Nhưng
chúng ta cần phải thường xuyên liên tục quan tâm sửa sai từng kĩ thuật nhỏ trong
khi học hát thì mới phát triển được khả năng cảm thụ âm nhạc và học hát của học
sinh. Song cuối cùng có thể vẫn phải chấp nhận một số sai sót nhỏ, không vì câu
nện mà làm học sinh mệt mỏi và chán nản trong khi tập hát.

* Phương pháp dạy hát hòa giọng trong tập thể.
Trong giờ học hát chúng ta vẫn thấy học sinh hát còn chưa được đều, người
hát to, người hát nhỏ, hát sớm, hát chậm. Ở học sinh tiểu học không thể tránh khỏi
tình trạng như vậy song ở trường tiểu học hình thức hát là hát tập thể (đồng ca,
tốp ca, hợp xướng, hát tập thể trong lớp và sân trường) vẫn còn phổ biến. Giáo
viên cần phải phân tích và giáo dục học sinh biết biểu hiện tính thống nhất và sức
mạnh của tập thể trong tiếng hát chung, đó là tiếng hát hoà hợp là hát đều về nhịp
điệu, về âm lượng (tức là không có tiếng hát e dè, lí nhí, không có tiếng hát trội
giọng, gào thét). Các giọng hát đều ấm áp, trong sáng, góp giọng của từng người
trong tiếng hát chung. Dạy được điều này giáo viên cần thường xuyên khích lệ
những em rụt rè, chưa quen hoạt động tập thể, đồng thời sự tập luyện thường
xuyên chắc chắn sẽ tạo được những ý thức và kĩ năng hát hoà hợp trong tập thể.
Nếu thực hiện được như vậy sẽ làm cho chất lượng tiếng hát ngày một nâng lên,
giọng hát của các em được hoà đồng, tạo một sức mạnh phát ra âm thanh đều, hay
hơn, lại bảo vệ được sức khoẻ và giọng hát cho học sinh.
+ Tùy từng tiết dạy tôi có thể vận dụng một số “thủ pháp” cho tiết học thêm
sinh động.

Phan Thị Yến – Tiểu học Lãng Sơn

11


Một số giải pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt môn Âm nhạc

* Thủ pháp “Trò chơi”: Tôi đã linh hoạt sử dụng Trò chơi âm nhạc tuỳ vào
từng bài học, mục tiêu tiết học, cảm nhận của học sinh. Học sinh rất hưng phấn
khi học tiết âm nhạc và còn giúp các em thư giãn giữa các tiết học.
Ví dụ: Trong tiết ôn tập bài hát “ Hát mừng” tôi sử dụng trò chơi hát bằng
nguyên âm (O, A, U, I). Tôi dùng kí hiệu tay cho các em nhìn và hát nhằm củng

cố về tiết tấu và nhịp cho học sinh...
* Thủ pháp “chỉ huy” (làm nhạc trưởng)
Một nhược điểm mà HS hay mắc phải trong bài hát tập thể là hát bị “ cuốn
nhịp” tức là các em không giữ được theo nhịp độ ban đầu và có xu thế hát nhanh
dần lên do cảm thụ âm nhạc còn yếu cùng với sự ồ ạt khi hát tập thể nên việc này
rất khó khắc phục. Muốn hạn chế tối đa nhược điểm này, giáo viên lưu ý ngay từ
lúc bắt đầu dạy hát và thực hiện tốt các việc sau:
- Dạy chính xác về trường độ và cao độ.
- Cho các em vừa hát, vừa gõ đệm theo nhịp hoặc theo phách
- GV có thể chia lớp thành các nhóm nhỏ để luyện về nhịp độ
- Lần lượt hát với tốc độ hơi chậm, hơi nhanh, vừa phải. Mục tiêu là để HS có
thể hát với mọi tốc độ mà vẫn làm chủ về nhịp độ.
- Hát theo chỉ huy, GV đánh nhịp thật chắc chắn. Khi phát hiện ra những chỗ
nào có xu thế nhanh dần, phải cho ngừng lại nhắc nhở, uốn nắn kịp thời.
Ví dụ:
Khi dạy bài “ Hãy giữ cho em bầu trời xanh” nhạc và lời : Huy Trân lớp 5, tôi
cần luyện tập và tạo cho các em gõ phách một cách chính xác, nhất là ở những chỗ
nghỉ một phách.
** Khi dậy một bài tập đọc nhạc tôi vận dụng các phương pháp sau:
1. Xây dựng phương pháp tập đọc nhạc:
Ở lớp 4, do mới được tiếp xúc nên yêu cầu của phân môn tập đọc nhạc đặt
ra cho các em là hết sức nhẹ nhàng, đơn giản. Ở giai đoạn đầu tiếp cận với phân
môn này, các em phải thực hành các bài tập về cao độ, về tiết tấu, người giáo viên
phải giúp các em nhận ra được âm thanh cao, thấp tương ứng với vị trí các nốt
nhạc trên khuông trong phạm vi 1 quãng 8. Sau đó, các em được tiếp cận với
Phan Thị Yến – Tiểu học Lãng Sơn

