biện pháp giáo dục tính thủ lĩnh cho trẻ mẫu giáo 5 6 tuổi tại trường mầm non phú lý, huyện vĩnh cửu, tỉnh đồng nai

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH

Nguyễn Thị Ái Loan

BIỆN PHÁP GIÁO DỤC TÍNH THỦ LĨNH
CHO TRẺ MẪU GIÁO 5-6 TUỔI TẠI
TRƯỜNG MẦM NON PHÚ LÝ,
HUYỆN VĨNH CỬU, TỈNH ĐỒNG NAI

LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC

Thành phố Hồ Chí Minh – Năm 2014


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH

Nguyễn Thị Ái Loan

BIỆN PHÁP GIÁO DỤC TÍNH THỦ LĨNH
CHO TRẺ MẪU GIÁO 5-6 TUỔI TẠI
TRƯỜNG MẦM NON PHÚ LÝ,
HUYỆN VĨNH CỬU, TỈNH ĐỒNG NAI
Chuyên ngành: Giáo dục học (Mầm non)
Mã số: 60 14 01 01

LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
TS. NGUYỄN THỊ THANH BÌNH

Thành phố Hồ Chí Minh – Năm 2014


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi.
Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được
công bố trong bất kỳ công trình nào khác.

Tác giả

Nguyễn Thị Ái Loan


LỜI CẢM ƠN
Trước hết, tôi xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu, Phòng sau Đại học,
thư viện trường Đại học Sư phạm thành phố Hồ Chí Minh đã tạo điều kiện
thuận lợi cho tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu.
Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến TS. Nguyễn Thị Thanh
Bình, người đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ, động viên tôi trong suốt quá trình
thực hiện luận văn này.
Tôi cũng xin bày tỏ lòng biết ơn của mình đối với các Thầy, Cô giáo
khoa Giáo dục mầm non, Khoa tâm lý giáo dục những người đã truyền cho tôi
tri thức khoa học.
Tôi xin cảm ơn Ban giám hiệu cùng các giáo viên các trường: MN Phú
Lý, MN Phong Lan, MN Mã Đà, MN Trị An đã nhiệt tình cộng tác, giúp đỡ,
tạo điều kiện cho tôi khảo sát để hoàn thành luận văn này.
Xin được cảm ơn các bạn học viên lớp cao học Giáo dục mầm non Khóa
23 đã quan tâm chia sẻ, động viên tôi trong thời gian học tập và hoàn thành
luận văn tốt nghiệp.
Xin được cảm ơn những người thân, đồng nghiệp và bạn bè đã tiếp thêm

sức mạnh tinh thần và đã giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu
và hoàn thành luận văn.
Cuối cùng, xin chân thành cảm ơn quý Thầy Cô trong hội đồng chấm
luận văn đã cho tôi những đóng góp quý báu để hoàn chỉnh luận văn này.
Xin chân thành cảm ơn!
TP.Hồ Chí Minh, tháng 9 năm 2014
Tác giả

Nguyễn Thị Ái Loan


MỤC LỤC
Trang phụ bìa
Lời cam đoan

Lời cảm ơn
Mục lục
Danh mục các chữ viết tắt
Danh mục các bảng
Danh mục các biểu đồ
MỞ ĐẦU ................................................................................................................ 1
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA BIỆN PHÁP GIÁO DỤC TÍNH
THỦ LĨNH CHO TRẺ MẪU GIÁO 5-6 TUỔI ......................... 7
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề .......................................................................... 7
1.1.1. Sơ lược về lịch sử nghiên cứu vấn đề trên thế giới ........................... 7
1.1.2. Sơ lược về lịch sử nghiên cứu ở Việt Nam ...................................... 12
1.2. Những vấn đề lý luận về tính thủ lĩnh của trẻ mẫu giáo ........................ 13
1.2.1. Khái niệm về tính thủ lĩnh .................................................................. 13
1.2.2. Đặc điểm tâm lý của trẻ mẫu giáo. .................................................... 14
1.2.3. Tính thủ lĩnh của trẻ MG .................................................................... 18

1.2.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến sự hình thành tính thủ lĩnh của trẻ
mẫu giáo 5-6 tuổi ................................................................................ 22
1.2.5. Nội dung giáo dục tính thủ lĩnh cho trẻ MG 5-6 tuổi trong
chương trình giáo dục mầm non ....................................................... 27
1.2.6. Tiêu chí và thang đánh giá tính thủ lĩnh của trẻ MG 5-6 tuổi. ...... 28
1.2.7. Các biện pháp giáo dục tính thủ lĩnh cho trẻ MG 5-6 tuổi ............ 31
Tiểu kết chương 1............................................................................................ 33
Chương 2. THỰC TRẠNG VIỆC SỬ DỤNG BIỆN PHÁP GIÁO
DỤC TÍNH THỦ LĨNH CHO TRẺ MẪU GIÁO 5-6
TUỔI ............................................................................................ 35
2.1. Khái quát chung về tổ chức nghiên cứu thực trạng.............................. 35
2.1.1. Mục đích nghiên cứu .......................................................................... 35
2.1.2. Phương pháp nghiên cứu ..................................................................... 35


2.2. Kết quả nghiên cứu thực trạng tính thủ lĩnh và các biện pháp
giáo dục tính thủ lĩnh cho trẻ MG 5-6 tuổi ............................................ 37
2.2.1. Thực trạng mức độ tính thủ lĩnh của trẻ MG 5-6 tuổi thông
qua sự đánh giá của GVMN ......................................................... 37
2.2.2. Biểu hiện tính thủ lĩnh của trẻ MG 5-6 tuổi thông qua sự
đánh giá của GV ................................................................................. 40
2.2.3. Thực trạng sử dụng các biện pháp giáo dục tính thủ lĩnh cho
trẻ MG 5-6 tuổi. .................................................................................. 42
2.2.4. Một số nguyên nhân của thực trạng sử dụng biện pháp giáo
dục tính thủ lĩnh cho trẻ MG 5-6 tuổi .............................................. 43
2.2.5. Thực trạng tính thủ lĩnh của trẻ MG 5-6 tuổi thông qua sự
đánh giá của phụ huynh ..................................................................... 48
Chương 3. ĐỀ XUẤT VÀ TỔ CHỨC THỰC NGHIỆM MỘT SỐ
BIỆN PHÁP GIÁO DỤC TÍNH THỦ LĨNH CHO TRẺ
MẪU GIÁO 5-6 TUỔI .................................................................... 52

