Biện pháp giáo dục tính thủ lĩnh cho trẻ MG 5 6 tuổi ở trường mầm non đồng sơn đồng hới quảng bình

TRƯỜNG ĐẠI HỌC QUẢNG BÌNH
KHOA: SƯ PHẠM TIỂU HỌC - MẦM NON

TRẦN THỊ THƯƠNG

BIỆN PHÁP GIÁO DỤC TÍNH THỦ LĨNH CHO TRẺ
MẪU GIÁO 5 - 6 TUỔI Ở TRƯỜNG MẦM NON ĐỒNG SƠN
ĐỒNG HỚI - QUẢNG BÌNH

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP
NGÀNH GIÁO DỤC MẦM NON
KHÓA: 55

Quảng Bình, năm 2017


TRƯỜNG ĐẠI HỌC QUẢNG BÌNH
KHOA: SƯ PHẠM TIỂU HỌC - MẦM NON

TRẦN THỊ THƯƠNG

BIỆN PHÁP GIÁO DỤC TÍNH THỦ LĨNH CHO TRẺ
MẪU GIÁO 5 - 6 TUỔI Ở TRƯỜNG MẦM NON ĐỒNG SƠN
ĐỒNG HỚI - QUẢNG BÌNH

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP
NGÀNH GIÁO DỤC MẦM NON
KHÓA: 55
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
ThS. NGUYỄN THỊ XUÂN HƯƠNG

Quảng Bình, năm 2017


Lêi c¶m ¬n
Để hoàn thành khóa luận tốt nghiệp với đề tài: “Biện pháp giáo dục tính thủ
lĩnh cho trẻ MG 5-6 tuổi ở trường mầm non Đồng Sơn - Đồng Hới - Quảng Bình”
em đã nhận được sự giúp đỡ, đóng góp ý kiến của các thầy cô giáo khoa Sư phạm Tiểu
học - Mầm non, Ban giám hiệu, các cô giáo, cháu và phụ huynh trường Mầm non
Đồng Sơn. Em xin chân thành cảm ơn sự tận tình giúp đỡ, đóng góp ý kiến của các
thầy cô, bạn bè đã tạo điều kiện thuận lợi cho em hoàn thành khóa luận của mình.
Và đặc biệt em xin gửi lời cảm ơn chân thành nhất đến cô giáo hướng dẫn
Nguyễn Thị Xuân Hương đã tận tình, chu đáo hướng dẫn em thực hiện khóa luận này.
Đề tài nghiên cứu đã hoàn thành nhưng không tránh khỏi thiếu sót trong quá
trình nghiên cứu, rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của các thầy cô giáo, bạn bè
để kháo luận được hoàn thiện và có tính khả thi hơn.
Em xin trân trọng cảm ơn!
Sinh viên
Trần Thị Thương


LỜI CAM ĐOAN
Em xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu riêng của em và được sự hướng
dẫn khoa học của cô giáo ThS. Nguyễn Thị Xuân Hương. Các nội dung nghiên cứu
trên là kết quả của em khi thu thập số liệu ở địa bàn nghiên cứu. Ngoài ra trong phản
biện còn sử dụng một số nhận xét, đánh giá của một số tác giả khác và có nguồn gốc
rõ ràng minh bạch. Đề tài vẫn còn nhiều thiếu sót mong các cô thầy trong hội đồng
góp ý và bổ sung để bài có thể hoàn thiện hơn.
Em xin trân trọng cảm ơn!
Sinh viên
Trần Thị Thương

MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN
LỜI CAM ĐOAN
MỤC LỤC
BẢNG CHÚ THÍCH CÁC CỤM TỪ VIẾT TẮT
DANH MỤC CÁC BẢNG
DANH MỤC BIỂU ĐỒ
MỞ ĐẦU .........................................................................................................................1
1. Lý do chọn đề tài .........................................................................................................1
2. Mục đích nghiên cứu ...................................................................................................2
3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu .............................................................................2
3.1. Đối tượng nghiên cứu ...............................................................................................2
3.2. Khách thể nghiên cứu ...............................................................................................2
4. Giả thuyết khoa học .....................................................................................................2
5. Nhiệm vụ nghiên cứu ..................................................................................................2
6. Giới hạn và thời gian nghiên cứu ................................................................................3
7. Phương pháp nghiên cứu .............................................................................................3
7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn ................................................................3
7.3. Nhóm phương pháp thống kê toán học. ..................................................................4
8. Đóng góp mới của đề tài..............................................................................................4
9. Cấu trúc của khóa luận ................................................................................................4
CHƯƠNG 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÍ LUẬN VỀ TÍNH THỦ LĨNH VÀ GIÁO DỤC
TÍNH THỦ LĨNH CHO TRẺ MG 5 - 6 TUỔI ...............................................................5
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ........................................................................................5
1.1.1. Sơ lược về lịch sử nghiên cứu vấn đề trên thế giới ...............................................5
1.1.2. Sơ lược về lịch sử nghiên cứu ở Việt Nam ...........................................................6
1.2. Những vấn đề lý luận về tính thủ lĩnh và giáo dục tính thủ lĩnh cho trẻ MG...........7
1.2.1. Khái niệm tính thủ lĩnh ..........................................................................................7

1.2.2. Tính thủ lĩnh của trẻ MG .......................................................................................8
1.2.2.1. Đặc điểm sự hình thành tính thủ lĩnh của trẻ MG ..............................................8
1.2.2.2. Những biểu hiện tính thủ lĩnh của trẻ MG .........................................................9
1.2.2.3. Nội dung giáo dục tính thủ lĩnh của trẻ MG 5 - 6 tuổi trong chương trình giáo
dục mầm non .................................................................................................................12
1.2.2.4. Các biện pháp giáo dục tính thủ lĩnh của trẻ MG 5 - 6 tuổi .............................13
1.2.2.5. Các yếu tố ảnh hưởng tính thủ lĩnh ở trẻ MG ..................................................14
1.3. Đặc điểm tâm lý của trẻ MG 5 - 6 tuổi ...................................................................17
1.3.1. Đặc điểm nhận thức của trẻ MG 5 - 6 tuổi ..........................................................17


1.3.2. Đặc điểm nhân cách.............................................................................................19
Tiểu kết chương 1 ..........................................................................................................22
2.1. Vài nét về địa bàn và khách thể nghiên cứu ...........................................................23
2.1.1. Vài nét về địa bàn nghiên cứu .............................................................................23
2.1.2. Khách thể nghiên cứu ..........................................................................................24
2.2. Tổ chức và phương pháp nghiên cứu .....................................................................25
2.2.1. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi ...................................................................25
2.2.2. Phương pháp phỏng vấn ......................................................................................26
2.2.3. Phương pháp quan sát ..........................................................................................27
2.3. Kết quả khảo sát thực trạng tính thủ lĩnh của trẻ MG 5 - 6 tuổi.............................27
2.3.1. Nhận thức của giáo viên về sự cần thiết và ý nghĩa của việc giáo dục tính thủ
lĩnh cho trẻ MG 5 - 6 tuổi ..............................................................................................27
2.3.1.1. Nhận thức của giáo viên về sự cần thiết của việc giáo dục tính thủ lĩnh cho trẻ
MG 5 - 6 tuổi .................................................................................................................27
2.3.1.2. Nhận thức của giáo viên về ý nghĩa của việc giáo dục tính thủ lĩnh cho trẻ MG
5 - 6 tuổi .........................................................................................................................28
2.3.2. Biểu hiện tính thủ lĩnh của trẻ MG 5 - 6 tuổi ......................................................30
2.3.3. Nội dung giáo dục tính thủ lĩnh cho trẻ MG 5-6 tuổi ..........................................32
.......................................................................................................................................32