12

Một số giải pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt môn Âm nhạc

thang 5 âm: Đô - Rê - Mi – Son – La và tiến tới thang 7 âm: Đô - Rê - Mi – Pha –
Son La – Si.
Sang lớp 5, phân môn tập đọc nhạc cũng dựa trên cơ sở các kiến thức đã
học ở lớp 4 nhưng nâng cao hơn. Cả năm, các em được học 8 bài tập đọc nhạc đều
viết ở nhịp

;

dựa trên cao độ của thang 5 âm: Đô, Rê, Mi, Son, La hoặc thang

7 âm: Đô, Rê, Mi, Pha, Son, La, Si.
Về tiết tấu, các em tiếp tục được củng cố lại trường độ với các hình móc
đơn, nốt đen, nốt trắng, lặng đen và chấm dôi. Cách dạy thực hành các hình nốt có
thể thực hiện gõ theo tiết tấu, cũng có thể cho học sinh tập đọc bằng tên gọi các
hình nốt: đơn, đen, trắng, ta có thể thay bằng tiếng trống: Tùng, rinh...
Việc giúp học sinh tập đọc 1 bài tập đọc nhạc muốn thu được kết quả cũng
phải được thực hiện theo đúng các bước theo trình tự nhất định. Sau khi giới thiệu
bài tập đọc nhạc, nếu như ở tập hát, bước đầu tiên là luyện thanh thì ở tập đọc
nhạc sẽ phải là luyện tập cao độ. Cho các em đọc lại cao độ của các nốt nhạc
không chỉ giúp các em khởi động giọng mà còn giúp các em nhớ vị trí các nốt trên
khuông nhạc và cảm nhận cao độ các nốt so với nhau. Muốn các em thực hiện
tốt bài tập, giáo viên phải đưa ra yêu cầu để các em tìm hiểu, nhận xét bài
nhạc, bài tập đọc nhạc có mấy nốt? gồm nốt gì? Rút ra thang âm cho học sinh
đọc, có thể hoán đổi vị trí các nốt nhạc để học sinh tìm tòi ở mức độ cao hơn
nhằm kiểm tra tai nghe của các em. Về trường độ gồm những hình nốt gì? Rút
ra hình tiết tấu chung của bài tập cho học sinh đọc tiết tấu. Trong bài có sử
dụng các ký hiệu Âm nhạc nào? mục tiêu của giai đoạn này là làm thế nào để
các em nắm và thể hiện được hình tiết tấu chủ đạo của bài. Việc thể hiện tiết

tấu phải được kết hợp theo nhiều hình thức, có thể là vừa đọc vừa vỗ tay, vừa
đọc vừa gõ đệm nhạc cụ. Hình thức thể hiện cũng có thể là cả lớp, theo tổ
nhóm, cá nhân xen kẽ. Khi các em đã thực hiện tốt tiết tấu của bài, giáo viên
đàn để các em nghe và cảm nhận giai điệu theo tiết tấu, Đây là lúc bắt đầu tập
đọc bài nhạc, tập đọc từng câu theo đàn, giáo viên sửa lỗi truyền miệng.
Luyện tập củng cố theo nhóm, tổ hoặc cá nhân. Khi các em đọc đúng cao độ,
trường độ của bài, mới chuyển sang ghép lời ca. Để các em có cảm nhận tốt
hơn trong việc ghép lời ca với nhạc, giáo viên nên cho các em tự ghép lời, sau
đó, giáo viên đàn giai điệu và hát mẫu lời ca để các em nghe, so sánh. Giáo
Phan Thị Yến – Tiểu học Lãng Sơn