3.1. Đề xuất một số biện pháp giáo dục tính thủ lĩnh cho trẻ mẫu
giáo 5-6 tuổi ............................................................................................... 52
3.1.1. Giao nhiệm vụ cho trẻ ...................................................................52
3.1.2. Tạo cơ hội cho trẻ giải quyết vấn đề ..............................................53
3.1.3. Tổ chức hoạt động theo nhóm ........................................................... 55
3.1.4. Làm giàu vốn sống, vốn kinh nghiệm cho trẻ .............................. 59
3.1.5. Phối hợp với phụ huynh để rèn luyện tính thủ lĩnh cho trẻ ............ 63
3.2. Thực nghiệm một số biện pháp GD tính thủ lĩnh cho trẻ mẫu
giáo 5-6 tuổi. .............................................................................................. 65
3.2.1. Khái quát về tổ chức thực nghiệm .................................................... 65
3.2.2. Kết quả nghiên cứu thực nghiệm. ................................................... 66
Tiểu kết chương 3 .................................................................................................. 79
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ........................................................................... 80
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 82
PHỤ LỤC


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
ĐTB

: Điểm trung bình

GD

: Giáo dục

GV

: Giáo viên

GVMN

: Giáo viên mầm non

MG

: Mẫu giáo

MN

: Mầm non

TTL

: Tính thủ lĩnh

TN

: Thực nghiệm

ĐC

: Đối chứng


DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1.

Tổng hợp lựa chọn của GVMN về tính thủ lĩnh của trẻ MG
5-6 tuổi ........................................................................................ 38

Bảng 2.2.
Bảng 2.3.

Mức độ tính thủ lĩnh của trẻ MG 5-6 tuổi .................................. 38
Đánh giá của GV về biểu hiện tính thủ lĩnh của trẻ MG 5-6
tuổi .............................................................................................. 40

Bảng 2.4.

Các biện pháp GV sử dụng để GD tính thủ lĩnh cho trẻ............. 42

Bảng 2.5.

Các yếu tố ảnh hưởng đến tính thủ lĩnh của trẻ .......................... 44

Bảng 2.6.

Những khó khăn khi GV tổ chức GD tính thủ lĩnh cho trẻ ........ 46

Bảng 2.7.

Ý kiến của phụ huynh về biểu hiện tính thủ lĩnh của trẻ 5-6
tuổi .............................................................................................. 49

Bảng 2.8.

Lựa chọn của phụ huynh về các biện pháp GD tính thủ lĩnh ..... 50

Bảng 3.1a. Mức độ biểu hiện tính thủ lĩnh của trẻ MG 5-6 tuổi qua trò

chơi “Xây ngã tư đường phố” (tính theo tỉ lệ %) ở nhóm TN
và nhóm ĐC ................................................................................ 67
Bảng 3.1b. Mức độ biểu hiện tính thủ lĩnh của trẻ MG 5-6 tuổi ở nhóm
TN và nhóm ĐC (tính theo tiêu chí) ........................................... 68
Bảng 3.2.

Kết quả mức độ thể hiện tính thủ lĩnh của trẻ MG 5-6 tuổi
trong hoạt động vui chơi qua chủ đề: “Phương tiện và luật lệ
giao thông” .................................................................................. 70

Bảng 3.3.

Mức độ thể hiện tính thủ lĩnh của trẻ MG 5-6 tuổi qua hoạt
động có chủ đích với chủ đề: “Các hiện tượng tự nhiên”........... 71

Bảng 3.4.

Mức độ thể hiện tính thủ lĩnh của trẻ MG 5-6 tuổi qua hoạt
động lao động-trực nhật với chủ đề “Quê hương-Đất nướcBác Hồ”....................................................................................... 73

Bảng 3.5. Mức độ thể hiện tính thủ lĩnh của trẻ MG 5-6 tuổi qua hoạt
động ngày hội, ngày lễ với chủ đề “Trường tiểu học”. .............. 74


DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 2.1.

Sự phân bố số lượng trẻ theo từng mức độ về tính thủ lĩnh
của trẻ MG 5-6 tuổi................................................................. 39

Biểu đồ 2.2.

Biểu hiện tính thủ lĩnh của trẻ MG 5-6 tuổi ........................... 41

Biểu đồ 2.3.

Các biện pháp GD tính thủ lĩnh cho trẻ MG 5-6 tuổi ............. 43

Biểu đồ 2.4.

Ý kiến của phụ huynh về sự cần thiết của việc GD tính thủ
lĩnh cho trẻ ............................................................................... 50

Biểu đồ 3.1a. Mức độ biểu hiện tính thủ lĩnh trẻ MG 5-6 tuổi ở nhóm
TN và nhóm ĐC ..................................................................... 68
Biểu đồ 3.1b. Mức độ biểu hiện tính thủ lĩnh của trẻ MG 5-6 tuổi ở
nhóm TN và nhóm ĐC .......................................................... 69
Biểu đồ 3.2.

Điểm trung bình các tiêu chí nhóm TN và nhóm ĐC trong
hoạt động vui chơi với chủ đề: “Phương tiện và luật lệ
giao thông”.............................................................................. 71

Biểu đồ 3.3.

Điểm trung bình các tiêu chí nhóm TN và nhóm ĐC trong
hoạt động có chủ đích với chủ đề: “Các hiện tượng tự
nhiên” ...................................................................................... 72

Biểu đồ 3.4.

Điểm trung bình các tiêu chí nhóm TN và nhóm ĐC trong
HĐ lao động- trực nhật với chủ đề: “Quê hương-Đất
nước-Bác Hồ”. ........................................................................ 73

Biểu đồ 3.5.