2.3.4. Các hình thức GVMN sử dụng để giáo dục tính thủ lĩnh cho trẻ MG 5 - 6 tuổi.33
2.3.4.1. Giáo dục tính thủ lĩnh cho trẻ MG 5 - 6 tuổi thông qua học động học ............33
2.3.4.2. Giáo dục tính thủ lĩnh cho trẻ MG 5 - 6 tuổi thông qua hoạt động vui chơi ....34
2.3.5. Các biện pháp GVMN sử dụng để giáo dục tính thủ lĩnh cho trẻ MG 5 - 6 tuổi 36
2.3.6. Các yếu tố ảnh hưởng đến tính thủ lĩnh của trẻ MG 5 - 6 tuổi ............................38
2.3.6.1. Các yếu tố chủ quan .........................................................................................38
2.3.6.2. Các yếu tố khách quan ......................................................................................40
2.3.7. Những thuận lợi của GV trong việc giáo dục tính thủ lĩnh cho trẻ MG 5 - 6 tuổi .....42
2.3.8. Những khó khăn của GV trong việc giáo dục tính thủ lĩnh cho trẻ MG 5 - 6 tuổi .....42
2.3.9. Thực trạng tính thủ lĩnh thông qua sự đánh giá của phụ huynh ..........................44
2.3.9.1. Tầm quan trọng của giáo dục tính thủ lĩnh cho trẻ MG 5 - 6 tuổi thông qua
đánh giá của phụ huynh .................................................................................................44
2.3.9.2. Biểu hiện tính thủ lĩnh của trẻ MG 5 - 6 tuổi thông qua đánh giá của phụ
huynh .............................................................................................................................45
2.3.9.3. Các biện pháp phụ huynh sử dụng giáo dục tính thủ lĩnh cho trẻ MG 5 - 6 tuổi.
.......................................................................................................................................45
Tiểu kết chương 2 ..........................................................................................................47


CHƯƠNG 3: MỘT SỐ BIỆN PHÁP NHẰM GIÁO DỤC TÍNH THỦ LĨNH CHO
TRẺ MG 5 - 6 TUỔI Ở TRƯỜNG MẦM NON ĐỒNG SƠN - ĐỒNG HỚI - QUẢNG
BÌNH .............................................................................................................................48
3.1. Giao nhiệm vụ cho trẻ ............................................................................................48
3.2. Tạo tình huống có vấn đề cho trẻ tham gia giải quyết. ..........................................49
3.3. Làm giàu vốn sống, vốn kinh nghiệm cho trẻ ........................................................50
3.4. Nâng cao nhận thức, năng lực và tăng cường vai trò hướng dẫn của giáo viên khi
giáo dục tính thủ lĩnh cho trẻ MG 5 - 6 tuổi. .................................................................53
3.5. Nâng cao vai trò, trách nhiệm của cha mẹ về việc giáo dục tính thủ lĩnh cho trẻ
MG 5 - 6 tuổi .................................................................................................................54
3.6. Tăng cường sự phối hợp giữa nhà trường và gia đình để rèn luyện tính thủ lĩnh

cho trẻ MG 5 -6 tuổi ......................................................................................................56
Tiểu kết chương 3 ..........................................................................................................58
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .......................................................................................58
1. Kết luận......................................................................................................................59
2. Kiến nghị ...................................................................................................................59
2.1. Đối với trường mầm non ........................................................................................59
2.2. Đối với cô giáo .......................................................................................................60
2.3. Đối với gia đình .....................................................................................................61
TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................................................62
PHỤ LỤC


BẢNG CHÚ THÍCH CÁC CỤM TỪ VIẾT TẮT

STT

Cụm từ viết tắt

Giải thích nghĩa

1

GV

Giáo viên

2

GVMN

Giáo viên mầm non

3

MG

Mẫu giáo

4

MGL

Mẫu giáo lớn

5

MGN

Mẫu giáo nhỡ

6

MGB

Mẫu giáo bé


DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1. Nhận thức của giáo viên về sự cần thiết của việc giáo dục tính thủ lĩnh của
trẻ MG 5 - 6 tuổi ............................................................................................................28

Bảng 2.2. Nhận thức của giáo viên về ý nghĩa của giáo dục tính thủ lĩnh đối với trẻ
MG 5 - 6 tuổi .................................................................................................................28
Bảng 2.3. Biểu hiện tính thủ lĩnh của trẻ MG 5 - 6 tuổi ................................................30
Bảng 2.4. Giáo dục tính thủ lĩnh cho trẻ MG 5 - 6 tuổi thông qua hoạt động học ........33
Bảng 2.5. Giáo dục tính thủ lĩnh cho trẻ MG 5 - 6 tuổi thông qua hoạt động vui chơi
.......................................................................................................................................35
Bảng 2.6. Các yếu tố chủ quan ảnh hưởng đến tính thủ lĩnh của trẻ 5 - 6 tuổi .............38
Bảng 2.7. Các yếu tố khách quan ảnh hưởng đến tính thủ lĩnh của trẻ MG 5 - 6 tuổi ..40
Bảng 2.8. Những thuận lợi trong việc giáo dục tính thủ lĩnh cho trẻ MG 5 - 6 tuổi ..42
Bảng 2.9. Những khó khăn trong việc giáo dục tính thủ lĩnh cho trẻ MG 5 - 6 tuổi ...42
Bảng 2.10. Đánh giá của phụ huynh về biểu hiện tính thủ lĩnh của trẻ MG 5 - 6 tuổi .45


DANH MỤC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 2.1. Nội dung giáo dục tính thủ lĩnh cho trẻ MG 5 - 6 tuổi .............................32
Biểu đồ 2.2. Các biện pháp GVMN sử dụng giáo dục tính ...........................................36
thủ lĩnh cho trẻ MG 5 - 6 tuổi ........................................................................................36
Biểu đồ 2.3. Tầm quan trọng của giáo dục tính thủ lĩnh cho trẻ MG thông qua đánh
giá của phụ huynh ..........................................................................................................44
Biểu đồ 2.4. Lựa chọn của phụ huynh về biện pháp giáo dục tính thủ lĩnh cho trẻ MG
5-6 tuổi ...........................................................................................................................45


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong lịch sử xã hội loài người nói chung và lịch sử xã hội Việt Nam nói riêng
thì người chỉ huy, lãnh đạo luôn đóng vai trò nổi trội và quan trọng trong từng giai
đoạn phát triển của con người. Đặc biệt trong xã hội ngày nay, khi nền khoa học kĩ
thuật - công nghệ tiên tiến hiện đại, phát triển như vũ bão thì người chỉ huy, lãnh đạo
lại càng chiếm một vị trí quan trọng hơn. Từ đó mà con người luôn tìm tòi, khám phá