13


Một số giải pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt môn Âm nhạc

viên bắt nhịp, học sinh đọc lại nhạc và ghép lời ca. Giáo viên đàn lại từng câu,
sửa lỗi cho các em. Giai đoạn này đòi hỏi sự kết hợp luyện tập nhịp nhàng
giữa đọc nhạc, hát lời và gõ đệm nhạc cụ. Cuối cùng là việc đánh giá, đây là
giai đoạn động viên khích lệ các em học tập. Phải thường xuyên động viên
học sinh, việc động viên giúp cho các em chưa thể hiện bài tập đọc nhạc tốt sẽ
cố gắng học tập hơn.
Để tiến hành một tiết dạy đạt hiệu quả, việc chuẩn bị của giáo viên trước khi
lên lớp là rất quan trọng, yêu cầu người thầy phải có năng lực thực sự hát hay, tai
nghe tốt, có sự cảm thụ về am nhạc mới gây được sự ham thích của học sinh trong
giờ học nhạc. Đối với lớp 5 việc đọc nhạc và ghi chép nhạc là 2 yếu tố rất quan
trọng tập đọc nhạc luyện cao độ và độ dài của âm thanh, luyện cho học sinh tập
nhớ các nốt nhạc trên khuông qua phần tập ghi nốt nhạc, giáo viên có thể sử dụng
thế tay hợc bàn tay 5 ngón tượng trưng cho 5 dòng kẻ trên khuông nhạc. Ngoài
những phương pháp cũ về phần tập đọc và ghi ché nhạ tôi đã đổi mới phần tập đọc

và ghi chép nhạc tôi đã đổi mới thêm phần tổ chức trò chơi trong hình tiết tấu và
một số phương pháp nhỏ về phần đọc thang âm – chép nhạc.
2. Phương pháp tổ chức trò chơi qua hình tiết tấu.
Trong tiết tấu bao gồm 2 hoặc 3 phân môn là: học hát tập đọc hoặc ôn hát –
chép nhạc. Do vậy không nên cho học sinh đọc nhạc lâu quá sẽ làm cho các em
chán nản, tiếp thu kiến thức khó hiểu bài học đạt kết quả thấp. Qua tình hình thực
tế dự giờ và nghiên cứu phần tập đọc nhạc tôi sáng kiến ra phương pháp tổ chức
trò chơi trong phần tập đọc nhạc nhằm mục đích “học mà chơi, chơi mà học” giúp
học sinh thay đổi không khí học, yêu thích được chơi trò chơi nhưng đó chính là
phương pháp học đạt hiệu quả nhất. Trò chơi được tiến hành sau khi tập đọc xong
hình tiết tấu, muốn cho học sinh không nhàm chán và lại nhớ lại được giai điệu
của hình tiết tấu thì giáo viên chuẩn bị bảng phụ chép sẵn tên của trò chơi là: “Bắt
trước tiếng động vật qua hình tiết tấu”
VD: Bài tập tiết tấu:
Đọc hình tiết tấu sau bằng tiếng trống
Vç tay
Rinh tùng tùng tùng rinh rinh tùng tùng tùng
Tiếng mõ: Cộc cộc