Điểm trung bình các tiêu chí nhóm TN và nhóm ĐC trong
ngày hội, ngày lễ với chủ đề: “Trường tiểu học” ................... 75


1

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Ngày nay, khoa học kỹ thuật phát triển như vũ bão đòi hỏi con người
phải tự trang bị cho mình những kĩ năng để sống và làm việc hiệu quả. Trong
rất nhiều kĩ năng không thể không kể đến kĩ năng lãnh đạo là kĩ năng giúp
con người sớm thành công trong tương lai. Kĩ năng lãnh đạo giúp cho con
người làm chủ được cuộc sống, có trách nhiệm trong công việc và luôn biết
giúp đỡ người khác. Muốn trở thành một nhà lãnh đạo giỏi, ngay từ lứa tuổi
mầm non, trẻ cần được rèn luyện và phát huy tố chất lãnh đạo. Tính thủ lĩnh
là biểu hiện cơ bản của tố chất lãnh đạo.
Người có tính thủ lĩnh là người luôn biết lập kế hoạch, biết khởi xướng
trong các hoạt động, biết giúp đỡ và dẫn dắt người khác, tạo ra một vòng ảnh
hưởng tới những người xung quanh mình. Với trẻ mầm non, thủ lĩnh xuất
hiện khi đứa trẻ đó luôn biết khởi xướng trong các hoạt động, biết dẫn dắt các
bạn trong lớp và được các bạn yêu mến tự bầu làm “thủ lĩnh”. Tác giả Nguyễn
Ánh Tuyết đã thấy được vai trò thủ lĩnh của trẻ trong hoạt động vui chơi và đã
cho rằng: “Đó là đứa trẻ được các bạn tôn sùng và vị nể nhất, vì nó thường có

nhiều sáng kiến và khả năng tổ chức trò chơi; nó chỉ huy việc phân các vai và
hướng dẫn hành động cho những đứa trẻ khác. Em “thủ lĩnh” thường nhận vai
chính vì vai chính có quyền lợi nhất” [13, tr.265].
Ở lứa tuổi mẫu giáo 5-6 tuổi, tính thủ lĩnh biểu hiện rõ nét qua vui chơi,
học tập, lao động và cần phải xác định rõ thủ lĩnh tích cực và thủ lĩnh tiêu cực
để có hướng bồi dưỡng và giáo dục. Bởi cũng có thể, ban đầu trẻ đã có tính
thủ lĩnh nhưng khi được cô giáo, bạn bè yêu mến, vị nể lâu dần trẻ sẽ tự mãn,
kiêu căng, hống hách, tham lam, ích kỉ và cả bắt nạt bạn. Và như thế tính thủ
lĩnh của trẻ trở thành tiêu cực. Vì vậy giáo viên là người cần phải theo dõi và
rèn luyện tính thủ lĩnh cho trẻ. Nếu đứa trẻ tiềm ẩn khả năng thủ lĩnh nhưng
giáo viên thường áp đặt, làm hộ, làm thay trẻ, không cho trẻ cơ hội thể hiện


2

mình thì cũng sẽ dập tắt khả năng thủ lĩnh của trẻ. Điều này thật đáng tiếc cho
một nhà lãnh đạo tương lai.
Hiện nay ở Việt Nam, việc rèn luyện tính thủ lĩnh cho trẻ là một nhu cầu
mang tính thời đại. Bởi xã hội hiện đại luôn cần những con người có tính
quyết đoán, dám nghĩ, dám làm, biết hợp tác, biết khởi xướng trong mọi hoạt
động, biết lập kế hoạch, mục tiêu cho bản thân và có khả năng kiểm soát được
cuộc sống.
Quán triệt tinh thần nghị quyết TW2 Ban chấp hành TW Đảng khoá VIII
về định hướng phát triển giáo dục đào tạo trong thời kỳ CNH- HĐH đất nước,
ngành học mầm non đã xác định mục tiêu chăm sóc, giáo dục trẻ Mẫu giáo là:
"Cần phát triển một số giá trị, nét tính cách, phẩm chất cần thiết, phù hợp với
lứa tuổi như: mạnh dạn, tự tin, độc lập, sáng tạo, linh hoạt, tự giác...tạo điều
kiện thuận lợi cho trẻ tham gia vào cuộc sống, chuẩn bị tốt cho việc học tập ở
lớp 1 và các bậc học sau này có kết quả".
Trẻ mầm non là tương lai của đất nước, là người chủ xã hội. Nếu trẻ

được trang bị tốt những phẩm chất cần thiết thì trẻ sẽ độc lập, tự giác, chủ
động, sáng tạo, tự tin, sớm hoà đồng với các mối quan hệ xã hội, luôn biết dẫn
dắt và giúp đỡ người khác. Trên thực tế, việc phát huy vai trò thủ lĩnh ở
trường mầm non hiện nay còn nhiều hạn chế, chưa được quan tâm đúng mức
nên trẻ không phát huy hết khả năng tiềm ẩn của bản thân. Từ đó, trẻ trở nên
nhút nhát, thụ động, không dám thể hiện bản thân, không biết hợp tác với bạn
bè và không biết tự khởi xướng kế hoạch trong các hoạt động. Trẻ mẫu giáo
5-6 tuổi là lứa tuổi mà các nhà tâm lí coi là một bước ngoặc quan trọng của
đời người vì ở lứa tuổi này trẻ chuẩn bị bước vào trường phổ thông và thực
hiện những công việc như một người học sinh thực thụ. Nếu được quan tâm
đúng mức, tính thủ lĩnh của trẻ sẽ được phát triển, tạo điều kiện thuận lợi cho
sự phát triển các chức năng tâm lí như trí tuệ, ngôn ngữ, đồng thời giúp trẻ tự


3

tin, hòa đồng với các mối quan hệ ở trường phổ thông, biết khởi xướng trong
các hoạt động, dám bày tỏ ý kiến và mong muốn.
Thế nhưng ở trường mầm non Phú Lý, Huyện Vĩnh Cửu, Tỉnh Đồng Nai
khi tổ chức hoạt động cho trẻ, giáo viên thường áp đặt trẻ chơi theo ý tưởng
của mình, trẻ thường xuyên bị động bởi sự tác động không đúng lúc của giáo
viên. Nhiều khi giáo viên thường đoán trước ý định của trẻ, thường làm hộ,
làm thay trẻ, chưa có những biện pháp hữu hiệu tác động nhằm hình thành
tính thủ lĩnh của trẻ. Chính vì điều đó đã làm mất đi tính thủ lĩnh, sự tự tin của
trẻ trong quá trình hoạt động hoặc đôi khi tính thủ lĩnh của trẻ trở nên tiêu cực
khi giáo viên không kịp thời uốn nắn, giáo dục trẻ. Với những lý do trên,
chúng tôi chọn đề tài: “Biện pháp giáo dục tính thủ lĩnh cho trẻ mẫu giáo 5-6
tuổi tại trường mầm non Phú Lý, huyện Vĩnh Cửu, tỉnh Đồng Nai”.
2. Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu biểu hiện tính thủ lĩnh của trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi ở trường