để trang bị cho mình những kĩ năng lãnh đạo tốt nhất, hòa nhập với thời đại và giúp họ
làm chủ được cuộc sống có trách nhiệm với công việc của mình, tạo nên sự thành
công.
Người ta thường nói: “Cái móng có chắc thì ngôi nhà mới vững”. Chính vì vậy,
muốn trở thành một con người có kĩ năng lãnh đạo tốt trong tương lai thì ngay từ lứa
tuổi mầm non trẻ cần được rèn luyện và phát huy tố chất lãnh đạo. Tính thủ lĩnh là
biểu hiện cơ bản của tố chất lãnh đạo.
Người có tính thủ lĩnh là người có uy tín và năng lực, có khả năng chỉ huy, luôn
biết lập kế hoạch và khởi xướng trong các hoạt động, biết giúp đỡ và dẫn dắt người
khác. Với lứa tuổi mầm non, khi một đứa trẻ tự tin, mạnh dạn, biết dẫn dắt các bạn
tham gia vào các hoạt động vui chơi, học tập, lao động và được các bạn yêu mến, tin
tưởng thì đứa trẻ đó sẽ được các bạn và cô giáo bầu làm thủ lĩnh. Sau khi được bầu
làm thủ lĩnh, ban đầu trẻ làm tốt vai trò của mình một cách tích cực, tự giác. Nhưng
khi được cô giáo, bạn bè yêu mến, vị nể thì lâu dần trẻ sẽ hình thành ở mình tính kiêu
căng, tự mãn, hống hách, hay bắt nạt những bạn trong lớp làm theo ý mình. Và đó
cũng là những hạn chế trong quá trình trẻ làm thủ lĩnh, chính vì vậy mà người giáo
viên cần phải quan sát, theo dõi thường xuyên để phát hiện kịp thời, uốn nắn và rèn
luyện cho trẻ. Người giáo viên cần chú ý không nên áp đặt, làm hộ trẻ vì điều đó sẽ
cản trở khả năng của trẻ trong quá trình làm thủ lĩnh.
Hiện nay ở Việt Nam, khi đất nước đang trong xu thế hội nhập, phát triển nền
công nghiệp hóa - hiện đại hóa. Thì đòi hỏi phải có những con người có trình độ, tri
thức, tính quyết đoán, dám nghĩ dám làm, biết hợp tác, biết khởi xướng trong mọi hoạt
động, biết lập kế hoạch, mục tiêu cho bản thân và có khả năng kiểm soát được cuộc
sống. Chính vì vậy việc rèn luyện tính thủ lĩnh cho trẻ mầm non là một nhu cầu cấp
thiết mang tính thời đại.
1


Trẻ mầm non là những chủ nhân tương lai của đất nước, của xã hội. Nếu trẻ được
rèn luyện và trang bị tốt những phẩm chất cần thiết thì trẻ sẽ chủ động, sáng tạo, tự tin,

sớm hòa nhập với các mối quan hệ xã hội, biết hợp tác và giúp đỡ người khác, điều đó
làm cho đất nước ngày càng phát triển, giàu đẹp hơn. Trên thực tế, việc phát huy vai
trò thủ lĩnh ở một số trường mầm non hiện nay còn nhiều hạn chế, chưa được quan
tâm đúng mức nên trẻ không thể phát huy hết khả năng tiềm ẩn của bản thân. Từ đó trẻ
trở nên nhút nhát, thụ động, không biết hợp tác với bạn bè, không biết lập ra các kế
hoạch và khởi xướng các hoạt động. Mặt khác chưa có nhiều công trình nghiên cứu về
vấn đề tính thủ lĩnh và giáo dục tính thủ lĩnh cho trẻ. Chính vì những lí do trên chúng
tôi chọn nghiên cứu đề tài: “Biện pháp giáo dục tính thủ lĩnh cho trẻ MG 5 - 6 tuổi ở
trường mầm non Đồng Sơn - Đồng Hới - Quảng Bình”.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu thực trạng giáo dục tính thủ lĩnh của trẻ MG 5 - 6 tuổi ở
trường mầm non Đồng Sơn - Đồng Hới - Quảng Bình, từ đó đề xuất biện pháp nâng
cao hiệu quả giáo dục tính thủ lĩnh cho trẻ MG 5 - 6 tuổi.
3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Biện pháp giáo dục tính thủ lĩnh cho trẻ MG 5 - 6 tuổi ở trường mầm non Đồng
Sơn - Đồng Hới - Quảng Bình.
3.2. Khách thể nghiên cứu
Quá trình giáo dục tính thủ lĩnh cho trẻ MG 5 - 6 tuổi.
4. Giả thuyết khoa học
Nếu có biện pháp tác động sư phạm phù hợp như: tạo các tình huống có vấn đề
để trẻ có cơ hội giải quyết vấn đề; làm giàu vốn sống, vốn kinh nghiệm cho trẻ; giao
nhiệm vụ cho trẻ; nâng cao nhận thức, năng lực của giáo viên; năng cao vai trò, trách
nhiệm của phụ huynh; phối hợp với phụ huynh rèn tính thủ lĩnh thì sẽ giúp trẻ phát
triển tính thủ lĩnh tốt hơn.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Tìm hiểu vấn đề lý luận về tính thủ lĩnh và giáo dục tính thủ lĩnh cho trẻ lứa
tuổi MG 5 - 6 tuổi.
- Phân tích làm rõ thực trạng giáo dục tính thủ lĩnh của trẻ MG 5 - 6 tuổi ở trường
mầm non Đồng Sơn - Đồng Hới - Quảng Bình.

2


- Đề xuất một số biện pháp giáo dục tính thủ lĩnh cho trẻ MG 5 - 6 tuổi trong mọi
hoạt động tại trường của trẻ.
6. Giới hạn và thời gian nghiên cứu
6.1. Giới hạn nghiên cứu
Đề tài tiến hành nghiên cứu mức độ biểu hiện tính thủ lĩnh của trẻ MG 5 - 6 tuổi
và đề xuất biện pháp giáo dục tính thủ lĩnh cho trẻ MG 5 - 6 tuổi ở trường mầm non
Đồng Sơn - Đồng Hới - Quảng Bình trong mọi hoạt động tại trường của trẻ.
6.2. Thời gian nghiên cứu
Đề tài được tiến hành nghiên cứu từ tháng 12/2016 - 5/2017
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận.
7.1.1. Phương pháp phân tích và tổng hợp.
Phân tích và tổng hợp là hai phương pháp có quan hệ mật thiết với nhau tạo
thành sự thống nhất không thể tách rời: Phân tích được tiến hành theo phương hướng
tổng hợp, còn tổng hợp được thực hiện dựa trên kết quả của phân tích. Trong nghiên
cứu lý thuyết, người nghiên cứu vừa phải phân tích tài liệu, vừa phải tổng hợp tài liệu.
7.1.2 Phương pháp phân loại và hệ thống.
Phân loại và hệ thống hóa là hai phương pháp đi liền với nhau. Trong phân loại
đã có yếu tố hệ thống hóa. Hệ thống hóa phải dựa trên cơ sở phân loại và hệ thống hóa
làm cho phân loại được hợp lý và chính xác hơn.
7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
7.2.1. Phương pháp quan sát.
- Thu thập các thông tin về những biểu hiện tính thủ lĩnh của trẻ thể hiện qua
hành vi các hoạt động trong hằng ngày của trẻ.
- Tập trung quan sát trẻ trong các hoạt động ở trường.
7.2.2. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi.
- Sử dụng bảng hỏi nhằm thu thập các thông tin từ phụ huynh và ý kiến của giáo

viên mầm non về giáo dục tính thủ lĩnh cho trẻ MG 5 - 6 tuổi ở trường mầm non Đồng
Sơn - Đồng Hới - Quảng Bình.
7.3.3. Phương pháp phỏng vấn, trò chuyện.
- Đối tượng: Giáo viên và trẻ