cộc cộc

cộc cộ

cộc cộc

Phan Thị Yến – Tiểu học Lãng Sơn

cộc
14

Một số giải pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt môn Âm nhạc

Giáo viên làm mẫu cho học sinh nghe có vỗ tay theo sau đó chia lớp một
dãy đóng vai mõ.
Cứ tiến hành như vậy cho đến khi học sinh làm thành thạo trong hình tiết
tấu thì sẽ cho đọc lại tiếng trống. Vậy phương pháp tổ chức trò chơi nhưng chính
lại là học, thực hiện trò chơi qua hình tiết tấu không chỉ áp dụng ở lớp 5 mà có thể
áp dụng được tất cả các khối lớp có hình tiết tấu, làm được như vậy giờ học vừa
sôi nổi lại đạt kết quả cao.
Song không nên lạm dụng trò chơi quá mà không để ý đến nội dung bài
học. Bố trí tổ chức trò chơi trong thời gian vừa phải, không nên làm cho học sinh
chơi nhiều sẽ bị nhàm chán, bài học sẽ kém hiệu quả, ở trò chơi này giáo viên
tránh cho học sinh bắt trước những tiếng động vật không hay hoặc không có ích sẽ
mang lại tính giáo dục học sinh qua bài dạy.
3. Phương pháp luyện thang âm.
Đây cũng là phương pháp khởi động giọng trước khi vào phần tập đọc nhạc,
giúp học sinh nắm chức được cao độ, cảm thụ được tai nghe nhạc. Độ cao của
giáo viên phải đánh trên đàn để vừa phải phù hợp giọng với học sinh. Mẫu luyện
thang âm gồm có 2 loại:
- Đọc các thang âm chính: ĐRMSLĐ
- Đọc âm ổn định: ĐMSĐ
Hoặc luyện các giọng có liên quan đến bài tập đọc nhạc ở lớp 5 chỉ có 8 bài
tập đọc nhạc ngắn đơn giản, hầu hết các bài tập đọc nhạc đều soạn theo trích đoạn
của những bài hát có lời ca. Luyện thang âm trước khi tập đọc nhạc là yếu tố
quyết định toàn bộ bài dạy, bài học để học sinh chuyển từ học hát sang đọc nhạc
đỡ bị bỡ ngỡ, đây là giai đoạn quan trọng để bài dạy được phong phú và học hát,
nhạc đạt hiệu quả cao. Dưới đây là 2 mẫu luyện thang âm (khởi động giọng) mà
giáo viên và học sinh thực hiện

Trên cơ sở luyện thang âm trước khi đọc nhạc sẽ tạo cho học sinh thói quen
đọc nhạc ở nhà và ở lớp tạo tiền đề cho việc đọc nhạc ghép lời ca. Khi học sinh
đọc tốt, nắm bắt chắc giai điệu thì các em có thể ghép lời ca và hát được chuẩn xá.
Phan Thị Yến – Tiểu học Lãng Sơn

15


Một số giải pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt môn Âm nhạc

Từ việc đọc thang âm sẽ tiến hành việc tập đọc nhạc được thuận lợi và phát huy
được khả năng học nhạc của các em, kể cả các em học kém cũng dựa vào phương
pháp này để tập đọc nhạc thành thạo.
4. Phương pháp tập đọc nhạc.
Với phần này các em sử dụng kĩ năng hiểu là chủ yếu, kĩ năng này giúp các
em biết ghi các kí hiệu trong âm nhạc và hiểu được các kí hiệu đó. Các em rất dễ
nhầm lẫn giữa các kí hiệu âm nhạc có khái niệm cấu tạo gần giống nhau, vậy giáo
viên cần hướng dẫn cách ghi tỉ mỉ từng nốt nhạc và vị trí các nốt trên khuông. Đầu
tiên tôi hình thành cho học sinh những kĩ năng đơn giản nhất về khuông nhạc
trước khi đưa nốt lên khuông nhạc.
- Khái niệm về khuông nhạc: khuông nhạc 5 dòng kẻ 4 khe và khoá son
(khoá son là lối viết cổ của chữ G Hy Lạp)
Giới thiệu thêm về khuông nhạc (cho học sinh nhớ lại):
Dßng kÎ
Giáo viên hỏi: Nốt Đồ nằm ở dòng kẻ nào?

Học sinh nhớ lại vị trí của nốt Đồ

Nốt Mi nằm ở dòng kẻ thứ mấy?

- Dòng kẻ thứ nhất

Nốt Son nằm ở dòng kẻ thứ mấy?