MN Phú Lý, huyện Vĩnh Cửu, tỉnh Đồng Nai. Trên cơ sở đó đề xuất biện
pháp giáo dục tính thủ lĩnh cho trẻ 5-6 tuổi.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Hệ thống hoá một số vấn đề lý luận cơ bản về biểu hiện tính thủ lĩnh
của trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi, biện pháp giáo dục tính thủ lĩnh.
- Khảo sát thực trạng tính thủ lĩnh và biện pháp giáo dục tính thủ lĩnh
cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi
- Đề xuất và thực nghiệm một số biện pháp giáo dục tính thủ lĩnh cho trẻ
mẫu giáo 5-6 tuổi trong mọi hoạt động tại trường của trẻ.
4. Đối tượng và khách thể nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Biện pháp giáo dục tính thủ lĩnh cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi tại trường
mầm non Phú Lý, huyện Vĩnh Cửu, tỉnh Đồng Nai


4

4.2. Khách thể nghiên cứu
Quá trình giáo dục tính thủ lĩnh cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi
5. Giả thuyết khoa học
Trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi đã có biểu hiện tính thủ lĩnh nhưng ở mức chưa
cao. Nếu có biện pháp tác động sư phạm phù hợp như: giao nhiệm vụ cho trẻ;
tạo cơ hội cho trẻ giải quyết vấn đề; làm giàu vốn sống, vốn kinh nghiệm cho
trẻ, tổ chức hoạt động theo nhóm, phối hợp với phụ huynh rèn tính thủ lĩnh sẽ
phát triển tính thủ lĩnh cho trẻ cao hơn.
6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu
Đề tài tiến hành nghiên cứu mức độ biểu hiện tính thủ lĩnh của trẻ mẫu
giáo 5-6 tuổi và đề xuất biện pháp giáo dục tính thủ lĩnh cho trẻ mẫu giáo 5-6
tuổi ở trường mầm non Phú Lý, huyện Vĩnh Cửu, tỉnh Đồng Nai, trong mọi
hoạt động tại trường của trẻ.

7. Phương pháp nghiên cứu
Đề tài được thực hiện với sự phối hợp các phương pháp nghiên cứu sau
đậy:
7.1. Phương pháp nghiên cứu tài liệu lý luận
a. Mục đích
Phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa các tri thức lý luận và thực tiễn có liên
quan đến tính thủ lĩnh, biện pháp giáo dục tính thủ lĩnh nhằm viết cơ sở lý
luận của vấn đề nghiên cứu và định hướng cho việc nghiên cứu thực tiễn và
thực nghiệm.
b. Cách thực hiện
Đọc, phân tích, tổng hợp kết quả các công trình nghiên cứu, tài liệu, các
bài viết…có liên quan đến tính thủ lĩnh, biện pháp giáo dục tính thủ lĩnh. Trên
cơ sở đó hệ thống hóa những vấn đề lý luận để xác định khái niệm công cụ,
xây dựng cơ sở lý luận của vấn đề nghiên cứu.
7.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn


5

7.2.1. Phương pháp quan sát.
+ Mục đích : Thu thập thông tin về những biểu hiện tính thủ lĩnh của trẻ
thể hiện qua hành vi trong các hoạt động hằng ngày.
+ Cách thực hiện: Tập trung quan sát trẻ trong các hoạt động ở trường
7.2.2. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi
Sử dụng bảng câu hỏi nhằm thu thập ý kiến giáo viên mầm non nhận
thức về vai trò và biện pháp giáo dục tính thủ lĩnh cho trẻ mẫu giáo 5- 6 tuổi ở
trường mầm non Phú Lý, huyện Vĩnh Cửu, tỉnh Đồng Nai.
7.2.3. Phương pháp phỏng vấn, trò chuyện
+ Đối tượng: Giáo viên và trẻ.
+ Cách thực hiện: Phỏng vấn trò chuyện cùng trẻ, giáo viên về các vấn

đề liên quan đến tính thủ lĩnh, biện pháp giáo dục tính thủ lĩnh
7.2.4. Phương pháp thực nghiệm
Xây dựng một số biện pháp nhằm giáo dục tính thủ lĩnh cho trẻ MG 5-6
tuổi.
Tổ chức các hoạt động nhằm giáo dục tính thủ lĩnh của trẻ MG 5-6 tuổi
tại lớp thực nghiệm.
7.3. Phương pháp thống kê toán học
Các số liệu thu được trong quá trình nghiên cứu được xử lý bằng phần
mềm SPSS 16.0.
8. Đóng góp mới của đề tài
Đề tài nhằm góp phần làm sáng tỏ các vấn đề lý luận và thực tiễn về biện
pháp giáo dục tính thủ lĩnh của trẻ MG 5-6 tuổi.
Làm rõ thực trạng tính thủ lĩnh của trẻ MG 5-6 tuổi ở trường MN Phú
Lý, huyện Vĩnh Cửu, tỉnh Đồng Nai.
Đề xuất một số biện pháp nhằm giáo dục tính thủ lĩnh của trẻ MG 5-6
tuổi ở trường MN Phú Lý, huyện Vĩnh Cửu, tỉnh Đồng Nai.
9. Cấu trúc luận văn


6

Luận văn gồm có các phần sau:
Phần mở đầu
Phần nội dung
Chương 1 : Cơ sở lý luận về tính thủ lĩnh của trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi.
Chương 2 : Thực trạng tính thủ lĩnh của trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi ở trường
MN Phú Lý, huyện Vĩnh Cửu, tỉnh Đồng Nai.
Chương 3: Một số biện pháp nhằm giáo dục tính thủ lĩnh của trẻ mẫu
giáo 5- 6 tuổi ở MN Phú Lý, huyện Vĩnh Cửu, tỉnh Đồng Nai.
Kết luận và kiến nghị