3


- Cách thực hiện: Phỏng vấn trò chuyện cùng trẻ, giáo viên về các vấn đề liên
quan đến tính thủ lĩnh, biện pháp giáo dục tính thủ lĩnh.
7.3. Phương pháp thống kê toán học.
- Sử dụng một số công thức toán học để phân tích, xử lý số liệu thu thập được các
kết quả nghiên cứu.
8. Đóng góp mới của đề tài
- Đề tài nhằm góp phần làm sáng tỏ các vấn đề lý luận và thực tiễn về biện pháp
giáo dục tính thủ lĩnh của trẻ MG 5 - 6 tuổi.
- Làm rõ thực trạng tính thủ lĩnh của trẻ MG 5 - 6 tuổi ở trường mầm non Đồng
Sơn - Đồng Hới - Quảng Bình.
- Đề xuất một số biện pháp nhằm giáo dục tính thủ lĩnh của trẻ MG 5 - 6 tuổi ở
trường mầm non Đồng Sơn - Đồng Hới - Quảng Bình.
9. Cấu trúc của khóa luận
Khóa luận gồm các phần:
Phần mở đầu
Phần nội dung
Chương 1: Một số vấn đề lý luận về tính thủ lĩnh và giáo dục tính thủ lĩnh cho
trẻ lứa tuổi MG 5 - 6 tuổi.
Chương 2: Thực trạng giáo dục tính thủ lĩnh của trẻ MG 5 - 6 tuổi ở trường mầm
non Đồng Sơn - Đồng Hới - Quảng Bình.
Chương 3: Một số biện pháp nhằm giáo dục tính thủ lĩnh cho trẻ MG 5 - 6 tuổi ở
trường mầm non Đồng Sơn - Đồng Hới - Quảng Bình.

Kết luận và kiến nghị
Tài liệu tham khảo
Phụ lục

4


CHƯƠNG 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÍ LUẬN VỀ TÍNH THỦ LĨNH VÀ
GIÁO DỤC TÍNH THỦ LĨNH CHO TRẺ MG 5 - 6 TUỔI
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
Những nhà lãnh đạo giỏi phải luôn kiên định mục tiêu, dẫn dắt tổ chức đến mục
tiêu đã đề ra và là những người tiên phong đi đầu trong mọi hoạt động. Họ là những
người rất cần thiết và đóng một vai trò quan trọng trong sự hình thành và phát triển
cho xã hội. Chính vì vậy, lãnh đạo trở thành một vấn đề được quan tâm trong mọi thời
đại, vấn đề này được nhiều nhà tâm lý trong và ngoài nước tiếp cận, tìm hiểu và
nghiên cứu, cụ thể:
1.1.1. Sơ lược về lịch sử nghiên cứu vấn đề trên thế giới
Trong năm 2008, Walumbwa, Avolio và những người khác đưa ra các câu hỏi
lãnh đạo đích thực. Trong công bố đó, họ định nghĩa lãnh đạo: Lãnh đạo đích thực là
một mô hình thúc đẩy cả năng lực tâm lý tích cực, thúc đẩy tự nhận thức, quan điểm
đạo đức bên trong, xử lý cân bằng thông tin, minh bạch và quan hệ trên một phần của
các nhà lãnh đạo làm việc với những người theo, bồi dưỡng tự phát triển.
House (1976) công bố lý thuyết về lãnh đạo có sức lôi cuốn. Trong đó ông mô tả
các đặc điểm lãnh đạo như là: “Chi phối, có một mong muốn mạnh để tác động đến
những người khác, là tự tin, và có một ý thức mạnh mẽ của giá trị đạo đức của chính
mình”.
Hrsey và Blandchard (1982) cho rằng hành vi lãnh đạo phải được thay đổi theo
sự trưởng thành của cấp dưới. Sự trưởng thành này có hai chiều đó là trưởng thành về
nghề nghiệp và trưởng thành về tâm lý. Hành vi lãnh đạo nhấn mạnh người đứng đầu
cần đầu tư thời gian trong việc phát triển tốt các mối quan hệ giữa cá nhân với các

nhóm. Lý thuyết này đã được sử dụng rộng rãi trong các chương trình đào tạo quản lý
và trong nhà trường.
Tiến sĩ Meenakshi đã xác định lãnh đạo là quá trình trong đó một cá nhân ảnh
hưởng đến nhóm các cá nhân để đạt được mục tiêu chung. Đạt mục tiêu bằng cách hợp
tác lãnh nhau và gắn kết hành vi. Một nhà lãnh đạo truyền vào một cảm giác tích cực
và chỉ đạo những người khác để đạt được mục tiêu quy định.
John Gardner đã khả định: “Mỗi một người lãnh đạo tuyệt vời là một người đang
thực hiện công việc giảng dạy và mỗi một giáo viên tuyệt vời là người đang dẫn đầu”.
5


Giáo viên tốt là nhà lãnh đạo tuyệt vời. Những nhà lãnh đạo trong trường học cần trao
quyền cho giáo viên và thúc đẩy giáo viên tham gia tích cực trong quá trình cải cách
giáo dục cũng như khuyến khích các học sinh một loạt các khả năng tiềm ẩn của bản
thân.
Thế nên, muốn trở thành một nhà lãnh đạo giỏi thì ngay lứa tuổi mầm non trẻ cần
được rèn luyện và phát huy tính lãnh đạo. Tính thủ lĩnh là biểu hiện cơ bản của tố chất
lãnh đạo.
Nói về tính thủ lĩnh thì Annie Evett đã cho rằng: Khi giáo dục tính thủ lĩnh cho
trẻ người lớn nên đặt ra giả thuyết tình huống để trẻ suy nghĩ và giải quyết. Thủ lĩnh là
sự kết hợp của nhiều đặc điểm cho phép trẻ em kiểm soát cuộc sống của chúng. Mặc
dù có những thủ lĩnh bẩm sinh và mỗi nhóm có hiệu quả đòi hỏi cả những thủ lĩnh và
những người theo thủ lĩnh với sự hỗ trợ và khuyến khích từ khi còn nhỏ, tất cả trẻ em
có kĩ năng thủ lĩnh tiềm năng có thể phát triển và nâng cao.
Robin Nelson đã cho rằng: Thủ lĩnh là người biết chịu trách nhiệm về việc làm
của mình, là người công bằng, tôn trọng người khác, biết quan tâm chăm sóc người
khác, dẫn đầu trong lớp và ở nhà, biết đề ra những biện pháp làm thế nào để trở thành
thủ lĩnh ở trường và ở nhà.
Như vậy, các tác giả đã đi sâu nghiên cứu tính thủ lĩnh và cho rằng sự thành công
trong việc hình thành và phát triển phẩm chất này phụ thuộc rất nhiều vào sự giúp đỡ