- Dòng kẻ thứ hai

Nốt Rê, Pha, La, Đố nằm ở khe nào? - Khe phụ, khe 1, khe 2, khe 3.
Việc trước tiên giáo viên cho học sinh nhớ lại dấu lặng đơn và dấu lặng đen.
Hỏi: Đoạn nhạc trên viết ở nhịp? (Nhịp 2/4)
Các hình nốt: hình nốt móc đơn, hình nốt đen, hình nốt đen có chấm dôi,
hình nốt trắng.
Khâu cuối cùng là gợi ý cho các em nhớ lại tất cả vị trí các nốt nhạc liên
quan đến bài nhạc trên.
Nắm chắc được các yếu tố như vậy học sinh có thể tự mình đọc nhạc theo ý
hiểu chứ không phải bắt trước theo thầy. Đây là phương pháp tập đọc nhạc đơn giản
nhất đòi hỏi học sinh phải suy nghĩ để thực hiện chép một đoạn nhạc đúng và đẹp.
Khi thực hiện phương pháp này tôi gặp những khó khăn:
Phan Thị Yến – Tiểu học Lãng Sơn

16


Một số giải pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt môn Âm nhạc

- Các em rất hay nhầm lẫn tên các nốt nhạc.
- Các em thường hay đọc vẹt, chưa nắm chắc được vị trí các nốt nhạc vì vậy
dẫn đến các em đọc không đều.
* Xây dựng phong trào “Tập xướng âm” ngoài giờ học:
Phần này đòi hỏi giáo viên phải đầu tư nhiều công sức và có những biện
pháp, hình thức tổ chức sinh động hấp dẫn. Giáo viên nên tổ chức những nhóm

giúp đỡ nhau đọc nhạc ở nhà, ở lớp và thường xuyên tổ chức những đợt thi đọc
trong lớp, trong khối thông qua các tiết ôn tập, qua các buổi sinh hoạt tập thể hoặc
trong những ngày lễ... và có giải thưởng. Để làm được điều đó cần có sự phối hợp
của tập thể giáo viên trong nhà trường, vì vậy giáo viên cần tham mưu đề xuất với
các giáo viên trong tổ, khối và BGH để xây dựng phong trào này.
* Phối hợp với gia đình để rèn đọc nhạc cho học sinh:
Để rèn đọc nhạc cho học sinh bên cạnh tổ chức các giờ dạy trên lớp thật chu
đáo giáo viên cần gặp gỡ trao đổi với phụ huynh, hướng dẫn và tư vấn để bố mẹ
biết cách giúp đỡ, kèm cặp con mình khi học ở nhà đặc biệt là đối với những em
kĩ năng đọc nhạc còn yếu. Hàng tuần, hàng tháng thông qua sổ liên lạc giáo viên
và phụ huynh trao đổi các thông tin để giáo viên có những phương pháp dạy học
cụ thể phù hợp với từng đối tượng học sinh.
5. Kết quả đạt được

Qua kiểm tra khảo sát đầu năm đối chiếu với kết quả khảo sát đợt cuối năm tôi
thấy chất lượng tiến bộ, học sinh đã trang bị sơ qua cho mình kiến thức học hát
nhạc đơn giản. Song điều đáng chú ý là đa số học sinh khối lớp 5 tôi dạy thực
nghiệm đã chuyển biến tốt về chất lượng và hứng thú học tập, các em đã hiểu biết
khá vững chắc kiến thức âm nhạc, một số học sinh kém đã có ý thức tự học và
thích học môn hát nhạc. Như vậy kết quả khảo sát là rất khả quan và tiến triển tốt.
III. Kết luận.
1. Ý nghĩa của sáng kiến kinh nghiệm.