Tài liệu tham khảo
Phụ lục


7

Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA BIỆN PHÁP GIÁO DỤC
TÍNH THỦ LĨNH CHO TRẺ MẪU GIÁO 5-6 TUỔI
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Sơ lược về lịch sử nghiên cứu vấn đề trên thế giới
Lãnh đạo đã là một chủ đề quan tâm từ buổi bình minh của con người,
nghiên cứu lãnh đạo và quản lý đã được đưa ra một cách nghiêm túc trong
những năm đầu thế kỷ 20. Tiến sĩ Peter Northouse và Tiến sĩ Gary Yukl đã
cho ra đời các ấn phẩm lãnh đạo của mình: Lý thuyết - Thực hành và lãnh đạo
trong các tổ chức. Thông qua các công trình quan trọng mỗi con người đã góp
phần to lớn cho sự hiểu biết của nhân loại về hành vi lãnh đạo trong các tổ
chức [19].
Max Weber, nhà xã hội học người Đức, là người đầu tiên đề xuất và mô
tả chính quyền Đặc Sủng (tiền thân của lý thuyết lãnh đạo có sức lôi cuốn)
trong công việc của mình. Weber mô tả lãnh đạo Đặc Sủng là "một đặc điểm
tính cách đặc biệt cung cấp cho một người ... quyền hạn đặc biệt như một nhà
lãnh đạo".
House (1976) công bố một lý thuyết về lãnh đạo có sức lôi cuốn. Trong
đó ông mô tả các đặc điểm lãnh đạo như "là chi phối, có một mong muốn
mạnh mẽ để tác động đến những người khác, là tự tin, và có một ý thức mạnh
mẽ của giá trị đạo đức của chính mình".
Lãnh đạo đích thực là một trong những phong cách mới được đề xuất.
Trong giới học thuật, lần đầu tiên được đặt ra bởi Tiến sĩ Bruce Avolio và
Fred Luthans. Trong năm 2008, Walumbwa, Avolio và những người khác đưa
ra các câu hỏi lãnh đạo đích thực. Trong công bố đó, họ định nghĩa lãnh đạo:

Lãnh đạo đích thực là một mô hình thúc đẩy cả năng lực tâm lý tích cực, thúc
đẩy tự nhận thức, quan điểm đạo đức bên trong, xử lý cân bằng thông tin,
minh bạch và quan hệ trên một phần của các nhà lãnh đạo làm việc với


8

những người theo, bồi dưỡng tự phát triển [19].
Tiến sĩ Meenakshi đã xác định lãnh đạo là quá trình trong đó một cá
nhân ảnh hưởng đến nhóm các cá nhân để đạt được mục tiêu chung. Đạt mục
tiêu bằng cách hợp tác lẫn nhau và gắn kết hành vi. Một nhà lãnh đạo truyền
vào một cảm giác tích cực và chỉ đạo những người khác để đạt được mục tiêu
quy định.
Stogdill đã nghiên cứu tính lãnh đạo trong việc phân biệt các nhà lãnh
đạo dựa trên tính hiệu quả trong công việc của họ. Stogdill đã đưa ra một số
đặc điểm về lãnh đạo như:
- Ý thức trách nhiệm
- Hoàn thành trách nhiệm
- Sức mạnh
- Sự kiên trì
- Sự rủi ro
- Tính độc đáo
- Tự tin
- Khả năng xử lý căng thẳng
- Khả năng ảnh hưởng
- Khả năng phối hợp những nỗ lực của những người khác khác trong việc
đạt được các mục đích [16, p.26].
Những đặc điểm này có thể được sử dụng với mức độ tương đối cao để
lựa chọn và phát triển các nhà lãnh đạo trong trường học. Pondy cho rằng:
Lãnh đạo trong trường học là khả năng tạo ra những hoạt động có ý nghĩa về

mặt hành vi khi người lãnh đạo biết đặt ra những câu hỏi và biết trả lời những
câu hỏi như: Mục đích của trường học chúng ta là gì? Giữa nhà trường và
cộng đồng địa phương có mối quan hệ như thế nào... [16, p.25].
Theo Greenfield (1986): “Lãnh đạo là một hành động có chủ ý khi một
người cố gắng xây dựng thế giới cho những người khác”. Ông thách thức


9

chúng ta phải suy nghĩ lãnh đạo trong điều kiện hiện nay có khác gì so với
quan điểm truyền thống. Ví dụ: Cuộc tranh luận về chính sách, nội quy của
nhà trường. Hiệu trưởng có thể là một lãnh đạo trong cuộc tranh luận này và
phải trình bày cho phụ huynh và học sinh biết được những nỗ lực trong quá
trình xây dựng và thực hiện các cam kết [16, p.25].
Fiedler đã phân biệt lãnh đạo có hai phong cách đó là phong cách lãnh
đạo và hành vi lãnh đạo. Phong cách lãnh đạo là bẩm sinh, là thuộc tính tương
đối lâu dài của nhân cách, cung cấp động lực và xác định định hướng chung
khi thực hiện vai trò lãnh đạo. Mặt khác, hành vi lãnh đạo đề cập đến hành vi
cụ thể mà chúng ta có thể thực hiện hoặc không thực hiện nếu chúng ta có
kiến thức và kĩ năng và nếu chúng ta đánh giá phù hợp ở thời điểm đó. (Đây
cũng là ý nghĩa mà hành vi lãnh đạo được sử dụng trong lý thuyết của Hersey
và Blandchard) [16, p.27].
Lý thuyết của Fiedler có ý nghĩa đối với các nhà lãnh đạo và khuyến
khích các nhà lãnh đạo có thể thay đổi tình trạng của họ để đảm bảo tính
thống nhất với phong cách.
Hersey và Blandchard (1982) cho rằng hành vi lãnh đạo phải được thay
đổi theo sự trưởng thành của cấp dưới. Sự trưởng thành này có hai chiều đó là
trưởng thành về nghề nghiệp và trưởng thành về tâm lý. Hành vi lãnh đạo
nhấn mạnh người đứng đầu cần đầu tư thời gian trong việc phát triển tốt các
mối quan hệ giữa cá nhân với các nhóm. Lý thuyết này đã được sử dụng rộng

rãi trong các chương trình đào tạo quản lý và trong nhà trường [16, p.27].
John Gardner đã khẳng định: “Mỗi một người lãnh đạo tuyệt vời là một
người đang thực hiện công việc giảng dạy và mỗi một giáo viên tuyệt vời là
người đang dẫn đầu”. Giáo viên tốt là nhà lãnh đạo tuyệt vời. Tuy nhiên, vẫn
có một số giáo viên không nhận ra mối quan hệ giữa dạy học, lãnh đạo và
việc tạo ra quyết định cũng như không nhận ra chính họ là những nhà lãnh
đạo thật sự. Có thể có những xu hướng khác, những giả định sai lầm rằng việc