của người lớn và giáo dục. Họ cũng khẳng định rằng muốn giáo dục tính thủ lĩnh cho
trẻ, người lớn phải tạo ra cơ hội cho trẻ, xây dựng cho trẻ sự tự tin, khả năng độc lập
và kĩ năng giải quyết vấn đề.
1.1.2. Sơ lược về lịch sử nghiên cứu ở Việt Nam
Ở Việt Nam, đã có nhiều công trình nghiên cứu về giáo dục tính thủ lĩnh của trẻ
mẫu giáo. Có thể kể đến các tác giả như:
Trần Thị Kim Xuyến - Nguyễn Thị Hồng Loan đã cho rằng thủ lĩnh là người có
khả năng thấu hiểu những tâm tư nguyện vọng của những thành viên và có khả năng
thuyết phục. Thủ lĩnh tồn tại dưới hai hình thức: thủ lĩnh công việc và thủ lĩnh tinh
thần. Thủ lĩnh công việc là người điều hành nhóm, tổ chức, hướng dẫn các thành viên
của nhóm hoàn thành nhiệm vụ của mình. Đó là người có kinh nghiệm, không nhất
thiết là người giỏi nhất. Còn thủ lĩnh tinh thần là người có khả năng tạo ra được bầu
không khí vui vẻ, thỏa mái làm giảm đi bầu không khí căng thẳng, áp lực trong tập thể.
6


Tuy nhiên, trong thực tế có một nhóm có thể tồn tại song song hai thủ lĩnh khác nhau,
nhưng cũng có thể chỉ có thể một người đứng đầu đảm đương hai việc trên.
Trần Quốc Thành - Nguyễn Quốc Sơn đã đề cập đến vai trò tích cực và tiêu cực
của một thủ lĩnh. Vai trò tích cực nếu muốn giúp tập thể. Tác giả đã cho rằng có nhiều
loại thủ lĩnh: thủ lĩnh độc đoán, thủ lĩnh dân chủ, thủ lĩnh pha trộn, thủ lĩnh vạn năng,
thủ lĩnh tình huống, thủ lĩnh đề xuất...
Tác giả Vũ Dũng đã nhắc đến vai trò của người lãnh đạo trong đám đông, là
người duy nhất không bị tâm lí số đông chi phối mà ngược lại có khả năng gây ảnh
hưởng lớn đến số đông quần chúng là nhân vật thủ lĩnh. Thủ lĩnh đích thực là người
đại diện cho sức mạnh, nhu cầu, trí tuệ và ý chí của quần chúng, thường có những đặc
điểm sau: năng nổ, ưa hoạt động; tin tưởng tuyệt đối vào lí lí tưởng của mình; ý chí
kiên cường; có những hành động phi thường, bất chấp khó khăn...
Trong tuổi mầm non, Nguyến Thị Ánh Tuyết cho rằng vào cuối tuổi mẫu giáo đã
xuất hiện vai trò thủ lĩnh. Đó là đứa trẻ được các bạn tồn sùng và vị nể vì nó thường có

nhiều sáng kiến và có khả năng tổ chức trò chơi. Nó chỉ việc phân các vai và hướng
dẫn hành động cho những đứa trẻ khác.
Như vậy, ở Việt Nam việc nghiên cứu được nhiều tác giả quan tâm. Tuy nhiên, đi
sâu vào nghiên cứu tính thủ lĩnh của trẻ em trước tuổi đến trường chỉ có Nguyễn Thị
Ánh Tuyết đề cập đến thủ lĩnh trong hoạt động vui chơi mà chưa đi sâu vào nghiên
cứu tính thủ lĩnh vào các hoạt động trong ngày của trẻ MG 5 - 6 tuổi.
1.2. Những vấn đề lý luận về tính thủ lĩnh và giáo dục tính thủ lĩnh cho trẻ MG
1.2.1. Khái niệm tính thủ lĩnh
Tác giả Vũ Dũng đã cho rằng: Thủ lĩnh được hình thành do sự suy tôn và tính
nhiệm của các thành viên trong nhóm. Thủ lĩnh là người có năng lực và uy tín trong
nhóm, nhiều khi cũng là người có kinh nghiệm và tuổi tác nhiều hơn các thành viên
khác.
Còn theo tác giả Trần Quốc Thanh - Nguyễn Đức Sơn đã định nghĩa thủ lĩnh như
sau: Thủ lĩnh là người cầm đầu một nhóm không chính thức. Thủ lĩnh xuất hiện do yêu
cầu của nội bộ nhóm tự phát - mọi người tự nguyện thừa nhận người cầm đầu chứ
không phải do bên ngoài áp đặt vào.
Mặt khác theo tác giả Trần Thị Kim Xuyến - Nguyễn Thị Hồng Xoan đã cho
rằng: Thủ lĩnh là một thành viên của nhóm, là người có uy tín nhiều nhất đối với
7


nhóm. Thủ lĩnh không nhất thiết là người có tài năng nhất trong nhóm. Đơn giản là,
bằng một cơ chế nào đó anh ta có những ảnh hưởng nhiều nhất trong nhóm và những
hành vi của anh ta có ảnh hưởng đến các thành viên trong nhóm.
Từ những nhận định trên, có thể nói: Thủ lĩnh là người đứng đầu các nhóm nhỏ,
là người có năng lực và uy tín, biết dẫn dắt và biết giúp đỡ những người khác, có khả
năng chỉ huy, được mọi người tín nhiệm và suy tôn .
1.2.2. Tính thủ lĩnh của trẻ MG
1.2.2.1. Đặc điểm sự hình thành tính thủ lĩnh của trẻ MG
Hoạt động chủ đạo của trẻ MG 5 - 6 tuổi là vui chơi ngoài ra còn có hoạt động:

học tập, lao động. Khi trẻ tham gia vui chơi, tính chủ động và độc lập được thể hiện rõ
nét ở việc chọn chủ đề chơi, vai chơi, tìm kiếm đồ chơi, chọn bạn chơi, phân vai chơi
và thiết lập mối quan hệ với bạn cùng chơi. Thông qua vui chơi, một “xã hội trẻ em”
được hình thành để mô phỏng một xã hội người lớn.
“Xã hội trẻ em” này còn khác rất xa với xã hội người lớn. Hợp rồi tan, tan rồi
hợp, thực và chơi, chơi và thực: đó là tính độc đáo của xã hội ấy. Nhưng chính những
mối quan hệ xã hội đầu tiên trong nhóm bạn bè này lại có một ý nghĩa rất lớn lao đối
với của cả đời người sau này. Ở đây trẻ em vừa là sản phẩm, vừa là người tạo ra mối
quan hệ đó. Có thể nói mỗi đứa trẻ đều được tạo ra bởi những đứa trẻ khác. Điều này
có ý nghĩa quan trọng đối với sự hình thành nhân cách.
Trong “xã hội trẻ em” mỗi đứa trẻ đều có một vị trí nhất định. Vị trí đó được thể
hiện trong nhóm bạn bè đối với nó như thế nào. Thông thường trong nhóm trẻ cùng
tuổi đó có một số trẻ nổi bật hẳn lên được các bạn thích chơi cùng và yêu mến, muốn
ngồi cạnh và muốn bắt chước theo, chúng thực hiện một cách tự nguyện những yêu
cầu của đứa trẻ đó, thậm chí có khi nhường cả đồ chơi của mình cho chúng. Mặt khác,
lại có những trẻ hoàn toàn không được các bạn cùng tuổi ưa thích, đến mức không
muốn nhận chúng vào nhóm chơi, không chia sẽ đồ chơi cho chúng. Vị trí trong nhóm
bạn cùng tuổi ảnh hưởng một cách sâu sắc đến sự phát triển nhân cách của từng đứa
trẻ. Những đứa trẻ được bạn bè quan tâm, thích chơi, vị nể thì nhiều khi trở nên quá tự
tin, kêu căng, tự đại.
Chính vì thế mà vào cuối tuổi mẫu giáo đã bắt đầu xuất hiện vai trò “thủ lĩnh”.
Đứa trẻ thủ lĩnh đó thường nhận vai chính trong các trò chơi vì vai chính có quyền lợi
nhất. Ví dụ như trong trò chơi: “Bác sĩ” thì nó dành quyền đóng vai bác sĩ chữa bệnh;
8