Phan Thị Yến – Tiểu học Lãng Sơn

17


Một số giải pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt môn Âm nhạc

Âm nhạc có ý nghĩa vô cùng to lớn và không thể thiếu trong cuộc sống của mỗi
chúng ta và môn Âm nhạc là môn học quan trọng trong chương trình giáo dục
nước nhà vì nó góp phần phát triển toàn diện về nhân cách con người mới con
người của đất nước công nghiệp hóa hiện đại hóa. Xác định đây là môn học không
thể thiếu trong chương trình bậc học Tiểu học nên tôi luôn tìm tòi và nghiên cứu
giải pháp nhằm đưa chất lượng học sinh học lớp 5 học tốt môn Âm nhạc hơn, đọc
nhạc chuẩn xác và hát hay hơn, đặc biệt tạo cho học sinh có niềm say mê, hứng
thú khi học môn học này Giúp cho các em học sinh thêm yêu thích âm nhạc hơn
và qua đó giúp các em thêm yêu cái đẹp thông qua môn học và góp phần học tốt
các môn học khác.
2. Nhận định về chiều hướng của phát triển của sáng kiến kinh nghiệm.
Qua nghiên cứu, áp dụng SKKN “Một số giải pháp giúp học sinh lớp 5
học tốt môn Âm nhạc” Trường Tiểu học Lãng Sơn. Qua quan sát thực tế tôi nhận
thấy các em yêu thích phân môn Âm nhạc hơn, hào hứng học tập hơn. Đặc biệt là
kết quả học tập đã nâng lên, các em mạnh dạn hơn, tự tin hơn trong khi thực hiện
bài tập và tôi sẽ tiếp tục vận dụng những phương pháp này trong những năm tiếp
theo để thu được những kết quả như mong muốn.
3. Bài học kinh nghiệm.
Qua quá trình khảo sát, nghiên cứu đổi mới phương pháp và phương pháp
giảng dạy thực nghiệm tại khối 5 tôi thấy các em hát rất tốt, yêu thích âm nhạc,
hoạt động âm nhạc hứng thú và rất mong muốn được học bộ môn này. Vậy làm
thế nào để học sinh lớp 5 học tốt môn Âm nhạc? Điều đó còn phụ thuộc phần lớn
vào phương pháp, kĩ năng truyền đạt kiến thức của thầy, đòi hỏi mỗi người giáo
viên cần nghiên cứu kĩ bài dạy, chuẩn bị đầy đủ đồ dùng dạy học, biết tổng hợp
các phương pháp dạy học mới. Trong giờ dạy cần sử dụng linh hoạt các phương
pháp phát huy khả năng sáng tạo của học sinh, thực sự biết đổi mới phương pháp
dạy học, đa dạng các loại hình hoạt động trong tiết dạy hát như tổ chức trò chơi,
tập đọc tiết tấu, đọc nhạc… lời giảng của giáo viên cần cô đọng, ngắn gọn, súc
tích để thu hút sự chú ý của học sinh.
Nắm chắc yêu cầu của từng bài để ra phương pháp giảng dạy phù hợp để

giờ dạy đạt hiệu quả.

Phan Thị Yến – Tiểu học Lãng Sơn

18


Một số giải pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt môn Âm nhạc

Biết kết hợp với phân môn sao cho hợp lý (thường là một tiết bao gồm 2
phân môn: tập hát, tập đọc nhạc.
Rèn luyện kĩ năng đọc hiểu, ghi hiểu và nghe hiểu giúp học sinh bạo dạn và
tự tin hơn.
Cần cho các em thấy đọc nhạc, học bài hát có vai trò rất quan trọng trong môn
âm nhạc đó là quá trình khám phá giai điệu bản nhạc và giai điệu bài hát các em
có thể tự hát được bài hát mình yêu thích.
Giáo viên cần nắm được đặc điểm trình độ, giọng hát từng học sinh, đặc trưng
của bộ môn để từ đó có phương pháp dạy học sáng tạo theo hướng phát huy tính
chủ động, sáng tạo của học sinh.
Giáo viên phải luôn trau dồi và có khả năng sử dụng phương tiện dạy học
thành thạo.
Đây là môn học trong quá trình dạy học cần tạo cảm giác các em được học vui
– vui học nên cần tạo các em có hứng thú ngay từ đầu, với những em học sinh
chưa thực hiện tốt được yêu cầu môn học giáo viên không nên tạo áp lực mà cần
động viên các em học tập.
Cần tích cực tổ chức các hoạt động dạng trò chơi tạo không khí thi đua sôi nổi
giữa các em học sinh.
Muốn thực hiện tốt những nội dung trên thì bản thân tôi xác định mình cần
luôn luôn học hỏi trau dồi kinh nghiệm nâng cao trình độ chuyên môn, thường
xuyên trao đổi học hỏi kinh nghiệm từ đồng nghiệp.