10

giảng dạy là của giáo viên, còn việc lãnh đạo là của hiệu trưởng. Điều này đã
tạo ra những bất lợi của nền giáo dục Mỹ trong một thời gian dài. Việc giảng
dạy vốn liên quan đến lãnh đạo và ra quyết định, đó là một quá trình phức tạp
đòi hỏi nhiều kĩ năng lãnh đạo như: thiết lập mục tiêu, xây dựng mục tiêu, lựa
chọn và thực hiện các chiến lược đạt được những mục tiêu, đánh giá toàn bộ
quá trình và động cơ thúc đẩy người học [18, p.57].
Lớp học rất phức tạp, đó là nơi làm việc năng động và đòi hỏi những nhà
quản lý biết cách điều hành cũng như ra quyết định. Có 9 bước điều hành để
đạt được thành công: [18,p.59]
- Lập kế hoạch
- Đề ra mục tiêu giao tiếp
- Điều chỉnh những hoạt động nơi làm việc
- Tạo ra môi trường vui vẻ trong công việc
- Giảng giải cho những thành viên mới của nhóm làm việc
- Liên quan đến công việc bên cạnh hệ thống những công việc khác.
- Giám sát và làm việc với người khác
- Động cơ thúc đẩy để giám sát
- Đánh giá thực hiện việc giám sát.
Một số nhà hoạch định chính sách và quản trị cho rằng giáo viên phải là

người lãnh đạo và ra quyết định việc phát triển chương trình giảng dạy trong
trường học. Những nhà lãnh đạo trong trường học cần trao quyền cho giáo
viên và thúc đẩy giáo viên tham gia tích cực trong quá trình cải cách giáo dục
cũng như khuyến khích các học sinh một loạt các khả năng tiềm ẩn của bản
thân.
Thế nên, muốn trở thành một nhà lãnh đạo giỏi, thì ngay từ lứa tuổi mầm
non, trẻ cần được rèn luyện và phát huy tố chất lãnh đạo. Tính thủ lĩnh là biểu
hiện cơ bản của tố chất lãnh đạo.
Nói về tính thủ lĩnh của trẻ em, Robin Nelson đã cho rằng thủ lĩnh là


11

người biết chịu trách nhiệm về việc làm của mình, là người công bằng, tôn
trọng người khác, biết quan tâm chăm sóc người khác, dẫn đầu trong lớp và ở
nhà, biết đề ra những biện pháp làm thế nào để trở thành thủ lĩnh ở trường và
ở nhà [17].
Annie Evett đã cho rằng: Khi giáo dục tĩnh thủ lĩnh cho trẻ người lớn
nên đặt ra giả thuyết tình huống để trẻ suy nghĩ và giải quyết. Thủ lĩnh là sự
kết hợp của nhiều đặc điểm cho phép trẻ em kiểm soát cuộc sống của chúng.
Mặc dù có những thủ lĩnh bẩm sinh và mỗi nhóm có hiệu quả đòi hỏi cả
những những thủ lĩnh và những người theo thủ lĩnh với sự hỗ trợ và khuyến
khích từ khi còn nhỏ, tất cả trẻ em có kĩ năng thủ lĩnh tiềm năng có thể phát
triển và nâng cao. Điều quan trọng cần nhấn mạnh cho trẻ em rằng thủ lĩnh là
được kiểm soát cuộc sống riêng của chúng. Trẻ em cần được khuyến khích để
nghĩ về những điều chúng tạo ra hơn là những điều xảy ra với chúng [21].
Khi nghiên cứu hoạt động chơi của trẻ em, V.X. Mukhina đã đề cập đến
tính chất của các mối liên hệ qua lại hiện thực giữa các em trong trò chơi, trên
một mức độ đáng kể phụ thuộc vào những hành vi của các “thủ lĩnh”, phụ
thuộc vào chỗ chúng dùng những biện pháp nào để bắt các bạn thực hiện

những yêu cầu của mình. Trong một số trường hợp này, đó có thể là những
đứa trẻ được ưa thích nhất trong nhóm, những đứa trẻ biết thỏa thuận với các
bạn cùng tuổi, biết tính đến những nguyện vọng của các bạn, biết giải quyết
những nghi ngờ xuất hiện trong nhóm. Trong một số trường hợp khác “thủ
lĩnh” thường là những đứa trẻ bắt nạt những đứa khác, thích chỉ huy, thích ra
lệnh, có khi còn dùng đến cả sức mạnh thể lực [8].
Tính thủ lĩnh cho phép trẻ em có quyền kiểm soát mọi việc và khả năng
để làm cho mọi việc xảy ra. Tính thủ lĩnh thấm nhuần sự tự tin, và giúp con
người giải quyết vấn đề một cách sáng tạo, làm việc trong một nhóm và làm
việc cộng tác với những người khác. Tính thủ lĩnh cho trẻ em nhiều cơ hội để
phát triển ý thức trách nhiệm [20].