trò chơi “Bán hàng” thì nó đóng vai người bán hàng... cũng có lúc chúng đóng vai phụ
nhưng lại có tác dụng điều khiển các vai khác ngay cả vai chính trong trò chơi.
Trong khi tham gia trò chơi đó nếu thủ lĩnh là một trẻ biết yêu mến, tôn trọng bạn
bè, có nhiều sáng kiến, thì nhóm chơi bao giờ cũng hòa thuận và chúng học hỏi lẫn

nhau nhiều điều hay lẽ phải. Trái lại, nếu mà thủ lĩnh là một trẻ mang nhiều thói hư tật
xấu, thích bắt nạt bạn bè, thích ra lệnh cho người khác, tham lam, ích kĩ, có khi còn
dùng đến cả sức mạnh thể lực sẽ phát sinh xích mích, thậm chỉ có khi còn xảy ra ẩu đã.
Tệ hại hơn là trẻ em trong nhóm lại bắt chước những thói hư tật xấu của thủ lĩnh,
chúng sẽ trở thành những em bé hư.
1.2.2.2. Những biểu hiện tính thủ lĩnh của trẻ MG
* Sự tự tin
Tự tin là cách nhận biết được giá trị và sự quan trọng của bản thân. Một đứa trẻ
có sự tự tin là một đứa trẻ luôn có ý chí, không hoang mang, dao động, không lùi bước
trước những khó khăn, biết vượt qua những thử thách, mạnh dạn tham gia các hoạt
động. Đối với trẻ MG 5 - 6 tuổi sự tự tin đó được thể hiện trong nhiều hoạt động: vui
chơi, học tập, lao động... trong hoạt động đó trẻ chủ động bàn bạc trao đổi, thảo luận
với các bạn trong nhóm chơi trước khi thực hiện ý tưởng. Và sự tự tin của trẻ được
phát triển dựa trên:
Sự trau dồi kỹ năng và trách nhiệm trong cuộc sống.
Trẻ được trải qua tình yêu thương và sự chấp nhận.
Khuyến khích khi trẻ có sự cố gắng.
Trẻ cảm nhận được giá trị của bản thân mình.
Trẻ học cách giá trị bản thân mình như sự bền bỉ, lòng quan tâm, sự ham hiểu
biết...
Có lòng tự tin không có nghĩa là trẻ trở nên kiêu ngạo, ích kỷ hoặc nghĩa là trẻ tốt
hơn những người xung quanh mình.
Như vậy, sự tự tin đó sẽ giúp trẻ mạnh dạn đứng trước đám đông, tham gia hoạt
động, thích thể hiện vai trò chỉ huy trong nhóm chơi, tập thể, trẻ thể hiện được tính
nhanh nhẹn, linh hoạt khi thực hiện một nhiệm vụ của người lớn giao cho và không
chùn bước trước mọi khó khăn thử thách.

9

* Tính sáng tạo
Tính sáng tạo chính là hoạt động tạo ra sự phát triển của bất kỳ đối tượng nào và
sự phát triển là thuộc tính của vật chất (hiểu theo nghĩa triết học). Còn cụm từ "bất kỳ
cái gì" cho thấy kết quả (thành phẩm) sáng tạo cũng như chính hoạt động sáng tạo có
thể có ở bất kỳ lĩnh vực nào của thế giới vật chất và thế giới tinh thần, miễn là "cái gì
đó" có đồng thời tính mới và tính ích lợi. Nếu "cái gì đó" chỉ có hoặc tính mới, hoặc
tính ích lợi thì không được coi là sáng tạo.
Một đứa trẻ có tính thủ lĩnh là một đứa trẻ sáng tạo.
Chúng ta có thể tìm thêm nhiều, rất nhiều ví dụ nữa về sáng tạo để thấy rằng sáng
tạo rất gần, ở ngay xung quanh trẻ: hoạt động ca hát, múa, tạo hình, kể chuyện, đọc
thơ... Trẻ thường sáng tạo ra nhiều cái mới lạ, những sáng tạo đó rất đa dạng và phong
phú. Thông qua hoạt động tạo hình trẻ có cơ hội tìm hiểu, nghiên cứu các đối tượng
miêu tả để có được hiểu biết, hình dung về đối tượng đó, từ đó trẻ xây dựng các đối
tượng. Hoạt động tạo hình là phương tiện để phát triển tư duy, trí nhớ, tưởng
tượng…điều đó giúp tăng thêm vốn hiểu biết của trẻ cũng là con đường để giáo dục
tình cảm - xã hội cho trẻ mầm non, trẻ được tiếp thu cái tốt, cái đẹp. Hay ở hoạt động
âm nhạc đối với trẻ mẫu có thể qua các giai điệu, lời bài hát, nhịp điệu có thể nuôi
dưỡng tâm hồn phát triển một cách lành mạnh, tươi sáng.
Trong hoạt động vui chơi, tính sáng tạo đó được thể hiện ở vai chơi, nội dung
chơi, luật chơi... Người thủ lĩnh đó sẽ luôn là người có ý tưởng mới lạ, độc đáo, luôn
có những sáng kiến hay trong khi chơi, là người có khả năng điều khiển các bạn trong
khi chơi.
* Sự dũng cảm:
Dũng cảm là cho dù chúng ta phải đối mặt với vô vàn khó khăn, gian truân vất vả
đến nhường nào, chúng ta vẫn dám đối mặt với nó, không chùn bước và có tinh thần
vô tư lạc quan để vượt qua mọi phong ba bão táp của cuộc sống, dám đối diện với
chính bản thân mình, làm những việc mà những người khác không bao giờ dám làm,
coi đó chỉ là những thử thách của bản thân. Cho nên dũng cảm là một đức tính cực kì
quan trọng.
Đối với trẻ MG 5 - 6 tuổi thì sự dũng cảm của một người thủ lĩnh được thể hiện ở

các khía cạnh, cụ thể như là luôn chủ động đưa ra các ý kiến, chủ động trao đổi bàn
luận với bạn khi thực hiện ý tưởng.
10