Nghiên cứu một sáng kiến kinh nghiệm là cả một quá trình đúc rút kinh
nghiệm giảng dạy của người giáo viên. Mỗi giáo viên muốn thành công trong quá
trình giảng dạy thì luôn luôn phải tìm tòi, nghiên cứu, đổi mới phương pháp, cách
thức tổ chức dạy và học trên lớp.
Bản thân tôi, sau nhiều năm giảng dạy và công tác, tôi đã áp dụng và đưa ra
“Một số giải pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt môn Âm nhạc”. Đạt được kết
quả như vậy chính là nhờ sự say mê học tập và yêu thích bộ môn nghệ thuật này
của các em học sinh từ các khối lớp ở tiểu học. Sự giúp đỡ của các giáo viên chủ
nhiệm khối lớp 5, bạn bè đồng nghiệp. Dưới chỉ đạo của BGH và tổ chuyên môn,
sự động viên kịp thời của công đoàn nhà trường mà tôi đã hoàn thành sáng kiến
Phan Thị Yến – Tiểu học Lãng Sơn

19


Một số giải pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt môn Âm nhạc

này. Tôi rất mong có sự phê bình và đóng góp của hội đồng khoa học cấp Trường
cùng bạn bè đồng nghiệp để đề tài của tôi được hoàn thiện hơn nữa, góp phần vào
việc giáo dục toàn diện cho học sinh của chúng ta.
IV. Kiến nghị, đề xuất.
- Trường: Mua sắm thêm tài liệu tham khảo sách báo, băng đĩa các bài TĐN, các
nhạc cụ giới thiệu trong chương trình Âm nhạc Tiểu học, để các em có thêm hiểu biết
về âm nhạc.
- Địa phương: Xây dựng thêm phòng nghệ thuật dành riêng cho bộ môn âm nhạc
hiện đại để có thể thường xuyên tổ chức các hoạt động âm nhạc giúp các em được
rèn luyện một số kĩ năng đã học trên lớp.
- Bộ Giáo dục và Đào tạo: Cung cấp thêm một số đầu sách, băng đĩa của các bài
nghe nhạc mẫu phục vụ cho công tác dạy và học.

* Trên đây là sáng kiến kinh nghiệm dựa trên thực tế tôi đã giảng dạy trong
những năm qua tại trường Tiểu học nơi tôi công tác, đúc kết những kinh nghiệm
xin tình bày với quý đồng nghiệp. Rất mong được sự đóng góp nhiệt tình của quý
đồng nghiệp, của hội đồng khoa học để sáng kiến kinh nghiệm của tôi được đầy
đủ và phong phú hơn.
Xin chân thành cảm ơn!
Lãng Sơn ngày 10 tháng 10 năm 2016
Người viết

Phan Thị Yến

Phan Thị Yến – Tiểu học Lãng Sơn

20


Một số giải pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt môn Âm nhạc

V. Tài liệu tham khảo
1. Bộ sách giáo khoa âm nhạc lớp 5 của Nhà xuất bản Giáo dục
2. Thiết kế bài giảng môn Âm nhạc lớp 5
3. Xướng âm của tác giả Nguyễn Đắc Quỳnh
4. Hướng dẫn thực hiện chuẩn kiến thức kĩ năng môn âm nhạc Tiểu học của
Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam
5. Tài liệu tập huấn giáo viên môn âm nhạc Tiểu học của Bộ Giáo dục và Đào
tạo
6. Phương pháp giảng dạy môn âm nhạc
7. Các sách hoạt động giáo dục, tâm lý lứa tuổi.

Phan Thị Yến – Tiểu học Lãng Sơn

21


Một số giải pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt môn Âm nhạc

PHỤ LỤC
Trang
I. Đặt vấn đề
1. Lý do chọn sáng kiến kinh nghiệm

1-2

2. Nhiệm vụ của sáng kiến

2-3

3. Phương pháp nghiên cứu

3

4. Đối tượng và nghiên cứu

3

II. Giải quyết vấn đề
1. Cơ sở lý luận

4-5

2. Cơ sở thực tiễn

5-6

3. Đánh giá thực trạng

6-7

4. Biện pháp tiến hành

7 - 23

5. Kết quả đạt được

23 - 24

III. Kết luận
1. Ý nghĩa của sáng kiến kinh nghiệm

24

2. Nhận định về chiều hướng phát triển của SKKN

24 - 25

3. Bài học kinh nghiệm

25 - 26

IV. Kiến nghị, đề xuất

27

V. Tài liệu tham khảo
VI. Phụ lục

Phan Thị Yến – Tiểu học Lãng Sơn

22


Một số giải pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt môn Âm nhạc

Hội đồng chấm sáng kiến kinh nghiệm
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
……………………………………
…………………………………………………………………………………….