12

Như vậy, các tác giả đã đi sâu nghiên cứu tính thủ lĩnh và cho rằng sự
thành công trong việc hình thành và phát triển phẩm chất này phụ thuộc rất
nhiều vào sự giúp đỡ của người lớn và giáo dục. Họ cũng khẳng định rằng
muốn giáo dục tính thủ lĩnh cho trẻ, người lớn phải tạo cơ hội cho trẻ, xây
dựng cho trẻ sự tự tin, khả năng độc lập và kĩ năng giải quyết vấn đề.
1.1.2. Sơ lược về lịch sử nghiên cứu ở Việt Nam
Ở Việt Nam việc nghiên cứu tính thủ lĩnh được nhiều tác giả quan tâm.
Tác giả Nguyễn Đình Chính-Phạm Ngọc Uyển đã nghiên cứu uy tín của
một thủ lĩnh là hoàn toàn bị phụ thuộc vào trình độ học vấn, kĩ năng đã được
đào tạo cũng như vào các thuộc tính sinh lý, thuộc tính nhân cách bản thân
chủ thể. Chính nhân cách của thủ lĩnh mới thực sự được coi là một phương
tiện thiết yếu cho việc lãnh đạo nhóm chứ không phải là con người họ. Để có
thể có được uy tín, người thủ lĩnh nhóm cần chú ý đảm bảo được các điều
kiện cần thiết như biết tiến hành tạo ra một ê kíp lãnh đạo tương xứng, biết
lạc quan khi cư xử, biết dựa vào cốt cán, trung thực, mâu thuẩn, mẫu mực về

lối sống [2].
Tác giả Trần Thị Kim Xuyến - Nguyễn Thị Hồng Xoan đã cho rằng thủ
lĩnh là người có khả năng thấu hiểu những tâm tư nguyện vọng của những
thành viên và có khả năng thuyết phục. Thủ lĩnh tồn tại dưới hai hình thức:
Thủ lĩnh công việc và thủ lĩnh tinh thần. Thủ lĩnh công việc là người trực tiếp
điều hành nhóm, tổ chức, hướng dẫn các thành viên của nhóm hoàn thành
nhiệm vụ của mình. Đó là người có kinh nghiệm, không nhất thiết là người
giỏi nhất. Còn thủ lĩnh tinh thần là người có khả năng tạo ra được bầu không
khí vui vẻ, thoải mái, để làm dịu đi bầu không khí căng thẳng trong tập thể,
hoặc mâu thuẩn giữa các thành viên. Tuy nhiên, trong thực tế ở một nhóm có
thể tồn tại song song hai thủ lĩnh khác nhau, nhưng cũng có thể chỉ có một
người đứng đầu đảm đương hai việc trên [15].
Tác giả Vũ Dũng đã nhắc đến vai trò của người lãnh đạo trong đám


13

đông, là người duy nhất không bị tâm lý số đông chi phối mà ngược lại, có
khả năng gây ảnh hưởng lớn đến đám đông quần chúng là nhân vật thủ lĩnh.
Thủ lĩnh đích thực là người đại diện cho sức mạnh, nhu cầu, trí tuệ và ý chí
của quần chúng và thường có những đặc điểm sau: năng nổ, ưa hoạt động; tin
tưởng tuyệt đối vào lý tưởng của mình; ý chí kiên cường; có những hành động
phi thường, bất chấp mọi khó khăn; có uy lực cám dỗ tự nhiên khiến thoạt
nhìn đã muốn thuần phục...[3]
Tác giả Trần Quốc Thành-Nguyễn Đức Sơn đã đề cập đến vai trò tích
cực và tiêu cực của một thủ lĩnh. Vai trò tích cực nếu muốn giúp tập thể, vai
trò tiêu cực khi không muốn giúp tập thể. Tác giả đã cho rằng có nhiều loại
thủ lĩnh như: thủ lĩnh độc đoán, thủ lĩnh dân chủ, thủ lĩnh pha trộn, thủ lĩnh
vạn năng, thủ lĩnh tình huống, thủ lĩnh đề xuất, thủ lĩnh thực hiện, thủ lĩnh
công khai, thủ lĩnh ngầm… [11].

Trong tuổi mầm non, tác giả Nguyễn Ánh Tuyết cho rằng vào cuối tuổi
mẫu giáo đã bắt đầu xuất hiện vai trò “thủ lĩnh”. Đó là đứa trẻ được các bạn
tôn sùng và vị nể nhất, vì nó thường có nhiều sáng kiến và có khả năng tổ
chức trò chơi. Nó chỉ việc phân các vai và hướng dẫn hành động cho những
đứa trẻ khác [14].
Như vậy, tại Việt Nam, việc nghiên cứu tính thủ lĩnh được nhiều tác giả
quan tâm. Tuy nhiên, đi sâu vào nghiên cứu tính thủ lĩnh của trẻ em trước tuổi
đến trường chỉ có tác giả Nguyễn Ánh Tuyết đề cập đến tính thủ lĩnh xuất
hiện trong hoạt động vui chơi mà chưa đi sâu nghiên cứu tính thủ lĩnh vào các
hoạt động trong ngày của trẻ 5-6 tuổi.
1.2. Những vấn đề lý luận về tính thủ lĩnh của trẻ mẫu giáo
1.2.1. Khái niệm về tính thủ lĩnh
Tác giả Trần Quốc Thành-Nguyễn Đức Sơn đã định nghĩa thủ lĩnh như
sau: Thủ lĩnh là người cầm đầu một nhóm không chính thức. Thủ lĩnh xuất
hiện do yêu cầu của nội bộ nhóm tự phát - mọi người tự nguyện thừa nhận


14

người cầm đầu chứ không phải do bên ngoài áp đặt vào [11].
Tác giả Vũ Dũng đã cho rằng: Thủ lĩnh được hình thành do sự suy tôn và
tín nhiệm của các thành viên trong nhóm. Thủ lĩnh là người có năng lực và uy
tín trong nhóm, nhiều khi cũng là người có kinh nghiệm và tuổi tác nhiều hơn
các thành viên khác [3].
Tác giả Ngô Công Hoàn đã viết: Khái niệm thủ lĩnh gắn liền với các đặc
điểm tâm lí cá nhân của người đứng đầu nhóm. Do các thành viên trong
nhóm suy tôn [6].
Tác giả Trần Thị Kim Xuyến - Nguyễn Thị Hồng Xoan đã cho rằng: Thủ
lĩnh là một thành viên của nhóm, là người có uy tín nhiều nhất đối với nhóm.
Thủ lĩnh không nhất thiết là người có tài năng nhất trong nhóm. Đơn giản là,

bằng một cơ chế nào đó anh ta có những ảnh hưởng nhiều nhất trong nhóm,
và những hành vi của anh ta có ảnh hưởng đến các thành viên trong nhóm
[15].
Theo bách khoa toàn thư Wikipedia định nghĩa thủ lĩnh: Thủ lĩnh là tổ
chức một nhóm những người để đạt mục tiêu chung [20].
Tính thủ lĩnh liên quan chặt chẽ tới biểu hiện tính tích cực của cá nhân,
ý chí, hành động, trí tuệ và tình cảm.
Có thể nói, thủ lĩnh là người đứng đầu các nhóm nhỏ, là người có uy tín
và năng lực, biết dẫn dắt và giúp đỡ người khác, có khả năng chỉ huy, được
mọi người tín nhiệm và suy tôn.
1.2.2. Đặc điểm tâm lý của trẻ mẫu giáo.
1.2.2.1. Đặc điểm nhận thức
Hoạt động nhận thức là một hoạt động phản ánh, cải tạo thế giới một
cách tích cực, độc lập của trẻ em. Ở trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi, hệ thống tín hiệu
thứ hai tức ngôn ngữ tham gia tích cực hơn vào quá trình phân tích các thông
tin thu nhận được; vì vậy cảm giác, tri giác của trẻ trở nên chính xác và tự
giác hơn trong quá trình hoạt động dựa trên các giác quan của mình.