Khi trẻ có lòng dũng cảm trẻ thể hiện được trách nhiệm của bản thân mình trong
việc chỉ huy tập thể, linh hoạt khi thực hiện các nhiệm vụ mà người khác giao.
* Có tầm nhìn rộng:
Không phải ai cũng hiểu sâu sắc điều này và không phải ai cũng dám thực hiện
điều này.
Người thủ lĩnh có tầm nhìn là yếu tố then chốt quyết định sự thành bại của cả tập
thể. Tầm nhìn này được thể hiện rõ trong cách thiết lập các giá trị và điều hành của
người thủ lĩnh.
Tầm nhìn của trẻ được tích lũy nhờ vào vốn sống, vốn hiểu biết mà trẻ được tiếp
xúc với thế giới xung quanh, trẻ lĩnh hội càng nhiều thì vốn kinh nghiệm của trẻ càng
phong phú.
Trong hoạt động vui chơi, tầm nhìn rộng của trẻ thể hiện lựa chọn nội dung chơi,
cách thức chơi, thỏa thuận luật chơi. Bạn nào thường có ý tưởng mới lạ, độc đáo, sáng
tạo làm tăng tính hấp dẫn, lôi cuốn bạn bè tham gia quá trình chơi thường luôn được
bạn bè yêu mến và chọn làm thủ lĩnh cho nhóm mình.
* Luôn biết dẫn dắt và giúp đỡ người khác:
Thường được xem là một trong những yếu tố cần thiết của một thủ lĩnh. Trẻ chủ
động giúp đỡ bạn bè và mọi người xung quanh, trong quá trình giúp đỡ trẻ đưa ra các ý
kiến gợi ý, hướng dẫn thực hiện để đạt được hiệu quả nhưng lại được bộc lộ ra một
cách tự nhiên mà không chịu sự tác động của giáo viên, thể hiện qua một số hành động
của trẻ như sau: giúp đỡ bạn thu dọn đồ chơi và nhắc nhở bạn để đúng thứ tự và đúng
nơi quy định; luôn là người giải thích và đưa ra hướng giải quyết trong khi xảy ra các
xung đột giữa các thành viên của nhóm mình; giúp đỡ những bạn trong việc tụ phục
vụ;....
Trẻ còn thể hiện vai trò của một người thủ lĩnh khi chơi hoặc khi học tập hoặc lao

động tự phục vụ: Khi hoạt động nhóm trong trò chơi học tập trẻ nêu lên ý tưởng và chủ
động phân công công việc cho từng bạn. Hay trong hoạt động vui chơi trẻ thường gợi
ý nội dung trò chơi, cách thức tổ chức trò chơi và giao nhiệm vụ cho các bạn. Tất cả
những công việc trên đều được thực hiện trong sự vui vẻ, hòa thuận, tích cực, thích
thú, tự giác dưới sự phân công của thủ lĩnh.

11


* Có khả năng giao tiếp tốt
Tính thủ lĩnh được thể hiện khi trẻ thể hiện khả năng giao tiếp như là biết lắng
nghe người đối diện, tiếp thu và biết chia sẻ cảm xúc với người khác, có ý thức về giá
trị bản thân, chủ động, mạnh dạn phát biểu ý kiến trước các hoạt động tập thể, trong
giờ học, trong giờ chơi, chỉ huy bạn trong hoạt động nhóm...
Diễn đạt ngôn ngữ mạch lạc, trôi chảy, biểu cảm, thuyết phục với bạn bè và mọi
người xung quanh. Biết đặt ra các câu hỏi, biết cách nói chuyện một cách logic, rõ
ràng và tạo được ấn tượng làm cho người khác dễ dàng đồng ý theo quyết định của
mình. Khả năng giao tiếp nhờ vào ngôn ngữ của trẻ có vai trò quan trọng trong việc
phát triển tư duy, hình thành và phát triển nhân cách của trẻ, là công cụ để trẻ hòa
mình vào cuộc sống xung quanh.
1.2.2.3. Nội dung giáo dục tính thủ lĩnh của trẻ MG 5 - 6 tuổi trong chương trình giáo
dục mầm non
Theo chương trình GDMN ban hành kèm theo thông tư số 17/2009/TT - BGDĐT
ngày 25 tháng 7 năm 2009 của Bộ trưởng Bộ giáo dục và đào tạo, đã đề cập đến mục
tiêu giáo dục trẻ mẫu giáo về “Phát triển tình cảm và kĩ năng xã hội”. Trẻ có một số
phẩm chất cá nhân: mạnh dạn, tự tin, tự lực.
Đặc biệt ở nội dung giáo dục phát triển tình cảm và kĩ năng xã hội đối với trẻ
MG 5 - 6 tuổi có đề cập:
- Trẻ thực hiện công việc được giao (trực nhật, xếp dọn đồ chơi)
- Chủ động và độc lập trong một số hoạt động

- Mạnh dạn, tự tin bày tỏ ý kiến
Hơn nữa kết quả của chương trình này cũng đã đưa ra nội dung: thể hiện sự tự
tin, tự lực của trẻ MG 5 - 6 tuổi là:
- Tự làm một số công việc hàng ngày (vệ sinh cá nhân, trực nhật, chơi...)
- Cố gắng hoàn thành công việc được giao
Theo bộ chuẩn phát triển 5 tuổi cũng đã đưa ra nội dung cụ thể ở chuẩn 8 và
chuẩn 29 gắn liền với những chỉ số cụ thể về tính thủ lĩnh của trẻ:
Chuẩn 8: Tự tin và tự trọng (4 chỉ số)
- Chấp nhận và cố gắng công việc được giao
- Hài lòng khi hoàn thành công việc

12


- Chủ động và độc lập trong một số hoạt động đơn giản hàng ngày (vệ sinh các
nhân, chuẩn bị giờ học, trực nhật lớp...)
Mạnh dạn bày tỏ ý kiến của bản thân
Chuẩn 29: Khả năng sáng tạo (2 chỉ số)
Thể hiện cái mới, độc đáo trong trò chơi (Ví dụ: Sử dụng que tre để làm ống
tiêm, dùng chuổi để làm phi ngựa...), âm nhạc (vận động theo lời bài hát, tự sáng tạo ra
các động tác...)
Kể thêm hoặc thay đổi diễn biến của câu chuyện đã biết (hành động, lời nói của
nhân vật, mở đầu, kết thúc...) một cách hợp lí.
Như vậy, trong chương trình GDMN hiện hành có đề cập đến một trong những
yếu tố hình thành tính thủ lĩnh cho trẻ. Tuy nhiên, nội dung và biện pháp cụ thể để
giáo dục phẩm chất này chưa được đề cập đến trong nhiệm vụ chung của công tác
chăm sóc giáo dục trẻ và chưa có một chưa trình nào, tài liệu nào trình bày một cách
toàn diện về vấn đề này. Có thể nói, vấn đề giáo dục tính thủ lĩnh cho trẻ MG là vấn đề
mới đối với GV, họ chưa được tiếp cận nhiều, chưa có sự chỉ đạo chuyên môn bậc học
trong vấn đề này.