Phan Thị Yến – Tiểu học Lãng Sơn

23


Một số giải pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt môn Âm nhạc

I. Đặt vấn đề.
1. Lý do chọn sáng kiến kinh nghiệm.
Âm nhạc là vốn văn hóa lâu đời mang đậm đà bản sắc dân tộc, khi âm nhạc
tồn tại thì nhu cầu thưởng thức âm nhạc là động lực thúc đẩy khả năng sáng tạo
của mỗi con người. Yếu tố đó đã tạo điều kiện cho sự phát triển âm nhạc đa dạng
và phong phú. Âm nhạc còn là phương tiện giáo dục tích cực góp phần hình thành
ở học sinh một tâm hồn trong sáng, thị hiếu âm nhạc lành mạnh, tư duy sắc sảo,

Phan Thị Yến – Tiểu học Lãng Sơn

24


Một số giải pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt môn Âm nhạc

lòng khát khao sáng tạo, giàu tình cảm luôn tự tin và có cái nhìn đẹp hơn, hoàn
thiện hơn nhằm giúp các em giảm bớt căng thẳng cho những tiết học sau.
Thông qua những phương tiện của nghệ thuật âm nhạc để bồi dưỡng khả năng

nhận thức, phát triển tư duy, óc sáng tạo góp phần cùng các môn học khác phát
triển năng lực trí tuệ cho học sinh, bồi dưỡng những năng khiếu nghệ thuật, đẩy
mạnh phong trào văn nghệ quần chúng làm cho không khí của nhà trường thêm
vui tươi lành mạnh. Từ mục tiêu giáo dục và những lí do chung của môn học Âm
nhạc nói trên, bản thân tôi nhận thấy đó là một hướng đi và là một phương pháp
giáo dục đúng đắn mang tính đặc thù của việc giáo dục cái hay cái đẹp, giáo dục
tình cảm, thẩm mĩ âm nhạc góp phần quan trọng vào việc hình thành nhân cách
toàn diện của con người mới: Đức - Trí - Thể - Mĩ.
Âm nhạc rất quan trọng như vậy nhưng “Tôi lại từng nghe rất nhiều người
trong đó có cả những người làm việc trong môi trường giáo dục nói rằng: Môn âm
nhạc chỉ là môn học mang tính giải trí, môn học có cũng được mà không có cũng
chẳng ảnh hưởng gì đến sự phát triển của giáo dục, rằng dạy học âm nhạc chẳng
qua là cho các em hát mấy bài hát…khi nghe những lời nói như vậy các bạn
những người giáo viên âm nhạc cảm thấy ra sao? Có tức giận, buồn phiền hay tự ti
về việc mình là giáo viên dạy nhạc mà không phải dạy môn toán môn văn? Còn
với tôi, tôi không hề cảm thấy tức giận hay muộn phiền gì bởi tôi biết những lời
nói ấy họ nói vì họ chưa hiểu về vai trò ý nghĩa của âm nhạc đối với đời sống con
người nói chung và sự nghiệp giáo dục toàn diện cho học sinh nói riêng và chính
điều ấy cũng thôi thúc tôi làm thế nào để tất cả các em học sinh đều yêu thích môn
học này để môn âm nhạc được tất cả mọi người đều thấy rằng đây là môn học
không thể thiếu trong chương trình giáo dục nước nhà. Và qua hơn chục năm đi
dạy tôi nhận thấy rằng với môn học này đa số các em học sinh đều rất thích phân
môn học hát nhưng chưa yêu thích các phân môn khác đặc biệt nhất là phân môn
tập đọc nhạc, nhiều em ghét, sợ phân môn này nên đôi khi các em học chống đối
ví dụ như các em viết tên nốt nhạc vào bài rồi học vẹt còn thực chất thì không biết
tên nốt nào. Từ đó đã dẫn đến các em học thụ động trong tiềm thức âm nhạc của
bản thân. Đọc được tên nốt nhạc khám phá được giai điệu của một bài tập đọc
nhạc các em sẽ tự hát được bài hát mà mình yêu thích từ những bài dễ, ngắn gọn
đến những bài dài. Tôi xác định đây là mấu chốt rất quan trọng vì trong môn học

Phan Thị Yến – Tiểu học Lãng Sơn

25