15

Trẻ MG 5-6 tuổi ham học hỏi, thích quan sát. Trẻ rất tích cực trong quá
trình tìm hiểu thế giới xung quanh với những điều mới lạ. Trẻ có thể tự đặt ra
các nhiệm vụ của hoạt động nhận thức, tự tìm cách giải quyết vấn đề. Do vốn
hiểu biết của trẻ ngày càng phong phú nên nhu cầu nhận thức của trẻ ngày
càng phát triển. Trẻ MG 5-6 tuổi không thỏa mãn những hiểu biết bên ngoài
của sự vật, hiện tượng mà chúng muốn khám phá, tìm kiếm những dấu hiệu
bên trong.
Tính chủ định của các quá trình tâm lí đặc trưng của trẻ MG 5-6 tuổi là
trong quá trình nhận thức, trẻ đã biết chuyển từ những hành động định hướng

bên ngoài thành những hành động định hướng bên trong. Vì vậy, trẻ có khả
năng tự điều khiển hành vi cũng như thay đổi cách nhìn nhận về bản thân
trong tự ý thức và tự đánh giá. Tính chủ định các hành vi của trẻ cũng phát
triển. Những đặc trưng này là tiền đề cần thiết để thể hiện tính thủ lĩnh trong
cuộc sống.
1.2.2.2. Đặc điểm nhân cách
Sự xuất hiện tự ý thức là dấu hiệu đầu tiên và cũng là dấu hiệu cơ bản
nhất của sự hình thành nhân cách. Đó gọi là ý thức bản ngã. Tự ý thức là quá
trình nhận thức về nhân cách của mình, cái tôi của mình về thể lực, tinh thần,
xã hội. Nguyễn Ánh Tuyết đã trình bày trong cuốn Tâm lí học trẻ em lứa tuổi
mầm non với một số đặc điểm đặc trưng sau:
Tiền đề của ý thức bản ngã là việc tách mình ra khỏi người khác, đã
được hình thành ở cuối tuổi ấu nhi. Tuy nhiên, phải trải qua một quá trình
phát triển, ý thức bản ngã của trẻ mới được xác định rõ ràng. Khi mới bước
vào tuổi mẫu giáo đứa trẻ chưa hiểu biết gì mấy về bản thân mình và những
phẩm chất của mình. Nhưng đến cuối tuổi mẫu giáo trẻ mới hiểu được mình
là người như thế nào, có những phẩm chất gì, những người xung quanh đối xử
với mình ra sao, và tại sao mình lại có hành động này hay hành động khác. Ý
thức bản ngã hay sự tự ý thức thể hiện rõ nhất trong sự đánh giá về thành


16

công hay thất bại cả mình, về những ưu điểm và khuyết điểm của bản thân, về
những khả năng và cả sự bất lực nữa. Ở tuổi mẫu giáo lớn, sự tự ý thức còn
được thể hiện rõ trong sự phát triển giới tính của trẻ. Ở lứa tuổi này trẻ không
những nhận ra mình là trai hay gái mà còn biết rõ ràng nếu mình là trai hay
gái thì hành vi phải thể hiện như thế nào cho phù hợp với giới tính. Ý thức
bản ngã được xác định rõ ràng giúp trẻ điều khiển và điều chỉnh hành vi của
mình cho phù hợp với những chuẩn mực, những qui tắc xã hội, từ đó mà hành

vi của trẻ mang tính xã hội, tính nhân cách đậm nét hơn trước. Ý thức bản ngã
được xác định rõ ràng còn cho phép trẻ thực hiện các hành động chủ tâm hơn,
nhờ đó các quá trình tâm lí mang tính chủ định rõ rệt, làm cho các hành động
ý chí của trẻ ngày càng được bộc lộ rõ nét ở hoạt động vui chơi và cuộc sống.
Trong sự phát triển các hành động ý chí của trẻ MG lớn, có thể thấy được sự
liên kết giữa ba mặt: thứ nhất là sự phát triển tính mục đích của hành động,
thứ hai là sự xác lập quan hệ giữa mục đích của hành động với động cơ và thứ
ba là tăng vai trò điều chỉnh của ngôn ngữ trong việc thực hiện các hành động.
Có thể coi sự phát triển mặt ý chí là một trong những biểu hiện rõ nhất của ý
thức, khiến cho nhân cách của trẻ được khẳng định [12].
Trong suốt thời kì MG, trẻ em có một sự biến đổi căn bản trong hành vi:
chuyển từ hành vi bột phát sang hành vi mang tính xã hội, hay hành vi mang
tính nhân cách. Đó cũng chính là quá trình hình thành động cơ của hành vi.
Trẻ MG bé hành động gần giống với tuổi ấu nhi, do ảnh hưởng của tình cảm,
ý muốn hoặc do tình huống cụ thể thúc đẩy. Cuối tuổi MG bé, trong hành vi
của trẻ đã xuất hiện các loại động cơ khác nhau, nhưng những động cơ ấy hãy
còn mờ nhạt, yếu ớt và tản mạn. Đến cuối tuổi mẫu giáo nhỡ, các động cơ ấy
đã xuất hiện trước đây ở MG bé được phát triển mạnh mẽ. Động cơ hành vi
của trẻ MG nhỡ và lớn rất đa dạng: có thể kể đến như là động cơ muốn tự
khẳng định mình, động cơ muốn nhận thức, muốn khám phá thế giới xung
quanh, động cơ thi đua, động cơ xã hội…Sự biến đổi động cơ hành vi trong