1.2.2.4. Các biện pháp giáo dục tính thủ lĩnh của trẻ MG 5 - 6 tuổi
* Khái niệm biện pháp:
Thông thường biện pháp được hiểu là cách thực hiện, cách làm, cách giải quyết
một vấn đề nào đó đặt ra.
Trong giáo dục biện pháp là những thành tố cụ thể của phương pháp, là mặt kĩ
thuật của phương pháp. Biện pháp là một khái niệm thuộc phạm trù phương pháp.
Phương pháp dạy học để hướng đến giải quyết trọn vẹn, toàn thể những nhiệm vụ còn
biện pháp hướng đến giải quyết những nhiệm vụ đơn lẻ, cụ thể.
Biện pháp giáo dục tính thủ lĩnh là cách làm, cách tác động, cách thức tổ chức
cuộc sống sinh hoạt của trẻ MG 5 - 6 tuổi một cách có định hướng của GVMN nhằm
giáo dục tính thủ lĩnh cho trẻ.
* Biện pháp giáo dục tính thủ lĩnh cho trẻ MG 5 - 6 tuổi
Để giáo dục tính thủ lĩnh cho trẻ MG 5 - 6 tuổi trước hết chúng tôi xin hệ thống
lại các biện pháp thông dụng giáo viên sử dụng như sau:
- Khuyến khích, động viên trẻ bằng các lời khen, lời yêu thương và các cử chỉ âu
yếm.
13


- Tạo tình huống có vấn đề để kích thích trẻ tham gia giải quyết các vấn đề một
cách hứng thú, tự giác, linh hoạt, sáng tao.
- Giáo viên sử dụng các hình tượng tốt, tấm gương tốt vào trong các hoạt động
như: học tập, vui chơi, lao động...
- Hướng dẫn và giúp đỡ khi trẻ gặp khó khăn trong những vấn đề xung quanh.
- Xây dựng môi trường chơi đa dạng, hấp dẫn mang tính phát triển.
- Giáo viên sử dụng các câu hỏi mở nhằm gợi ý trong việc giải quyết vấn đề, tình
huống tăng tính linh hoạt, sáng tạo và phát triển tư duy .
- Giao nhiệm vụ cho các nhóm trẻ thảo luận nhằm hình thành và phát triển ngôn
ngữ nói tăng khả năng giao tiếp và tạo sự tương tác trong nhóm trẻ.
- Cho trẻ tự tổ chức chơi các hoạt động học tập mà trẻ đã biết dưới nhiều hình

thức khác nhau.
- Sử dụng các biện pháp dùng lời, biện pháp trực quan và biện pháp thực hành
trong quá trình tổ chức cho trẻ hoạt động.
- Thường xuyên theo dõi, kiểm tra kết quả hoạt động của trẻ.
- Nhà trường phải tổ chức các cuộc họp phụ huynh tạo được sự liên kết giữa giáo
viên với cha mẹ trẻ. Nhằm để phối hợp với cha mẹ giáo dục tính thủ lĩnh tại trường
cũng như ở nhà.
Tùy theo từng nội dung hoạt động và từng thời điểm tổ chức, GV cần linh hoạt,
uyển chuyển trong việc lựa chọn phương thức hướng dẫn nào là phương pháp chủ đạo
và cách nào là biện pháp hỗ trợ để trẻ phát huy tính thủ lĩnh cho hiệu quả nhất. Với các
phương pháp nêu trên chưa hình thành được về nhận thức sâu sắc về ý nghĩa của sự tự
tin, mạnh dạn trong các hoạt động của tập thể, chưa chủ động và độc lập trong các hoạt
động cũng như trách nhiệm của trẻ khi thực hiện công việc, vì vậy trẻ thường xuyên bỏ
dở công việc khi gặp khó khăn và luôn chờ đợi yêu cầu của GV, chưa mạnh dạn đề
xuất ý kiến. Biểu hiện tính thủ lĩnh của trẻ còn thấp và chưa ổn định.
1.2.2.5. Các yếu tố ảnh hưởng tính thủ lĩnh ở trẻ MG 5 - 6 tuổi
* Sự gương mẫu, quan điểm và cách thức giáo dục của người lớn đối với trẻ MG
Ở nhiều nhóm trẻ MG đã bắt đầu hình thành vai trò thủ lĩnh đây là điều làm cho
người lớn phải quan tâm. Cần phát hiện trong nhóm trẻ đó còn nhiều em khác cũng có
khả năng làm thủ lĩnh để phát huy lần lượt vai trò của trẻ đó. Không nên để tình trạng
chỉ có một trẻ luôn đứng ra làm thủ lĩnh còn những đứa trẻ khác chỉ biết phục tùng và
14


nghe lệnh của khác. Nhiều khi phải cho một số trẻ tự ti, nhút nhát đứng ra làm vai trò
chỉ huy để chúng có thể mạnh dạn hơn, tự tin trước đám đông hơn và từ đó có nhiều
sáng kiến hơn trong học tập.
Người lớn cần tạo ra các cơ hội, tình huống cho trẻ tham gia cùng để trẻ phát
triển một cách toàn diện cả về thể chất lẫn tinh thần, thông qua các hoạt động trẻ có thể
học tập, vui chơi, lao động và từ đó trẻ có thể rút ra nhiều bài học, kinh nghiệm cho

bản thân. Nếu cha mẹ và cô giáo không yêu cầu trẻ tham gia vào hoạt động lao động
để tự phục vụ bản thân hay nhiều người thường làm thay (làm hộ) cho trẻ sẽ làm cho
trẻ có tính ỷ lại, không thích lao động và việc giáo dục cho trẻ các thói quen trở nên
khó khăn, làm mất đi niềm vui trong hoạt động sáng tạo của trẻ, mất đi cơ hội để trẻ
phát triển tính thủ lĩnh.
Người lớn cần có niềm tin, sự tin tưởng vào khả năng của trẻ, có sự động viên,
khuyến khích của người lớn cũng là yếu tố quan trọng trong việc hình thành ở trẻ tính
thủ lĩnh. Nếu chúng ta hiểu, đồng cảm, quan tâm, chăm sóc, yêu thương trẻ sẽ tạo cho
trẻ có cảm giác thích thú, hứng thú, tích cực hơn, tự giác tham gia vào các hoạt động:
học tập, vui chơi, lao động. Trẻ sẽ tự tin hơn, mạnh dạn hơn khi trình bày ý kiến, mong
muốn của mình.
* Môi trường sống, điều kiện cơ sở vật chất để trẻ tham gia vào hoạt động
Môi trường sống, điều kiện cơ sở vật chất cũng là một trong các yếu tố ảnh
hưởng đến tính thủ lĩnh của trẻ. Trẻ được sống trong một môi trường tốt, thân thiện, có
tình yêu thương của cha mẹ, người thân xung quanh, thầy cô... Lúc đó trẻ sẽ cảm nhận
được tình yêu thương, sự che chở, quan tâm của gia đình, người thân thì đứa trẻ đó sẽ
cảm thấy thoải mái, vui vẻ và có nhiều cơ hội để thể hiện bản thân.
Thông qua hoạt động vui chơi, học tập, lao động, giao tiếp... tính thủ lĩnh của trẻ
được hình thành, biểu hiện và phát triển. Vì thế các hoạt động mà trẻ tham gia ảnh
hưởng rất lớn đến tính thủ lĩnh của trẻ. Hoạt động vui chơi của trẻ là hoạt động chủ
đạo để rèn luyện các chức năng tâm - sinh lí. “Học mà chơi, chơi mà học” chơi là để
học hỏi làm người để phát triển nhân cách một cách toàn diện. Có thể khẳng định rằng:
Chơi cũng là một cách rèn luyện và phát huy tính thủ lĩnh của trẻ.
Trò chơi của trẻ khác với trò chơi giải trí của người lớn, khi trẻ chơi chính là
chúng đang sống một cuộc sống thực. Và khi tham gia vào trò chơi đó trẻ được nhập
vai vào nhân vật mà trẻ yêu thích, mong muốn hay đã nhìn thấy. Trong khi chơi trẻ
15